Morgunblaðið - 21.04.1966, Qupperneq 10

MORC U NB LAÐIÖ
10
JON ORMAR ORMSSON SKRIFAR UM
TOM JONES, brezk frá 1963. —
Leikstjóri: Tony Richardson,
handrit John Orborne, kvik-
myndun Walter Lassally, tón-
list John Addison. — Tónabíó.
Skáldsaga Henry Fielding um
Tom Jones kom fyrst út árið
1749. Áður hafði hann m.a. skrif-
að sögur sínar Jcseph Andrews
og A jorney from this World to
the Next. Eftir að hann lauk við
Tom Jones skrifaði hann Amelia.
Tom Jones mun af flestum vera
talin hans bezta verk.
Skáldsagan Tom Jones hefur
alla tíð verið nokkuð umdeild
bók. llöfundurinn ntar sögu sín»
hispursiaust og hefur að vnargra
dómi, einkum samtíðarmanna
þótt vera bersögull. Hann vegur
að hræsni tíðarandans og gagn-
rýnir þjóðfélagið óspart, en bezt
er eru þó persónulýsingar hans.
Hann segir sögu sína í gaman-
sömum tón; ritar oft beint til les-
andans að hætti átjándu aldar
rithöfunda.
Sagan segir frá munaðarlaus-
um manni, Tom Jones, sem alinn
er upp af efnuðum óðalseiganda
(sem raunar er móðurbróðir
hans). Þetta er heilbrigður, ung
ur maður, haldinn ýmsum mann
legum breyzkleikum og nýtur
mjög hylli kvenna. Hann á vin-
gott við dóttur skógarvarðar en
verður svo ástfanginn af heima-
sætu á næsta bæ. Fyrir tilstilli
kennara sinna og fósturbróður
,(sem raunar er hálfbróðir hans,
sem eru hræsni og undirferli
holdi klædd, er hann rekinn að
heiman. Hann leggur þá leið
sína til Lundúna og á leiðinni
þangað og þar í borg lendir hann
í margvíslegum ævintýrum og
mannraunum en að lokum nær
hann þó sinni heitt elskuðu.
Það er af miklu efni að taka
þegar gerð er kvikmynd eftir
þessari sögu. Leikstjóranum
Sjötugur
VALDIMAR Sveinbjörnsson leik
fimikennari, er sjötugur í dag,
sumardaginn fyrsta. Hann fædd •
ist á Hámundarstöðum í Vopna-
firði 21. apríl 1896, þriðji elzti
af 18 systkinujm. Þótt efnin væru
því lítil braust hann áfram til
náms í Kennaraskólanum og
síðar Samvinnuskólanum, var
um stund við verzlun, en haustið
1919 hóf hann leikfimikennslu í
Miðbæjarskólanum, enda var
hann þá þegar mikill íþrótta-
maður.
Árið 1920—1921 stundaði hann
J fþróttakennaranám í Kaupmanna
höfn við Statens Gymnastik-
institut og lauk þaðan prófi. —
Haustið 1921 hóf Valdimar svo
aftur leikfimikennslu við Mið-
bæjarskólann og var þar til 1935.
Og 1928 hóf hann jafnframt leik-
fimikennslu við Menntaskólann
og hefur stundað Það starf allt
til þessa dags. í 47 ár, svo til
samfleytt, hefur Valdimar kennt
leikfimi og aðrar iþróttir og ætla
ég, að enginn annar hafi slegið
það met. Nemendur hans skipta
áreiðanlega mjög mörgum þús-
undum. Eg kann lítið um leik-
fimikennslu að dæma, en hitt
veit ég, að Valdimar hefur litið
svo á, að skólaleikfimi ætti að
- vera til þess að liðka og þjálfa
allan líkamann hjá öllum nem-
endunum, en ekki að vera til
‘þess að þjálfa og æfa einhverja
fámenna skrautsýningarflokka.
En valdimar hefur fengist við
fleiri íþróttir en leikfimi. Um
nokkur ár fyrir 1930 kenndi hann
á sumrum sund við sundskálann
í Örfirisey, og átti mestan þátt
í að hann var byggður. Þar hóf
hann að þjálfa menn í stakka-
sundi og hélt þar sundmót sem
Jón Ormar Ormsson er nýr kvik
myndagagnrýnandi Morgunblaðs
ins. Hann tekur við af Pétri
heitnum Ólafssyni, en þeir störf-
uðu mikið saman. Jón Ormar
fékk fyrst áhuga á kvikmynda-
gerð í Filmíu, en síðar af nán-
um kynnum við Pétur Ólafsson.
Auk Jóns Ormars skrifar Sveinn
Kristinsson áfram um kvikmynd
ir í blaðið, eins og hingað tiL
Tony Richardson og handrita-
höfundinum John Osborne tekst
vel til. Þeir víkja við einstaka
atriði og auka lítilsháttar við. —
Seinni hluti myndarinnar er að
sumu leyti ekki eins skemmti-
legur og sá fyrri enda meira
efni, sem þarf að koma fyrir í
samanþjöppuðu formi. Að hætti
Fieldings ganga þeir hispurs-
laust að verki. Brugðið er upp
skemmtilegum myndum af ald-
aranda og persónum eru gerð
góð skil. Mörgum mun ef til vill
finnast fulllangt gengið á kostn-
að velsæmisins í sumum atrið-
um en það er aldrei of langt far-
ið. Borðhald Tom Jones og frú
Waters í Upton er með „djarf-
þá þótti góð skemimtun. Sjálfur
var Valdimar mikill sundmað-
ur og tók þátt í nýárssundinu
1916. Ekkí ætla ég að Valdimar
hafi fengið nein laun fyrir þetta
starf, en í þá daga þótti það
engin tíðindi þótt menn ynnu
kauplaust að áhugamálum sín-
um. Og þá má geta þess að
Valdimar varð fyrstur til að
kenna handknattleik hér á landi
og eftir að hann tók að kenna
í Menntaskólanum, kom hann
þar á bekkjakeppni innan skól-
ans. En ekki mun Valdimar hafa
grunað það þá, að þessi annars
ágæti leikur ætti eftir að verða
jafn fyrirferðarmikill í þjóðlíf-
inu og raun er á, svo að ekki
sé fastar að orði kveðið.
Um 1930 hafði hann forgöngu
um róðraríþrótt i Menntaskólan-
um. Þá eignaðist skólinn tvo
báta og voru róðrar stundaðir
af kappi haust og vor meðan bát
arnir entust. Og um sama leyti
eða 1930 eignaðist skólinn
„Gamla grána“, gamlan kassabil,
ari“ atriðum sem sést hafa en
það er vel gert. Annað eins hef
ur orðið fyrir skærum kvik-
myndaeftirlitsmanna (hér er
ekki átt við innlent eftirlit sem í
rauninni hefur það eitt verksvið
að ákveða aldurslógmark sýning
argesta þótt aðrir hafi orðið til
að klippa).
Albert Finney fer með hlut-
verk Tom Jones og leikur vel
þennan lífsglaða, tápmikla mann.
Hann hefur hlotið mjög góða
dóma og aukið verulega við hróð
ur sinn frá því hann lék í Laug-
ardagskvöld—sunnudagsmorgun.
En það má raunar segja um leik
endur þessarar myndar, að þeir
geri allir vel. Hugh Griffith skil
ar vel hlutverki hins grófa
bónda Western og sama er að
segja um Dame Edith Evans 1
hlutverki hinnar siðavöndu syst
ur hans. Eftirminninlegir eru og
Peter Bull og John Maffat í hlut
verkum hræsnaranna, kennarar
Tom Jones og David Warren.
sem Blifil. Og enn mætti halda
áfram upptalningu.
Sviðsetning myndarinnar er
mjög góð og enn einu sinni sýn-
ir Richardson hversu góður leik
stjóri hann er. Til dæmis í upp-
hafs atriðum þar sem hann með
skemmtilegum vinnubrögðum ger
ir langa sögu stutta. Notkun
hraðaskiptingar er skemmtileg.
Þá er atriði eins og veiðiferðin
þar sem fer saman góð leikstjórn
og myndataka. Það er vel farið
með liti t.d. í sumum nætursen-
um.
Tom Jones er fimmta kvik-
mynd Riehardsons. Þær fjórar,
sem áður voru komnar hafa all-
ar verið sýndar hér og væri ekki
úr vegi að eitthvað af þeim
væru endursýndar. Er mér þá
sérlega hugleikin Einmana sig-
ur (The Loneliness og the Long
Distance Runner), sem Háskóla-
bíó sýndi í þrjá eða fjóra daga
fyrir tveimur árum og innan við
þúsund manns gerðu sér erindi
að sjá.
Og vonandi líður ekki á löngu
þar til við fáum að sjá sjöttu
mynd Richardson The Loved
One.
Jón Ormar Ormsson.
og var þá Valdimar sjálfkjörinn
aðaibílstjóri á honum. Þá hófust
mikil ferðalög, skíðaferðir og
gönguferðir, og væri það löng
saga, ef skráð yrði. Ætla ég að
margur miðaldra menntamaður
eigi um það góðar endurminn-
ingar.
Valdimar sá um alla skipu-
lagningu á skrúðgöngunum miklu
á 100 ára afmæli skólans 1946.
Var það mikið verk og tókst
með ágætum, enda er Valdimari
einkar sýnt um alla skipu-
lagningu. Og víðar hefur Valdi-
mar komið við í þeim efnum.
Á fyrstu hátíðahöldum „Sumar-
gjafar" á sumardaginn fyrsta sá
Valdimar um skrúðgöngur,
íþróttasýningar og margvíslegar
skemmtanir í fjáröflunarskyni
fyrir „Sumargjöf", og mætti vel
minnast þess á þessum degi. Og
þannig mætti margt og margt
telja, þar sem Valdimar hefur
látið til sín taka. En ekki er þess
kostur í stuttri blaðagrein.
Eins og margir aðrir af hug-
sjónamönnum aldamótakynslóð-
arinnar er Valdimar mikill bók-
menntamaður og ljóðelskur og
sjálfur ágæta vel hagmæltur.
Prúður er hann og stilltur í dag-
fari og hvers manns hugljúfi,
enda hefur hann notið mikilla
vinsælda hjá nemendum sínum
og samstarfsmönnum.
Menntaskólinn á Valdimari
ákaflega mikið að þakka fyrir
hinn mikla þátt hans í því að
skapa þann anda velvildar og
hófsamlegrar gleði, sem þar er
ríkjandi hjá nemendunum. —
Fyrir allt þetta vil ég þakka hon-
um og fyrir hans langa og giftu-
drjúga starf í þágu skólans. Með
þessum línum vil ég senda hon-
um yfir hafið mínar innilegustu
hamingjuóskir og árna honum
hamingjurikrar framtíðar.
Einar Magnússon.
Hafnarbíó: MARNIE.
Amerísk kvikmynd gerð af
Alfred Hitchcock. Byggð á skáld-
sögu eftir Winston Graham. —
Höfuðleikendur:
„Tippi“ Hedren
Sean Connery
EKKI er víst ýkjalangt síðan
farið var að kafa niður í sálarlíf
fólks í leit að dýpri orsökum af-
brigðilegrar breytni en beinast
sýnist að leita til á yfirborðinu.
Á seinni áratugum hafa þó sál-
kannanir ýmis konar komizt
mjög í tízku, og við þær kann-
anir þykjast menn hafa komið
niður á ýmsar duldir í mannleg-
um hugsanaferli, sem séu ærið
áhrifamiklar um hina ytri
breytni þeirra. í dag er hin svo-
nefnda „psycho-analýsa" mjög
mikið stunduð bæði af læknum
og sálfræðingum. Er þá oftast
verið að leita að „sálfræðilegum“
orsökum einhvers konar iákam-
legrar vanlíðunar.
Hér á landi eru slíkar aðgerðir
komnar allmjög í móð. Hinu höf-
um við víst minni æfingu og
reynslu í, að kanna hinar dýpri,
duldari orsakir ýmiskonar af-
brota. Um þær hafa hinar fjöl-
mennari þjóðir fremur fjallað,
þar sem afbrot eru tíðari og fjöl-
breytilegri en í okkar fámenna
þjóðfélagi.
Mynd þessi fjallar um stúlku,
sem haldin er ýmsum „kompleks-
um“. Þrír þeirra skera sig þó
mest úr: Hún er haldin sterkri
hneigð til að taka fjármuni
ófrjálsri hendi, hún þolir varla
að sjá rautt ljós, og síð-«^ en
ekki sízt, hún hefur sterka óbeit
á að notfæra sér af blíðu karl-
manna. 1 sameiningu er þetta
óeðli næsta erfitt með að burð-
ast. en hins vegar einkar vel
fallið til að skapa dramatískan
söguþráð. enda tekst höfundi það
mætavel.
Marnie („Tippi“ Hedren") er,
þrátt fyrir andúð sína á kyn-
ferðilegum athöfnum, hin feg-
ursta stúlka og skynsöm vel, eins
og sjá má af klókindum hennar
við að komast yfir fjármuni
annarra. En dag nokkurn blasir
þó við henni erfið völ: fangelsi
eða hjónaband. Hún velur hjóna-
bandið hálfnauðug, enda virðist
manni sem fyrri úrkosturinn
hefði á margan hátt samrýmzt
betur óeðli hennar.
Nú, hjónabandið var svo auð-
vitað hrein hörmung fyrst í stað.
GRENSÁSPRESTAKALL
Fermin í Háteigskirkju á sum-
ardaginn fyrsta, 21. apríl, kl. 2.
Prestur: Sr. Felix Ólafsson.
STÚLKUR:
Borghildur Jósúadóttir,
Stóragerði 16.
Jóhanna Linnet, Hvassaleiti 135.
Rósa Einarsdóttir,
Hvassaleiti 119.
Sigríður Hanna Kristinsdóttir,
Hvassaleiti 129.
Sigríður Siemsen, Hvassaleiti 53.
Unnur Valgerður Ingólfsdóttir,
Grensásvegi 58.
Timíntudagur 21. apríl 196ð
Þau fara að vísu i langa og
íburöarmikla brúðkaupsreisu. En
ástaratlot þeirra i millum eru
vægast sagt heldur abstrakt og
lítt tii þess fallin að bera mikinn
ávöxt til mannfjölgunar a.m.k.
Hefðu þó börn þeirra haft allar
ytri aðstæður til að verða
„óskabörn" þjóðfélagsins og falla
innan ramma fjölskylduáætlanna
foreldra sinna, því að þau voru
efnuð vel. En unga konan vill
„ekkert svínarí", ekki einu sinni
eftir giftinguna.
Síðari hluti myndarinnar fjall-
ar svo um viðleitni eiginmanns-
ins til að grafast fyrir rætur
óeðlis konu sinnar. Verður sú
baráttusaga ekki rakin hér.
Af ofansögðu má ráða, að hér
er fjallað um fremur óvenjulegt
efni í kvikmynd. En eins og áð-
ur greinir, er það mjög vel til
þess fallið að skapa dramatíska
efnisframvindu og spennu, enda
vekur hið óvenjulega okkur tíð-
um mestan áhuga og forvitni.
Þegar ég rissa þessar línur
niður, berst mér að eyrum kliður
úr næsta herbergi. Hann berst
frá transistorviðtækinu mínu, og
þar keppast læknir og félags-
fræðingur við að útmála fyrir
mönnum þær ógnir, sem steðji að
mannkyninu innan fárra áratuga,
ef því haldi áfram að fjölga með
sama hraða og hingað til, eða
öllu heldur með sívaxandi hraða,
eins og það hefur gert undan-
farið. Jörðin er sem sagt að
verða of lítil fyrir ábúendur
sína, þótt gildvaxin sé. í því
sambandi dettur mér í hug, hvort
ekki væri vegur fyrir vísinda-
menn að taka duldir manna í
þjónustu sína með einhverju
móti eða jafnvel búa mönnum
til duldir, sem andæfðu að vissu
marki hinum ofboðslegu afköst-
um margra við að fjölga mann-
kyninu, án tillits til allra ytri
aðstæðna. — Getur ekki verið, að
Marnie sé einmitt að gefa okkur
þarna línuna? Þeir sem hefðu
áhuga á að kynna sér það mál
frekar ættu fýrst að sjá þessa
mynd.
Ég er ekki að segja, að þetta
sé leiðin. En hvað skal gera?
Hér ku vera um líf eða dauða
mannkyns að tefla. Og flestir
eigum við það sameiginlegt, hvar
í flokki sem við stöndum, að
vera frekir til fjörsins.
Islenzkur texti er með mynd
þessari.
Unnur Ólafsdóttir,
Brekkugerði 4.
Þóra Helgadóttir,
Hvammsgerði 3.
Þórdís Bára Hannesdóttir,
Fossvogsbletti 51.
DRENGIR:
Eiríkur Jónsson, Hvassaleiti 73.
Finnur Torfi Magnússon,
Hvassaleiti 22.
ívar Guðmundsson,
Hvassaleiti 46.
Jakob Fenger, Hvassaleiti 67.
Framhald á bls. 23.
Þvottahúsvaskar
Þvottahúsvaskarnir vinsælu komnir aftur.
Eigum einnig til úrval af öðrum stálvöskum.
Pantanir óskast sóttar strax.
BURSTAFELL, byggingavöruverzlun
Réttarholtsvegi 3 — Sími 38840.
Valdimar Sveinbjörnsson
FERMINGAR