Morgunblaðið - 16.01.1968, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. JANÚAR 1968
- FRO STHORKUR
Fram'hald af bls. 10
anna (FjIO) í Róm sagði, að
veðrið þar í borginni hefði
verið ákaflega kalt að und-
anförnu. Frostið hefði verið
um 5 stig, og í fjöllunum
fyrir ofan hefði það komizt
niður í 20 stg. Kuldakastið
væri búið að standa í viku,
og væri það mjög óvanalegt
að slikt frost héldist þar uan
svo langan tima.
— Þessir kuldar geta haft
alrvarlegar afleiðingar fyrir
akuryrkjuna hér um slóðir,
sagði Hilmar, — og má geta
þess, að kél hefur hækkað í
verði hér að undanförnu.
Hinsvegar er ekki vitað um
nein meiriháttar slys eða
skaða, sem rekja má til
veðráttunnar, en nokkuð hef-
ur verið meira um árekstra
og Silys á þjóðvegunum sök-
um hálkunmar.
- FISKVERÐIÐ
Framhald af bls. 24.
í bókun í nefndinni og segir
hana byggða á því sjónarmiði
að með tilliti til erfiðra mark-
aðsaðstæðna hefði verið reynt
að ná samkomulagi í yfirnefnd-
inni um hækkun fiskverðs. Væri
þá jafnframt gert ráð fyrir því,
að sérstakar ráðstafanir væru
gerðar af opinberri hálfu til að
aðstoða bátaútveginn við
greiðslu vaxta og afborgana af
stofnlánum, er samtímis stuðl-
uðu að endurnýjun þorskveiði-
flotans. Þá hafi einnig verið
gert ráð fyrir, að haldið væri
áfram umbótum í uppbyggingu
hraðfrystiiðnaðarins og fjárhags
legri endurskipulagningu hans
og ráðstafanir gerðar til að
bæta hækkun fiskverðs og áhrif
verðfallsins að nokkru.
í yfirnefndinni áttu sæti, auk
oddamanns þeir Bjarni V. Magn
ússon og Eyjólfur í. Eyjólfsson
af hálfu fiskkaupenda, Kristján
Ragnarsson af hálfu útgerðar-
BiLAKAUR^
Vel með farnir bílar til sölu
og sýnis I bílageymslu okkar
að Laugavegi 105. Tækifæri
til að gera góð bílakaup.. —
Hagstæð greiðslukjör. —
Bílaskipti koma til greina.
BÍLAKAUP
Mustang árg. 66
Cortina árg. 66
Dodge Dart (óekinn) árg.
68.
Ford Galaxi 500, árg. 63
Buick special árg. 63
Opel Record árg. 62, 64
Volvo Amason árg. 66
Trabant station árg. 65, 66
Volkswagen árg. 56, 62
Vauxhall Velox árg. 64
Opel Caravan árg. 62
Skoda MB 1000 árg. 65
Skoda Octavía árg. 62
Skoda Combi árg. 62
Höfum kaupendur að
Land-Rover Diesel árg. 65
eða 66.
Tðkum góða bíla f umboðssðlu
Höfum rúmgott sýningarsvæði
innanhúss.
GZZfÞ UMBOÐIÐ
SVEINN EGILSS0N H.F.
LAUGAVEG 105 SÍMI 22466
manna og Tryggvi Helgason af
hálfu sjómanna.
Mbl. barst í gær frétt frá fram
haldsaðalfundi L.Í.Ú., þar sem
skýrt er frá því að L.Í.Ú. fall-
ist á fiskverðið. Segir að fund-
urinn telji að nokkuð vanti á,
að með því fiskverði sem nú
hefur verið ákveðið, skapist sá
rekstrargrundvöllur að hægt sé
að standa undir öllum kostnaði
við útgerðina, að meðtöldum af-
skriftum.
Segir í frétt L.Í.Ú., að með
tilliti til þess, að við almenna
erfiðleika er að fást í þjóðfélag-
inu, álykti fundurinn, að þrátt
fyrir þetta verði útvegsmenn
að una þessum úrskurði með
hliðsjón af loforði ríkisstjórnar
innar um að hún muni beita sér
fyrir sérstökum ráðstöfunum
að auki vegna útgerðarinnar,
og samþykkir fundurinn því, að
róðrar geti hafizt. Tillaga þessi
var samþykkt með 387 atkvæð-
um gegn 65.
Þá hafði Mbl. í gær samband
við Gunnar Guðjónsson stjórn-
arformann S.H. Sagði hann að
afstaða S.H. væri óbreytt. Frysti
húsin færu ekki að taka á móti
fiski fyrr en rekstrargrundvöll-
ur þeirra væri tryggður. Sagði
Gunnar, að S.H. mundi nú á
næstunni hefja viðræður við
ríkisstjórnina um starfsgrund-
völl frystihúsanna.
Jón Sigurðsson form. Sjó-
mannafél. Reykjavíkur sagði í
viðtali við Mbl. í gær að sjó-
mönnum hefði fundizt fiskverðs
hækkunin of lítil, en þeir hefðu
fulla vitneskju um erfiðleika
frystihúsanna, og til þeirra yrði
að taka tillit. Sagði Jón það
skoðun sína að varla hefði ver-
ið við meiri hækkun að búast á
fiskverðinu.
Þá sagði Jón, að boðaður hefði
verið samningafundur sjó-
manna og útgerðarmanna kl. 14
í dag og mætti reikna með að
á þeim fundi tækjust samning-
ar.
Þá hafði Mbl. samband við
nokkra fréttaritara sína úti á
landi og útgerðarmenn. Sem
kunnugt er hafa frystihús á Vest
fjörðum tekið á móti fiski að
undanförnu, og samkv. frásögn
fréttaritara Mbl. í Keflavík
fóru í gær átta Keflavíkurbátar
út til veiða og kvað hann frysti-
hús í Keflavík taka á móti afla
þeirra. Þá munu nokkrir
Grindavíkurbátar hafa haldið út
til róðra í gær og var ætlunin
að salta afla þeirra, og selja til
fiskbúða í Reykjavík.
Hér fara á eftir greinargerð-
ir sem nefndarmenn í yfirnefnd
lögðu fram með tillögum sínum:
Greinargerð Tryggva
Helgasonar
Með tillögu minni, um að lág-
marksverð á fiski, verði nú á-
kveðið 20% hærra en það var
að meðaltali á sl. ári, vil ég gera
eftirfarandi grein.
Gögn þau, er fyrir liggja um
söluverð fiskafurða, ásamt reikn
ingum 68 frystihúsa fyrir árið
1966 og áætluðum breytingum á
reksturskostnaði fyrir ársrekst-
urinn 1968 gefa mér ekki ástæðu
til að segja um, hvað fisk-
vinnslustöðvarnar ættu að geta
greitt fyrir fisk til vinnslunnar,
við þær aðstæður, sem nú eru,
svo breytilegar, sem þessar
vinnslustöðvar eru, að stærð,
búnaði og aðstöðu til að fá nauð
synlegt hráefni til eðlilegrar
starfsemi. Tillögu mína ber því
ekki að skoða, sem álit mitt á
því, hvað fiskvinnslustöðvarnar
geti greitt fyrir fiskinn.
Hins vegar tel ég, að fiskverð
það er ég legg til að ákveðið
verði nú sé lágmark þess, sem
geri vélbátaútveginum fært að
starfa eðlilega, jafnframt því að
sjómenn, sem við veiðarnar
r
Oskast til kaups
Er kaupandi að litlu einbýlishúsi eða 3ja til 4ra
herbergja íbúð á 1. hæð í gamla hluta Austurborg-
arinnar. Helzt óstandsettu, milliliðalaust.
Tilboð sendist afgr. Mbl. fyrir 1. febrúar merkt:
„2884“.
starfa, geti haft þær tekjur að
viðunandi geti talizt og yfirleitt
gefið kost á sér, til að stunda
þá atvinnu. Er það atriði um
brýna þörf sjómanna sem að
fiskveiðum starfa fyrir þessa
hækkun á fiskverði til skipta
m.a. vel staðfestar í skýrslu sem
fyrir liggur um meðal tekjur
sjómanna á vetrarvertíðum und
anfarinna vertíða, er sýna að
aflahlutir þeirra hafa stöðugt
farið lækkandi miðað við með-
al tekjur annara launþega. Tel
ég að meðaltekjur háseta við
fiskveiðar þoli ekki einu sinni
samanburð við hina allra tekju-
lægstu.
Til að skýra það nýmæli, að
ég og fulltrúa útgerðarmanna í
yfirnefndinni gátum ekki nú,
eins og áður, átt samleið um
störf í nefndinni og tillögugerð,
stafar af því að forustumenn
Landssambands isl. útvegsmanna
hafa borið fram og kunngert op-
inberlega kröfur sínar um að
mikill hluti af væntanlegri
hækkun á fiskverði, verði látið
ganga til útgerðarmanna að
þessu sinni, umfram það, sem
sjómenn fái til skipta í sinn
hlut, þrátt fyrir, að skýr ákvæði
eru í öllum samningum milli
sjómanna og útgerðarmanna um
að sjómenn skuli ávallt fá sama
verð fyrir aflahlut sinn, eins og
útgerðarmaður fær hverju sinni.
Fulltrúi útgerðarmanna í yfir-
nefndinni, fór ekkert dult með
það í nefndinni, að hann fylgdi
fram þessum kröfum umbjóð-
enda sinna. Hafa samtök útgerð-
armanna þannig afbeðið sig sam
fylgd sjómanna um verðlagn-
ingu fiskaflans, a.m.k. að þessu
sinni.
Varðandi einhliða úrskurð
oddamanns um fiskverðið nú
get ég ekki gert annað en mót-
mælt harðlega þeirri málsmeð-
ferð á svo vandasömu máli og
sem varðar miklu um afkomu
fjölda manns. Að öðru leyti vísa
ég frekari svörum við úrskurð-
inum til þeirra félagssamtaka,
sem hafa kjörið mig til að starfa
í yfirnefnd Verðlagsráðsins.
Greinargerð Kristjáns Ragnars-
sonar fyrir tillögu sinni um
14% hækkun á fiskverði
Vegna ákvörðunar um fisk-
verð fyrir árið 1968, hefur Efna
hagsstofnunin gert rækilega
athugun á afkomu bátaflotans.
Athugun þessi hefur byggzt á
rekstrarreikningum báta, sem
fyrir hendi eru hjá Reikninga-
skrifstofu sjávarútvegsins, fyrir
árið 1966.
Niðurstaða þeirrar athugunar
leiddi í ljós, að fiskverðshækk-
un þyrfti að gefa bátaútgerð-
inni auknar tekjur um kr. 256
millj. á árinu 1968, miðað við
sama afla og 1966, til að meðal-
bátur hefði tekjur fyrir kostn-
aði að meðtöldum fyrningum.
Á grundvelli þess, að ríkis-
stjórnin hefur gefið loforð um
að beita sér fyrir, að bátaflot-
anum verði bættur hluti af
kostnaðarauka vegna gengis-
breytingarinnar á annan hátt en
með fiskverði, hefi ég gert til-
lögu um 14% hækkun á fisk-
verði.
í tilefni þess, sem segir í
greinargerð fulltrúa sjómanna
um ástæður fyrir því, að við
höfðum ekki samstöðu í yfir-
nefndinni, vil ég taka fram, að
fulltrúar sjómanna vildu ekki
viðurkenna þörf útgerðarinnar
fyrir sérstakar bætur fyrir
kostnaðarauka vegna gengis-
breytingarinnar, og vildu sam-
þykkja fiskverð, sem skapaði
bátaútveginum mun lakari
grundvöll en þann, sem nú hef-
ur verið ákveðinn með úrskurði
oddamanns og loforði ríkisstjórn
ar um að beita sér fyrir sér-
stökum ráðstöfunum að auki
til að bæta útveginum kostnað-
arauka vegna gengisbreytingar-
innar.
Greinargerð fulltrúa fiskkaup-
enda fyrir tillögu sinni um 25%
iækkun frá því fiskverði, er
þeir greiddu 1967.
Framangreind tillaga af hálfu
fulltrúa fiskkaupenda er byggð
á eftirfarandi viðhorfum í mark-
aðsmálum fiskiðnaðarins og af-
komu hans á undanförnum tveim
ur árum.
A. Ýtarlegar athuganir á af-
komu frystihúsanna sýna, að þau
hefur skort yfir 80.000.000 króna
árið 1966 til þess að hafa fyrir
bókfær’ðum afskriftum og stofn-
fjárvöxtum.
B. Allar þær upplýsingar, er
þegar liggja fyrir um rekstur
frystihúsanna árið 1967 benda til
þess, að afkoma þeirra hafi stór-
um versnað frá árinu á undan,
og að mörg þeirra séu nú í svo
miklum fjárhagsþrengingum, að
þau geti ekki hafið rekstur án
utanaðkomandi aðstoðar.
C. Nú er það Ijóst orðið, að
annar af aðalmörkuðum frysti-
húsanna þ.e. Rússlandi, mun
skila lægra me’ðal afurðaverði
árið 1968 þrátt fyrir gengisfell-
inguna, heldur en hann gerði
1966. Hinn aðal markaðurinn þ.e.
Bandaríkin, skila ennþá ofurlítið
hærra verði eftir gengisbreyting-
una heldur en hann gerði 1966,
en markaðshorfur «ru þar mjög
ótryggar og allt útlit er fyrir að
verðlag fari þar lækkandi um
leið og aukið fiskmagn berst inn
á þann markað. Það virðist hins-
vegar óhiákvæmileg aflefðing
þeirrar sölutregðu og þess lága
verðs, er nú einkennir Evrópu-
markaðinn.
D. Hið mikla verðfall á fisk-
mjöli og lýsi hefur valdið stór-
felldri verðlækkun á því hráefni,
er fiskvinnslustöðvarnar selja til
fiskmiölsverksmiðjanna og lýsis-
bræðslanna. Sérstaklega kemur
þessi verðlækkun á fiskúrgangi
illa niður á karfafrystingunni, en
um eða yfir 70% af því hráefni
fer til mjölvinnslu, þar er karfa-
flakið er svo smár hluti af
óslæg'ðum fiski.
E. Á síðastliðnu ári lokaðist
aðal skreiðarmarkaður okkar í
Afríku vegna borgarastyrjaldar í
Nigeriu og engar horfur eru á
opnun hans í náinni framtíð.
Birgðir af Afríkuskreið hjá
okkur og Norðmönnum voru
meiri um s.l. áramót, en nemur
árssölu til Afríku, svo að litlar
líkur eru á sölu Afríkuskreiðar
framleiddri 1968 fyrr en einhvern
tíma á árinu 1969 eða síðar.
Gera verður því rá’ð fyrir lít-
illi framleiðslu Afríkuskreiðar
á þessu ári og miklum erfiðleik-
um á sölu þess magns, er fram-
leiðendur kynnu að neyðast til
að framleiða.
F. Vegna verðfalls frystra
fiskafurða og lokunar hins stóra
skreiðarmarkaðar í Nigeriu má
gera ráð fyrir miög aukinni fram
leiðslu á saltfiski, bæ'ði hérlendis
og einnig erlendis hjá þeim þjóð-
um, er keppt hafa við okkur á
skreiðar- og salt.fiskmörkuðunum
að undanförnu. Slíkt veldur vax-
andi söluerfiðleikum og í kjölfar
þeirra lækkandi verði.
G. Grundvallað á framansögðu
er ekki hægt að gera ráð fyrir
því, að gengisbreytingin vegi
þyngra heldur en til jöfnunar á
þeim verðlækkunum, sem þegar
eru fram komnar síðan 1966 og
reikna má me'ð við ríkjandi horf-
ur á fiskmörkuðunum.
Fiskvinnslan er því tilneydd
til þess að leita leiðréttingar á
rekstrartapi sínu í þeirri verð-
lagningu er nú fer fram á hrá-
efninu, og óska eftir verðlækk-
un þess er jafngildi eftirfarandi
kostnaðarliðum.
1. Því rekstrartapi, sem ennþá
felst í rekstrargrundvelli þeim,
er samþykktur var 1966.
2. Þeirri hækkun rekstrarkostn
aðar, er átt hefur sér stað á milli
áranna 1966 og 1967.
3. Þeirri kostnaðar hækkun, er
leiðir af gengisfellingunni.
4. Því aukna tapi í rekstri, er
leiðir af niðurfellingu hagræð-
ingarfjár til hraðfrystihúsanna
og þeim grei'ðslum, er áður voru
samþykktar til skreiðar- og salt-
fiskvinnslu.
Greinargerð oddamanns yfir-
nefndar Verðlagsráðs sjávarút-
vegsins.
Fyrir yfirnefndinni hafa legifl
skýrslur frá Efnahagsstofnuninni
um afkomu báta á vetrarvertíð
1966 byggðar á reikningum báta,
sem Reikningaskrifstofa sjávar-
útvegsins hefur unnið úr, og um
afkomu hraðfrystihúsa á því
sama ári samkvæmt skattfram-
tölum. Þessar upplýsingar eru
miklu ýtarlegri en þær, sem áður
hafa legið fyrir við verðákvarð-
anir. Á grundvelli þessara gagna
hefur Efnahagsstofjnmin gert
framreikning um afkomu báta og
frystihúsa á árinu 1968. Um það
geta áð sjálfsögðu verið skiptar
skoðanir, hvernig nota megi gögn
af þessu tagi í sambandi við
ákvörðun fiskverðs. Á hinn bóg-
inn hefur ekki komið fram
ágreiningur i nefndinni um
skýrslurnar sjálfar, hvorki að
því er varðar afkomuna 1966 né
framreikninginn fyrir 1968, að
öðru leyti en því, að fulltrúar
fiskkaupenda meta útflutnings-
verð á árinu 1968 nokkru lægra
en rikjandi dagverð, en það verð
hefur Efnahagsstofnunin lagt til
grundvallar framreikningi sínum.
Vi'ð verðákvarðanir undanfar-
inna ára hefur hliðsjón verið
höfð af nauðsyn þess, að kjör
þorskveiðisjómanna fylgdust með
kjörum annarra stétta, enda þótt
sá árangur, sem til var ætlazt,
hafi ekki náðst nema að nokkru
leyti á árunum 1966 og 1967
vegna minnkandi afla. Sams kon-
ar tillit gerir nokkra hækkun
fiskverðsins nú eðlilega. Aukinn
tilkostnaður útgerðar vegna
áhrifa gengisbreytingar gerir
slíka hækkun einnig nauðsyn-
lega, og sömuleiðis versnandi af-
koma útvegsins vegna minnk-
andi afla á árunum 1966 og 1967.
Hins vegar gera gildandi hluta-
skiptasamningar þa'ð að verkum,
að útgerðin getur ekki fengið
kostnaðarauka vegna gengisbreyt
ingar jafnaðan nema með fisk-
verðshækkun, er væri svo mik-
il, að hún raskaði tekjuhlutföll-
um á milli sjómanna og annarra
stétta og væri fiskvinnslustöðv-
um algerlegan ofviða.
Afkoma hraðfrystihúsanna, er
var góð á árunum 1964 og 1965,
versnaði mjög á árunum 1966 og
1967 vegna hækkaðs tilkostnaðar
innanlands og minnkandi afla
samfara því. að hækkun sölu-
verðs erlendis snerist til mikill-
ar lækkunar. Enda þótt nokkur
hækkun verðs hafi nú orðið á
Bandaríkjamarkaði, hefur verð-
lag í Sovétríkjunum haldið áfram
að lækka, og horfur á Bandarikja
markaði eru mjög óvissar. Alger
óvissa ríkir um skreiðarsölu. Af
þessum sökum geta hraðfrysti-
húsin ekki greitt hærra fiskverð
en nú er í gildi, jafnframt því,
sem gert er ráð fyrir, áð þau
taki á sig þá hækkun fiskverðs,
sem hið opinbera greiddi á s.L
ári.
Með tilliti til þeirra aðstæðna,
sem að ofan er lýst, hefur odda-
maður reynt að ná samkomulagi
í yfimefndinni um nokkra hækk
un fiskverðs. Var þá jafnframt
gert ráð fyrir því, að sérstakar
ráðstafanir væru gerðar af opin-
berri hálfu til áð aðstoða bátaút-
veginn við greiðslu vaxta og af-
borgana af stofnlánum er samtím
is stuðlaði að endurnýjun þorsk-
veiðiflotans. Þá var einnig gert
ráð fyrir, að haldið væri áfram
umbótum í uppbyggingu hrað-
frystiiðnaðarins og fjárhagslegri
endurskipulagningu hans og ráð-
stafanir gerðar til að bæta íðn-
inum hækkun fiskverðs og áhrif
verðfallsins að nokkru.
Þessar tilraunir til samkomu-
Iags báru ekki árangur. Tillaga
sú, sem oddamaður hefur borið
fram um fiskverðið 1968 og tek-
ur gildi í samræmi við reglur
um fjölskipaðan dóm, er hins
vegar byggð á þeim sömu sjónar-
miðum og að ofan greinir, og
reynt hafði verfð að ná sam-
komulagi um.
- MINNING
Framhald af bls. 14
látum huga, mannsins, sem með
hógværð sinni átti lausnir á ýms
um vanda. Þegar aðrir gengu frá,
og í látlausu og þolinmóðu verki
skilaði dýrmætara ævistarfi og
afrekum en margur sá, sem
meira hefur látið á sér bera eða
metið sig dýrar til fjár.
Vinirnir kveðja nú mætan
mann genginn.
Ekkju hans og öðrum aðstand-
endum votta þeir innilega samúð.
Þorsteinn Hjálmarsson.