Morgunblaðið - 17.04.1962, Blaðsíða 3

Morgunblaðið - 17.04.1962, Blaðsíða 3
ÞriSjucfagur 17. aprfl 1962 MO VGVTtBl AÐ1Ð 3 Vonum og trúum, að sumarið sé í nánd 1 Herra iorseti! endur! Eg mun verja þessurn mánút- Uim tii þess að drepa á örfá land búnaðarmál. En áður en ég víík að þekn, vil ég fara fáeinum orð tum um samgöngumál og þá einik um vegamá'lin. — Samgöngumál- in eru ein af frummálum hverr- ar þjóðar. Eru þau það ekki síð ur hjá okkur íslendingum, nema fremur sé, þar sem við búum í víðáttumifclu landi. Góðar sam- göngur, öruggir vegir, eru líf- æðar þjóðarinnar. Þær eru und irstaða allrar famleiðslu til lands og sjávar og nefni ég þar t.d. mjólkurframileiðslu og sild veiðar og undirstaða félagslegra Bkipta meðal f-ólfesinis. Og svo vii'l þjóðin öll þefefeja sitt land, með því að geta notað bílinn t-il þess að ferðast um nes og dali, um byggðir og óbyggðir. Það er þvá ekki aðeins mál þeirra, er hvert hérað byggja, að fá góða vegi, jþað er máil þjóðarinnar allrar. Fjárveitingar til vegamála fara vaxandi ár frá ári. En verkefnin eru stórkostl-eg. Alþingi 1961, 6amþ. þingsáJykitun um skipun milliþinganiefndar til að endur- ekoða vegalögin, gera tillögur um þjóð- og héraðavegi, hvort þeirri skipan skuli halda og um leiðir' til fjátröflunar til sam- gönguæða landsins, er leitt gætu af sér stórum auknar fram- kvæmdir. Þessl mililiþinganefnd starfar nú af ful'lum krafti og fyrirhug- eð er að bún ljúki störfum fyr- ir næsta Aiþingi. Slák endur- ekoðun er brýn nauðsyn. Það þarf að finna leið til að kerfis- binda vegaskipanina, og vega- framkvæmdirnar þannig að unnt sé að gera áætlanir nofekur ár fram í tímann. Brú og vegur er ein heild, jarðgöng ennfrem- ur Meginatriði er þó, að vega- lagningar njóti ákveðinna tekju etofna, sem gera miögulegar mjög auknar framkvæmdir í vegagerðum. Lögin um.lausaskuildir bænda hafa verið afgreidd frá Aliþingi. Er nú verið að leggja síðustu hönd á lánsskjöl margra um- eækjenda í Búnaðarbankanum. Þessi löggjötf gjörbreytir að- rtöðu allmargra bænda, sem hafa verið ofhlaðnir lausaiskuldum. Eg hefi bent á í grein í Mbl. ný- Jega út af samamburði á vöxt- Uiin atf stofnlánum til landibún- eðar og sjávarútvegs, að meðal- vextir atf stofnlánum landlbúnað erins, eins og þau vOru um síð ustu áramót og að viðbættum lausaskuldalánunum, miðað við éœtlaða upphæð þeirra, 80 milij. kr. — að meðal vextir af stofn lánum landbúnaðarins sé tæp 5%. Eg- befi ekki hatft aðstöðu til að afla mér hliðstæðra upp- lýsinga fyrir stofnlán sjávarút- vegsins, en tel þó liklegt að þeir séu frekar hærri. Er það og að minni hyggju eðlilegt að frekar væri munur á þá hliðina. Komræktin hafði eðlileg ■tarfskilyrði Það er deiM á ofekur Sjáltf- stæðismenn fyrir aðgerðaleysi og tregðu um löggjöf til stuðn tngs kornyrkju S landinu. — Reynsla síðustu ára hefir mjög aukið trú manna á að komyrkja eigi hér góða framtíð. Hinar nýju uppskemvélar hafa gjör- breytt möguleikum kornyrkj- unnar. Og eins og framiþróun er á öllum sviðum má ætla að nýj- »r byggtegundir komi smátt Og ■mátt fram, sem geri ræktunina enn öruggari og árvissari. Korn- ræktaráhuginn er mjög lotsverð ur og það er sjáiifsagðara mál en rœða þuitfi að þessi ræktun njóti eðlilegra starfsákilyrða og þá fyrst og fmnst um verð fram- leiðslunnar. Aðeins á þeim grund velli er unnt að meta rébtilega hve arðvænleg byggræktin er. Jarðræfetarframilag er nú greitt á akurlendi eins og tún, en þó aðeins í eitt skipti. í þessu felst að vísu lítill stuðningur, en er þó ekki einskis virði. En hitt verður meira virði að vænt anlega verður fljótt mögulegt samkvæmt lögum um Stofnlána- deild landbúnaðarins að veita lán til vélaikaupa vegna korn- ynkju. Eg held að gott sé að £á meiri reynslu af hinum nýju viðhorf- um í kornræktinni áður én lög- gjöf er sett. Sjá þarf um að kornræktin hafi eðlileg starfs- skilyrði. En ég held að hótflega eigi að fara í beinan fjárstuðn- ing við þessa einu grein rækt- unar umfram aðrar. Kornyrkjan heyrir aðeins til hinum beztu sveitiim um veðurfar og rækt- unarskilyrði. Mikild stuðningur við hana, umtfram aðrar greinar gæti falið í sér að auka enn á innbyrðis aðstöðumun meðal bændanna í landinu. Grasið er otokar gróður, grasræktin undir staða búiskapar okkar. Og um- fram allt megum við etoki láta ofekur sjást yfir það, að enn er aukin grasrækt, stóraukin h-ey- öflun mosta nauðsynjamál bú- skaparins í heild. Til frambúðar leyt úr vanda lánamálanna Stærsta mál lan-dbúnaðarins, sem þetta alþi-ngi hefir fjallað uim er Stofnilánadeild land'bún- aðarins. Með því er til framibúð ar leyist úr þeim vanda, s-em lána mál landbúnaðarins hafa verið i, raunar um langa hríð, en var orð in ful'lfcomin sjáltfhelda. Megin- atriði þessa máils eru að verða noklkuð kunn, en þó er rétt að drepa á þau. Stotfnlánadeildin yfir-tekur Byggingar- og Ræfetunarsjóð, eignir þeirra, skuldir og skuld- bindingar. Stofnfé er ennfremur 60,5 millj. kr. er ríkisisjóður leggur fram. Auk þess fær svo deildin árlegar tekjur sem eru þessar: 1. Úr rik issjóði fast framilag, 4 millj. kr. 2. 1% álaig á sö'luvörur land- búnaðarins á sama grundvelli og Búnaðarmálasjóð'Sgjald. 3. Jafnt framilag úr rikissjóði á móti þessu 1% álagi. 4. %% gjald af búvörum, seld- um innanland'S, sem innheimt er ýmist af útsölu- eða heiild- söluverði. Þessar tekjur eiga að nema, samfevæmt áætlun, á árinu 1963 um 26 milllj. kr. Þar atf er 1% álagið frá bændum rétt um eða rúrnar 8 millj. kr. Auk þessa eru svo vaxtatekj- ur. Með þetta vegnanesti byggir stofn'lána'deildin sig ört upp, byggir upp öflugan höfuðstól, sem samkvæmt áætlun, sem birt var sem fylgiskjal I með frum- varpinu, getur etftir 14 ár num- ið um 500 millj. kr., og er þá auk þess að fullu greiddur geng ishalli sá, er lagzt hefir á sjóð ina vegna erlendra lána og mun nem-a alls um 160 millj. kr. Slík stofnun á að vera megn- ug þess að leysa aðkallandi láns fjárþörf landbúnaðarins, ekki aðeins vegna bygginga og rækt unar, svo sem verið betfir að mestu hingað til, heldur einnig til vólakaupa og bústofna, en til þess hefir ávalt skort fé. Heimilt er að lána Veðdeild 10 mi'Hj. kr. á ári ef fé verður fyrir hendi. Segja má að þetta sé veikasti þáttur þessarar lög gjafar, þar sem þöitf fyrir lán úr Veðdeild til jarðakaupa er á- kaflega brýn, — ákaflega aðkall andi að greiða fyrir eignaskipt- um á jörðum. Á hinn bóginn er ekki líklegt að önnur leið yrði árangursríkari fyrir Veðdeild- ina. Þegar litið er á hina ötflugu uppbyiggingu Stofnlánadeiildar- innar, sem aðuvitað gefur því betri aðstöðu til útvegunar láns fjár að auki, sem deiildin er öfl- ugri að eigin fé. Eg vil fara nokkrum orðum um 1% búvörugjaldið. Því er haldið fram af framsóknarmönn um, að það sé ranglátur, nýr skattur á kaup bænda. Bændur hafi ekki skýldur umfram aðra í þjóðfélaginu að byiggja slíka Jónas Pétursson lánsstotfnun upp að nokkru leyti. Réitt er að virða málið ögn nánar fyrir sér. Létta hlut frumbýlinganna Stofnlánadeildin er meginafl- gjafi við að rækta og byggja landið. En auk þess leggja bænd ur árlega fram mikið fjármagn í umibætur á jörðum sínum. Það fjármagn taka þeir meðal ann- ars a-f því kaupi, er þeir bera úr býtum við búskapinn. Reynd in er sú að nokkuð af þessu fé leggja þeir þjóðféla-ginu til, byggja með því upp þjóðfélags legan höfuðstól. Plestum mun t.d. vera ljóst, að við sölu á jörðum fá bændur etoki endur- greitt að fullu það fé, sem þeir hafa lagt í umbætur á jörðum sínum og vantar oftar mikið ti'l. Þessar staðreyndir eru kunnar lengst af frá þvi, er tími urnbót anna hófst í ísl. landibúnaði. Þetta hefir þjóðfélagið lí'ka við urkennt, þetta framlag bænd- anna til þjóðfélagsins, m.a. til dœmis með stuðningi sam- kvæmit jarðræíktarlögum. Þá vaknar sú spurning: Er það ranglæti og ný skattlagning að beina litlum h-luta af því tfé, sem bæn-dur hafa sjálfir lagt í umbætur á jörðum sínum — og la-gt að einhverju leyti inn á reikning þjóðlfélagsins — beina því eftir öðrum farvegi að sarna marki? Láta ofurlítinn hluta af því kaupi, sem bændur verja til umbóta á jörðu-m sínum, veréa sem segul í stotfnlánadeild landbúnaðarins og draga að henni fjármagn úr öðmm átt- u>m? Sá munur er að visu á þessu að bæn-dur ráða sjálfir því framkrvæmdafé, er þeir leggja í umibætur á eigin jörð. En þeir, sem beita sér fyrir eflingu stotfn- lánadeildarinnar, telja hagfel'ld ara að verja litlurn hluta af þessu framikvæmdafé bænd- anna eftir þjóðfélagslegum leið- um að sama marki, því marki að rækta og byggja landið, afla véla, t.d. súgþurrkunartækja og dráttarvéla til búrek-stursins — léttá hlut frumbýlinganna, er þeir stíga fyrstu búskaparsporin. Margfalda gi'ldi þessa um-bóta- fjár með því að draga að fé í stafnlánadeildina. Eg held að hér sé farin skyn-samileg leið Og raun verulega felet ekki í þessu ný skattlagning á bændastéttina sem heild. Leið félagshyggjunnar Með 1% búvörugjaldinu er einnig verið að jafna otfurlítið aðlstöðuna meðal bænda inhbyrð is. Þeir, sem mest hatfa notið lána-nna fram til þessa, hafa yf- irleitt stærri bú og meiri fra-m- leiðsl-u helduir en m-eðalibóndi- inn í landinu, eða meðal'bódinn í héraðinu. Þeir leggja þá meira af mörkum í framtíðarstotfninn í lánasjóðnum, sem þeir njóta fyrst oig fremst, sem nú eiiga starfið fram unda-n, við umbætur á eigin jörð eða hefja bóskap. Þetta er leið samistarfs og sam- hjálpar, 1-eið félagshyggjunnar, sem reynst hefir farsæl í umbáta málum landtoúnaðarins, og sem þjóðfélag vort grunidivallast nú svo mjög á. Um vaxtakjör þessarar stofn- unar er það að segja að auðvit að er æskilegt að bæta þau af lánunum frá því sem nú er. En það liggur í augum uppi að því öflugri sem lánisstofnun er, því meiri tekjur sem hún hefir á hverju ári, því betur stendur hún að vígi að lána með hagstæðum vaxtakjörum og einnig með lengri lánstíma. Framsóknarmenn hafa undan farin þing fl-utt frumv. um að rilkissjóður tæki að sér að greiða gengishalla sjóðanna. Með því var að vtísu bráðasti vand- inn leystur miðað við daginn í dag. En með því var lánamiál- ið ekki leyst til frambúðar. Stofnlánadeildin fær stotfnfé frá ríkissjóði 60 mffllj. kr. auk ár- legra tekna frá því opin-bera um 18 mil-lj. kr. til að byrja með, en meira síðar, þar með talið neytendagjaldið. Með þessu er ekki einasta „létt gengishallan- um af sjóðunum“, h-eldur einn- ig byggður upp stotf-n í lána- deildina, sem gerir hana öfluga Og trygga um alla framtíð. Þá segja framsóknanmenn: Þetta er ekki eins og það á að vera! Og nú koma þeir með tillögu um -að gengisballann eigi að færa á reikning í Seðlabankanum! Þetta truflar að víisu ekkert þá mark vissu stefnu ríki-sstjórnarinnar, með la-nd'búnaðarrá'ðherrann í fararbrod-di að leyisa lánamál landbúnaðarins til framibúðar. Bara hringja, svo kemur þaS En þegar fram eru toomnar víðtækar og framsýnar tiilögur ríikisstjórnarinnar u-m framtíðar up-pbyggi-ngu lánasjóðanna, þá koma framsóknarmenn með til- lögu um 25 millj. kr. árlegt fram lag úr ríkissjóði til stofnlána- deildarinnar. Þeir, og stjórnar- andistaðan ha-fa gert fileiri til'l. um fé úr ríkissjóði. Þegar hús- næðism-álin voru til umræðu þá kom Lúðvík Jósefisson með till. u-m að 1% af tekjum ríkissjóðs gengi árlega ti'l húsnæðismála. Og framsókn var með. Og ti-1 verkamannabústaða skyldi sam kvæmt þeirra ti'llögu framlag ríkiissjóðs tvötfaldað. Og þegar hlutatryggingarmáíl útvegsins voru til meðferðar mátti ek'ki hafa svonefinda jötfnunardeild, sem á-tti að létta vandræði af aflaleysi á þann hátt að útgerðin sem hei'ld stæði að baki. En afla leysi tagaranna á að bæta af almannafé segja stjórnaran-dstæð ingar og þá væntanlega úr rifcis sjóði. Eg bregð upp þessari mynd atf því að e.t.v. átta men-n sig ekki að jafnaði á henni í slíku sambengi. Mér flýgur í hug aug lýsingatæknin: „Bara hringja, svo kemur það!“ Málaði eldhúsið 16 sinnum Við alla afstöðu framisóknar- manna til þessa stotfnlánadeildar máls, minnist ég sögu af málara- meistaranum, sem var að segja frá atvikum úr langri starfsævi. Sköm-mu etftir síðasta stríð var ha-nn að mála ílbúð. Er hann hef ir lokið að mála eldhúsið, er húsfreyja etoki ánægð með lit- inn. Er þar skemmst frá að segja að 16 sinnum málaði hann eld- húsið þar til hún varð ánægð. En það sem söguilegast var. Hann endaði einmitt á þeim iitn um, sem hann málaði með í upp hafi. Eg held, að ef framsóknarmerm hefðu í alvöru átt að leysa þetta mál, þá hefðu þeir fy-rr en síð- ar komist að þeirri niðurstöðu, að sú lausn er í frum-varpinu fel-st, er hin farsælasta og ekki hefðfu þeir þurft að athuga 16 liti til að komast að þeirri nið- urst-öðu. Þótt nú sé aðeins vika til sum ars, er vetur um allt land. Harð ur vetur, óvenjuharður norðan ög austanlands. Oft hefir íslenatoa þjóðin mótt þreyja þorrann og góuna og einmánuðinn í otfan- álag Það var vonin og trúin á sumarið fram-undan, sem gatf þróttinn. Þótt nú sé hvítagadd- ur u-m stór lan-disvæði vonum við og trúum að sumarið sé í nánd. Eg býð ykkur öMum við strönd og í d-a-1, gleðilegt sumar. Svissneskur námsstykur SVISSNESK stjómarvöld bjóða fram styifc handa f-slendingi til háskólanáms í Sviss háskólaárið 1962—63. Ætlazt er til þess, að öðru jötfnu, að umsæ-kjendur haifi stundað nám í háskóla um að minnsta kosti tveggja ára skeið. Styrktarfj árhæðin er 450 _ 500 svissneskir franfcar á mánuði fyr ir stúdenta, en 700 frankar fyrir þá, sem lokið hafa kan-di-datsprófL — Þar sem kennsla í svissnesk- um háskólum fer annað hvort fram á þýzku eða frönsku, er nauðsynlegt, að umsækjendur hafi nægilega þekkingu á öðru hvoru þessara tun-gumála. Umsóttinum um styrk þennan skal komið til menntamláaráðu- neytisins, Stjórnaiáðshúsinu við Lækjargöhj, eigi síðar en 23. apríl n.k., o-g fylgi atfrit prófskír- teina, svo og meðmæM. Sérstök uimsóknareyðublöð fiá-st í mennta málaráðuneytinu. (Frá Menntamálaráðuneytinu). Júgóslavía býður námsstyrk. RÍKBSSTJÓRN Júgóslaviu býður frarn styrk handa íslendingi tíl 'háskólanáms 'þar í 1-andi skólaárið 1962—63. Styrfotímabilið er sjð mónuðir, en ti-1 greina k-emur að sfcipta styrknum milli tveggja umsækjenda. Mundi þá verða um að ræða fjögurra mánaða styrk ha-nda manni, er leggja vildi stund á júgóslavnesk tungumál og þriggja mánaða styrk til list- náms. Umsókn-um skal komið til menn'tamálaráðuneytisins, Stjóm arráðshúisinu við Lækjartorg, fyrir 25. apríl n.k. og fylgi stað- fest afrit prófskírteina, svo og m-eð mæli og heilbrigðisvottorð. Sérstök umsóknareyðublöð fást í menntamálaráðuneytinu. LONDON, 14. aprM — NTB — Reuter — Tekizt hafa samningar miMi brezka blaðamannafélags- ins og þriggja brezikra frétta- stofnana, Reuter, Press Associ- ation og Exchange Telegraph. Samningstilraunir hafa staðið yfir síðan í október í fyrra, en verkfall hafði verið boðað 1. maí n.k. Þeir starfsmenn, sem hér eiga hlut að máli, eru um 450 talsins. Fá þeir nú tveggja sterlingspunda hækkun á vikiu, og greiðist sú viðbót frá 1. jan. s.l. að telja. Auk þess kemur til 10 shillinga aukagreiðsla frá 1. júlí að telja. Ræða Jónasar Péturssonar Góðir áheyr-

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.