Morgunblaðið - 17.04.1962, Síða 5

ÞriSjudagur 17. aprTT 1962
WOnGTJNBL^ÐlÐ
5
Flóttinn úr sveitunum helzt stöðvaöur með
því að byggja upp trausta lánastofnun
Ræða Ingólfs
r
1 Herra foriseti, góðir áheyrend-
Ur.
Það kom greinilega fram í
útvarpsumræðunum í gaerkvöldi
að stjómarandstaðan er málefna
laus. Hennar verkefni eru að rífa
niður og reyna að gera ráðstaf-
anir stjórnarflokkanna tortryggi
legar. Stjórnarándstaðan reynir
enn að telja almeningi trú um,
að hagur þjóðarinnar hafi verið
góður í árslok 1958, þegar vinstri
stjórnin gafst upp. Háttvirtur
þingmaður, Eysteinn Jónsson,
hefir sagt, að ekkert hafi verið
að á þessum tíma, nema það, að
ekki var ráðið við vísitöluna og
dyrtíðina. Þessi játning Iþing-
imannsins er mikiis virði og sann
ar það áþreifanlega, að sú dýr-
tíð. sem nú er talað um, er arfur'
frá vinstri stjórninni. Þegar
stjórnarandstaðan talar nú um
Ihátt verðlag og gefur í skyn, að
múverandi ríkisstjórn eigi sök á
því, er gott að hafa í huga það,
sem Eysteinn Jónsson segir um
vísitöluna og það sem Hermann
Jónasson sagði, þegar hann lýsti
uppgjöfinni og taldi, að óðaverð
þólga vseri skollin á. Það hefir
tekizt eftir vonum að stöðva
dýrtíðina og koma atvinnuveg-
unum á starfsgrundvöll á ný, en
eins og kunnugt er, var allt geng
ið úr .skorðum í árslok 1958
vegna vísitölunnar og verðbólg-
tmnar. Með bjargráðunum 1958
var krónan felld um 55%. En í
árslok hafði krónan fallið miklu
meira vegna stöðugt hækkandi
verðlags á árinu. Núverandi
ríkisstjóm gerði ráðstafanir til
þess að skrá krónuna á réttu
verði í ársbyrjun 1960. Efnahags
aðgerðirnar, sem þá voru gerðar,
voru nauðsynlegar til þess að
forða þjóinni frá gjaldþroti, Það
kemur úr hörðustu átt, þegar
stjórnarandstaðan, sem ber á-
byrgð á því, hvernig komið
var, setur sig á háan hest og er
að vanda um við stjórnarflokk-
ana vegna þess, að verðlag hef-
ur hsekkað og nokkurrar óþæg-
indi geta af því stafað, meðan
jafnvægi er að nást.
Stjómarandstaðan talar mik-
ið um að illa sé búið að atvinnu
vegunum, en sanmleifcurinn er
sá, að giftusamlega hefur tekizt
að forða þeim frá stöðvun, mið-
að við það ástand, sem orðið var,
þegar vinstri stjórnin skilaði af
sér.
Bændum tryggt fullt verð
fyrir útflutningsvöruna
Hér skal nokkuð vikið að því,
á hvaða vegi landbúnaðurinn er
í dag. Vissulega á hann við
mokkra erfiðleika að etja eins og
fleiri atvinpugreinar. Vafalaust
hafa margir bændur gert sér
tfulla grein fyrir því, hver hagur
þeirra væri, ef vinstri stefnan
hefði verið lengur ráðandi og
miálefni landtoúnaðarins í hönd-
tiim Framsóknarmanna. Afurða-
sölulögin frá 1947 hafa Fram-
sóknarmenn lengi talið vera lög
Framóknarflokksins og beztu
lög, sem landbúnaðurinn gæti
tfengið til þess að tryggja rétt
verð á afurðumum. Verðlagning
landbúnaðarvara hefur farið
fram samkvæmt afurðasölulö0'-
nnum með sama hætti síðan þau
lög urðu til. Sá galli var á lög-
wnum að þau tryggðu ekki fullt
verð fyrir þær vörur, sem flutt-
«r voru úr landi. Annar megin-
galli var einnig á lögunum, að
ekki métti breyta verðlagi bú-
vara nema einu sinni á ári, þótt
kaupgjald og verðlag hefðu
htækkað. Afleiðingin af þessu
varð sú, að bændur biðu stóran
halla vegna útfiuttra búvara og
einnig biðu þeir mikið tjón af
bwií að biða aJJit aJS huí oJ.ir ár
Jónssonar landbúnaðarróðherra
eftir verðhækkun búvörunnar.
Árið 1958 ræddi búnaðarþing
um þessi mál og það tjón, sem
bændur biðu af útflutningnum.
Framsóknarmenn voru í ríkis-
stjórn og gerðu emgar tillögur
um, að bændum yrði bættur
þessi halli. Það vár ekki fyrr
en núverandi ríkisstjórn var
mynduð, að lögunum var
•breytt og bændum tryggt fullt
verð fyrir útflutningsvöruna.
Greiddar voru 18 millj. króna úr
ríkissjóði fyrir s.l. verðlagsár í
þessu skyni og væntanlega miklu
hærri upphæð á yfirstandandi
verðlagsári. Ef Framsókn hefði
ráðið, mættu bændur enn bera
þann halla, sem leiðir af lágu
verði á útlendum markaði. Enn
væri eftir að breyta því ákvæði
laganna, að 'heimila verðhækkun
ársfjórðungslega eins og nú er
igert, í stað þess að bíða eitt ár
eftir verðbreytingu, eins og áður
var.
. Verðgrundvölluirinn
aldrei verið réttur
Á s.l. hausti náðist ekki sam-
komulag í sex manna nefnd um
verðlagningu búvara og hefir
því verið haldið fram, að verð-
grundvöllurinn sé lakari nú en
áður. Um það skal ekki dæmt
að þessu sinni, en geta má þess,
að ýmsir forsvarsm. bænda telja
vafasamt að verðgrundvöllurinn,
sé lakari nú en hann hefur oft
áður verið. Hitt mun rétt vera,
að grundvöllur búvörunnar
hefur aldrei verið réttur Það
mun aldrei hafa verið tekið fullt
tillit til allra útgjaldaliða við bú
reksturinn. Það er verkefni
Framleiðsluráðs, að færa sem
skýrust rök fyrir sínu máli og
ná settu marki með þeim hætti.
Sá er munurinn nú frá því sem
áður hefur verið, að bændur fá
nú að fullu grundvallarverðið og
•bera ekki halla af því, sem selt
er fyrir lægra verð úr landi eftir
að verðtryggingin var lögfest.
Bændur hefur oft vantað mikið
•á mjólkurverðið, eitt árið 22
aura á lítra. Einnig hefur oft
vantað á kjötverðið og hafa
þetta verið stórar upphæðir hjá
ihverjum bónda sum árin. Ann-
ar þáttur verðlagsmálanna má
segja að sé leystur á farsælan
hátt. Hinn þátturinn að fá alla
útgjaldaliði viðurkennda inn í
verðgrundvöllinn, ætti einnig að
leysast, með rökum og staðreyd
reyndum í sex manna nefnd eða
í sambandi við úrskurð yfirdóms
þegar til þess kemur að hann
úrskurðar verðið. Framsóknar-
menn eru stundum að gera sam
anburð á verðlagi búvara annars
vegar og verðlagi rekstrarvara
hins vegar. Sá samanburður, sem
lesinn var upp í gærkvöldi, er
að ýmsu leyti mjög hæpinn. Dæm
ið um vextina og afborganir af
lánum er einnig athugavert, þar
sem vaxtahækkunin hefir að
miklu leyti verðið tekin inn
í verðgrundvöllinn og er nú
reiknað með kr. 16.579,00 en sá
liður var 11,614,00 1959. Ekki
er heldur rétt að reikna með 15
ára lánum, þar sem yfirlýst er
að þau verða eftirleiðis til 20
ára. Meðan verðlagningin fór
fram eftir þeim lögum, sem
Framsóknarmenn hafa kallað
sín lög, framleiðsluráðslögin ó-
endurbætt, töldu þeir að rekstr-
arvörurnar og vélaverðið kæmi
inn í grundvöll búvöruverðsins
og á þann hátt fengju þeir það
bætt í gegn um verðlagið. Með
endurskoðun tollskrárinnar
verða aðflutningsgjöld af land-
búnaðarvélum tekin til end-
umkoðxmar. — Það hef-
ir einnig oft heyrzt á bændafund
uoql að ibað væri ekfci ibeirra hag-
ur að greiða niður fóðurbæti
úr ríkissjóði vegna þess að hækk
un á fóðurbæti fengist bætt með
hækkuðu verði á mjólk og öðr-
um afurðum. Hafi þessi skoðun
Framsóknarmanna verið rétt
áður en lögin voru endurbætt,
ætti hún miklu fremur að vera
rétt nú, eftir að bændum er
tryggt að fullu það verð, sem
reiknað er með að þeim beri að
fá samkvæmt verðlagningu sex
manna nefndar eða yfirdóms.
Búnaðarsjóðimir hafa
alltaf haft of lítið fé.
Um lánasjóði landbúnaðarins
hefir verið mikið rætt á þessu
þingi. Framsóknarmenn fullyrða
að vel hafi verið að þeim búið
þar til núverandi ríkisstjóm
kom til valda, Það sanna er,
að sjóðirnir hafa alltaf haft of
lítið fé til útlána. í lögum um
sjóðina er heimilt að lána allt
að 75% af kostnaðarverði fram-
kvæmda. Vegna fjárskorts hefur
í mörgum tilfellum ekki verið
unnt að lána meira en 25—30%
Ingólfur Jónsson
Iandbúnaðarráðherra
af kostnaðarverði. Heimilt hefir
verið að lána út á vélar, bústofn,
jarðakaup, súgþurrkun og ýms-
ar aðrar framkvæmdir varðandi
landbúnaðinn, en vegna fjár-
skorts hefir ekki verið unnt að
sinna brýnustu þörfum bænda í
lánamálum og hafa þeir því orð
ið að taka víxla og safna lausa-
skuldum vegna hinna miklu
framkvæmda, sem ráðizt hefur
verið í undanfarin ár. Þetta eru
staðreyndir, sem sjálfsagt er að
hafa í huga, þegar rætt er um
hvernig leysa eigi mál búnaðar-
sjóðaana til frarabúðar. Það er
of mikil nægjusemi að láta
25—30% nægja, eins og oft hefir
verið áður.
Með bjargráðunum 1958
ihækkuðu erlendu skuldir sjóð-
anna um marga milljóna tugi.
Þegar Framsóknarmenn tala um
að sjóðirnir hafi átt skuldlausa
eign í árslok 1958, 105 millj. kr.,
gleyma þeir að draga frá þá
skuldaraukningu, sem varð
vegna yfirfærslugjaldisins. Þeir
'gleyma einnig að taka tillit til
þess, að töp sjóðanna voru orð-
in miklu meiri en þetta í árs-
lok 1958, þegar óðaverðbólgan
hafði orðið til þess að fella krón-
una í það, sem hún var skráð
samkvæmt efnahagsmálalöggjöf-
inni £ febrúarmánuði 1960 Bún-
aðarsjóðirnir áttú því í rauninni
engar eignir í árslok 1958, þeg-
ar þetta er tekið með í reikning-
inn. Það verður að teljast undr-
unarefni að reynt skuli vera að
setja dæmið algjörlega skakkt
UiPd frammi fvr-ir aibióð.
S.l. tvö ár hefir búnaðarsjóð-
unum verið útvegað innlent fé
til útlána. Vegna þess hvemig
afkoma þeirra er og sýnt að
slíkt getur ekki haldið áfram
með sama hætti, ber brýna nauð-
syn til að bæta úr þessu nú þeg
ar með það fyrir augum, að land
•búnaðurinn fái víðtækari aðstoð
í lánamálunum en verið hefur.
1960 voru veitt 199 lán úr bygg
ingasj., að upphæð 13.310.000,00.
Úr ræktunarsjóði var veitt á þvi
ári 863 lán, að upph. 49.657.000,00
krónur. Það þykir rétt að benda
á þetta, þar sem fram hefir kom
ið í nefndaráliti og ræðum Fram
sóknarmanna, að meðan Fram-
sóknarmenn voru í ríkisstjórn
1947—’58 hafi veri veitt til jafn-
aðar 600 lán árlega úr ræktun-
arsjóði oig 170 lán úr byggingar-
sjóði.
Stofnlánadeildin
verður traust stofnun
Frumvarp um stofnlánadeild
landbúnaðarins, sem væntan-
lega verður að lögum á þessu
þingi, er' mikilvægt spor í upp-
byggingu þess atvinnuvegar og
mun með því móti vera á far-
sælan hátt tryggðir stórum aukn
ir lánamöguleikar fjrrir bænd-
•ur. Með frumvarpinu er lagt til,
að ríkissjóður greiði að fullu
gengishalla sjóðanna, sem er á-
ætlaður að vera um 9 millj.
króna á ári. Gert er ráð fyrir að
rífcissjóður leggi fram sem stofn
fé 60,5 millj. króna, en það jafn
gi'ldi 8—9 millj. króna vöxtum
á ári næstu 12 ár eftir því með
tovaða vaxtaifæti er reiknað. Auk
þess leggur ríkissjóður fram 4
millj. kr., sem verið hafa áður í
fjárlögum. Auk þess er lagt á
útsöluverð búvörunnar 0.75%,
sem áætlað er að gefa allt að
6 mililj. krónur á ári. Gert er ráð
fyrir að bændur greiði 1% af
verði búvara til stofnl'ánadeildar.
Er sú upphæð áætluð árlega
rúmlega 8 millj. króna. Á móti
þessu greiði ríkissjóður jafnháa
upphæð. Á þennan hátt rná
reifcna með að árlegar tekjur
stofnlánadeildarinnar verði, auk
vaxtatekna, sem nemur um 35
millj. króna. Á þennan hátt
byggir stofnlánadeildin sig upp
og verður traust stofmm og mik
ilsmegandi. Eftir örfá ár verður
eigið fé deilidarinnar til útléna
á ári um 100 millj. króna. Árið
1875 verður eigið fé til árlegra
útlána um 150 milj. króna, og
eiginn höfuðstól yfir 500 millj.
'króna. Ger.t er ráð ilyriir að
toækka lán til íbúðarhúsa til
muna frá því sem verið hefur,
auk þess sem styrkur er veittur
samkvæmt lögum fré 1960 til
þeirra sem verst eru settir. fbúð
arlónin verða til 42 ára, vextir
eru nú 6%. Gert er ráð fyrir
að veita aukin lán til margs kon-
ar framkvæmda, sem ekki hefir
verið hægt að sinna, svo sem
vélakaupa, og verða þau lán
með 6% % vöxtum, og til 20 ára
yfirleitt, nema lán til véla-
kaupa.
Óskiljanleg afstaða
Ekki þarf að fjölyrða um
hversu mikiLs virði það er fyrir
landbúnaðinn, að stofnlánadeild
in verður efld. Þess má vænta
að víxillán og lausasfculdir hjá
bændum verði mun minni en áð-
ur, þegar stofnlánadeildin hefur
fengið það fé, sem henni er ætl-
að. Stofnlánadeildin verður að
tryggja sér fé að láni fyrstu ór-
in, en það mun verða miblu auð-
veldara en áður var, þar sem
auðvelt er að sýna fram á, að
deildin getur staðið í skilum
með skuldbindingar sínar. Það
merkilega hefur skeð, að meiri-
hluti búnaðarþings hefur mót-
mælt frumvarpi um uppbygg-
Ín£fU stc>fn.L'LLLadifti IrLar in rujj' Mi u»
það aðallega vera 'vegna 1%
gjalds á búvöruna. Þetta er enri
merkilegra vegna þess, að sami
meirihluti búnaðarþings hefur
óskað eftir því að fá lögfest að
nýju % % gjald á búvörur
bænda vegna bændahallarinnar
í Reykjavík. Þetta er óskiljan-
leg afistaða! Á móti hallargjald-
inu kemur ekkert fé annars stað
ar frá og bændur hafa ekki enn
komið auga á, hvers vegna á
þá er lagður skattur til þess að
byggja hótel, sem þeir sjálfir
munu lítið eða ekkert nota. Með
1% gjaldinu til stofnlánadeildar-
innar fæst mifcið fé annars stað-
ar frá til þess að byggja upp sjóð
ina, eins og áður hefir verið
fram tekið. Framsóknarmenn á
Alþingi hafa tekið sömu afstöðu
og meirihluti búnaðarþings.
Þetta er ábyrgðarlaus afstaða
og markast af skammsýni, eins
og síðar mun sannast. Það er
ekki í fyrsta skipti að góð mál
mæta andstöðu, eins og sagan
greinir, ef flett er upp í henni.
Reynslan mun sýna að hér er
um gott mál að ræða. Stofnlána-
deildin mun verða feer um að
ýta undir aukna framleiðslu og
bættan hag í landbúnaðinum.
Flóttann úr sveitunum
verður að stöðva
Framsóknarmenn tala um
landbúnaðinn eins og vonlausan
atvinnuveg. Þeir tala um fólks-
flutninga úr sveitum landsins og
fullyrða, að jarðir séu að fara í
eyði. Þeir tala um samdrátt í
ræktun og framkvæmdum. Hvað
er hæft í iþessu? Það er að vísu
sannleikur að undanfama ára-
tugi hefir verið fólkstraumur úr
sveitunum. Á árunum 1950—’60
fækkaði fólki í sveitum landsins
um 390 manns árlega að meðal-
tali. Jarðir fóru þá einnig í eyði
Framsóiknarmenn voru við völd
á þessum árum og þeim var um
megn að stöðva flóttann. Þenn-
an flóta verður að stöðva og það
verður bezt gert með því að
byggja upp trausta lánastofnun,
sem er fær um að veita fjár-
magni í þennan atvinnuveg.
Samkvæmt frumvarpi ríkis-
stjórnarinnar um stofnlánadeild
ina er gert ráð fyrir nýju utan-
aðkomandi fjármagni, sem flutt
verður inn i sveitirnar sem nem-
ur yfir 20 millj. króna árlega.
S.l tvö ár mun eitthvað af fólki
hafa flutt úr sveitum Iandsins,
en sízt meira en áður. Nokkrar
jarðir munu einnig hafa farið í
eyði, en þó færri en áður. Ný-
býli eru stofnuð árlega og vegur
það á móti gömlu jörðunum, sem
í eyði fara, sem er oft vegna þess
að þær eru illa í sveit settar.
Hvað er með framkvæmdimar
og samdráttinn, sem Fram-
sóknarmenn tala svo mikið urn?
Á árunum 1950—’60 var rækt-
unin til jafnaðar 3600 ha á ári.
Árið 1961 var ræktunin 3960
toa, eftir því sem Arnór Sigur-
jónsson hefir komizt nsest.
Framræsla hefir minnkað nokk-
uð af eðlilegum ástæðum, þar
sem grafið hefir verið í heilum
sveitum nægilega mikið nokkur
ár fram í tímann. Jarðræktin er
undirstaða velgengni í landbún-
aðinum og vaxandi framleiðslu.
Jarðræktarlögin hafa verið í
endurskoðun og verða væntan-
legatekin til meðferðar á næsta
þingi. í hinum nýju jarðræktar
lögum verður kornræktinni að
sjálfsögðu gerð viðeigandi skil,
með það fyrir augum að rækta
sem mest fóðurkorn í landinu.
Rætt um lífeyrissjóð
bænda við stofnlánadeildina
Byggingaframkvæmdir voru
miklar í sveitum landsins s.l. ár
og er augljóst að meðal bænda
er sem betur fer ekkert vonleysi,
Fnatruh á bdis 7