Morgunblaðið - 31.10.1963, Síða 13

13
*
Fimmtudagur 31. okt. 1963
MORGUNBLAÐID
Halldór Sigurðsson:
AÐ UTAIM
-y -
- . vv. >,
Fjár flutningabílar á Ieið um Bröttubrekku
— Þetta er....
Framhald af bls. 6.
hreinlega að gefast upp við bú-
skapinn hér.
— Hvað um að skipta um bú-
hætti?
— Enn sem komið er er ekki
aðstaða til að snöggskipta um
búskaparhætti. Menn myndu
helzt snúa sér að mjólkurfram-
leiðslu. En til kúabúskapar vant-
ar ræktun og húsakost, sem
hvorugt er hægt að bæta á
skömmum tíma. Nú er að rísa
upp mjólkurbú í Búðardal og er
þáð að sjálfsögðu mikil bót, þar
sem vegurinn um Bröttubrekku
er mjög ótryggur að vetrinum.
Hér þekkja menn lítið til ann-
arra búgreina svo sem svína og
alifuglaræktar, svo vart er að
búast við því að þær búgrein-
ar verði teknar upp að neinu
ráði.
— Hvað haldið þið svo að
þessi fjárskipti komi til með að
kosta?
í>að verður mikið. Beinar bæt-
ur eru um 20 milljónir. Þá er
girðingin milljóna virði og all-
ur flutningur á fénu suður til
Borgarness kostar heldur ekk-
ert smáfé. Síðan er eftir að
kaupa nýtt fé og flytja það hing-
að. Nei, menn hafa sjálfsagt ekki
Ihaft tíma enn til að hugsa þetta
mál til enda. Manni þykir 'nógu
sárt að sjá á eftir lömbunum
á haustin, þegar þau eru leidd
til slátrunar, hvað þá að horfa
á eftir hverri kind sinni, sem
hafa alizt upp hjá manni og
orðið vinur manns.
— Þetta er eins og að leggja
út í blóðugt stríð, sagði Bene-
dikt að lokum.
Við gengum út á tún, þar sem
Benedikt var að hóa saman fjár-
hópnum sínum og sonar síns,
sem býr á nýbýli, samtýnis
Stóra-Skógi. Myndin, sem við
tókum verður eflaust sú síðasta,
sem tekin verður af Benedikt
með þessum f.járhópi.
Þegar við ókum úr hlaði kom
okkur í hug kafli úr inngangs-
orðum- að búfjárfræði þeirri,
sem kennd er við bændaskóla
lhndsins.#Þar segir ritstjórinn
Gunnar Bjarnason um góða hirð
inn':
„íslenzkur landbúnaður bygg-
Jst fyrst og fremst á eflun og
framleiðslu búfjárafurða. Af
þeim sökum er mikilvægt að
bóndinn og búaliðið stundi at-
vinnu sína með réttu hugarfari
og á réttum hvötum, en þær eru
öðru fremur yndi af dýrum og
kærleikur til þeirra'*.
Ekki er að efa að með þessu
hugarfari og á þessum hvötum
stundi Dalabændur búskap
sinn. Hversu sárt mun þá ekki
fyrir þá að sjá á eftir bústofni
6inum undir hnífinn, þótt sleppt
sé öllu tjóninu, sem þeir verða
fyrir.
Næst sækjum við heim Aðal
stein Baldursson bónda i Braut-
Brholti 1 Haukadal.
— Ég er nú hættur þessu að
mestu, segir hann, þegar komið
er að umræðuefninu, — orðinn
gamall og grár eins og þú sérð.
Það eru synir mínir Brynjólfur
og Gunnar, sem teknir eru við
þessu. Þeir höfðu rúm 200 fjár
hvor. Nú er búið að skera niður
hjá okkur í þriðja skiptið. Það
fannst ekki sjúk kind í okkar fé
hvorki nú eða 1957.
—•' Menn eru ekki farnjr að
hugsa málið enn, hvað gert verð-
ur í framtíðinni. Það bíður senni-
lega þar til menn sitja auðum
höndum og horfa í gaupnir sér.
Mér þykir sennilegt að einhverj-
ir hætti og fari ef þeim býðst
eitthvað sæmilegt annars stað-
ar. Hér eru yfirleitt ekki kýr
nema til heimilisþarfa. Það hef-
Hjörtur Ogmundsson,
Álfatröðum í Hörðudal.
ir verið svo ótryggt með flutn-
inga til Borgarness og ekki í
annað hús að venda með mjólk-
ina.
— Synir mínir munu hafa í
hyggju að auka mjóikurfram-
leiðsluna og þá sennilega breyta
fjárhúsunum í hús fyrir nautpen
ing til að byrja með. Þróunin
verður sjálfsagt sú að menn
breyta yfir í mjólkurframleiðslu,
því hinu fylgir svo mikið ör-
yggisleysi. Við vitum ekkert
hvort þessi tilraun tekst eða hvað
langt líður þar til skorið verð-
ur niður hjá okkur á ný.
— Það er lítið um aðrar bú-
greinar hér. Gunnar sonur minn
hefir verið með ofurlítið hænsna
bú. Byrjaði á því vegna land-
þrengsla. Hann er með 200
hænsni. Það var einnig til að
menn höfðu 1—2 svín á stöku
bæ, en það mun nú að mestu
niður lagt. ®
— Það er öryggisleysið sem
mestu ræður um að menn flytja
á brott. Svo er annað, sem lítið
er tekið tillit til. En það eru hin
sálrænu áhrif sem þetta hefir á
bændurna. Það er mikið tilfinn-
ingamál fyrir góðan fjárbónda að
sjá á eftir hjörðinni sinnl undir
hnífinn. Þeir sem hafa yndi af
fjárrækt taka það nærri sér.
— Ég tel einnig að betur þurfi
að bæta mönnum tjón þeirra
fjárhagslega en gert er, eink-
um þegar um ungan fjárstofn
er að ræða, sem skorinn er nið-
ur. Svo er lítandi á það að sé
betur gert við þessa bændur
strax koma þeir fyrr til að skila
þjóðfélaginu arði af vinnu sinni.
Þannig kemur sómasamlegt fram
lag til þeirra fyrr að notum.
— Framkvæmdin á þessum
f járskiptum virðist engan veginn
örugg. Þáð er ekki búið að
koma upp girðingunni og allt
fullorðið Mýrafé, sem kom fyrir
hér norður í Dölum hefði átt að
drepa með fé heimamanna, því
það er alltaf erfitt að verja full-
orðnu fé fornar slóðir, jafnvel
Iþótt veí sé girt.
Við hittum Brynjólf son
Aðalsteins, þegar við erum að
fara.
— Ætli maður snúi^ér ekki að
kúnum, sagði hann og mér virt-
ist þessi ungi maður svipþungur
yfir ástandinu.
Vestur í Hörðudal hittum við
Hjört Ögmundsson á Álfatröðum
og höfum þar með hitt að máli
fulltrúa úr öllum niðurskurðar-
sveitunum.
— Það er ekki urn gott að
gera, segir Hjörtur, — veikin
virðist ætla lengi að loða við
héraðið. Hér í Álfatröðum var
um 250 fjár fullorðið skorið nið-
ur.
— En þú ert nú tekinn að
reskjast Hjörtur. Hvað hyggst
þú fyrir?
— Maður stendur meðan stætt
er, segir hann og brosir. Það
er ekki gott að svara því nú
hvernig þetta tekst til. Það fer
eftir þvi hvernig tekst að koma
upp girðingunni og hvort mæði-
veikin kemur upp sunnan henn-
ar og hvernig þá yrði hagað
niðurskurði. Ég geri ekki ráð
fyrir' að menn taki almennt að
stunda kúabúskap hér í utan
verðum Hörðudal. Hér eru litlir
kúahagar og því þyrfti að beita
þeim á ræktað land, sem ekki
er enn fyrir hendi. Það er auð-
vitað mikill styrkur að hafa nú
fengið mjólkurbúið í Búðardal
því Brekkan er svo ótrygg og
Heydalsvegur ekki kominn. —
Mér þykir því líklegt að bænd-
ur hér í Hörðudal snúi sér aftur
að . fénu, a.m.k. hér utantil.
Ströndin hér er beitarsæl fyrir
fé en innantil í Hörðudal eru
ágætir kúahagar.
— Já, það er mikill verðmun-
ur á líflömbum og ánum til frá-
lags. Líflömbin kosta 750—800
kr. núna, en ærnar geta mest
lágt sig á 400—450 kr. og fara allt
niður í 200—250 kr. Haldi svo
dýrtíð áfram að vaxa getur eitt
sauðleysisár kostað okkur tals-
vert.
— Nú höfum við ekki annað
að gera en halda að okkur hönd-
um og sinna um þessar fáu kýr
sem við eigum. Það vantar hús
fyrir nautpeninga og þótt fjárhús
séu til þarf mikið fyrir þau að
gera svo hægt sé að nota þau
fyrir kýrpening. Einstaka menn
munu hafa keypt eitthvað af
kúm og nokkrir hafa selt hey
sér til tekjuauka.
— Ekki hef ég heyrt að menn
hugsi til sVína- eða hænsna-
ræktar. Menn þekkja svo lítið til
þeirra búgreina. Gamlir bænd-
ur fara varla að skipta um bún-
aðanhætti frá grunni.
— Hestaeign hefir farið mink-
andi hin síðari árin. Nú er að
vísu saemilegt verð fyrir hesta
til útflutnings, en hvað veit mað-
ur um hve lengi það stendur.
Frá Marokko
Gulli og silfri mun frelsisstríð Marokkomanna,
eigd rigna. sem lauk fyrir 7 árum, væri
• Fræ sjálfstæðisins mun ekki jafn hræðilega yfirgrips
eigi bera ávexti mikið. Hinar stærstu og
samdægurs. beztu jarðeignir eru enn í
Synir vorir og sonarsynir höndum franskra manna.
munu njóta þeirra. Þegar ég stóð á þjóðvegin-
(Muhammeð 5. 1956). um milli Ceuta og Tanger gat
BÓNDINN stritaði silalega ég séð (svo ég noti orðalag
við plóginn sinn, sem var frönsku nýlendumannanna
lítið meira en stafur, smíðað- sem eru stoltir en jafnframt
ur á frumstæðan hátt, meðan dálítið beizkir út af því, að
hann í sífellu rak á eftir höfuðborgin heitir ekki
uxanum og kúnni, sem dróg- lengur París —) hvað þeir
ust stynjandi áfram. Hann frönsku hafa enn í höndum
sér: vélplóga, dregna af
dráttarvélum — og þar voru
tók ekki undir kveðju mína.
Tuttugu metrar áfram, tutt-
ugu metrar aftur. Á miðjum engir steinar á ökrunum.
akrinum var steinn, um það En hvað skulu þeir lengi
bil axlabreiður, það sem upp vara þessir „arabisku" akrar
frá Kómartímabilinu, þar sem
slitnuðu átta af tólf milljónum íbúa
Marokko lifa við sárustu fá-
úr stóð af honum.
Þrisvar sinnum
plógförin, og bóndinn veik,
með óskiljanlegri þolinmæði, tækt, og mikill hluti af af-
hinum silalegu skepnum til rakstri akurlendisins tapast
hliðar, en hélt síðan áfram ár eftir ár vegna vanyrkju,
ferðinni hinumegin. Hve af því að það vantar fé til
lengi hafði þessi steinn verið að segja skilið við tréplógana.
þarna? Hve lengi mun hann
liggja þar ennþá, þar til
menn hafa framtakssemi til
að flytja hann á brott?
Og gefa Marokkomönnum
kannske jafnhliða nokkurn
kjark til athafna.
„Þetta eru duglausir menn“
Þetta víðáttumikla, frjó- sögðu þeir frönsku brosandi.
sama láglendi, sem liggur á Granadas Alhambra, hið
milli hins milda Atlantshafs fræga Koutouba-musteri í
og hinna regnþurftugu Atlas Marrakech og hinn þróttmikli
fjalla, var eitt sinn skattland landbúnaður á Máratímanurti
Rómverja, síðar lögðu Arabar er margar aldir aftur í for-
það undir sig, og menning tíðinnL
þeirra stóð þar með meiri Meðan bændumir bisuðu
blóma en á nokkrum öðrum umihverfis steinana sína, iþaiuit
stað í heimsveldi Mára. bílalest, sem samanstóð af
„Við erum lítil þjóð, sjö—átta svartlituðum bílum,
heimsk þjóð, gráðug, vUli- framhjá. Það voru amerískir
mannleg og grimm. En vitið ^tar og Mercedes-Benz.
þér, lautinant“ segir emirinn
Skyldi einn af stjórnarherr-
umim vera hér á ferð? Eða
Feisal við Lawrence (í ensku “ , V-V, T, ■
., - . . , . _ auðkyfingur? I óllu falli eru
stormyndinm: Arabinn Law-
þetta Marokkomenn. Plæg-
rence sem er að hluta tekm ingamaðurinn tók eftir ^
l Marokk°} V-ar stjórnandi kemur á eftir
borgmni Cordoba lýstu götu stjómanda, sagan gengur sinn
ljos upp þrja kilometra með- gang, á meðan bóndinn vinn-
an London var enn sveita- ur.
^orp ! . Við þjóðaratkvæði fyrir
Þegar T. E. Lawrence leit- nokkrum mánuðum lýsti mik-
aði að hinum sjö súlum vizk- jn meirihluti marokkönsku
unnár í arabisku eyðrmörk- þjóðarinnar yfir fylgi sínu við
inni á dögum fyrri heimsstyrj þingbundna konungs'rtjórn,
aldarinnar, þá voru Frakkar og er það markverðasti atburð
þegar byrjaðir að gera Mar- ur þarlendis, síðan landið
okko að nýlendu sinni. Sú vann sér sjálfstæði fyrir sjö
ást og sá skilningur á per- árum.
sónuleika Araba, sem hélt Þessi nýja stjómarskrá
þessum merka Englendingi leysti af hólmi einveldi, þar
hugföngnum, þegar hann sem stjórnandinn, hínn 34 ára
beindi þeim til uppreisnar S^mli Hassan annar, hafði allt
gegn Tyrkjum, hafa verið framkvæmda- og löggjafar-
mjög sjaldgæfar tilfinningar 'vald 1 sín«m höndum (að því
meðal Evrópumanna, og í Uin<fanskyldu, að hann gerði
Marokko verður þeirra lítt ekkl ldkap 111 vera trúar-
vart, hvort heldur er í ný- le^r leiStogi ^m „beinn^rf-
■lendusögu Frakka, eða meðal ^ ..Muhameðs spamanns).
v,■ _ , , Kaðherrar stjomannnar eru
hinna morgu Frakka, sem , ,. ...
„ , ,. 7 , ennþa valdir af konginum, en
enn dveljast þar. _ , . . , .
ir - , ... , ... , eru nu abyrgir fyrir þingi,
Vegakerfið er algjorlega
fyrsta flokks. Milljónaborgin
Cífeablanca er verk Frákka,
en hinar auðugu fosfat —
sem þjóðin kýs. Hassan kon-
ungur hefur enn mikil völd og
er ennþá foringi hersins, en
hann hefur þegar sýnt, að
mangan — eða blýnámyr eru hann er duglegur, gáfaður og
nytjaðar af frönsku fjár- umbótasinnaður konungur,
magni. En þetta er allt spegil sem getur orðið þjóð sinni
ihynd af Alsír, enda þótt Framhald á bls. 23.
Svo sennilega er lítið á því að
byggja, nema sem aukabúgrein.
Þannig fórust þessum þremur
Dalabændum orð. Það grúfði
tómleiki yfir þar sem engin kind
sást í högum eða á túnum. Fjár-
flutningabílar geystust milli bæja
og hirtu það síðasta af fénu, sem
slátrað er að mestum hluta suð-
ur í BorgarnesL Við nxættum 5
fj árflutningabílum í lest vestan
Bröttubrekkur. Voru þeir að
setja á keðjur, því hált var orð-
ið á fjallveginum.
Vonandi er að betur takist til
með ’ fjárskiptin í Dölum, og
bændur þar líti innan tíðar
bjartari augum til framtíðarinn-
ar.
vig.
i