Morgunblaðið - 13.11.1969, Qupperneq 12

12
MORiGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. NÓVEMBER 1960
Atvinna aukin
— með lánveitingum Atvinnumálanefndar
I KJÖLFAR skýrslu þeirrar,
sem dr. Bjarni Benediktsson,
forsætisráðherra, gaf Alþingi
í gær um störf Atvinnumála-
nefndar ríkisins og sérstök
grein er gerð fyrir annars
staðar í blaðinu í dag, hófust
miklar umræður í Sameinuðu
þingi, sem stóðu samfleytt í
tvær og hálfa klukkustund.
f umræðum þessum riðluð-
ust allar flokkalínur, þegar
þingmenn einstakra kjör-
dæma og landshluta deildu
mn það, hvort þeirra kjör-
dæmi hefðu verið beitt mis-
rétti í sambandi við lánveit-
ingar, ekki sízt á vegum At-
vinnujöfnunarsjóðs. Sérstaka
athygli vöktu innhyrðis deil-
ur nokkurra þingmanna
Framsóknarflokksins, sem
ekki voru á einu máli um
þetta.
Hér fer á eftir frásögn af
ræðu forsætisráðherra, en
skýrt verður frá öðrum um-
ræðum í blaðinu á morgun.
í annarri frétt, sem hefst á
baksíðu Mbl. í dag, er gerð
grein fyrir þeim tölulegu
upplýsingum, sem forsætis-
ráðherra gaf um þessar lán-
veitingar, og verður því frá-
sögn af ræðu hans hér tak-
mörkuð við önnur efnis-
atriði.
Bjarni Benediktsson, fonsætis-
ráðfherra, ger'ði í upptaifi máls
síns grein fyrir þeirri skýrslu er
cLreift var meðal þimigmianmia um
lánv'eitiimgar Atviimum'álamefnd-
ar rfikisims, Atvinmujöfmuniar-
sjóðls oig Fisfcveiðasjóðs og sagði
að óhjákvsemilegt vseri, að taka
tillit tid lániveitin'ga síðastnefndu
sjóðanma tveggja til þess að öðl-
ast heildarsým yfir þessi mól.
Tölur um lámveitimgar Fisikveiðá
sjóðs sýna þó ekki lánveitingar
sjóð'oins vegma fiskiskipa, því að
þaeir l'ámiveitimgar eiru vegma ný-
smíði sfcipa og meiri háttar við-
gerða og þess vegna anmars
eðiis en þaer lánveitingar At-
vinmum álfi nefndiar og Atvinmu-
jöfnunarsj óðts vegna fiskiskipa,
sem hér væri um að ræða. Þess-
ir tveir sjóðir hafa unmið að
lau.an sams kianar vandamála og
Atvimniumálameifnd ríkisims og
hafa þeir í mörgum tiivikum
tekið að sér að nokkru eða öl'lu
leyti mál, sem um var ieitað til
atvinniumálanefndain.na. — Þeseir
aðilar voru þegar á sl. ári eða
Dr. Bjarni Benediktsson
í byrjum þessa árs búnir að leysa
vaindiaimál, sem el'la hetfðu komið
til kasba atvimmumáJiamefndaninia.
Tölurnar bera með sér að í þeirn
kjördæmum, þar sem * lán Ait-
’vimnujöifnuiniarsjóðs og Fiisk-
veið'aisjóðis hafa verið tiltölulega
mest, hafa ián Aitvimnumála-
metfmdairinmaæ verið tiltölutega
Mtil.
Störtf aitvinmumálamietfind'ainina
voru eklki við það miðuð, saigði
farsætisráðlherTias að sbuðla að
byggðaijaifrwæigi. Það er verk-
etfini Atvininuj öfniumiarsj ÖSa. Emn
síður var það verketfni Aibvinnu-
málameifndar að sfcipta þessu fé
miili kjördæma í hlutfaJli við
fólkstfjöld'a. Skylda neifinidarininar
var að viimnia eftir fönguim bug
á atvinmiuttieysi, sem varð á sl.
vetri og beima því fé, sem til um-
ráða var til þeima laindshluita,
fyrirtækja og framkvæmda, sem
telja mátti að mundi hatfa mesit
áhriif til að tryggja atvininiu,
dkki aðeiins í bráð, heldur og í
tengd. Þettia hetfur Atvinnumála
neifnd ríkisims ieiitazt við að gera
í samráði við atvinmumálanetfnd-
ir kjördæmiamma. Metinigur í
milli eimsitakra kjördæma í sam-
bandi við þessar lánveitinigar,
byggður á m'anmfjölda eða niauð-
syn jafnvægi í byggð landsims,
á þess vegna eikki við hér.
Lánveitingar Atvinmumála-
mefndarinmar og þessara tveggja
sjóða baifa á þessu tímiabili
beiinzt mjöig að eflingu sjávarút-
vegs og aðttögun hans að nýjum
aðlstæðum eftir þau geigvæn-
legu áföll, siem hann hetfiur orðið
fyrir atf völdium atflabresits og
veirðf'attttis. Landdhlutairnir uitam
Suðvesturlands hafa fyrst og
fremist notið góðs af þessum að-
gerðum. Á hinn bógimn hetfur
Reykjaivík og nágremni henmar
notið tittltölullega mest góðs atf
þeim ráðstötfumum, sem gerðar
hatfa verið till að örva bygging-
arstairtfsemi bæði á sl. veitri og
nú á þessu baiuisti og til þess að
stuðlla að etflinigu iðtmaðarfram-
leiðislummar mieð aulkinum rekstr
arttiánium. Um þau etfni hatfa ver-
ið getfmar sénstalkar ytfirlýsinigar
og verðtur það þvi ekki rakið
hér.
í sambandi við þær 500 milttj-
ónir, sem Atvinmmnálanetfnd rík
isins hetfur ákveðið að verja til
nýsmíði fiskislkipa innanlamda,
sagði ráðherrann að þessu fé
yrði varið í samráði við Fisk-
veiðaisjóð til þess að veita 10%
viðbótarlán umtfram lán Fisk-
veiðiisjóð til þess að veita 10%
er hatfin á eftir áramót 1968-
1969 og til þess a® veita skipa-
simíðastöðvunum bráðabirgða-
lán upp í væntanleg framlög eig-
enda, ef bygging verður að hetfj-
ast áðuir en kaupandi er fyrir
'hendi. Síðara atriðið er algjört
nýmæli. Þessar ráðstatfanir hafa
stuðlað að því að glæða nýsmíði
fiskiskipa, sem nú fer mjög vax-
andi í sikipasmíðastöðum lands-
ins.
Forsætisráðherra sagðli, að At-
virumumálanetfnd hetfði talið nauð
synlegt að verja verulegum upp
hæðum til opinberra fram-
kvæmda eða 97 mittljónum
kiróna, og að auki 16 milljónum
til þess að aufca atvinnu skóla-
fólks á sl .sumri. Þessar fram-
kvæmdir voru undanbefcningar-
laust mikilvæg forsenda til efl-
ingar atvinnulífi og otft fljótvirk-
asta ráðstötfunin í því skyni.
Þesisu fé var einkum veitt til
hafnargerða, hitaveitu og vatns-
veitna en einnig til tveggja
sjúkrahúsabygginga.
Dr. Bjarni Benediktsson sagði,
að lán Atvinnumálanetfndar rík-
isiins til fislkiskipa væri samtals
55 að upphæð 29 milljóndr króna.
Hafa öll þessi lán gengið til þess
aið bæta fjárhag íyrirtækja
vegna ertfiðleika undanfarinna
ára og einnig til þess að stuðla
að útbúnaði eíldarSkipa til þorsk-
Framhald á bls. 27
— 343 milljónum
Framhald af bls. 28
í ræðiu sinni lagði dr. Bjarnd
Beinediktsson áherzl'u á, að At-
vimniumálamefndin hetfði etoki
miðað lánveitingar sínar við að
stiuðJia að byggðajatfnvægi í land
initt. Það væri verkefni Atvinnu-
jötfnunarsjóðs. Ekki var heldur
stetfmt að þvi að skipta þessiu fé
mittli kjördæma í hiiuttfaltti við
fólksfjöttda heldur voru lánveit-
ingar einigömgu miðaðar við það
að vinna bug á atvimmuttieysi og
fjánmagniimu beint til þeirra lands
hlúta, fyrirtækja og framkvæmda
sem telja mátti, að hetfðu miest
'áttiritf til þess að tryggja atvÍBmu
í bráð og tenigd. Á bls. 12 í dag er
skýrt námar frá ræðu forsætis-
ráðlherra og þeim mittdiu umræð
um, sem fyigdiu í kjölfar henn-
ar, en hér á etftir veæður gerð
nokkur grein fyrir því, hvernig
fjármagni Atvinnumálanetfndar
hetfur verið skipt mittJi einstakra
la.ndsJil'u'tia og til hvaða atvinnu-
greirna. Er bæði byggt á ræðu
fo rsætisir á ðherr a og skýrslu er
ihann lét dreitfa á Aiþingi í gær.
í skýrslu þessari er gerð grein
fyrir lánveitingum Atvinmuimála
netfndar ríldsins, Atvinraujötfnun-
arsjóðs og Fiskveiðasjóðs ensam
starl þessara þriggja aðiila var
svo nátengt, að eikki þótti ann-
að fært en láta fyigja mieð yfir-
lit um lánveitin'gu sjóðanna
tveggja. Samtais hatfa þessir þrír
aðilar útlilutað 567 milljónum
króna 1968 og fram till 1. júlí
1969.
Reykjavík
Á árinu 1968 og fram til 1. júlí
1969 veittu þessir þrír aðilar lán
að uppttiæð 80,8 mittlljómir til fyr-
iirtækja og amnarra aðila í
Reyk j avík. Atvinnumálanef nd
rfikisins hefur veitt til Reykja-
vibur '53,8 milljónum, Atvinnu-
jötfn'U’n.arsjóður 950 þúsumdum og
Fiskveiðasjóður rúmum 26 mdllj
ónum. Eru þetta 22% af iánveit-
ingum Atvinnum.áLanefndar rík-
isins, 0,8% aif lánveitingum At-
vinmujöfmunarsjóðs og 12,8% atf
llámveitimgum Fiskveiðasjóðs.
Fé það sem AtvinnumáLametfnd
ríkisins veitti tid Reykjavífcur
skiptist þannig, að 41,3 milljón-
ir voru lánaðar til opinberra
framtkvæmda, 10 miittijónir til
þess að auka atvinnu skólafólks
í Reykjavík, 1,8 mittljónir til iðn-
aðar og arnnars atvinnurekstrar
og 700 þúsund tii fiskveiða. Auk
þess hefur Atvinnumálanefnd
rfikisins ákveð'ið að veita 26 miilj
ónuirn króna tii etflinigar fisik-
veiða frá Reykjavík og var í
fyrradaig ákveðið að verja 2 millj
óruum króna atf þessari upphæð
til fyrirgreiðiski M'nulbátaveiði
firá Reykjavílk.
í ræðu forsætisráðherra kom
fram, að fá iðnfyrirtæki í Reykja
vik sóttu um lán til Atvinmu-
mál'aniefndarinmar em fyrirhenn-
ar atbeima ákvað SeðLabanikim.n
að veita veruiegt fé til þess að
bæta úr neikstrarfjárþörf iðmað-
arins og befur sú ákvörðun að
sjáltfsö'gðu komið iðnaðinum í
Reykjavík að veruttiegium notum.
í ágústlok batfði verið úthlutað
112 og hátttfri mdlljón króna í þessu
skymá og Lofað til viðlbótar 28
mdlljónium, þannig að þá voru
þetta rúmar 140 mil'ljámir króna.
Að auki fékk Áburðarverksmiðj
an 30 miEjón króna lón hjá Seðtta
bankanum. Forsœtisráðherra
benti einnig á að hinar auknu
lánveitintgar fyrr í vetur og n.ú til
íbúða'byggimga kæmu ekki sízt
að notum fyrir Reykjavík og
raumar höfuðlborgarsvæðið allt.
Reykjanes
Til aðila í Reykjiarueskjördæmi
veiittu ofamgreindir þrír aðilar
sam.tails 58,6 mittljónium króna.
Atvi'nmuimáttanefnd rfikisáms veifti
í þetta kjördæmi 12,2 mdflljómum
króna eða 5,1% af Lárweitimgum
sínium, Atvin.nujöfmunarsjóður
3,4 mittljónum eða 2,8% og Fisk-
veiðasjóðiun- rúmium 43 m.illjón-
um eða 21,1%.
Lámveiitimgar Atvinnumálanefnd
ar rfikásins skiptust þamrnig, að
7,1 milljón var varið tii fisk-
veiða, 2,1 milttjón tii fisikvinmslu,
2 mittijónum til atvinnu skóla-
fóiks og 1 milljón til opdnberra
framkvæmda. Auk þess hefúr
nefndin ákveðið að verða við
lánsumsóikn H.F. Ora í Kópavogi
og jafntframt miun korna í hlut
Hafmarfjarðar hluti af 52 millj-
ónum króma, sem Atvinnumála-
mefndin hefur ákveðið að verja
til efMmgar fiskveiða í þeim kaup
stöðum Lamdsins, sem togaraút-
gerð hefur verið mi'kilvæguist.
Enmfremur mun Reykjaneskjör-
dæmi njóta góðs af þeirri ákvörð
un nefndarinmar að verja 50
miilljónum króna titt nýsimíði fisiki
skipa en í Garðahreppi er skipa-
smíðastöðin StáLvfik starfrækt. í
ræðu sinnd í þingimu í gær þeniti
dr. Bjarntt Benediktssion einniig á
að í Reykjameskjördæmi hafa
staðið yfir sitórfelidar opinber-
ar framfcvæmdir, þar sernn eru
hafnargerðin í Straumsvík og
vegaframlkvæmidir í Kópavogi,
Og einmiig hafa Reýkjaneskjör-
dæmi og Reykja/vfik notið góðs
af hinium mikki framkvæmd.um
við Búrfettl og í Straumsvík.
Vesturland
Til aðlila í Vesóuir'Laindslkáör-
dæimii Ihiafla þesisiir þrfir sjóðir Lán
að 67,9 mállljómiir króma. Aifcviininu
miálaraetfnd ríkisims ttnetfur veiifct
þamgað 20 máfllljónium fcrómia eða
8,3%. Atvinniuáöfiniuiniairisijóðlur
lielflur lámiað 1©,6 millLjónár Ikróma
eða 16*1% og Fiskveiðlaisáóðlur
2'8,3 miljónir krómia eða 13,9%.
Lánsifé Atvámnuimáiameflnidar
rfikisáinis ttueflur sfciipzit þaniniig, að
7 milijónir voru lámaðar til opim-
benra framkvæmdia, 5,1 milllLjóm
tifl fSisfcveiða, 4,6 máttttjónár til
iðnaðar og anmars atvinmu-
reksfrar, 2,8 milttrjómir til
fisikvinns'Lu og 500 þúsund titt
að aiuika aitvimmu dkóttiaCóllks. í
Vesttuirfllamdskjördiæmi eru sfldipa
smíðasifcöð'var, sem mtumu nijóta
góðs atf þeirri ákvöriðium Ativininu
málanietfndar ríkiiains að verja
50 miiLLjónuim kiróna til nýsimiíði
fiskiiisk'ipa oig er stálsfldipasimíða-
sitiöðim á Aknamiesi þeiirma sifcærsit.
Vestfirðir
Til Vesftfjarðia hiafla tframiam-
greimdiir aðiliar veilfct miaar 60
mil'Ljóniir króna. Abvinmiuimiála-
netfind rfikisiims ttuetfur Lániað þamg
að 7,4 mdttllljiónir eða 3,1%, At-
vinmuj'ötfinuniarsjóðluir 2i7,3 miillj-
ómiir eiða 22,5% og Fiiskveiðaistjóð
ur 25,1 miillljón eða 1S,3%.
Lámveátinigar Afcvfinnuimiála-
nefindiar ríkisims tátt Vesttfjiarða
skilptaat þairunáig, að 2,7 málljiómir
hiafia f arið til fidkvimmisiu, 1,6
mittttjónttir titt opiinlbenna fram-
kvæimidia, 1,3 mállljómdr til fiisk-
veiða, 1 miittljón till skiipasmifiða-
stöðva og drátfcarlbnauitia, 500 þús.
til þass að aufca atvinnu slkóia-
fióllks og 300 þúsurud til náðiur-
suðu.
AtvinnumiáLamiefnidiiin ttneflur
enmfiremur gneiltt fyrir rælfcju-
leiit á Vesrtlfijörðum og á ÍSatfiirði
er miymdianteg slkipasmáðiastöð,
siem mium gefca nioifcið góðs af
þekn 50 málljóniuim, siem Atvinnu
miáLamieflndiin íhieflur ákveðáð að
varjla til nýsmíði fisflddkipa.
Norðurland
Hér er átt vilð bæði kjördæm-
im á Norðurlamdi, vestra og
eystra. Til lániveiltiiniga þanigiað
iiaifia þessir þrfir aðttttlar vairáð sam
tals 1164,6 miflflljónium Ikrónia. Ait-
vimnmmiáianeflmd rittdsiinis ttueflur
lánað þamigað 92,3 mttMjómir kr.
eða 38,3%, Ajfcvirmiuijötfmiuimarsjóð
ur 44 máflljómár eða 36,3% og
Fiisflweiiðasjóður 28,3 mállljómum,
eða 13,9%.
Lámvedltimigar AtivinmumóLa-
neflndlar rfkisimis sfcfipitiast þanm-
ig, að titt iðnaðar og amnairs
reksfcriar hiaifla tfarið 37,6 mdttiLjóm-
ir, fcil apim/benna íramlkvæmidia
25,5 miittlljómir króma, tii flisk-
váinmslu 16,6 málljómdr, sttdpa-
srnlíða og dráititianbraiuta 4,7 milltj.
tttfl. fislkveiða 3,7 mdMtjómár, at-
vinmiuaiulknimigar tfyrir dkóttlaflólk
2,3 máttlljómir og tál niðursuðu 2
miill'jónir. Að aiufld miumu fcveir
kaiupstaðár á Norðlurl'amd'i, Alkur
eyri og Siglutfjörður tfá í sinm
httiut noiklkiulð ’atf þeiim 52 milttflón-
uim, sieim Afcvinnumiáiainietfndin
ttuetfur áflcveðið að verja til etfttimg
ar fisíkveiða í fcoigairaiútgeirðiairttiiæj
um. Enmtfneimur er á Akureyri
sitór sfcipasimíðaistöð em einis oig
komttlð tti/etfu tfraim áður veifcir
Afcviininumiáílamiaflndiin 50 millijóm-
ir til mýsmíða skipa.
Þessiatr tlölur endluirsipagla þá
sfcaiðreynd, a@ á Norðurlandá hetf
ur atvimmuleysii verið Miuitifia'ltts-
laga miest.
í ræðu dr. Bjamma Benedikts-
somar í þinginu í gær kom fraim,
að alttlbátt l'án heflur verið veitt
til emdurbóta á tfryistihúsd Út-
gerðiartfélaigs Aloureyriar, m. a.
táfl að bæfca aðötöðu til vinnislu
í meytemdaumbúðir. Enmfremur
h'afla aflttihá lán verið veitt til
sfcofnumar eða stældcunar sktnma
veriksmiðja á Akureyri og Sauð-
árkróki og gkóveiiksmiðjunmar
Iðunmar á Akureyri. Þá heflur
Síld'airverksmiðj a ríkigims á
Sigliuifirði flenigið fyrirgreiðsttu til
emdurlióta á geymisliuírými í sam-
baindi við miðursuiðuveriksmið'j-
una þar.
Austurland
Til Austuirfliamdis hatfa þessttr
þrír aðilar llániað aaimlfcaílis 75,4
miilLljónir kráma. Af þeirri upp-
hæð betfur Atviininuimáiameflnd
ríkisánis veitt 28,8 milttjónir eða
12%, AfcvimmiujöfnuinairTgjóður 21,2
miiLljándr eða 17,5% og Fisk-
veiðasjáður 25,3 mittlljániir eða
12,4%.
Lámveitimgar Atviinmumáttiai-
niafndarinmiar til Auisturttiands
sttdptast þammig, að til fisk-
viminislu hafa farið 10,8 málljón-
ir, titt opinlbeinra fraimlkvæm.d‘a
10.7 millljómár, till iðnaðar og
anmars relkisibuins 3,5 miMjónár, til
skipaismíða og dráttarbrauta 2,2
miillílániir, fiskveiða rúm 1 milljón
og til atvinriuauknimgar fyrir
skólatfálk 500 þúsund.
Á AusturLamdi uirðú mikil um-
sfcipti í atvinnumálum eftir að
síldveiðarnar bru'gðuist og m. a.
þess vegna hefur Atvinmumáia-
nefndir. lagt áherzlu á lánveit-
imigar til endurbóta á frystihús-
um á Austurttiandi og einmág hef-
ur mefndin bedtt sér fyrir því að
rækjuleit var nafin fyrir Aust-
uriandi. Smíði minmá stáiskipa
er einnig riatfin á Austurlamdi,
nániar tiitekið á Seyðisriró'i, em
eirns og fram hefur komið áður,
h'efiur AtvimnumáLamefndin á-
kveðið að verja 50 milijónum
króna til nýsmíð'. Skipa.
Suðurland
Framamigr'eimdir þrír aðilar
hatfa veitt samtals 59 milttjón.ir
krána til SuðUriandis. Þar atf hetf-
ur Abvimnumálainefndin ttánað
26,3 milljánnir eð'a 10,9%, At-
VLnnujötfnumarsjóður 4,8 m.iliijónár
eða 4% og Fiskveiðasjóður 27,8
málllónir eðla 13,6%.
Lánveitinigar Atvinnumála-
netftidiaráininar til Suðurlamds
sfldpbaist þanmig, að táll fis'kveiða
haifa farið 10,1 miflllján, til opim-
benra firamfcvæmda 9,5 milljáriir,
tiia iðmaðar ag ammairs rekstrar
3.7 mittljánár, til fiiskvinmslu 2,5
miifllljónir og til atviininu'au'kning-
ar tfyrir slkól'atfóttk 500 þúsumd.
í þinigræðu dr. Bjama Berne-
dikssonar kom fram, aið Atvinniu
máiametfndin hefur vedtt lám,
sem Fiskimiálaisjóður mum síðar
breyba í styrk titt þess að friam-
kvæmia víðtæka rammsólkn á
motikiuin fisttckaisisa í fiskibáfcum í
V'eisfcmammaeyjum stt. sumiar og
viinma hraðlfrystihúsdn í Vest-
miammiaieyjum saimieigiinflega að
þeirri ranmsóikn umdir teiðisögn
Ramnisóknaistotfmun'ar fiiskilðnaðar-
imis.