Morgunblaðið - 13.11.1969, Qupperneq 14

14
MORiGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 18. NÓVEMBBR 196»
JltttgtfitlrJtöftí
Otgefandi
Fra m kvæmda stjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald kr. 165.00
] lausasölu
H.f. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjöm Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Srmi 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
kr. .10.00 eintakið.
LÆKNASKORTUR
í STRJÁLBÝLI
¥ æknaskortur í strjálbýli er
^ mjög til umræðu um
þessar mundir. Á Alþingi
hafa þingmenn úr öllum
flokkum flutt tillögur til þess
að bæta úr neyðarástandi
víða um landið. Af hálfu
heilbrigðisstj ómarinnar hafa
á undanförnum árum verið
gerðar víðtækar ráðstafanir
tiil þess að laða lækna til
starfa í strjálbýlinu. Kjör
lækna hafa verið bætt mjög,
enda telja þeir þau nú
viðunandi. Hafi læknir starf-
að í héraði úti á landi
í 5 ár á hann rétt á ársfríi
á fullum launum til þess að
stunda framhaidsnám heima
eða erlendis. Fargjaldakostn-
aður hans og fjölskyldu hans
til útlanda er greiddur. Þessi
fríðindi em veitt án skuld-
bindingar um starf í héraði
að framhaldsnámi loknu. Ef
læknir skuldbindur sig hins
vegar tii þess, er fargjalda-
kostnaður einnig greiddur
heim til íslands aftur. Eftir
3ja ára samfellt starf í héraði
á læknir kost á þessum fríð-
indum, ef hann skuldbindur
sig til tveggja ára starfs í
héraði að námi loknu.
Þá hefur fyrir forgöngu
heilbrigðisstjómarinnar verið
komið á fót Bifreiðalánasjóði
héraðslækna. Úr þessum sjóði
geta ungir læknar fengið lán
til bifreiðakaupa gegn skuld-
bindingu um starf í héraði í
eitt ár. Ríkisvaldið hefur leit-
azt við að gera héruðunum
auðveldara með að ráða
hjúkrunarkonur til starfa
með því að greiða 2/3 launa
þeirra, og er ti'lgangurinn
með þessu, að auðvelda störf
læknanna í héraði.
í læknaskipunarlögunum
frá 1965 em ákvæði, sem fela
í sér, að við veitingu embætta
skulá 3ja ár starf héraðs-
lækna í vissum hémðum
teljast 5 ára starf, þann-
ið að héraðslæknar hafi
meiri möguleika að öðru
jöfnu til að hljóta slík emb-
ætti en aðrir. Þá hefur ríkið
vedtt sérstök námslán til
læknastúdenta, sem lokið
hafa fyrsta hluta læknanáms
gegn skuldbindingu um starf
í héraði að námi loknu.
Samstarf fólksins og læknanna
¥ læknaskipunarlögunum frá
*■ 1965 er gert ráð fyrir, að
svonefndum læknamiðstöðv-
um verði komið á fót,
þar sern tvedr eða fleiri
læknar starfi saman. Fram-
kvæmd þessa lagaákvæðis
hefur gengið hægt af ýmsum
ástæðum. Þó munu nú vera
fyrir hendi möguleikar til
þess að koma læiknamiðstöð
á stofn á Blönduósi, ef hér-
uðin óska, og í undirbúningi
er læknamiðstöð á Egilsstöð-
um.
Það sem helzt hefur staðið
í vegi fyrir stofmm lækna-
miðstöðvanna er sú stað-
reynd, að hin ednstöku lækn-
ishéruðhafa verið treg til þess
að sameinast um slíkar stöðv-
ar. Fólkið í gömlu læknishér-
uðunum vill hafa lækni í
sinni heimabyggð og á erfitt
með að skilja hvers vegna
læknar fást ekki til starfa,
þegar svo mikil laun og
hlunnindi eru í boði, sem
raun ber vitni um. Hér hljóta
samgönguerfiðleikar einnig
að eiga nokkum þátt í t. d. á
Vestfjörðum, þar sem sam-
göngur milli byggðarlaga
eru oft mjög erfiðar að vetr-
arlagi. Hlýtur það að valda
nokkrum áhyggjum meðal
þeirra, sem búa mundu í
mestri fjarlægð frá lækna-
miðstöð.
Á hinn bóginn verður
einnig að líta á sjónarmið
læknanna. Yfirleitt er hér
um unga lækna að ræða með
takmarkaða starfsreynslu.
Þeir eiga að bera ábyrgð á lífi
fólks. Ungur læknir í fá-
mennu byggðarlagi, sem
stendur einn frarnmi fyrir al-
varlegum sjúkdómi eða slös-
uðum manni er settur í mjög
erfiða aðstöðu. Stundum á
hann engra kosta völ. Hann
getur ekki komið sjúklingi
frá sér og verður því að gera
það sem í hans valdi stendur,
ef ti'l vill við erfiðar starfs-
aðstæður. Þess vegna leggja
ungu læknamir svo mikla
áherzlu á, að starfa tveir eða
fledri sarnan og að vel sé að
þeirn búið í húsnæði og nauð-
synlegum tækjum.
Hér er um mjög erfitt
vandamál að ræða. Heil-
brigðisstjórnin hefur þegar
gert mjög víðtækar ráðstaf-
anir til þess að bæta úr með
takmörkuðum árangri. Sú
stefna, sem mótuð var með
læknaskipunarlögunum frá
1965 og breytingu á þeim
1969 um læknamiðstöðvar,
virðist vera rétt, ef hægt er
að koma henni í framkvæmd.
Til þess þarf bæði að koma
skilnángur fólksins í lækn-
ishéruðunum á því, að þau
verði að sameinast og frum-
kvæði læknasamtakanna
sjálfra. Hitt er ljóst, að í slíkt
óefni er komið, að ekki verð-
ur lengur við unað.

w UTAI N UR HEIMI
Hver verður framtíð
Edwards Kennedys?
Eftir Joseph Alsop
GREININ birtist í Internation
al Herald Tribune fyrir stuttu.
Deilunum um meðferð máls
ins á dauða Mary JoKopecihne
er lokið og því sér Edward
Kennedy öldungadeildarþin'g-
maður hilla undir lok fyrsta
kapítula ófara sinna. Enn er
þó of snemmt að spá nokkru
ákveðnu um, hver þau enda-
lok verða.
Massaehusetts hetfur til dæm
is mjög ströng umferðiarlög.
Vegna aðvarama iögfræðinga
við þessum lögum hefur öll
hin opinbera málsimeðferð á
þessu leiðindamáli verið af-
sfcræond og nú er aðeins hægt
að bíða og sjá, hvað setuir varð
andi þessa hlið málsins.
Mikið er undir því komið
hvernig málsgkjölin verða úr
garði geirið. Sennilega veltur
mest á því, að skjölin dkýri
ljóslega og opingkátt frá hinni
raiumverulega ástæðu á hegð-
un öldungadeildarþingmanns-
inis eftir slysið á brúnni.
Það er auðvelt að ímynda
sér mjög eimfalda slkýringu á
hegðun hans. Hið sfcelfilega
sambland þeirrar tilfinningar
að vera alveg að druklkina,
vægs heilahristings og ótta
vegna atburðarins, komu öld
ungadeildartfulltrúanum í
þannig ástand, s©m fcalla
mætti taugaáfall. Vissulega er
það ekkert undarlegt, þegar
atburðurinn sjálfur er hafður
í huga.
Hægt er að notfæra sér
þessa skýringu út í yztu æsair
þar sem slíkt taugaáfall getur
varað dögum saman eftir áfall
ið og hinuim áhyggjuifullu vin
um og læfcnum var haldið frá
homium.
Það var ekki fynr en Ro-
bert S. McNaimara, Theodoire
Sorensen og Burke MarShall
lögðu allir til að hann játaði
sefct siína fyrir rétti, að Kenne
dy ákvað að taka sjáifur á sín
ar her'ðar ábyrgðina á lífi sínu
og örlögum.
Þar sem þetta er staðreynd
þá má með sanni segja að
rannsókn á öllu málliinu sé
bezta ráðið fyrir hann til þess
að koma með hreinan sfcjöld
frá þessu. Staðreyndin er sú,
að það eina, sem getuir sett
punktinn á þetta mál, er ná-
kvæm málgkjöl, eins og þau
hljóta að koma fram í réttar-
höldunuim. Þegar þau mál-
Skjöl verða birt munu 85%
af ailmeinininigi hætta að þvaðra
uim iþertita miái, en hiinuim lö%
verðiur ©kki við snúið, því það
fólk var mótfallið Kennedy
löngu áður en 3]ysið vairð.
Elf þessi þáttur í lífi hans
e^dar eins og nú hortfir, eir
engin ástæða til að álíta, að
atburðurinm þuirtfi á nofcfcurn
hátt að skyggja á fnamtíð
hans. En hins vegair er það
staðreynd, að Kennedy mun
eklki verða frambjóðandi
demókrata í kosiningunum
1972, en hann haifði heldur
efcki ætlað sér það.
— Fjölskylda hans og vin-
Edward Kennedy
ir voru einnig á móti því að
hann byði sig fram í kosning-
unuim 1972, en voriu hiins veg-
air á siama méJli oig Keininiedy
um að árið 1976 væri árið,
sem hiomuim bæri að stefna að.
Nú getur hann siteflnt að
því með góðri samvizlkiu, að
verða í framboði ef hann kær
ir sig um án þess að þurfa
stöðugt að vera að hreinsa af
sér hvimleiða áhangendur,
sem fýlgja honum í eiginhags
munasfcyni
Ef ekfcert óvænt kemur fyr
ir, mun Edward Kennedy
korna fram í næsta þætti lífs
síns sem sérisrtalklega efnilegur
leiðtogi, leiðtogi sem rnjög
sennittega verður milkil þörf
fyrir árið 1976.
Fátækrahverfin 1 Ríó
íbúar Rio de Janeiro halda
því fram að borg þeirra sé
sú fegursta í heimi, en engu
að síður býr nærri fjórðung-
ur íbúanna við eymdarkjör í
hreysum fátækrahverfanna,
sem á máli innfæddra eru
nefnd „favela“. 1 borginni
skiptast á auður og fegurð
annars vegar og óþrifnaður
og fátækt hins vegar.
Copacabana baðströndin er
þekkt víða um heim, en jafn-
vel þar standa þyrpingar
hrörlegra kofa innan um ný-
tízku hótel og f jölbýlishús.
Félagsmólastofnunin í Rio
hefur nýliega biirt sfcýrsliu um
„farveOiaidiois" eðia ilbúa fétækiria-
hverfanna. Segir þair að að-
búnaður þeirra sé niðurlægj-
andi og ekki mönnum sæm-
andi. Hjá þeim er hvoriki
rennandi vatn, gas eða raf-
magn, né lokuð skólpræsi.
Lögireigluieftiríliit þekkist
vair'Ia í þesisium hiverfuim, og
morð, þjófnaður og barna-
vændi algeng. Flest eru
hreysin byggð í bröttum
fjallshlíðum, og mikil hætta á
að þeim skoli burt þegar
rigniir.
í skýrslu félagsmálastofn-
unarinnar segir að íbúar fá-
tækirahverfanna séu 924.043,
og að þeir búi í 188.342 kof-
um. Alls eru þessi hverfi 233
talsins, og sum fjölmenn. í
auðurhiluta Rio er dæimiigiar'ð
„fiaiveilla", ecr niefinlilst Rocinlha.
Hveirfli þetta er aifimarlkiað af
tveimur íbúðahverfum auð-
manna, og þair búa 80 þús-
und manns .í flestum hverf-
unum eru nokkur hundruð
hreysa, venjulega úr kassa-
fjölum eða jafnvel þykkum
pappa. Þarna búa aðallega 6-
faglærðir verkamenn, þjón
ustufólk, húsverðir og dyra-
verðiir. Meirihluti íbúainna
eru blökkumenn, en margir
eru þó hvítir.
Rio de Janeiro á sér 400
ára sögu, en þessi fátækira-
hverfi eru tiltölulega nýtil-
komin. Það vair ekki fyrr en
eftir að þrælahald var af-
numið í Brasilíu árið 1888 að
fynrverandi þrælar tóku að
hópast firá búgörðunum til
stárborgarinnar í von um að
finna auðveldari vinrnu en
þrælkunina á ökrunum úti í
steikjandi sólinni. Þessir
firelsuðu þrælar vildu búa
Framliald á bls. 20
Rio de Janeiro.
L