Morgunblaðið - 26.08.1966, Blaðsíða 12

MORCU NBLADIÐ
Föstudagur 26. ágúst 1969
II
- -----r
Bjarni Jónsson forstjóri
frá Galtafelli — IMinning

BJARNI JÓNSSON var fæddur
3. október 1880 að Galtafelli í
Hrunamannahreppi. Faðir hans
Var Jón bóndi Bjarnason, Jóns-
sonar í Stóru Mástungu, Einars-
sonar hreppstjóra í Hvammi á
Landi, Vigfússonar; en móðir
hans var Gróa Einarsdóttir
bónda í Bryðjuholti, Einarsson-
ar, Bjarnasonar á Sóleyjabakka,
Jónssonar á Fjalli á Skeiðum,
Jónssonar. Foreldrar Bjarna
bjuggu allan sinn búskap á
Galtafelli, voru fyrst leiguliðar,
því að Þorleifur ríki á Háeyri
átti jörðina, en fljótlega fékk
Jón þó hálfa jörðina keypta, en
hinn helminginn vildi Þorleifur
ekki selja. Þau hjónin eignuðust
sjö börn, en þrjú þeirra dóu í
æsku. Af þeim sem upp komust
var Jakob elztur, þá Einar
(fæddur þjóðhátíðarárið 1874),
þá Guðný og Bjarni yngstur.
Jakob giftist ungur og fór að
búa, Einar fór utan 1893 og kom
jþví í Bjarna hlut að vera fyrir-
vinna heimilisins.
Hrepparnir eru meðal fegurstu
sveita landsins. Þar skiptast á
gróðursælir dalir og brött fell.
Dr. Helgi Pjeturss., sem hafði
næmt auga fyrir náttúrufegurð.
sagði að sér yrði minnisstætt ,hið
svipfagra landslag þessa skika
fósturjarðarinnar hinn marg-
breytti gróður þar sem líta má
yndislegar blómjurtir, frá eyrar-
rósunum niður við Laxá upp til
gullbránna í háfjallinu, en hin
ilmandi mjaðjurt prýðir víða
brattann, og blágresið þrífst svo
vel, að álengdar blánar fyrir um
blómatímann. Eða þá hlíðarlæk-
irnir, og hvammarnir, sem eru
með því fegursta sem ísland á
til“. Og svo bætist það við, að
öll fjöll og hólar eru full af
landvættum.
í slíku umhverfi ólust þau upp
Galtafellssystkinin. En Matthías
Jochumsson sagði einu sinni:
„Náttúran, umhverfið, þar sem
barnið fer fyrst að skynja, er
mannsins fyrsta stafrófskver".
Og sannari orð hafa aldrei verið
töluð. Þetta hefir sannazt á þeim
Galtafellsbræðrum, Einari og
Bjarna. Hið óendanlega stóra og
fagra og guðlega í náttúrunni,
varð Einari myndhöggvara sú
opinberun, sem birtist í list hans,
og Bjarna varð það örugg leið-
saga á langri aevi. Þeir gátu báð-
ir tekið undir það, sem Matthías
skáld sagði á öðrum stað: „Ó,
hvað mér hefir frá æsku verið
erfitt að finna hið óendanlega
stóra, guðlega, annars staðar en
í guðs handaverkum". Hrepparn-
ir voru starfrófskver þeirra, mót-
uðu trú þeirra og lífsskoðun, og
vöktu jafnframt hjá þeim órofa
ást og aðdáun á fegurð, hvar sem
hana er að finna, jafnt í stóru
sem smáu.
Bjarni vandist þó snemma
vinnuhörku sinnar aldar. Þá var
það talin skylda hvers manns að
vera óhlífinn við sjálfan sig. Oft
var þá lítið sofið, en unnið baki
brotnu frá morgni til kvelds. Og
ekki var Bjarni gamall er hann
var vakinn klukkan fjögur um
nætur til þess að fylgja kvíaán-
um. Það þætti harðneskja nú, en
fólk fann ekki til þess þá, því að
þetta var gamall vani og talinn
sjálfsagður í harðri lífsbaráttu.
Þegar Bjarni tók að þroskast
fór að brydda á þrá hjá honum
a’ð hleypa heimdraganum, og 19
ára gamall réðist hann til hús-
bygginganáms hjá Kristni Jóns-
syni í Reykjavík. Var hann við
þetta tvo vetur, en við heyskap
heima á sumrin og að þessum
tima loknum fékk hann sveins-
bréf. Nú fór hann að hugsa um
að ganga. menntaveginn og var
stuttan tíma úr tveimur vetrum
við nám hjá hinum nafnkunnu
prestum, séra Magnúsi Helgasyni
og séra Valdimar Briem, en
stundaði annars smíðar. Lengra
varð námið ekki, því að þá veikt-
ist faðir hans og Bjarni varð að
taka við búinu og var þar ráðs-
maður um tveggja ára skeið. Þá
seldi faðir hans honum sinn hlut
í jörðinni og vildi að hann yrði
þar bóndi eftir sig. En hugur
Bjarna stóð ekki til búskapar, og
haustið 1903 sigldi hann svo til
Kaupmannahafnar að nema þar
húsgagnasmíðar. Þar lauk hann
sveinsprófi 1905 og árið eftir
kom hann svo alfarinn heim til
íslands. Þá skoraði faðir hans á
hann að ná kaupum á hluta Þor-
leifs á Háeyri í Galtafelli, því að
nú var Þorleifur andaður. Bjarna
tókst þetta og þá vildi faðir hans
endilega að hann settist' að á
Galtafelli. Því lofáði Bjarni ekki,
en hinu hét hann föður sínum,
að hann skyldi hlynna að jörð-
inni eins og hann gæti. Og það
efndi hann dyggilega. Hann gerði
- HVER
Framhald af bls. 17
ar Þórðarson orðið mér að liði
og hinar ágætu konur þeirra
og fjölskyldur.
Ég vildi mega eyða þeim ár-
um, sem ég á eftir, einkum
við rannsókn íslenzkrar tungu
og bókmennta og vinna að
þekkingu manna á þeim er-
lendis. Ég á þrjár dætur, og
mig langar að vekja áhuga
þeirra á Islandi og íslenzkum
bókmenntum. Næst Faust eft-
ir Goethe er Njáls saga dýpsta
og merkilegasta snilldarverk í
bókmenntum, sem ég hef les-
ið. Það er skoðun mín, að
hver sá, sem teljast vill mað-
ur með mönnum, eigi að íesa
Faust og Njáls sögu einu
sinni á ári
úr jörðinni höfuðból með miklum
byggingum og stórkostlegri ný-
rækt. Og þótt hann sæti aldrei
jörðina sjálfur, ber hún fagran
vott um drengskap hans og orð-
heldni.
Sumarið 1907 gékk Bjarni í fé-
lag við þá húsgagnasmiðina Jón
Halldórsson, Jón Ólafsson og Koi
bein Þorsteinsson og keyptu þeir
húsgagnavinnustofu Sigurjóns
Ólafssonar & Co í Reykjavík og
stofnuðu upp úr henni nýtt
firma, sem þeir nefndu Jón Hall-
dórsson & Co, og allir Reykvik-
ingar þekkja. Þarna störfuðu
þeir allir um hríð, en er fram í
sótti tók Bjarni a'ð kenna ein-
hvers krankleika og ráðlögðu
læknar honum að breyta um at-
vinnu. Gerðist hann þá fram-
kvæmdastjóri Nýja bíós 1914 og
keypti það 1916. Rak hann það
einn fram til 1920 að hann tók
Guðmund Jensson frkvstj. í fé-
lag við sig og síðan hafa þeir
tveir rekið það fyrirtæki fram á
þennan dag.
Bjarni Jónsson var tvíkvæntur.
Sumarið 1907 gékk hann að eiga
festarkonu sína Stefaníu Stefáns-
dóttur frá Ásólfsstöðum í Þjórs-
árdal. En samvistir þeirra urðu
skammar, því að hún andáðist
28. des. 1908. Eignuðust þau einn
son, Stefán, sem látinn er fyrir
I nokkru.
Árið 1910 kvæntist Bjarni
öðru sinni og gekk að eiga Sess-
elju Guðmundsdóttur frá Deild á
Akranesi, hina glæsilegustu og
ágætustu konu, sem staðið hefur
við hlið manns síns í blíðu og
stríðu um hálfan sjötta tug ára.
Brúðkaupsdagur þeirra var 13.
ágúst. Það er mælt, að fögur og
mikilhæf húsmóðir skapi manni
sínum og börnum fagurt heim-
ili. Hér hefur það sannazt. Á
heimili þeirra Galtafelli í Reýkja
vík hefur jafnan ríkt gagnkvæmt
traust, gagnkvæm vir'ðing og
gagnkvæmur skilningur á lífinu.
Óg það hygg ég að Bjarni hafi
: talið mestan gæfudag í lífi- sínu,
er forsjónin leiddi saman vegi
þeirra. Áttu þau 5 glæsileg börn
og eru 3 þeirra á lífi.
Eftir hálfrar aldar kynni er
mér á þessum tímamótum efst í
hug tröllatryggð hins látna vin-
ar og drengskapur hans í hví-
vetna.
Árni Óla.
t
3. október 1880 — 20. ágúst 1966
FRÆNDI minn og samstarfs-
bróðir um nær hálfrar aldar
skeið, Bjarni Jónsson frá Galta-
felli, er látinn. Hann lést á há-
degi laugardaginn 20. ágúst s.l.,
tæpra 86 ára að aldri. Daginn
áður kom ég að beði hans á
Galtafelli hér í borg. Hann
hvíldi meðvitundarlaus á koddan
um. Ljóst var að hverju fór, en
kyrrð og friður hvíldi yfir svipn
um. Daginn eftir hafði engill
dauðans tekið hann í faðm sinn
og flutt til himinheima.
Samvinna okkar Bjarna Jóns-
sonar við hlutafélagið Nýja Bíó
hófst strax við komu hans að
félaginu árið 1914, en það var
stofnað af Sveini Björnssýnj,
síðar forseta íslands, og fleirum
árið 1912. Þegar Bjarni tók við
forstjórastarfi við félagið, var
ég starfsmaður hjá húsgagnaverk
stæði Jóns Halldórssonar & Co,
þar sem Bjarni starfaði einnig.
Hann var útlærður húsgagna-
smiður, enda dverghagur að upp
lagi, svo sem bróðir hans Einar
Jónsson myndhöggvari. Hafði ég
á hendi bókhald hjá húsgagna-
verkstæðinu frá árinu 1916 til
1926, en eigi að síður tók ég
boði Bjarna að gerast einnig bók
haldari hjá Nýja Bíó, þegar hann
tók við forstjórastarfinu 1914.
Árið 1920 gerðist ég hluthafi
með honum í félaginu, og frá
þeim tíma urðum við sameigin-
lega forstjórar þess og höfum
verið það síðan, unz dauðinn
hefur nú aðskilið okkur.
Á tímamótum sem þessum
rifjast margt upp frá samveru-
dögum okkar. Samvinna okkar
var alla tíð með ágætum, svo
aldrei féll þar skuggi á. Hann
var gæddur þeirri göfgi, samfara
alúð í starfi og hógværð, sem
vann hjörtu allra sem kynntust
honum náið. Minningin um hann
er mér dýrmæt og ógleymanleg.
Við hjónin flytjum eftirlifandi
ástvinum hans og skylduliði okk
ar innilegustu samúðarkveðjur.
Guðm. Jensson.
í
BJARNI frá Galtafelli, eins og
hann var jafnan kallaður, var
mikill gæfumaður.
Hann var listfengur og list-
unnandi, eins og hann átti kyn
til, hann unni öllu fögru en hat-
aði allan ljótleika í hvaða mynd,
sem hann birtist.
Hann átti forkunnar fagurt
heimili, ágæta fjölskyldu og
marga og mikla vini.
Aldrei vissi ég til þess að hann
ætti óvin.
Hann studdí með ráðum og
dáð hverskyns framfaramál, fyr-
ir borg sína og þjóð. Honum
heppnaðist flest vel, sem hann
lagði hönd að, en í velgengni
sinni gleymdi hann ekki þeim
sjúku og þeim sem bágt eiga.
Bjarni var aðal forgöngumað-
urinn að stofnun Félags kvik-
myndahúsaeigenda á sínum
tíma og formaður þess fyrstu
10 árin. Þar sem annars staðar
reyndist hann mikill mannasætt
ir og kom fram til góðs á hverju
máli.
Bjarni flutti með sér blæ fag-
urkerans og yfir svip hans var
jafnan heiðríkja hins góða
manns. Hýrt bros hans, hlýtt
en fast handtak mun seint
gleymast vinum Bjarna.
Ég vil að leiðarlokum þakka
Bjarna frá Galtafelli fyrir mikla
tryggð og persónulega vináttu,
en Félag kvikmyndahúsaeig-
enda þakkar fyrsta formanni
sínum mikil og góð störf í þess
þágu.
Nánustu ættingjum flyt ég
mínar innilegustu samúðarkveðj
ur en þjóðinni óska ég þess að
hún eignist marga syni á borð
við Bjarna frá Galtafelli.
Friðfinnur Ólafsson.
Austurstræti 9
Stúlka
ekki yngri en 18 ára óskast til starfa í verzlun vorri.
IJppl. í skrifstofunni Garðastræti 35 eftir kl. 4 í dag.
Gevafótó
Austurstræti 6.
líthoö
Tilboð óskast í að steypa upp og gera fok-
helda eldhúsbyggingu á Landspítalalóð-
inni.
Útboðsgagna má vitja á skrifstofu vorri
að Borgartúni 7, gegn kr. 3.000,00 skila-
tryggingu. Tilboðin opnuð á sama stað
20. sept n.k.
Innkaupastofntin ríkisins