Morgunblaðið - 21.01.1968, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. JANÚAR 1968
Á ÞESSU leikárl hófust í
Bretlandi sýningar á saka-
málaleikritinu Músagildrunni
eftir Agöthu Christie sext-
ánda árið í röð. Hefur ekkert
annað leikrit verið sýnt jafn-
lengi í Bretlandi, og aðeins er
vitað um eitt leikrit, sem sýnt
hafi verið lengur í veröldinni.
Var það í Bandaríkjunum.
Fæstir hafa getað gert sér
grein fyrir því, í hverju þessi
óvenjulega velgengni er fólg-
in, en leikritið hefur verið
þýtt á mörg tungumál, og
sýnt erlendis við góðar und-
irtektir.
Leikfélag Kópavogs sýndi
Músagildruna hér á leikár-
inu 1959—60 við ágæta að-
sókn, og voru sýningar um
17—18 talsins. Þýðinguna
gerði Halldór Stefánsson. en
leikstjóri var Klemenz Jóns-
son. Með aðalhlutverk fóru
þá Jóhann Pálsson, sem lék
lögreglufulltrúann, Sigurður
Grétar Guðmundsson og Hug
rún Gunnarsdóttir. Tvívegis
Ambassadorleikhúsið í London. Auglýsingaskiltið hefur staðið óhaggað öll árin, nema hvað
árlega hefur þurft að breyta tölunni, sem tákna leikárin.
Músagildran sýnd 16. ár-
iö í röð í London
Við frumsýninguna voru kjólar leik-
kvennanna öklasíðir — nú eru þeir
5-10 sm. ofan við hné
hélt leikfélagið miðnætursýn
ingar í Reykjavík fyrir fullu
húsi. Þá hafa leikfélögin út
á landi sýnt þetta leikrit all-
oft, svo sem Leikfélag Sauð-
árkróks og Ungmennafélag
Hrunamanna.
í grein frá Associated
Press segir Lynn Heinzlering
nánar frá ferli Músagildrunn
ar í Bretlandi.
Það hefst með ópi. sem
berst út úr myrkrinu og
blístri úr lögregluflautu. Því
lýkur með faðmlögum um
leið og morðinginn er leiddur
burtu. Hér virðist því vera á
ferðinni ósköp venjuleg ensk
„svæla“, en það skyggir ekki
á þá staðreynd að Músagildra
Agöthu Christie er nú leikið
16 árið í röð á sviði Ambassa-
dors-leikhússins í London.
Ekkert leikrit hefur verið
sýnt samfleytt jafn lengi í
Bretlandi. Náði það metinu
hinn 12. apríl 1958. er það
var sýnt í 2.239 skipti, en í
desember sl. voru sýningarn-
ar orðnar 6,250.
Leikritið var frumsýnt í
litla Ambassadors-leikhúsinu
25. nóvember 1952, og var þá
Winston Churchill enn for-
sætisráðherra. Leikhúsgagn-
rýnandi Morning Advertiser
skrifaði þá: „Áhorfendur
frusu í sætum sínum, en um
leið og tjaldið var dregið fyr
ir slöppuðu þeir af og muldr-
uðu eitthvað óafvitandi. Ég
tel litlar líkur á að nokkur
leikhúsgesta hafi rennt grun
í hver morðinginn var fyrr
en höfundurinn kærði sig um
að leysa frá skjóðunni".
En frá því að þessi orð voru
rituð hafa rúmlega tvær
milljónir manna frosið í sæt-
um sínum og komist að leynd
armáli Agöthu Christie. Tjald
Ið hefur verið dregið frá og
fyrir um 75 þúsund sinnum
á þessu tímabili, og miðasala
Ambassadorsleikhússins, sem
hefur yfir aðeins 453 sætum
að ráða, hefur tekið inn rúm
lega 1.250.000 pund, eða um
171 milljón íslenzkar.
Velgengni Músagildrunnar
hefur komið gersamlega flatt
upp á Agöthu Christie, sem
skrifað hefur 60 sakamála- og
ævintýrasögur, 17 önnur leik
rit, sex skáldsögur og bók um
fornleifafræði. (Hún er gift
prófessor Max Mallowan, sem
er virtur brezkur fornleifa-
fáeðingur). Hann er núna 76
ára að aldri og kærir sig ekki
lengur um blaðaviðtöl vegna
Músagildrunnar, en eitt sinn
sagði hún: „Þegar leikritið
var frumsýnt hugsaði ég með
mér, að þetta væri bara all-
sæmilegt leikrit og ósköp
mér, að þetta væri bara all-
hafa tekizt vel í uppbygg-
ingu þess, þar sem það héldi
athyglisgáfu áhorfandans vak-
andi. Og ég átti von á því,
að það gengi svona fjóra eða
fimm mánuði, en alls ekki
lengur“.
Núna hefur Agatha Christie
séð leikritið 30 sinnum. Hún
hefur aldrei greint frá því,
hvernig hún fékk hugmynd-
ina að þvi, en eitt sinn sagði
hún, „Margar af mínum beztu
hugmyndum hef ég fengið
við uppvaskið".
Sýningarréttinn að leikrit-
inu fékk hún sonarsyni sín-
um, Matthew Pritcard, þeg-
ar hann var aðeins 12 ára að
aldri. Nú er hann 27 ára,
kvæntur og vellauðugur.
Þegar leikritið var frumsýnt
voru Richard Attenborough
og kona hans Sheila Sim í að
alhlutverkunum. Síðan hafa
104 leikarar farið með blut-
verk í leikritinu, og eru þau
þó bara átta talsins. Fram-
kvæmdastjórinn, Peter Saund
ers, hefur jafnan gætt þess
að breyta leikaraskipun á
hverju leikári til að koma í
veg fyrir hlutverkaleiða, en
í stað þess ferskar sýningar.
Hver er söguþráðurinn?
Leikritið gerist á litlu dval-
arheimili, sem nefnist Monks
well Manor, ekki fjarri Lun-
dúnum. Blindhríð er utan
dyra, þegar gesti ber að
garði til dvalar. Þegar frum-
sýningin fór fram var þeim
tjáð að gjaldið fyrir vikudvöl
væri 7 pund á viku, en nú
er það komið upp í 12 pund.
Leynilögreglumaður kemur
að dvalarheimilinu á skíðum,
og hann lætur það spyrjast,
að hann eigi von á að þarna
verði framið morð. Og mikið
rétt — í lok fyrsta þáttar er
morð framið. Aftur umlykur
myrkrið allt og annað óp
berst fram í salinn af svið-
inu. Þannig gengur leikurinn
fyrir sig áfram, þar til morð
inginn er leiddur burtu í lok
in. Og þegar lófatakinu 1 saln
um linnir gengur leynilög-
reglumaðurinn fram í sviðs-
ljósið fram og segir: „Vin-
samlega látið það ekki spyrj-
ast hver það er“.
Leikmyndir eru ákaflega ein
faldar, og hinar sömu allan
leikinn. Sviðið er fordyri
Monkswell-dvalarheimOis-
ins, en þaðan er gengt inn í
setustofuna, bókaherbergið,
borðstofuna, eldhúsið og niður
í kjallarann. Tvívegis hefur
verið skipt um húsgögn á svið
inu þessi 15 ár að undanskild-
um leðurstól einum og vegg
klukku. Hún gengur ennþá,
en vísar hennar sjást ekki úr
áhorfendasalnum.
Búningarnir hafa einnig
breytzt með árunum. Árið
1952 voru kjólar leikkvenn-
anna öklasíðir — nú er kjól
faldurinn 5—10 cm ofan við
hné, eins og vera ber.
Leikarar koma og .fara, en
Maisie Wilmer Brown, sem
annast leikbúninga, hefur
starfað við leikritið frá frum
sýningu. Henni telst til, að
hún hafi strauað tæpa 42
metra af skyrtum fyrir fimm
karlleikara þessi ár.
Rúmlega sex þúsund vindl-
ar hafa verið reyktir öll sýn-
ingarkvöldin samanlagt af
leikurhm þeim, sem farið hafa
með hlutverk herra Paravic-
ini. Að vísu hefur ekki verið
kveikt í vindli hvert ein-
asta sýningarkvöld, því að
eitt sinn fékk Paravicini
slæma hálsbólgu og var bann
að að reykja í sex vikur.
Enginn getur gert sér grein
fyrir því, hvað valdið hefur
þessum óvenjulegu vinsæld-
um Músagildrunnar. Sauders,
framkvæmdastjóri bendir á,
að leikritið sé „tilvalið fjöl-
skylduleikrit með mörgum
hnittnum tilsvörúm. í því er
ekkert ógeðslegt eða hrylli-
legt, sem varast ber barn-
anna vegna“.
„Ferðamenn koma til Lun-
dúna og skoða hið markverð
asta, segir hann. „Þeir fara
og skoða Tower of London
seinni hluta dags en um
kvöldið sjá þeir svo Músa-
gildruna".
Leik'húsið er ekki íburða-
mikið eða glæsilegt, heldur
fyrst og fremst þægilegt. í
því eru aðeins 16 sætaraðir
ásamt litlum svölum og tveim
ur litlum stúkum. Miðasalan
er áþekk á stærð og almenn-
ingssímaklefi. Sagan segir, að
smiðirnir hafi gleymt að gera
ráð fyrir miðasölunni, þegar
húsið var byggt 1913, og þess
vegna hafi þeir orðið að finna
henni rúm með því að sníða
ofurlítið af kvennasalerninu.
Saunders seldi Romulus
Films kvikmyndaréttinn af
leikritinu árið 1956. Hann
setti þá þau skilyrði. að kvik
myndina mætti ekki frum-
sýna fyrr en sex mánuðum
eftir að sýningum á leikritinu
hefði verið hætt. Kvikmyndin
hefur enn ekki verið gerð,
þar sem enginn veit hvenær
síðasta sýning verður. Tviveg
is hefur Saunders boðizt til
Agatha Christie.
að kaupa kvikmyndaréttinn
aftur, en kvikmyndafélagið
hefur kosið að bíða átekta.
Framkvæmdastjórarnir
segja, að Músagildran eigi þó
ekki heimsmetið hvað snerti
fjölda leikára, því að í skrám
yfir leikrit megi sjá, að leik-
ritið The Drukard hafi verið
sýnt í 20 ár samfleytt í Los
Angeles.
Þegar Músagildran var
frumsýnd 1952 var verðið á
betri sætum 15 shillingar. Nú
er það 25 shillingar.
- JARÐSKJALFTAR
Framhald af bls. 21
• Nokkrir jarðskjálftar
á siðasta áratug
Á yfirstandandi áratug hafa
orðið nokkrir mannskæðir
jarðskjálftar fyrir utan þann,
er varð nú á Sikiley. Þeirra
verstur voru jarðskjálftarnir
í Agadir í Alsír, þar sem tíu
þúsund manns fórust í febrú-
ar 1960. Á Richter-skala mæld
ist styrkleikinn aðeins 5—6
stig, en hræringarnar stóðu
grunnt, eða niður að 2—3 km.
dýpi og áhrifin urðu því sem
nam tíu stigum eða þar um
bil.
Langflestir þeirra, sem fór-
ust, urðu undir húsarústum
og gekk mjög erfiðlega að
hreinsa til í rústunum og ná
ti! þeirra, sem lágu þar lif-
andi en ósjálfbjarga. Það
gerði þennan atburð ennþá
sorglegri og hörmulegri, að
vegna sjúkdómahættu varð að
sprauta leskjuðu kalki yfir
rústirnar, áður en öllum, sem
þar lifðu eftir, hafði verið
bjargað. Þeim varð að fórna
fyrir hina sem af komust.
Enn meira manntjón varð í
jarðskjálftunum í Persíu í
september 1962. Þeim svipaði
til Agadír jarðskjálftanna,
styrkleikinn mældist 7.2 stig
á Richterskala en áhrifin
voru enn meiri. Jarðhræring-
arnar náðu yfir 2CO.OOO ferkíló
metra svæði og ollu eyðilegg-
ingu í 200 bæjum og þorpum.
Um tólf þúsund manns fór-
ust. Þá höfðu ekki komið jarð
skjálftar á þessum slóðum í
hundrað ár.
í jarðskjálftunum í Chile,
sem voru nokkuð óvenjulegir,
fórust um fimmtán hundruð
manns. Þar af drukknuðu þús
und manns i flóðum, er
fylgdu í kjölfarið. Þessir jarð
skjálftar stóðu yfir langan
tíma, í marga daga með mil-1-
um styrkleika og síðan minni
hræringar í marga mánuði.
Færðust hræringamar æ
lengra suður á bóginn, eftir
því sem á leið og náðu, áður
en lauk, til 1500 km. langs
svæðis. Miklar breytingar
urðu á landslagi og liggur
landið nú víða lVz—2 metr-
um hærra yfir sjávarborði en
áður og sjávarborð lækkaði
víða sem því nam.
Sem kunugt er af fréttum,
eru iarðskjálftarnir á Sikil-
ey nú taldir hinlr verstu frá
því borgin Skopje í Júgó-
slavíuvíu var lögð í rúst einn
sólfagran sumardag árið 1963.
Þar varð jarðskjálftinn geysi
harður en á litlu svæði — en
hann reyndist hinn versti sem
komið hafði í Júgóslavíu frá
því árið 518. Nálægt fimmtán
hundruð manns fórust.
Mikið efnalegt tjón varð
einnig í jarðskjálftunum í
.»nchorage í Alaska og Tash-
kent í Sovétríkjunum fyrir
ni krum árum, en manntjón
mun minna en í þeim jarð-
skjálftum, sem ofan \ „ru
taldir.
RITSTJÓRN • PRENTSMIÐJA
AFGREIÐSLA»SKRIFSTOFA
SÍMI 1Q*1DO