Morgunblaðið - 21.04.1966, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐÍÐ
23
] Fimmíuctagur 21 apríl 1966
Fræðsluþáttur Garðyrkjufélags íslands:
Matjurtafræ og sáning þess
í HVERJU fullþroska fræi er
vísir að nýrri jurt. Til þess að
fræið spíri þarf nægilegt vatn,
ákveðið hitastig og loft. Ekk-
ert þessara skilyrða má vanta.
Sé garðmoldin ekki nógu rök
Igetur fræið ekki spírað. Þess
végna er sáð þegar útlit er fyr-
ir regn, eða vökvað á eftir sán-
ingu. Vatnið mýkir fræskurnina,
síast síðan inn í fræið, sem þá
tekur að þrútna og spíra. Hver
frætegund hefur sitt lágmarks-
og hámarks hitastig til spírun-
ar. Hæfilegur jarðvegshiti eyk-
ur efnabreytingu í fræinu og
flýtir fyrir spírun og vexti
Ihinnar ungu jurtar. Fræið þarf
súrefni til öndunar eins og all-
ar lifandi verur. Öndun er mjög
ör í spírandi fræi, því að allar
frumur þess eru þá 'í örum
vexti.
Öll garðvinnsla verður að fara
fram á réttum tíma. Vel unnin
garðmold þarf að vera laus og
fínmulin svo að sáning takist
sem bezt. Margt hefur áhrif á
sáðtímann á vorin, einkum veð-
urfarið, sem er mjög breytilegt
Ibæði eftir landshlutum og ár-
ferði. Lega garðsins, hæð yfir
sjó, jarðvegstegund o.fL kem-
ur einnig til greina. Sandjörð
er fyrr hæf til sáningar en leir-
og moldjörð. Sáð skal að jafn-
aði eins snemma og tíð leyfir.
Klaki þarf að vera farinn að
imestu úr garðinum og garðmold-
in tekin að hlýna og þorna.
(Gulrótum er þó oft sáð fyrr en
— Alk>ingi
Framhald af bls. 8
tillagan að því að stjórn atvinnu
jöfnunarsjóð sé heimilt að láta
á kostnað sjóðsins gera athug-
anir á fjárhagslegum og tækni-
legum rekstrargrundvelli atvinnu
fyrirtækja, er sækja um lán eða
styrki úr sjóðnum. Hin tillagan
fjallar um að stjórn sjóðsins láti
gera áætlanir og undinbúa lána-
ákvaranir með aðstoð Efnahags-
stofnunarinnar. Skuli láta fram
fara skipulagðar rannsóknir á
atvinnuástandi, samgöngum og
menningarmálum einstakra
byggðarlaga og landshluta. Á
þessum rannsóknum skuli reisa
áætlanir um framkvæmdir, er
að dómi sjóðsstjórnar beri helzt
að styrkja með lónveitingum eða
Styrkjum. Áætlanir þessar skulu
jafnan gerðar í samráði við hlut-
aðeigandi sýslunefndir, bæjar-
stjórnir og hreppsnefndir og aðra
aðila, er sérstaka hagsmuna hafa
að gæta í þessu efni.
Framsögumaður sagði, að með
frumvaipi þessu væri stigið stórt
spor í baráttunni um að viðhalda
jafnvægi í byggð landsins. Það
sem staðið hefði fyrir þrifum í
þessari baráttu hefði verið skort
ur á samstilltu átaki, svo og
skortur á fjármagni. Frumvarp
þetta gerði ráð fyrir því að fjár
veitingar til þessarra ' aðgerða
yrðu nú margfaldar.
Björn Jónsson (K) mælti fyrir
éiliti 1. minni hluta fjárhagsnefnd
ar svo og breytingum er hann
flytur við frumvarpið. Einnig
mælti Karl Kristjánsson (F)
fyrir áliti Z. minni hluta fjár-
hagsnefndar og þreytingartillög-
um er framsóknarmenn flytja
við frumvarpið. Einnig tók til
xnáls Magnús Jónsson fjármála-
xáðherra.
Á síðdegisfundi í neðri-deild
var frumvarpið um umferð opin
berra mála afgreitt sem lög frá
Aliþingi og frumvörpunum um
eignarnám lands í Flatey og um
lögheimili var viisað til efri-
deildar.
A T H U G I Ð
Þegar miðað er við útbreiðslu,
er langtum ódýrara að augiýsa
í Morgunblaðinu en öðrum
blöðum.
svo er orðið). Of þurr, eða of
blaut og köld mold tefur spír-
un fræsins. Hentugt er að sá
fljótt eftir að garðvinnslu er
lokið, áður en illgresi fer að
spíra og vaxa. Nytjajurtirnar
þurfa að verða á undan illgres-
inu. Ætti að sá til fljótvöxnustu
tegundanna með nokkurra daga
millibili. Með því er hægt að sjá
svo um að uppskerutíminn leng-
ist og nýtt grænmeti lengur til
en ella. Er það hentugt bæði fyr-
ir heimaneyzlu og sölu. Þær
matjurtir, sem þannig koma til
greina eru: næpur ,hreðkur,
blaðsalat, spínat, karsi og stein-
selja.
Eigi er hægt að gefa ákveðn-
ar reglur um sáðdýpt fræja, en
hafa má í huga að þrisvar sinn-
um þykkt fræsins er hæfileg sáð-
dýpt að jafnaði. Stórum fræj-
um er sáð dýpra en smáum. —
Karsafræjum og öðru mjög
smáu fræi er aðeins þrýst niður
í yfirborð moldarinnar. Dýpra
er §áð í sandgarða heldur en í
leir eða moldarjörð. Hægt er
að flýta spírun fræja með því
að leggja þau í bleyti á hlýjan
stað. Ekki er vert að láta fræið
liggja í vatni. Betra er að halda
því röku t.d. í rökum klút eða
filterpappír, þar til frærótin
sést. Síðan er fræið látið þorna,
en ekki um of, og því sáð. Sé
sáð seint til gulróta er sjálfsagt
að bleyta fræið.
Matjurtafræi er annað hvort
dreifsáð eða raðsáð. Dreifsáning
er það kallað þegar fræinu er
dreift jafnað yfir sáðbeðið og
síðan rakað yfir og þjappað var-
lega niður í moldinu með garð-
hrífu. Þessi aðferð er aðeins not-
uð við ræktun smávaxinna fljót-
þroska matjurta, sem eiga að
standa þétt. Dreifsáning er fljót-
leg, en hefur þann ókost að eyð-
ing illgresis verður að gerast
með höndunum og hlýtur að
verða seinleg og dýr. Raðsán-
iing er það kallað þegar fræinu
er sáð í beinar raðir með hönd-
unum, sáðhjóli eða sáðvél. Fjar-
lægð milli raða fer eftir tegund-
um matjurtanna og getur verið
40 eða 50 eða 60 cm. Sá kostur
fylgir raðsáningú, að hægt er
að nota handverkfæri eða vélar
við arfahreinsunina, en þá verð-
ur hún miklu ódýrari og auðveld
ari en ella. Markað er fyrir röð-
unum í moldinni með snúru eða
merkihrífu. Á handsáðvélum er
sérstakur markari áfastur, sem
strikar fyrir röðunum um leið og
vélinni er ýtt áfram. Fræinu er
síðan sáð með höndunum og
þjappað vel yfir á eftir. Fræin
eru tekin milli fingranna og sáð
hæfilega þétt, einu og einu í
röðina. Einnig má sá úr smádós,
sem V-lagað skarð er skorið í.
Nota má líka flösku, fræpoka
eða öskju. Merkihrífan er þann-
ig notuð, að hún er dregin eftir
garðinum og markað þá fyrir
röðunum. Fræinu er síðan sáð
í raðirnar. Sáðhjólið er með holu
skafti, sem er frægeymir. Þegar
TRÚIN á möguleikana og mátt-
inn, sem býr í íslenzkum stór-
fljótum, er nú orðin meira en
draumur einn.
Framsýn og stórhuga ríkis-
stjórn áformar nú tröllauknar
framkvæmdir við Þjórsá, sem
marka munu þ^ttaskil í atvinnu
háttum og tryggja framtíðarhag
þjóðarinnar.
Stórhugurinn og trúin á land
ið okkar, sem hér hefur fengið
framrás og fundið sér verkefni,
eru að nokkru arfur frá þeim,
sem reynzt hefur mestur sjáandi
af öllum sonum Islands fram á
þennan dag, skáldið Einar Bene-
diktsson.
Og nú, þegar framunan er
einn mesti yndisauki íslendinga,
ilmandi vorþeyr um hlýja og
bjarta sumardaga, leitar hugur
margra efalaust á þær slóðir,
sem þessi fyrirhuguðu mann-
hjólinu er ýtt áfram fellur fræið
úr skaftinu niður í smá rauf á
því og síðan í moldina. Stilla
verður raufina eftir stærð fræs-
ins. Handsáðvélin markar fyrir
röðinni, sáir og þjappar moldinni
yfir fræin. Vélin er stillt þannig
að fræið falli með ákveðnu milli-
bili.
Vaxtarrými matjurta verður
að miðast við þau verkfæri sem
notuð eru við eyðingu illgresis
og aðra umhirðu garðsins. Minna
bil má vera milli raða þegar
handverkfæri eru notuð, heldur
en þegar vélaverkfæri eru not-
uð. Fjarlægð milli jurta í röðinni
ákveðst af vaxtarrými hverrar
tegundar. Flatarmál lítilla garða
mótast bezt þegar sáð er af vaxt-
arrými hverrar tegundar. Flatar-
mál lítilla garða notast bezt þeg-
ar sáð er til þeirra tegunda mat-
jurta, sem þurfa líkt vaxtarrými
í sömu röð eða í samliggjandi
raðir. Beinar raðir með jöfnu
millibili bera vott um vand-
virkni. Það er fallegra og bætir
aðstöðu garðyrkjumannsins við
eyðingu illgresis og varnir gegn
jurtasjúkdómum.
Frá þeim tíma, er sáning fer
fram og þar til jurtirnar koma
upp líða nokkrir dagar. Stöku
virki skulu reist. Því einn stór-
brotnasti og fegprsti staður ís-
lands er Þjórsárdalur, og óvíða
er meira víðsýni eða meiri and-
stæður gróðurs og auðnar, sem
kalla á hugvit og styrka hönd
að nota aflið í Þjórsá til að af-
má stóru syndirnar hennar
Heklu.
Seimilega er engin sveit á fs-
landi, sem vekur í huga ferða-
mannsins jafn harmsáran trega
og Þjórsárdalurinn, þessi fagra
og kjarngróðursmesta sveit sögu
aldarinnar, sem ól einn hraust-
asta son íslands, er að mestu
orðin ein vikurauðn 1341 af völd
um Heklugosa. Tveir bæir eru
þó enn fremst í dalnum, og
gróskumikill gróður þar gerir
auðnina innar í dalnum enn sár-
arþ og fáir munu ósnortnir það-
an aftur koma. Og þá ekki sázt
þegar ekið er um vikursléttuna
sinnum getur verið nauðsynlegt
að losa varlega yfirborð mold-
airnnar til að flýta fyrir upp-
komu jurtanna, einkum ef rign-
ingar hafa gengið og hörð
skorpa myndast á yfirborði mold
arinnar. Oftast standa nýupp-
komnu jurtirnar þéttari en æski-
legt er til frambúðar, Verður >á
að nema sumar á brott, þ.e.
grisja jurtirnar. Grisjun ætti að
framkvæma tvisvar. Fyrst 7—10
dögum eftir að jurtirnar eru
komnar upp, en í síðara sinni
þegar 1—2 laufblöð hafa mynd-
azt. Flugbeitt arfaskafa er notuð
til að grisja með þar sem hægt
er að koma henni við, ella hend-
urnar. Grisjun er framkvæmd
þannig að maður gengur í göt-
unni með fram jurtaröðinni og
heggur með arfasköfunni burt
allar aukajurtir og þær, sem
veiklulegar eru og vanþroska,
en skilur eftir þær heilbrigð-
ustu og þroskamestu með hæfi-
legu millibili. Vaxtarrýmið fer
eftir tegundum. Gæta skal þess
að hreyfa sem minnst við þeim
jurtum, sem eiga að standa eftir.
Gott er að þjappa moldinni að
rótum þeirra svo að þær þorni
ekki né visni.
Einar I. Siggeirsson.
miklu milli Þjórsár og Búrfells
niður að Tröllkonuhlaupi. Ann-
arsvegar þessi algjöra auðn, en
hinsvegar jötunafl árinnar með
alla sina möguleika. Þá vakna
margar hugsanir hjá íslendingi
sem trúir á landið sitt og ann
þjóð sinni og fósturjörð.
Hvergi er afl Þjórsár jafn
áhrifamikið og við Tröllkonu-
hlaup: Þar sá ég straumiþungans
ógnarafl, . brjótast og byltast í
stórfljótsins beljandi röst. Ég
lokaði augum og þá sá ég sýn:
Fólkið í dalnum var komið til
mín: „Lát gullið í Þjórsá græða
á ný, þá verður vornóttin aft-
ur björt og hlý.“
Bíllinn flautaði, ég gekk af
stað, en gleymi aldrei hvers
fólkið bað.
Gleðilegt sumar!
Friðfinnur V. Stefánsson.
JAMES BOND
..þf.

James Bond
IY 1AH FIEMINS
DRAWING BY JOHN McLUSKY
|Aá Á CUESS PLA'ÆB.CCMUáOeV/QkM? MDU.COMPAPE
KLONSTEEW.IOU WILL DCVISS
A SUBTLS SCWEMS
“ ÍIIL TWS MAM
Eftir IAN FLEMING
Sem skákmaður munuð þér félagi
Kionsteen leggja fram fína áætlun um
morð á manni þessum, Bond, þannig að
orðstír hans deyi með honum ....„
Og þér, félagi Rósa, munuð sjá svo um,
að morðinginn Grant fái fyllstu upplýs-
ingar.
Seinna. ... Félagi hershöfðingi. Ég hef
J Ú M B Ö —*
lagt fram áætlunina, sem þér báðuð un
— til þess að hún heppnist þarfnast é)
stúlku, sem verður að vera áreiðanleg <n
einnig mjög fögur.
Teiknarú J. M O R A
Næsta morgun renndi skipið eftir renni-
sléttum sjónum inn í höfnina í San Colon,
sem var friðsæll bær með friðsæla íbúa.
Skipstjórinn og Júmbó stóðu í brúnni,
og þeir hugsuðu báðir með sér ,hvað það
væri yndislegt að vera loksins kominn að
landi aftur, og að geta losnað við glæpa-
mennina.
— Jæja, sagði skipstjórinn, minnugur
þess að hann hafði skrökvað því að Júm-
bó, að kolabirgðir skipsins væru á þrot-
um, — nú getum við fyllt kolageymsluna
aftur og haldið ferðinni áfram. — Já,
svaraði Júmbó, mér finnst það stórkost-
legt að vera loksins kominn til siðmenn-
ingarinnar aftur. Og svo lika það að nú
fara skipbrotsmenninrir hérna af, og valda
okkur ekki meiri áhyggjum.
Við Tröllkonuhlaup