Morgunblaðið - 03.07.1966, Qupperneq 5

ilTiTfcYiTiTi«Tiir»Tni Miiiii*imWiTmrfiTMTriiiTiTiMUiiTiTMÍiTiTMiítiÍMTiiiiiiiiiiniíiiiiiiiiiiii*i>ll.MII<IIIIIMIIIII''lll'll*|i||i'l(|i*iiiiii*i"*ii*iiiiiiiiniiiiiiiiiiiil'Miiii#iiiiiiiii
Sunnudagur 3 júlí lJW
MORGUNBLAÐIÐ
5
ÚR
ÖLLUM
ÁTTUM
DR. Björn Sigurbjörnsson,
erfðafræðingur, hefur undan-
farnar 3 vikur verið heima
í leyfi með fjölskyldu sinni.
En hann starfar hjá sérstakri
deild, sem vinnur að notkun
kjarnorku við rannsóknir i
landbúnaði á vegum Matvæla
stofnunar Sameinuðu þjóð-
anha tig Alþjóða kjarnorku-
stofnunarinnar. Hefur þessi
deild aðsetur í Vínarborg,
eins og Kjarnorkustofnunin.
Björn er deildarstjóri í jurta-
kynbóta- og erfðafræðideild-
inni, og starfar hann mikið
við samhæfLigu á vinnu vís-
indanna á þessu sviði.
Starfið beinist mest að van-
þróuðum þjóðum. Unnið er
að jurtakynbótum til að auka
Bæta með rannsóknum nytja-
jurtir þjdðanna, sem svelta
Björn Sigurbjörnsson með Helgu Pálsdóttur konu sinni og dótturinni, Uuni Steinu.
Viðtal við dr. Björn Sigurbjörnsson,
ræktunina í þeim löndum og
matvælaframleiðsluna um
leið. En atómgeislar eru
notaðir til að framkalla stökk
breytingar í nytjaplöntum.
Björn sagðí okkur í samtali,
sem við áttum við hann um
þetta, að sett hefði verið upp
samhæft rannsóknarverkefni
í Asíulöndunum og kæmi í
sinn hlut að skipuleggja sam
hæfingu á vinnubrögðum vís-
indamanna, velja menn i
verkefnin, veita styrki o. s.
frv. í Mið-Asíu er hveitirækt-
unin aðalviðfangsefnið og i
Suðaustur-Asíu eru það hrís-
grjón, sem þarf að bæta rækt-
un á.
Útilokað að hafa við að
framleiða
— Hveiti og hrísgrjón eru
tvær aðalfæðutegundirnar í
heiminum, framieiðslan um
250 millj. tonn af hvoru á ári,
sagði Björn. í Asíulöndunum
er hrísgrjónaframleiðslan aðal
vandamálið. Svo sem alkunn-
ugt er, er þar allt að fara í
svelti, einkum í Indlandi.
Ástandið getur ekki annað en
versnað, þvi fólksfjölgunin
er svo mikil. Eiginlega er úti-
lokað að hafa við, eins og er.
Fólkinu fjölgar örar en hægt
er að auka framleiðsluna. Það
er því lífsspursmál að stöðva
mannfjölgunina.
— Verður maður var við
að þessi eymd fari vaxandi,
þegar komið er oft í þessi
lönd, eins og þú gerir?
— Ég sá nú ekki að ástand-
ið væri verra í ár en í fyrra.
En eymdin er áberandi. í
borgum í Tndlandi er fólk
grindhorað og fátæktin ógur-
leg. Það er engin leið að gera
samanburð á lífskjörum þar
og .t d. hér. fbúð fólksins er
kannski baia dagblað, sem
það sefur á úti á götu. Hjá-
trú, menntunarskortur og
vöntun á atorku hrjáir
líka fólkið. Engin mynd er á
vinnubrögðum og enginn
kann eða vill leggja neitt að
sér. Á Ceylon vilja menn
helzt rækta kókoshnetur, því
þá er hægt að liggja unoir
trjánum og bíða eftir að hnet
urnar þroskisí og detti niður.
Eitt mesta vandamálið er að
koma endurbótum til bænd-
anna, þegar búið er að fin.ia
betri afbrigði af nytjajurtum
þeirra. Þeir kunna ekki að
lesa ekkert fjölmiðlunartælci
nær til þeirra. Og fjöldinn er
svo mikill, að ómögulegt er
að ná eyrum hvers o geins.
En það er verkefni matvæla-
stofnunarinnar FAO að koma
í not niðurstöðum, sem þró-
aðar þjóðir hafa fundið og
bætt með afkomu sína. Okk-
ar starfsemi í Vínarborg er
eingöngu rannsóknir, og FAO
reynir svo að koma á fram-
færi gagnlegum niðurstöðum.
— Indira Gahndi lýsti því
þó yfir fyrir skömmu, að svo
væri Sameinuðu þjóðunum
og hjálparstofnunum þeirra
fyrir að þakka, að mörg hér-
uð í Indlandi hefðu stórauk-
ið framleiðsluna og það bjarg
að frá hungurneyð.
Þið eigið auðvitað hlut að
máli. Geturðu sagt mér um
einhvern árangur, sem þið
hafið náð nýlega?
— f vor var sett á markað-
inn í Japan nýtt afbrigði af
hrísgrjónum, sem framlem
var með notkun gamma-
geisla. Þetta afbrigði hefur
styttri stör.gul og er þvi
sterkara. Það gefur meira af
sér og er ekki eins næmt fyr-
ir áföllum sem fyrri
plöntur. Annað afbrigði er á
döfinni í Japan. Það þroskast
erfðafræðing
40 dögum fyrr en móðuraf-
brigðið, sem er mjög mikils-
vert, þar sem hrísgrjónaupp-
skeran fer þarna stundum
undir snjó og eyðileggst. Eins
munar það rfliklu á stöðum,
þar sem hrísgrjón eru ræktuð
þrisvar á ári á sama akrinum
og kannski eitthvað annað á
milli. Þessi tvö afbrigði eru
unnin af vísindamönnum,
sem starfa að okkar sam-
hæfðu rannsóknum. í rann-
sóknarstofunum 1 Vín gerum
við undirstöðurannsóknir, og
í mörgum Iöndum eru svo
reknar stofnanir með vísinda-
mönnum, sem hittast árlega
og bera saman og samhæfa
störf sín. Við höfum komið
á samstarfi meðal vísinda-
vísindamanna á þessu sviði í
Ameríku, Evrópu, Asíu og
Suður-Ameríku og mynda
þeir ráðgefandi nefnd fyrir
alla starfsemina. Við höldum
okkur engan veginn eingöngu
við Asíulöndin. Við höfum
t .d. afskipti af hveiti- og
hrísgrjónarannsóknum í Suð-
ur- og Mið-Ameríku og bygg-
rannsóknum í Evrópu, svo
eitthvað sé nefnt. Samhæfing
einstakra hópa er eins upp-
byggð um öli verkefnin. Við
veitum bara ekki styrki í
Evrópu og Ameríku, aðeins
samvinnu.
Flogið yfir eldana í Viet Nam
— Þú ferðast mikið í þínu
starfi. Er ekki skemmtilegt
að koma svn oft til Austur-
landa?
— Jú, ég ferðast mikið,
eins og ég gerði reyndar hér
heima. Þá fór ég þangað sem
kornreitirnir okkar voru. Nú
ferðast ég til tilraunastöðv-
anna sem eru drefiðar á
svæðum frá Indlandi til
Túnis, 9 þeirra fást við hveiti
rannsóknir og 7 við hrís-
grjónarannsóknir. Þegar mað
ur kemur í fyrsta skiptið í
þessi lönd, vekur margt at-
hygli manns. Svo fer þetta að
verða eins og að skreppa
austur að Gunnarsholti. Mað-
ur fer með þotu að heiman
einn daginn, er kominn næsta
dag austur til Asíu og fer
beint í störf þar. Þó kemur
alltaf ýmislegt fyrir á ferða-
lögum og margt að sjá. Ég
fer stundum til Japan, Filipps
eyja, Thailands og Formósu
og svo til Indlands, Pakistan
og Ceylon. Við erum að
hugsa um að koma upp rann-
sóknastarfsemi í Malasíu og
einnig í Indónesíu, ef ástand-
ið lagast eitthvað þar. Þar
eru reyndar unnin á okkar
vegum verkefni á sviði jarð-
vegsfræði. Það var FAO, sem
gert var útrækt úr landinu,
ekki Kjarnorkustofnunin, svo
það er ekkert því til fyrir-
stöðu að við megum starfa
í landinu.
— Á sviði jarðvegsfræði
höfum við líka starfsemi i
Viet Nam. Það er bara ekki
nokkur leið að fá sérfræðinga
til að vinna þar sem er reynd-
ar skiljanlegt meðan barizt
er í landinu. Jafnvel er dá-
lítið óhugnaniegt að fljúga
yfir bardagasvæðin, eins og
oft kemur fyrir, og horfa nið-
ur á eldanna, sem sjást veL
Aðalflugleiðin milli Bangkok
og ManiJla fer yfir Pleiku og
Quehnon og liggur yfir þjóð-
veg 19, þar sem alltaf gengur
eitthvað á. Og leiðin frá Hong
Kong til Bangkok liggur yfir
Danang. Ef flogið er í rökkri
má sjá eldana og alltaf eru
einhverjir reykjarmekkir á
þessum slóðum,
Friðrik og Guðrún frægust
— Er nokkuð af íslending-
um í þessum löndum?
— Já, já, alls staðar eru
íselndingar. Ég hitti t. d.
tvær fjölskyldur á Filippseyj
um. Þar vinna Einar Kvaran
og Jakob Magnússon við fiski
rannsóknir. í Bangkok eru 5
íslendingar, Ingvar Nielsson,
verkfræðingur við frystivélar,
og kona hans og svo 3 konur
giftar útlendum mönnum. f
Pakistan eru íslendingar og
víðar. Ef ég veit af íslend-
ingi, leita ég hann uppi. Og
stundum rekst maður á landa
óvænt. T. d. gekk ég einu
sinni aftur í flugvél yfir
Tyrklandi. Þar var farþegi að
skrifa á póstkort og ljósið
skein á ávarpsorðin: „Elsku
mamma“. Þetta reyndist vera
íslenzkur blaðamaður, Er-
lendur að nafni, sem var á
leið að hitta Kúrda. En stund
um kemur lika fyrir að það
fer framhjá manni, að ein-
hver er landi. Fyrstu tvö ár-
in sem ég var í Vín, sá ég
um að setja upp rannsóknar-
stofu í Júgóslavíu á vegum
sérsjóðs Sameinuðu þjóð-
anna. Seinna komst ég að því,
að sá sem sá um þetta fyrir
sérsjóðinn f New York var
Björn Jóhannesson, en við
höfðum unnið í mörg ár sam
an í Búnaðardeild Atvinnu-
deildarinnar hér. Á milli okk-
ar fór ekki annað en nafn-
lausar skýrslur, svo við viss-
um ekki hvor um annan.
— ísland kemur fyrir á
ólíklegustu stöðum. Á Kýpur
átti ég .d. einu sinni að
kaupa leðurjakka fyrir konu
mína. Ég var að leita að ein-
um slíkum og fór að skoða
úrvalið hjá kaupmanni. Þá sá
ég að neðst á skinninu að inn
an var mynd af hrútshaus og
undir stóð „Iceland". Kvaðst
kaupmaðurinn flytja skinn
frá íslandi og búa til jakka
úr þeim. Þau væru betri en
skinnin af kindunum á Kýp-
ur. Á Kýpur hitti ég íslenzka
konsúlinn,* sem sagði að ég
væri annar íslendingurinn,
sem hann vissi um þar á ferð.
— Þekkja menn í Austur-
löndum nokkuð til íslend-
inga?
— Maður er oft spurður
um herra ÓJafsson. Það er
skákmaðurinn Friðrik Ólafs-
son. Annar frægur íslending-
ur er fegurðardrottningin frá
Langasandi, hún Guðrún
Bjarnadóttir, sem margir
þekkja með nafnL Þetta virð-
ist vera betur þekkt fólk en
Snorri Sturluson eða Halldór
Laxness. Og pá á ég við al-
menning, fólk sem maður
hittir á förnum vegi í þess-
um löndum. Matvælasér-
fræðingarnir þekkja þekkja
allir Halldór Laxness, ekki
síst fyrir það að hann var
einn af þeim, sem skrifuðu
undir skjalið varðandi her-
ferðina gegn hungri.
— Fjölskyldan getur bara
ferðast með mér í Evrópu.
Hitt væri of dýrt. Stofnunin
kostar okkur heim í leyfi ann
a ðhvert ár og svo komum við
á eigin vegum á milli. Það
er svo stutt að koma frá Vín.
Þar þykir okkur gott að búa.
Vínarborg er skemmtileg
og maður hittir margt ágætt
fólk. Við unum okkur vel
þar. — E. Pá.