Morgunblaðið - 27.08.1967, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. ÁGÚST 1967
11
Þannig ferðuðust norðurbyggjar til Grænlamds. Þessi stílfærða mynd af skipinu er gerð á bakgrunn víkingaskips frá því um árið 1000, en það fannst við
Skuldelev í Hróarskeldufirði. ílangi svarti bletturinn í stefninu er skipsplanki, sem fannst í Vestribyggð á Grænlandi. (Nordfoto. Ljósm.: B. Nilsson).
þrír 30—50 ára gamlÍT og einn
iieíur náð fimmtugu. Níu
þeirra lh.afa dáið eftir tvítugt.
Meða/llhæð kvenna er 1,56 m
og ka>rlim,anna 1.75 m (margir
þeirna enú 1.84—1.85 m á haeð),
sem er svipað og gerist í Dan-
mörku nú á tím.um og mun
meira en var fyrir 40—50 ár-
um, þegar meðalihæð karl-
mainna var einurngis 1.65 m.
Þeir hafa sem sé verið háir og
sterklegir;, vikingannir, því eft-
ir beinunium að dæma hefur
vöðvalby.gging þeirra verið
kraftaleg. Næstum allir höfðu
iheilar tennur og góðar. Engin
metriki sáust um skyrlbjúg.
Algengasti sjúkdómurinn
Ihefur verið gigt. Meirilhluti
tiinn.a eldri haifa verið gigtveik-
ir í hxygg og mjöðmum, ein-
staka maður hefur verið svo
illa haldinn og samanihnýttur,
að ekki var hægt að rébta úr
'honum, er hann var iagður í
giröfina.
Aðeins er vitað um dauða-
orsök eins mannsins. Hann er
á þrítugsaidri og hefur verið
lagður rýtingi milli nifbein-
anna og nær rýtingBoddurinn
að herðablaði.
Hvaða ályktaniir um lfflfshætti
norðuTfbyggja er hægt að draiga
af þessum einstæða beinn-
fundi?
— Við verðum þá vitaskuld
að spyrja fy.rst hvort þessi
fynsta kynslóð norðurbyggja á
Grænlandi gefi trúverðuga
mynd af ibúunium allar þessar
fimm aldir. Varð engin breyt-
ing á ytra útliti fiólks á þess-
um tíma? Eða þjéðust þeir,
þegar friam liðu tímar atf lik-
amlegri úrkynjun og krónísk-
um sjúkdómum, afieiði ngum
af minnkandi mótsttöðuafli og
ónógri næringu? Þettfa er orsök
brottftwarfis íbúanna, sam-
kvæmt kenningum fornfiræð-
inigsins F. C. C. Hansen og Nör
lunds. Nýjar rannsóknir á
ihinum skemmdu og litt könn-
unarlhætfu beinum frá Herjólfis-
nesi haia hins vegiar skapað
nýjar spurningar og það er
hetra á þessu stigi málsins að
fara varlega í sakirnair með
getgátur. Það er því brýnt
verkefni.fornfræðinga og mann
fræðinga að rannsaka stærri
hópa norðurbyggja frá síðustu
fiírnum byggðaninnair og bera
þá saman við landsnámsifólkið,
sem við þekkjum frá Bratlta-
hlíð. Það skal þó efcki farið í
launkbtfa með það; að líkurnar
fyrir úrkynjunankenning.unni
eru litlar.
Þetta voru orð Knud J.
mwaMCv Kinxe
ur kannað en t d. Danmörk.
Vitneskja okkar um Græn-
land norðurbyggjanna' er grund
völiluð á samsöfnun forntfræði-
heimilda og sögulegum 'heimild-
um, einkanlega ísiendingasög-
um. í byrjun' sýningarinna.r er
sýnd Flateyjarbók, Eiríks saga
rauða, Íslendingabók og Kon-
ungsskuggsjá. Þessi ómetanlegu
handrdt eru varðveitt í stórum
glerkössum og færð í trygga
geymslu á hverri nóttu.
Á langvegg í sýningarsal gef-
*■ -

Kirkja Þjóðbildar teiknuð inn á mynd frá Brattahlið vorra daga
Krogihs.
Vísindamenn haia nú staðsett
fjölda bæja og næstum allar
kirkjur, sem verið hafa á Græn-
landi í tíð norðurbyggja. Á sýn
ingunni í Brede er einnig stórt
kort, sem nær yfir Eystri- og
Vestribyggð, og eru merktir inn
á það allir bæir, kirkjur og
klaustur. Þarna hafa iiklega bú
ið 2000—4000 manns. Á þessu
svæði er Grænland miðalda bet
ur að líta sjálía Grænlandsferð
ina. Með hliðsjón af fundi vik-
ingaskipanna í Hróarskeldutfirði
hefur verið gerð stílfærð mynd
af knerrinum með mönnum og
dýnum innan.borðs. Þarna er
kirkja Þjóðhildar og beinafund-
urinn úr kirkjugarðinum. Þá
rekur maður augun í klæðin,
sem fundust í kirkjugarðimrm
á Herjólfsnesi og hafa varð-
veitzt mjög vel sökum frosts í

Þannig lágu beinagrindurnar og beinaleifamar, sem fundust í kirkjugarðinum við kirkju Þjóð-
blldar. Þarna hvíldu 144 manns, sem i lifanda lifi hafa þekkt hverjir aðra. Kirkjugarðurinn
hefur verið notaður um tiltölulegan skamman tima; siðan var kirkjustaðurinn fluttur með
byggingu nýrrar kirkju (ef til vill sökum þess, að Þjóðlhildur hefiur látið byggja sina kirkju
afsíðis með tilliti til Eiríks, sem þótti lítið ttl koma kristindómsins).
jörðú. Sum þeirra eru svo „ný“,
að óhætt er að þreifa á þeim.
Klæðin eru frá síðarí helmingi
14. aldar, ef marka má vegg-
málverk í Belgíu, sem sýna svip
aðan klæðnað. Þetta þýðdr, að
norðurbyggjar 'hafa á síðustu
öld byggðar verið í sambandi
við umiheiminn — og reyndar
klætt sig samkvæmt nýjustu
„parísartízk'u".
f þeim hluta sýninigiansalarins
þar sem gireint er frá 'hversdags
lífi norðurbyggja er einnig að
finna húsmuni, skartgripi,
krossa með rúnaristum og spil.
Síðast á sýningunni er skýrt
stuttlega frá ferðunum til Vín-
lands og Manklands og loks
fundi novðurbyggja og eskimóa.
Vitað er að norðurbyggjar og
eskimóar, eða skrælingjar, eins
og þeir voru netfndir, hatfa lært
ýmislegt 'hvor af öðrum.
Eskimóar lærðu beykitækni
af norðurbyggjum.
Norðuribyggjar lærðu sileða-
gerð atf eskimóum.
Þarna eru einnig sýndar kvdk
myndir frá gömlum heimkynn-
um norrænna manna á Græn-
landí og fluttur er ágætur fyr-
irlestur um sögu þeirra.
Sýningin hefur staðað í tvo
mánuði og mun standa út sept-
embermánuð. Til þessa 'hafa
20.000 manns sótt sýninguna.
Gunnar Rytgaard.
Landsþing ísl. sveitar-
félaga í næstu viku
LANDSÞING Sambands ís-
lenzkra sveitarfélaga, hið 8. I
röðinni verður háð að Hótel
Sögu í Reykjavík dagana 30.
ágúst til 1. september nk.
Réfit til setu á þinginu eiga
244 fulltrúar frá nær öllum
svei'tarfélögum landsins, aúk inn
lendra og erliendra gesta, en full-
trúar frá öllum sveitarstrjórnar-
Breflandsförin
rákust saman
Esbjerg, 25. ágúst — NTB —
DÖNSKU Bretlandsförin „Kron
prinsesse Ingrid" og „Winston
Cburchill“ rákust saman í inn-
siglingunni til Esbjergs um há-
degisbilið í dag. Ekki varð tjón
á mör.nium en bæði skipin
skemmdust nokkuð.
„Kronprinsesse Ingrid", sem
er 8000 lestir, var hleypt af
stokkunum fyrir aðeins nokkr-
um mánuðum. Skipið var á leið
til Esbjerg frá Harwich, en
„Winston Churchill“, sem er
4000 lestir, kom frá Newcastle.
Bæði skipin eru í eigu Samein-
aða Gufuskipafélagsins.
samböndnm á Norðurlöndum
miunu verða gestir á þinginu.
Auk venjulegra landsþings-
starfa verða flutt allmörg erindi
á þinginu, m.a. mun Hjélmar Vil
'hjiálmsson flytja erindi um efl-
ingu sveitarfélaga og dr. Gísli
Blöndal, 'hagsýslustjóri, uan
tekjustotfna sveitarfélaga og
markmið opinberrar efnaftiags-
starfsiemi.
Síidin til
Sddarútvegs-
nefndar en
ekki til SR
MISHERMI var í frétt blaðsins
í gær varðandi tilraunina að
setja síld í saltpækil, þar sem
sagt var að færa ætti SR tvær
síldar á silfurfati. Þar átti að
vera, að þeir félagar Hafliði og
Pétur ætluðu að fara með tvær
síldar á silfurfati á skrifstofu
Síldarútvegsnefndar, þegar síldin
væri fullverkuð. Leiðréttist þetta
hér með.
- ANDRÉ MAUROIS
ftiann fram. Og jafnvel þótt ég ætti ekki neinar bækur, eru
bókasöfnin í París alltaf reiðubúin að útvaga mér snillinga
að viruum. Ekkert kemur í stað þessa samfélags.
Vinur góðra bóka eignast ósjálfirátt óteljandi vini um
allan heim á þennan hátt. Hve oft hefur það ekki borið við,
í San Francisoo, Róm, Stokkhólmd eða London, þegar ég
ftiitti erlendan rnann, að ég hef uppgötvað, eftir heldur
stirðar og leiðinlegar samræður, að hann er mikill aðdáandi
Proust® eða Balzacs, Dickens eða Tolstois. Þá hefur allt í
einiu komið annað hljóð í strokkinn. Samræðurnar lifna.
Við eigum sameiginlega vini, sem heita Saint-Loup, Felix de
Vandenesse, Davíð Copperfield eða André prins, — og þessir
vinir tenigtja okkur saman. Stjórnmálamenn eru að reyna að
gera Evrópu, eða jafnvel allan heiminn, að einu samfélagi.
En það er til alþjóðlegt samfélag manna, samfélag þeirra,
sem lesa. Það enu vinir Balzaos í Ameríku, vinir Prousts í
Japan ag vinir Diokens í Frakklandi
Bækur tengja menn saman, vegna þess að þær veita
|>eim sameiginlegar minningar, sameiginlegar vangaveltur
og sameiginleg vandamáL Ekkert kemur í stað bóka, og
ekfcert mun mokikru sinni koma í stað þeirra.