Morgunblaðið - 31.10.1963, Síða 20

20
MORGUNBLAÐIO
Fimmtudagur 31. okt. 1963
BRJÁLAÐA HÚSID
ELIZABETH FERBARS
.——i
Erum við ekki dui;legir, pabbi? — Við höfum gert þrjú
mórk, en þeir ekkert.
— Það hefði hún ekki getað
gert. Hankinn á Veskinu var
siitinn.
Toby svaraði, ólundarlega og
dræmt: — Já, hann var slitinn.
Eg man það núna. Hann bölvaði
— og næstum eins þreytulega
og vandræðalega og Vanner. Það
var enginn ánægjusvipur á hon-
um.
Fyrir kvöldverð kom Keginald
Sand með sína útgáfu af sögu
Colins, til Toby.
— Já, sagði hann, — það var
rétt, við sátum öll í hring, og
Lou kom með glasabakkann.
Hún hafði stungið veskinu undir
handlegginn. Eg sé það alveg
greinilega fyrir mér. Þetta var
erfitt fyrir hana að halda svona
á bakkanum og grafa okibogann
inn í síðuna. — Og svo . . . hann
beit sundur setninguna, og góð-
látlega andlitið setti upp vand-
ræðasvip. Svo hélt hann áfram,
lágt: — Er það ekki skrítið?
Eg var alveg búinn að gleyma
þyí. En þegar ég hugsa um það
og dreg upp mýnd af því fyrir
mér, sé ég það alveg greinilega.
Og ég fullyrði, að ef þú spyrð
einhvern annan um það, muni
hann staðfesta það. Hún missti
veskið, skilurðu. Það datt undan
handleggnum á henni.
Toby andvarpaði. — Og ein-
hver tók það upp og rétti henni
það aftur, og sá, sem það gerði,
var . . .
Litli maðurinn virtist heldur
ekkert hrifinn. — Já, en þetta
var í fullri dagsbirtu, Dyke, og
fyrir augum okkar allra, sagði
hann. — Eg er viss um, að eng
inn hefði getað gert Tieinar
hundakúnstir með það.
— Það er nú sama. Hver var
það?
— Já, já, það var Eva, sagði
Reginald Saod í hálfum hljóðum
og eins og afsakandi.
Toby tók í handlegginn á hon-
um. — Við skulum koma í mat-
inn og gleyma þessu næsta hálf-
tímann.
En kvöldverðurinn var dauf-
legasta máltíð, sem nokkur við
staddur gat munað eftir. Hann
fékk ekki neinn til að gleyma
neinu. Ef ekki frú Fry hefði ver
ið þarna svona róleg, hefði eng-
inn getað setið máltíðina á enda.
En framkoma hennar kenndi hin
um að vera róleg, virðiileg og
viðhafa alla borðsiði. Meira að
segja kom hún einhverju sam-
tali í gang, þótt litlar undir-
tektir hiyti.
Jafnskjótt sem borðhaldið var
á enda, greip Toby í arminn á
Georg og dró hann fram í gang
inn. Eg er búinn að fá nóg af
þessu í bili, sagði hann. — Við
skulum koma upp.
í herbergi Tobys var bóka-
skápur, fullur af sundurleitasta
bókarusli. Toby tók eina, sem
var útgefin af Clare & Thurston
hún var um ástandið í Sovét-
Rússlandi. Hann opnaði hana aft
arlega og tók að lesa. Georg kom
sér fyrir á rúminu og virtist þeg
ar falla í svefn.
Toby las dálitla stund en allt
I einu seig bókin niður á hné
hans og hann leit til gluggans
og fór að hugsa.
Húsið var óvenju þögult.
Hann heyrði bíl fara í gang og
aka burt; það var Max Potter að
fara heim. Hann heyrði einhverja
glefsu af tónlist, en þó ekki úr
útvarpinu, heldur frá sjálfri
slaghiörpunni, leikna sterkt og
fallega — það var víst Colin
Gillett. En oftast var þögn og
svo heyrðist fótatak í gangin-
um og gengið um dyr — það
voru fleiri en þeir Georg, sem
vildu sleppa úr þessari óhugn-
anlegu deyfð. Hann heyrði hvæs
andi andardrátt frá Georg . . .
jú. hann hfaut að hata sofnað.
Toby las ofurlítið meira, en
svo lagði hann frá "sér bókina
og hrópaði snöggt: — Georg!
Georg vaknaði letilega.
— Georg, sagði Toby, — ég
veit til hvers Lou þurfti pen-
inga. Eg veit hvað hún átti við
í bréfinu til Evu, og ég veit,
hversvegna Eva er í svona fjanda
legu skapi. í stuttu máli sagt,
þá veit ég fjölmargt. Þó veit ég
ekki, hver myrti Lou, eða hvejs
veg/ia.
Georg var risinn upp við oln-
boga og neri augun. — Afsak-
aðu, sagði hann, — ég stein-
sofnaði. Svaf ekkert í nótt sem
ieið. Mig var að dreyma um
Rauðahafið. Það eru hákarlar
I Rauðahafinu — en ég mundi
ekki eftir þeim í draumnum.
— Heyrirðu, hvað. ég segi,
Georg?
— Eitthvað um að víta ekki
eitthvað. Hvað veiztu ekki,
Tobbi?
— Eg veit ekki, hver myrti
Lou, eða hversvegna.
Georg settist upp. -En . . .
sagði hann eins og í mótmæla-
tón . . en þá . . .
— Eg veit alit mögulegt en
bara ekki það
— En þá, sagði Georg og starði
örvæntingarfullur á Toby, — þá
hlýturðu að hafa áhyggiur af
litlu telpunni, henni Vanessu?
— Það hef ég. En, eí út í
það er farið, þá veit ég um hitt,
og þvi er hægt að koma í ' lag.
En það . . .
Georg blíslraði og Toby leit á
hann, hissa.
Þeir vissu, af Kans
eigin játningu, áð hann hafði
nokkrum sinnum komið heim til
Stephen Wards, þegar Christine
Keeler var þar meðal gesta, og
að í tvö skipti voru þau ein í
íbúðinni áður en hinir gestirn-
ir komu. Þeir vissu, af hans eig
in játningu að hann hafði skrif
að henni bréf, sem byrjaði á
„Elskan", en hann sagði, að þetta
hefði bara verið stutt orðsending
til að láta hana vita, að hann
gæti ekki komið í kokteilsam-
kvæmi. Þeir vissu, að hún hafði
sagt- blaði einu sögu sína og af-
hent því „Elsku“-bréfið.
3) Þeix voru vel minnugir
Galbraith-málsins, en hann hafði
orðið fyrir svona orðrómi og
sagt af sér, og samt höfðu sög-
urnar um hann reynzt gjörsam-
lega ósannar, og þá langaði ekki
í endurtekningu á slíku.
4) Þeir voru þeirrar skoðunar,
að ráðherra ætti ekki að sitja í
embætti, ef um hann ganga
hneykslanlegar sögur, sem hann
er ekki reiðubúinn að mótmæla.
Og hneykslið, sem þeim var rík
ast í huga, var sambandið við
Christine Keeler. öryggisatriðið
í sambandi við Rússann, ! var
meira tilviljunarkennt. Það var
hvarf Christine Keeler einnig.
Því var það áríðandi, að Pro-
fumo gripi íyrsta tækifæri til að
hreinsa sig af hneykslinu út af
sambandi sínu við Christine
Keeler.
5) Viðvíkjandi því að hreinsa
sig af þessu hneyksli töldu þeir
aðalatriðið vera: Hafði Pro-
fumo raunverulega drýgt hór
með Christine Keeler, eða ekki?
Þeir töldu, að ef þetta hefði ekki
raunverulega gerzt, væri orð-
rómurinn ógrundaður. Og svo
vildi til, að það mundi einnig
Georg sagði: — Nú, ég hé!< áð
þú værir að gera þér upp ein-
hverjar áhyggjur. Eg hélt, að
þú vissir . . . "
— Vissi hvað?
— Nú, að það var . . .
í sama bili var barið að dyr-
um.
Eva stóð úti fyrir, íklædd ein
hverjum sloppi úr sterklitu,
röndóttu silki. •
Enda þótt hún væri glæsileg
og falleg, að áhyggjusvipnum
undanteknum, leit Toby 'áfram
á Georg.-Hann horfði á hann ein
beitt og reiðilega, með spurn-
ingu í svipnum.
Eva leit á þá á víxl og botn-
aði ekki neitt í neinu.
— Eg . . . ég þurfti að^tala við
þig, sagði hún hikandÍT — Má
ég koma inn?
Toby jafnaði sig. — Já, komdu
inn, komdu bara inn og taktu
þátt í öllum þeim fróðleik og
skilningi, sem hér er allt fullt
af. Komdu inn og láttu fara vel
um þig. Komdu inn og spurðu
hvorn okkar sem er um hvað
sem er — ef ekki annar getur
svarafS, þá gíptur hinn það.
Hún leit einkennilega á hann
og Toby reyndi að láta ekki bera
á æsingi sínum. Hann sneri baki
að Georg, og sagði alvarlega: —
Eg er feginn, að þú komst. Þú
getur sagt mér eitthvað af þessu
sem þú hefðir getað sagt mér í
dag, en gerðir ekki.
Hún svaraði eins og í vandtæð
um. — Eg veit hvorki upp né
niður í neinu. Svo settist hún
niður.
þreinsa hann af hinum orðrómin
um: því að ef hann hefði ekki
drýgt hór, hafði hann heldur
ekki stofnað örygginu í hættu og
þá var heldur engin ástæða fyrir
hann til að hjálpa henni til að
Hverfa. Samt getur það nú verið
vafasamt, hvort þetta var raun-
verulega aðalatriðið. Það þyrfti
ekki að vera, hvort hann hefði
26
raunverulega drýgt hór, heldur
hvort framkoma hans (sönnuð
eða játuð) var þannig, að venju
legt fólk hafði ástæðu til að
halda, að um slíkt væri að ræða.
Hafi það verið aðalatriðið, mun
hið snjalla svar hans verða mun-
að: „Enginn trúir því, að ég hafi
ekki sofið hjá henni, en það
vill bara svo til, að það er satt“.
Það er þingsins að komast að nið
urstöðu um, hvaða atriði skyldi
athugað, en annars má ég ef til
vill lýsa málið með dæmi úr
borgarlegum lögum: Ef maður
drýgir hór, hefur kona hans rétt
mæta ástæðu til að skiljá við
hann, en það byggist ekki á því,
að hann hafi raunverulega drýgt
hór. Ef hann hefur sam-
band við aðra konu á þann hátt,
að samkvæmt sönnuðum eða ját
uðum staðreyndum, hafi konan
gilda ástæðu til að halda, að
hann hafi drýgt hór með henni,
hefur hún einnig ástæðu til að
skilja við hann. Ástæðan er sú,
að hegðun hans er þannig, að
nægi til að spilla því trausti,
sem vera ætti þeirra milli.
6) Þegar ráðherrarnir athug-
uðu • þetta atriði • (hvort Pro-
fumo hefði raunverulega drýgt
— Eg hafði ekki haft tíma til
að hugsa mig um, sagði hún.
— Við skulum að minnsta
kosti vona, a.ð nú, þegar þér hef
ur gefizt tóm til þess, getirðu
hugsað rétt.
Hún - kinkaði kolli, spennti
greipar og leit niður á hend-
ur sér og neri þeim saman, óró-
lega, en sagði ekkert.
Allt í einu féll tár niður á
hendur hentiar.
— Jæja, kannski viltu þá
segja mér, hversvegna þú gazt
ekki sagt mér það í dag, að það
var Roger, sem þú -ætlaðir 1
ferðalagið með.
Hún lyfti hendinni snögglega.
Augun voru full af tárum. Hún
leit aftur niður fyrir sig.
— Það er alveg satt, að ég
ætlaði það. En ég skil ekki,
hvernig þú hefur getað vitað
þaé.
hór) töldu þeir sig ekki vera að
fremja réttarrannsókn, heldur
gera þetta af áhuga á að vernda
starfsbróður fyrir orðrómi, sem
hann hafði orðið fyrir og að eig
in sögn ranglega. Laga-ráðherr-
arnir prófuðu fullyrðingar hans
eins og lögfræðingur mundi
prófa fullyrðingar skjólstæðings
síns, með því að áminna hann um
að vera fullkomlega hreinskiiinn
við þá, lögðu fyrir hann spurn-
ingar, fengu svör hjá honum, og
athuguðu hegðun hans. Loks, er
þeir höfðu komizt að þeirri nið-
urstöðu, að fullyrðingar hans
væru trúanlegar þóttust þeir
ekki geta frekar að gert. Siða-
meistarinn prófaði fullyrðingar
hans út frá almennu skynsemi-
sjónarmiði og tók þær einnig
góðar og gildar. Það er þingsins
að ákveða, hvort þeir hefðu átt
að ganga lengra. Eg get aðeins
þeirrar staðreyndar, að þeir sáu
ekki „Elsku“-bréfið. Þeir báðu
ekki blaðið að lofa þeim að sjá
það, og báðu heldur ekki Pro-
fumo að ná í það fyrir þá. —
(Dómsmálaráðherrann sagði
mér, að sér hefði þótt það óvið-
eigandi af tilvonandi kæranda
að spyrja tilvonandi kærða,
hvaða upplýsingar hann hefði).
Eg verð líka að bæta því við, að
þeir höfðu enga vitneskju um
framburð Christine Keeler við
lögregluna, 26. janúar 1963 eða
Stephen Wards við lögregluna,
5. febrúar 1963, sem var afhent-
ur öryggjsþjónustunni, 7. fébr.
1963, (Siðameistarinn og dóms-
málaráðherrann sögðu mér báð-
ir, að ef þeir hefðu haft þessa
framburði, kynni þeir að hafa
komizt á aðra skoðun. Þá kynnu
þeir ekki að hafa látið sér nægja
orð Profumos, heldur heimtað
að ganga lengra, eins og til dæm
— Það var það, sem bréfið
hennar Lou snerist um, var ekki
svo?
— Jú, ég býst við, að hún hafi
sagt einhverjum frá því. Við
fórum annars mjög varlega. Þú
skilur, að . • .
— Já, ég vissi, að þú þyrftir
að fara verlega — þangað til
seinnipartinn í dag.
Hún greip höndunum um höf-
uðið. — Eg skal segja þér það
allt saman. En’ svo var eins og
hún kæmist ekki lengra.
Toby settist niður andspænis
henni. Hann studdi olnbogun-
um á hnén. — Hlustaðu nú á,
sagði hann. Var það ekki svona?
Þið voruð skilin.
Hún lét hendurnar falla og
krosslagði fæturna. Annar fótur
inn í inniskó úr flaueli tifaði upp
og niður.
is með því að láta þau mæta
Profumo augliti til auglitis. Pro-
fumo sagði mér sjálfur, að hefði
það verið gert, hefði hann ef til
vill sjálfur snúizt öðruvísi við
málinu).
7) Þeir gerðu sér allir ljóst
það skaðlega ástand, sem mundi
verða ef Profumo segði ósatt,
og því prófuðu þeir framburð
hans eftir því, sem þeir gátu, áð
ur en þeir tóku hann gildan.
B) Forseti þingsins (hr. Iain Mc
McLeod.) og ráðherrann án stjórn
ardeildar (hr. William Deedes)
komu miklu minna við þetta
mál. Þeir höfðu enga sérstaka
þekkingu á því, en tóku þátt 1
fundinum af þessum ástæðum:
Hr. McLeod af því, að hann var
forseti þingsins og mundi þvl
koma við sögu ef persónuleg yf-
irlýsing yrði gefin; og hr. Deed-
es af því að hann sat á ráðherra
bekknum og hafði heyrt allt, sem
sagt var í þinginu, og gat þvl
vitnað um það frá fyrstu hendi.
Þeir skoðuðu alls ekki þennaa
fund sem rannsókn eða yfir-
heyrslu, heldur aðeins til þesj
gerðan að kveða niður orðróm,
sem gekk nærri æru ráðherra á
ómaklegan hátt.
(IX) Innanríkisráðherrann.
Innanríkisráðherrann fór úr
þinginu þegar eftir lok umræð-
unnar og heim til sín. Hann var
ekki kvaddur aftur til fundar-
ins. Spurt hefur verið: Hvera
vegna var hann ekki kallaður
þangað? Svarið er það, að eng-
um datt það í hug. Hann h^fði
aldrei áður komið nærri málinu,
og hvorki siðameistaranum né
dómsmálaráðherranum datt 1
hug, að hann léti það til sín taka
á nokkurn hátt. Fundurinn sner
ist um persónulega yLrlýsingu,
Skýrsla Dennings um Profumo-máliö