Alþýðublaðið - 04.01.1930, Síða 2

* LP VÐUHliAHia
t
1930.
Árið 1930 er byrjöB — en ekkj
búið. Enn f>á veit enginn, hvað
f>að færir landsmönnum.
MaTgt hefir um þetta ár verið
nett og ritað, um veizluhöld,
gistihús, tjöld, bifreiðaT, söng,
messuhöld, ræður, tjaldbúðir,
kvikmyndir, litklæði með fomu
sniði, íþrótta- og skraut-sýning-
ar, kappreiðar, hringekjur, vín
— eða ekki vin — og fleira af því
tæi. Fimm manna nefnd hefir
setið á annað ár til undirbúnings
og ráðið framkvæmdarstjóra með
riflegum ráðherralaunum til að
sjá um alt þetta. Lítur helzt út
fyrir, :að sumir ætlist til þess, að.
landsmenn fari allir í sparifötin,
«æki á Þingvöll og sýni sig út-
lendingunum, sem hingað koma.
Fyrir 1000 árum stofnsettu
höfðingjar riki á Islandi. Alþýð-
an, hjú og ófrjálsír menn, áttu
þar enga hlutdeild í. Alþingi var
þing ^yfirstéttarinnar. — Hún ræð-
ar ’þar méstu érui.
Saga þúsund ára ríkisins is-
lenzka er saga um réttleysi al-
þýðu, arðrán og kúgun. Innlendir
höfðingjar, konungar, kirkjuherr-
ar, ednokunarkauþmenn, Bessa-
staðamenn og burgeisalýður síð-
ustu áratuga hafa allir verið
samhentir um það, að ræna arð-
inum af síriti alþýðunnar. Öll
auðsöfnunin lenti hjá yfirstétt-
inni, öll bölvun óáranar, einok-
unar og erlendrar kúgunar bitn-
aði á alþýðunni.
Ein rödd hefir skorið sig út
úr öllu orðaskvaldrinu um al-
þingishátiðina. Ein uppástunga
borin fram í hátíðarnefndinni,
sem er 'þess verð að henni sé
gaumur gefinn.
Pétur G. Guðmundsson hefir
stungið upp á því, að freistað
væri að koma hér á fullkomnu
■lýðstjómarfyrirkomulagi 1930 og
á sama ári yrðu sett lög um
alþýðutryggingar: sjúkra-, slysa-,
örorku-, framfærslu-, elli- og at-
vinnuleysis-tryggingar fyrir allan
hinn vúnnandi lýð í landinu.
Alþingishátíðamefndin hefir
ekki mátt vera að því að sinna
þessari tillögu; hún hefir haft
svo mikið að gera við að hugsa
um skrautsýningarnar og veizlu-
höldin.
Um fyrra atriðið er það að
segja, að það eigum við ekki
undir okkur sjálfum einum. Um
það efni þurfum við að. leita
samþykkis annara, ef við ekki
vxljum rjúfa samninga, sem nú-
verandi „Framsóknar' - og ihalds-
menn, sem á alþingi sátu 1918,
gerðu við aðra þjóð.
Um hið síðara atriðið, alþýðu-
tryggingarnar, erum við einráðir.
Alþingi 1930 á að setja lög um
fullkomnar alþýðutryggingar. —
Pau lög eiga að vera afmælis-
gjöf til íslenzkrar alþýðu.
Örjfggisleysið er þyngsta böl
öreigans, þess, sem ekkert á
nema orku anda og handa. Hve-
jiær sem atvinnan bregst eða
Starfsþolið bilar er algert bjarg-
arleysi fyrirsjáanlegt eða ölmusu-
gjafir eða sveitarstyrkur með
mannréttindamissi eða verðleiks-
matL
Hver vinnufær maður á heimt-
ingu á að fá atvinnu við sitt
hæfi. Hver, sem verður óvinnufær
vegna sjúkleika, slysfara eða elli
og ekki á nægar eignir, á að eiga
heimtingu á sæmilegum fram-
færslueyri án ’þess að þurfa að
biðja um hann eða þola réttar-
skerCdngu. Hverju barni, sem missir
fyrirvinnu eða foreldrar ekki geta
séð fyrir, á þjóðfélagið að ganga
i foreldra stað.
Fyrir 1000 árum settu höfðingj-
ar lög, stofnuðu ríki á íslandi, til
þess að tryggja öryggi sitt og
^sinna.
Nú á íslenzk alþýða að skipa
aiþingi að setja lög til þess að
tryggja öryggi hennai.
Petta á að gerast 1930.
JMm" ihaldsins
þélt fund í gærkveldi í „Sælu-
húsinu" við Kalkofnsveg. Var alt
að því húsfyllir í litla salnum,
enda stóð mikið tiL Nú átti loks
að ganga. . frá bæjarstjórnarlista
fhaldsins, sem verið hefir í smíð-
úm frá því einhvern tíma í fýrra.
Mælt er, að um 50 íhaldsforkólf-
ar hafi gengið með bæjarfull-
trúa í maganum síðustu mánuð-
ina, en einum 7 hefir íhaldið von
um að koma inn. Voru því skaps-
mennimir æstir mjög.
Jón Þorláksson talaði fyrstur.
Var hann mjúkur í máli, en
«vartsýnn mjög. Pótti honum sem
flestir gömlu bæjarfulltrúarnir
hefðu gert svo í bólið sitt, að
yonlaust væri að koma þeim að
aftur, nema með því að setja þá
í allra efstu sætin. — En Möller
hefir loforð fyrir öruggu sæti. Við
verðum því líklega að sætta okk-
ut við að setja hann í annað
sæti. Maður verður að gera fleira
en gott þykir. Lýsti hann svo
tillögu um 7 efstu sæti listans og
bar sig hörmulega.
Ólafur Thors talaði næstur; var
bann vígamannlegur og lék „grín-
rolluna" gömlu með mestu prýði.
Efnið var þetta: Við íhaldsmenn
erum þeir einu, sem tökum tillit
til æskulýðsins(!!!) (sbr. baráttu
ihaldsins gegn lækkun aldurstak-
marks til kosningaréttar).. Sjö-
unda sætið er slagsmálasætið.
Það kemur ekki til mála að setja
smákaupmanninn í það. I það
setjum við Pétur Hafstein; hann
er fóstursonur Claessens íslands-
bankastjóra og Skildinganesseig-
únda; hann hefir aldrei Icómið
nærri pölitík og er þyí óflekkaður
af gömlum íhaldssyndum; hann
er ungur og laglegur og ógiftur,.
við skulum hafa hann í -beitu
fyrir ungu stúlkurnar. (Rödd úr
salnum: Og fulltrúa fyrir Skild-
inganes). Pétur „trekkir" nú kven-
fólkið betur en Guðrún samt
Þá kom Jón Ólafsson. Ekki
harmaði hann það neitt, þótt
Þórði Sveinssyni, Líndal, Kjaran,
Hallgrími Ben. og Jóni Ásbjörns-
syni væri sparkað. — Ég vil vera
í efsta sæti, en kæri mig ekkert
um þá. (Ó. H. kallar fram í:
Hvers vegna á að sparka þeim
gðmlu?) 'Ja, það er nú svona.
En Guðmund minn Jóhannsson
vil ég gjaman hafa á listann, t. d.
í 9. eða 10. sæti. Það er óhætt.
(Hlátur.)
Margir fleiri tóku til máls.
Vom flestir reiðir, ýmsir sárir
og vonsviknir og allir sammála
um, að óheppilega væri raðað á
listann. — En það verður nú
svona að vera.
Var svo raðað í 7 efstu sæti
lisitans þannig:
Jón Ólafsson,
Jakob Möller,
Guðm. Ásbjömsson,
Guðrún Jónasson
Pótur Halldórsson,
Guðm. Eiríksson trésm. og
Pétur Hafstein.
Fleiri þótti ekki ástæða til að.
ákveða til fulls, en til orða kom
að setja Guðmund Jóhannesson i
9. sætið.
Knútur sást ekki né heyrðist á
fundinum, og var ekki nefndur
þar,
En andi hans sveif þar yfir
vötnunum.
HatnarnBrðnr.
Aðalfnndar verkamannafélags-
ins.
Verkamannafélagið „Hlíf“
heldur aðalfund sinn laugardag-
inn 11. janúar kl. 8 stundvislega.
Fundurinn verður í bæjarþings-
salnum (gamla barnaskólanum).
Fundarefni er samkvæmt félags-
lögunum venjuleg aðalfundar-
störf. Allxr félagar eru beðnir að
mæta og taka þátt í störfum
fundarins. Á því ríður nú, fyrir
hinar þýðingarmiklu bæjarstjórn-
arkosningar, að alþýðan sé vel
sameinuð og áhugasöm um öll
sin samtök.
AlMðufiofekskiósendar!
Athugið hvort þið eruð á kjör-
skrá, Kosningaskrifstofa Alþýðu-
flokksins (A-listans) er á Linn-
etsstíg 1, sími 236. — Allir, sem
áhuga hafa fyrix málum hafn-
firzkrar alþýðu, vinna að sigri
alþýðulistans við kosningamar
18. þ. m.
Jafnaðarmannafélagið „Sparta*
heldur fund á morgun kl. 2 í
Kaupþingssalnum.
Til Strandarkirkju.
Áheit frá Flateyring 10 kr. og
gamalt áheit frá N. N. 5 kr.
Gnðnmndnr Bjarnason.
Mér er ekki tamt að skrifa
eftirmæli um látna menn og lítið
borið þáð við. Eftirmæli érus
venjulega svo einhliða rituð, að
ég legg á þau lítinn trúnað. En
i dag, þegar Guðmundur Bjarna-
son er borinn til grafar, get ég
ekki stilt mig um að rita nokkr-
ar línur.
Fyrstu kynni hafði ég af Guð-
mundi sem félaga mínum íf
verkamannafélaginu „Dagsbrún“„
Hann var einn af stofnendum
þess, einn af allra fyrstu mönn-
unum, sem rituðu nafn sitt á
stofnendalista 'þess, þá nær hálf-
sextugur að aldri. Og hann gerðí
meira en ganga í félagið. Hann
rækti félagið upp frá því tii
dauðadags með slikri alúð og
kostgæfni, að ég þekki þess fá:
eða engin dæmi. Ég minnist þess
ekki að hafa komið svo á „Dags-
brúnar"-fund, að ekki væri Guð-
mundur Bjarnason þar. Þó var
hann ekki kominn þar til að láta
á sér bera. Ég heyrði hann. aldre*.
halda ræðu og aldrei var hann
í stjórn félagsins. Var þó mað-
urinn meira en í meðallagi skýr
og áhugasamur um félagsmák —
Nei, Guðmundur kom á hvem
fund til þess, með því að rækja
brýnustu skyldu hvers góðs fé-
lagsmanns. Hann vildi vera trúr
í stéttarfélagi sínu sem öllu
öðru. Guðmundur var sýnishom!
af ágætum liðsmanni, en góðir
liðsmenn eru jafn þarfir og góðir,
foringjar.
En ég þekti til Guðmundar á
fleiri vegu en þenna. Ég var
sambýlismaður hans um tíma og
ég hafði af honum spumii1,
margra manna, sem höfðu þekt
hann um fjölda ára. Og þau
kynni vitnuðu öll á einn veg.
Þau vitnuðu um óvenjulega góð-
an dreng. Guðmundur sat ekki
sólarmegin í lífinu, sem kallað
er. Hann mun jafnan hafa búið
við þröngan kost, — en slíkt
er hlutskifti verkamanna tiðast,
og allra þeirra, sem aldrei hafæ
lé af öðrum. En þó Guðmundur
sæti ekki í þvi sólskini, semu
stendur af auðæfum og upphefð,
sat hann þó ekki í skugga. ÞaÖ
var jafnan bjart yfir honum og.
allri framkomu hans. Hann var
síglaður og viðmótsþýður, nær-
gætinn við aðra, greiðvikinn og
vinfastur.
Þeir, sem þektu til Guðmundar,
vita, að þetta er satt. En hætt
er við, að aðrir leggi á það lítinn
trúnað. Ég veit hve algeng sú
skoðun er, að abrir séu varla
ágætismenn en 'þeir, sem „nafn-
kendih' eru. Ég vcit hve algengt
það er, að „auður, völd og fal-
leg föt“ eru einkennin, sem ágætr
manna er markað af.
Ég minnist þessa góða drengs
með eftirsjá og þökkum fyrir
kynninguna, nú, þegar hann er-
lagður þreyttur til lúnstu hvíld-
ar, og á sama hátt munu allir.