Morgunblaðið - 23.07.1966, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ
Laugardagur 23. júlí 1966
jWnripíjif>W^i!r
Útgefandi: Hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi: Þorbjörn Guðmundsson.
Auglýsingar: Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðalstræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti S. Sími 22480.
Áskriftargjald kr. 105.00 á mánuði innanlands.
1 lausasöiu kr. 5.00 eintakið.
ALMENNT VANDA-
MÁL
að er vissulega kominn
tími til, að almenningur í
landinu geri sér ljósa grein
fyrir ákveðnum staðreyndum
í sambandi við þróun ís-
lenzkra stjórnmála, efnahags-
mála og atvinnumála síðustu
ára. Stjórnarandstöðublöðin
hafa að undanförnu af full-
komnu ábyrgðarleysi, lodd-
arahætti og lýðskrumi þvælt
um þau meginvandamál, sem
J við hefur verið að etja í þeim
efnum, án þess að gera sér
nokkra grein fyrir kjarna
málsins.
í rauninni eru vandamál
hins íslenzka þjóðfélags nú
nákvæmlega þau sömu og
flestra hinna háþróuðu iðnað-
arþjóða Vestur-Evrópu. í öll-
um þessum ríkjum hefur á
undanförnum árum verið
stefnt að því að auka hag-
vöxtinn meira en nokkru
sinni áður með fullkomnari
framleiðsluaðferðum, sem
byggjast á tæknilegum og
vísindalegum rannsóknum.
En öll þessi ríki eiga við sama
vandamálið að etja, verðbólg-
una, þótt hún hafi verið mis-
munandi mikil í þessum lönd-
um. Verðbólguþróunin á ís-
"landi er því ekkert einsdæmi.
Munurinn er aðeins sá, að hér
hefur verðbólguvöxturinn ver
ið talsvert hraðari en í ná-
grannalöndum okkar, en þá
er einnig á það að líta að hag-
vöxturinn hér á landi hefur
verið til muna meiri en í
þeim löndum.
En hver er þá skýringin á
því, að keppnin að sífellt
auknum hagvexti hefur stuðl
að að verðbólguþróun í þess-
um löndum? Hún er í stuttu
máli sú, að verði veruleg
framleiðniaukning í einni
atvinnugrein, eins og t.d. hef-
mr orðið í síldveiðum hér á
landi, hljóta þeir, sem við þá
atvinnugrein starfa að vilja
fá sinn hluta af ávöxtum
þessarar framleiðniaukning-
ar. En um leið og þeir fá kjara
bætur, sem því svara, fylgja
aðrir starfshópar á eftir og
krefjast sömu kjarabóta,
þótt framleiðniaukning í
þeim starfsgreinum, sem þeir
starfa við, hafi e.t.v. orðið
mun minni og jafnvel engin.
Til þess að standa undir
þeim kauphækkunum verða
þær atvinnugreinar að hækka
"verðlag á vöru sinni og þjón-
ustu, og þetta veldur svo aft-
ur stöðugum víxlhækkunum
verðlags og kaupgjalds.
Á það verður sjálfsagt bent,
að þótt verðbólgan sé sam-
eiginlegt vandamál allra
Vestur-Evrópuríkja, er hún
þó meiri hér en þar. —
Skýringin á því er auðvitað
i fyrst og fremst sú, að í at-
vinnu- og efnahagslífi okkar
eru miklu meiri sveiflur held-
ur en hjá 4nágrannaþjóðum
okkar í Vestur-Evrópu. Hinn
gífurlegi síldarafli undanfar-
in ár hefur óhjákvæmilega
haft þau áhrif að stuðla að
hækkandi kaupgjaldi og jafn-
framt hækkandi verðlagi, t.d.
á íbúðum, en það er alkunn
staðreynd, að eftir gott síldar
sumar hækka íbúðir jafnan
nokkuð í verði.
Verðbólgan er því ekki að-
eins vandamál, sem íslend-
ingar hafa átt við að stríða í
tuttugu ár og tekizt erfiðlega
að leysa. Verðbólgan er
vandamál, allra hinna háþró-
uðu iðnaðarþjóða Vestur-
Evrópu. Þessum þjóðum hef-
ur ekki fremur en okkur tek-
izt að leysa sín vandamál, og
ætti það væntaniega að sann-
færa menn um, að verðbólgu-
vandamálið er ekki auðvelt
úrlausnar, og ekki hægt að
kenna einni ríkisstjórn um,
að erfiðlega gengur að finna
lausn á svo almennu vanda-
máli.
Á hinu er nauðsynlegt að
menn átti sig fyllilega, að
jafnvel þótt núverandi ríkis-
stjórn hafi ekki tekizt að
leysa verðbólguvandamálið
fremur en öðrum ríkisstjórn-
um í Vestur-Evrópu, hefur
hún þó komið í framkvæmd
og átt frumkvæði og forustu
að svo víðtækum umbótum á
íslenzku þjóðfélagi, að furðu
gegnir, að það skuli hafa tek-
izt á þeim tiltölulega stutta
tíma, sem hún hefur setið að
völdum. Menn þurfa aðeins
að renna huganum tíu ár aft-
ur í tímann til þess að átta
sig á þeim miklu breytingum
sem hér hafa orðið á. —
Skömmtunarvaldi stjórnar-
herra hefur verið hnekkt, og
í staðinn er komið frelsi fólks
ins til þess að velja og hafna.
Og það er gjörsamlega þýð-
ingarlaust fyrir stjórnarand-
stæðinga að halda því fram,
að velmegun fólksins í'þessu
landi hafi ekki aukizt stór-
kostlega á þeim stutta tíma,
sem núverandi ríkisstjórn hef
ur setið að völdum. Fólkið
sjálft veit, að hagur þess hef-
ur batnað. Hinar miklu og
glæsilegu íbúðarbyggingar
bera þess glöggan vott. Tutt-
ugu þúsund nýjar bifreiðar,
sem fluttar hafa verið inn til
landsins eru enn ein sönnun
þess. Vaxandi og fjölmennar
ferðir íslendinga til annarra
landa eru einnig sönnun
þeirrar miklu velmegunar,
sem hér ríkir.
En þá er á það bent, að viss
ar atvinnugreinar eigi við
Hótanir viö stríös-
fanga fordæmdar
Blöð víða um heim for-
dæma einum rómi hótanir
stjórnarinnar í Hanoi um
að leiða ameríska flug-
menn fyrir dómstóla og
lífláta þá sem stríðsglæpa
menn. Er það einróma álit
sem fram kemur í ritstjórn
argreinum, að þetta fyrir-
hugaða brot á alþjóðasamn
ingum um meðferð stríðs-
fanga muni leiða til
„hörmulega aukinnar
hörku“ í stríðinu og draga
úr möguleikum á að koma
á friði.
„Observer“ í London segir,
að ef Norður-Vietnam geri
alvöru úr þessari hótun sinni,
„fremji það ekki aðeins ó-
mannúðlega athöfn, 'heldur
geri sig sekt um stjórnmála-
lega heimsku, er vinni gegn
hagsmunum þess. Ekkert er
vísara til að æsa almennings
álitið í Bandaríkjunum og
svipta Hanoistjórnina samúð
í mörgum hlutum heim. Ekk-
ert gæti eins ,,....ýtt undir
að hert verði á styrjaldar-
rekstrinum.“
Annað Lundúnablað,
„Daily Telegraph“, segir að
ef Norður-Vietnam refsi hand
teknum amerískum flugmönn
um sem stríðsglæpamönnum,
sé það „siðferðileg smán og
útreiknuð athöfn til að herða
stríðið í meira lagi. Eins og
Rusk hefir bent á, ógildir það
ekki Genfarsamninginn um
meðferð stríðsfanga, þótt
ekki hafi verið lýst stríði."
„Daily Telegraph“ ritar
einnig um það, hvernig Banda
ríkjamenn reyna að forðast
að varpa sprengjum á ó-
breytta borgara, og segir:
„I>að er vissulega satt, að
aldrei fyrr í sögu lofthern-
aðar hafa flugáhafnir gætt
þess eins vandlega, og stofn-
að sér með því í eins mikla
hættu, til að draga úr mann-
tjóni almennra borgara, og
Bandaríkjamenn í árásum
sínum á hernaðarlega mikil-
væga staði.“
Kvöldblaðið „Sun“ í London
segir: „Ef Norður-Víetnam-
menn lífláta fanga'ða banda-
ríska flugmenn, er þar um að
ræða yfirvegaða og ögrandi
villimensku“.
Blaðið „Colombo Sun“ á
Ceylon segir: Ríkisstjórn
okkar verður að segja Norð-
ur-Vietnammönnum að þeir
ættu að hugsa sig um tvisvar
varðandi þá hótun sína að
leiða handsamaða Banda-
ríkjamenn fyrir dómstóla sem
stríðsglæpamenn og taka þá
af lífi, ef þeir verða sekir
fundnir. Við ættum að láta
stjórnina í Hanoi vita fyrir-
fram, að yfirlýst ætlun manna
þar hefir vakið öldu viðbjóðs
hér í landi.“ ‘
Indverska blaðið „Jungant
ar“, sem gefið er út í Kal-
kútta segir, án þess að fara
langt út í að lýsa alþjóðalög-
um, sem fjalla um meðferð
á stríðsföngum: „Hægt er að
segja hiklaust, að ef yfirvöld
í Hanoi dæma hina handsöm
uðu amerísku flugmenn +il
dauða, munu allar tilraunir
til að binda enda á stríðið í
Vietnam verða algerlega til-
gangslausar...... Við þær
krngumstæður mun Norður-
Vietnam glata stuðningi al-
menningsálitsins í heimin-
um.“
„De Volkskrant" í Amster-
dam varar vð hinum hættu-
legu afleiðingum af „hefni-
girni stjórnarinnar í Hanoi'.
Blaðið segir:
„Norður-Vietnam er frá-
brugðið Bandaríkjunum að
því leyti, að það neitar að
hlíta Genfarsamkomulaginu.
Ef Hanoi byrjar að beita eig-
in reglum gagnvart varaar-
lausum Bandaríkjamönnum,
mun sannkölluð keðjuverkun
af hljótast.....þetta hlýtur k
allt að leiða til ástands, sem í
mun gera........ ókleift að
ljúka styrjöldinni um langan 1
aldur.“
f „II Tempo“ í Róm segir
meðal annars, að Bandaríkin
séu „einhuga um að verja
fangana, sem eru í höndum
vietnamskra kommúnista, i
einhuga eins og alltaf á af-
drifastundum."
Blaðið heldur áfram:
„Þótt Bandaríkin séu stað- I
ráðin í að láta kommúnista ,
ekki færa út kvíarnar í Asíu, 1
hafa þau gert allt, sem þau
hafa getað til að sannfæra j
fjandmennina um nauðsyn ,
þess að grípa ekki til athafna 1
eða úrræða, sem ekki verður i'
komizt hjá að refsa fyrir.“ íi
Af þeirri ástæðu, segir „II \
Tempo“, „hefir Washington j
gefið hina alvarlegustu aðvör í
un frá upphafi vopnavið- ó
skipta í Asíu“, skömmu áður j
en réttarhöld yfir bandarísitu
flugmönnunum eiga að nefj- |
ast. |
Þar til nú, segir að endingu I
í forustugreininni, „hefir ekki \
ekki ríkt klofningur í al-
menningsáliti Bandaríkj- !
anna varðandi stríðið í Viet- i
nam, heldur óvissa. Aftaka (
fanganna, sem nú er hótað,
hefir í einu vetfangi ger- 1
breytt afstöðu manna, svo að 1
Bandaríkin eru nú órofa j
heild“. 1
„Corriere della Sera“ í Mil- '
ano segir, að réttarhöld og af- 1
taka amerískra flugmanna i
„mundu vera ægilegt at'hæfi, j
sem af gæti hlotizt hroðaleg-
ustu afleiðingar. Bandaríkin 1
mundu öll loga af reiði og i
heimta hefndir". ,
„II Resto de Carlino" í Bol-
ogna segir: „Það er ljóst, að 1
ákvörðun Hanoistjórnar or- l
sakast af örvæntingu. Hún |
réttlætir ekki stjórn Hos og 1
Framhald á bls. 7 |
erfiðleika að etja. Það er
alveg rétt, en þeir erfiðleikar
eru fyrst og fremst vegna
verðbólgunnar og verðbólgan
skapar ekki aðeins atvinnu-
vegunum á íslandi erfiðleika,
hún skapar atvinnuvegum í
allri Vestur-Evrópu mikla
erfiðleika. En samt sem áður
verður ekki framhjá þeirri
staðreynd gengið, að núver-
andi .ríkisstjórn hefur gert
stórátak til þess að bæta af-
komu atvinnuveganna. í
fyrsta lagi það almenna at-
hafnafrelsi, sem nú ríkir í
landinu og hefur auðvitað orð
ið atvinnuvegunum mikil
hagsbót. í öðru lagi mjög víð-
tækar ráðstafanir ríkisstjórn-
ar og Alþingis til þess að
skapa atvinnuvegunum betri
fjárhagsgrundvöll en áður
með stórkostlegri eflingu
stofnlánasjóða þeirra.
Þegar allt þetta er haft í
huga er gjörsamlega þýðing-
arlaust fyrir stjórnarandstæð
inga nú að tala sem hér sé
allt í kalda koli, fólkið í land-
inu veit að svo er ekki. Það
veit að velmegun og gróska í
hinu íslenzka þjóðfélagi hef-
ur aldrei verið meiri en nú,
og það veit líka, að sú stefnu-
breyting sem gerð var 1960
og haldið hefur verið síðan á
drjúgan þátt í því grósku-
mikla og vaxandi efnahags-
og atvinnulífi, sem hér ríkir
nú.
PÓLLAND í TÍU
ALDIR
T gær voru þúsund ár liðin
frá því að pólska ríkið var
sett á stofn. Saga Pólverja í
tíu aldir er örlagarík saga,
saga stoltrar þjóðar, sem
hvað eftir annað hefur orðið
að þola erlenda áþján, skipt-
ingu landsins og eyðilegg-
ingu, en jafnan risið upp á
ný.
Pólverjar hafa um aldir
átt í verulegum erfiðleikum
með að verjast ásælni öflugri
ríkja að vestan og austan, og
harmasaga þeirra í síðari
heimsstyrjöldinni og eftir
hana er öllum kunn. En þrátt
fyrir það hafa Pólverjar hald-
ið sjálfstæðri menningu sinni
og tungu, og sjálfstæðishvöt
þeirra er jafn sterk nú sem
fyrr. Þeir hafa nú í um 2 ára-
tugi lifað undir hrammi hins
sovézka stórveldis í austri, og
þar hefur setið að völdum
ríkisstjórn, sem án nokkurs
vafa nýtur stuðning aðeins
minnihluta landsmanna. Við
og við á þessum árum hafa
Pólverjar sýnt í verki hug
sinn til hinna kommúnísku
ráðamanna þar í landi, og er
skemmzt að minnast upp-
reisnar verkamanna í Poznan
1956.
Kaþólska kirkjan hefur í
Póllandi skapað sterkara mót
vægi gegn kommúnismanum
en annars staðar í Austur-
Evrópu, og þrátt fyrir ítrek-
aðar tilraunir kommúnista-
stjórnarinnar í Póllandi til
þess að hnekkja áhrifum
hennar, hefur það ekki tek-
izt fram á þennan dag.
Á þessum merku tímamót-
um í sögu hinnar pólsku þjóð-
ar streyma til hennar hlýjar
hugsanir frá frjálsum mönn-
um um heim allan, sem eru
sannfærðir um að fyrr en síð-
ar muni pólska þjóðin endur-
heimta fullt sjálfstæði sitt.