Morgunblaðið - 03.03.1970, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 3. MARZ 1970
15
Hlóra — Lórelei
ÁNÆGJULEGT var að sjá í
sjónvarpi nokkrar landslags-
myndir frá hinum góðkunnustu
stöðum í Þýzkalandi, og kom
þetta eins og nokkurt mótvægi
gegn hinum sífelldu brenni-
merkingum á Þjóðverjum og
öllu þýzku, sem aldrei ætlar að
verða lát á. Það sem þessar
myndir kölluðu þó einkum fram
í huga mér, var kvæðið Lórelei
eftir Heine, en hann var af gyð-
ingaættum. En hvort hann hef-
ur veirið allskostar gyðingatrú-
ar er mér ókunnugt um, og ekki
ber kvæðið merki þess, nema ef
vera skyldi upphafið:
„Ich weiss nicht was soll es
bedeuten . . . “ ,,Ég veit ekki
hvað það á að merkja", sem ef
til vill mætti líta á sem trúar-
lega hugmynd um það, að hver
atburður beri manni sérstakan
boðskap.
Ætla mætti að um svo frægt
kvæði sem Lórelei er, hafi nú
flest verið sagt, sem segja þarf,
en svo er þó ekki. Fyrir nokkr-
um árum sátum við saman tveir
Þorsteinar, og af einhverju til-
efni fórum við að tala um Lore-
lei. Gat ég þá sagt nafna mínum
frá nýrri málfræðiathugun varð-
andi kvæðið, sem honum þótti
stórlega auka gildi þess. Hjá
okkur var einn af lærðustu mál-
fræðingum í Noregi og lagði
hann ekki til mála meðan þetta
var rætt, en vel vissi ég að þögn
hans þýddi að honum þótti sem
málfræðiskýringin yrði ekki vé-
fengd. En áður en ég vík að
þeirri skýringu ætla ég að minn
ast á annað úr efni kvæðisins.
Skáldið er að tala um sögu frá
umliðnum öldum, sem leitar fast
á hann, og er það ætlun mín að
hann segi það hreinlega satt, að
einhvern undarlegan dapurleika
hafi sett að honum, jafnframt því
sem hann tók að yrkja kvæðið.
Og það sem meira er: ég ætla að
gamla þjóðsagan úr Rínardaln-
um, sem vakti honum trega, hafi
einnig verið sönn. Ég hugsa mér
að veiðimaðurinn á bátnum og
sýnin á fjallinu hafi hvort-
tveggja átt sér sinn stað og tíma,
og hef ég þær ástæður fyrir
þessu sem síðar skal greint. Sér-
staklega held ég að söngur gyðj
unnar hafi verið sannur, og hafi
fólkið í dalnum þekkt þennan
söng og unnað honum, þótt
hann væri óheillum blandinn og
óleyfilegur eftir ríkjandi trúar-
FYRSTA FLOKKS FRÁ FONIX
Með einum hnappi veljið þér rétta
þvottakerfið, og . . . .
KiRK
Centrif ugal -Wash
þvaer, hitar, sýður, morgskolar og
þeytivindur, eftir því sem við ó,
ALLAN ÞVOTT — ÖLL EFNI, algerlega
sjálfvirkt.
brögðum. „Das hat eine wunder
same, gewaltige Melodei . . . “
(„Svo voldugt að viðstenzt engi,
sitt vilfta sorgarlag" þýðdr Stein
grímur, en í frumkvæðiniu er þó
ekki talað um sorgarlag), finnst
mér vera hátindur kvæðisins, því
þar er skáldið í námd við hina
guðlegu kynngi, sem einnig er
ómur eða hljómur. — Svipuð
kynngi virðist mér vera hjá
Adam Rutherford í spám hans
um Island, enda má vel vita að
spádómsgáfa og skáldgáfa eru
skyldar, þó að hvor sé með sín-
um hætti nokkuð. —
— Síðan ferst maðurinn á bátn
um, af því hve heillaður hann er
af sýninni, nema hann hafi horf-
ið með öðrum hætti, og niður-
lag hins áhrifamikla kvæðis er á
þessa leið:
Und das hat mit ihrem Singen
Die Lorelei getan.
Og því hefur Lórelei valið
með leiðslu-töfra söng.
Þarna er auðsjáanlega talað út
frá sjónarmiði fólksins í daln-
um: Það veit á illt, þegar söng-
urinn fagri heyrist. Saga hinna
fögru Rínarlanda, hefur því mið
ur ekki verið slík, að þar mætti
guðlegur söngur hljóma nema
stundum, og þá oft , á kostnað
þeinra sem heyrðu hann.
En hver var Lórelei, þessi
vættur úr fjarska, sem sagnir
gengu um í Rínarbyggðum öld-
um saman, og líklega aftan úr
grárri fomeskju, eins og stund-
um er um það, sem verður að
hkiium beztu yrkisefnum'?
Þessu má nú svara þannig: Eft
ir trú forfeðra okkar var gyðj-
an Frigg drottning hins æðsta
guðs. Snorra-Edda segir að hún
heiti öðru nafni Hlóra. Þýzkan
er ekki jafngóð íslenzkunni, þó
að hún sé gott mál, og á henni
verður nafnið Hlóra að Lore,
sem síðan tekur á sig gælunafns
endinguna -lei. Lórelei er því
engin önnur en himingyðjan
Frigg. Það var þetta sem mál-
fræðingurinn heyrði, og skildi
að rétt mundi vera, — og þagði
við.
Þorsteinn Guðjónsson.
BUNAÐARBANKINN
er banki tólliNÍns
nVor
undir vœngjum"
ÖÖ VorheUkun
Til móts við vorið
Vorið er að koma suður I álfu og Loftleiðir
bregða ekki vana sínum en bjóða nú:
frá 15. marz til 15. maí
hin lækkuðu vorfargjöid til fjölmargra
staða í Evrópu.
Fljúgið með Loftleiðum til móts við vorið
og njótið hinnar rómuðu þjónustu um
borð í Loftleiðaflugvélunum.
Fjöldi þeirra Islendinga, sem nota sér hin
lækkuðu vorfargjöld, eykst með ári hverju.
Loftleiðir fljúga til:
Oslóar - Kaupmannahafnar - Gautaborgar -
Glasgow - London og Luxemborgar,
en selja jafnframt framhaldsferðir með flug-
félögum á öllum flugleiðum heims.
Og enn sem fyrr geta farþegar notið hinna
hagkvæmu greiðslukjara Loftleiða:
FLUGFAR STRAX — FAR GREITT SÍÐAR
Skrifstofur Loftleiða, ferðaskrifstofurnar og
umboðsmenri um land allt veita upplýsingar
og selja farseðla.
koFTLEIDIR
• 3ja hólfa þvottoefnisskúffa tekur
sápuskommta og skolefni strax.
• Kunn fyrir afbragðs þvott og góðu,
tvívirku þeytivindinguna.
• Hljóður og titringslaus gangur.
• Bæði tromla og vatnsker úr ryð-
fríu stáli. Nylonhúðaður kassi.
• Ytra lokið er til prýði og öryggis,
og opið myndar það borð til þæg-
inda við fyllingu og losun.
• Innra lokið er til enn frekara ör-
yggis, er á sjálfu vatnskerinu og
hefur þykkan, varánlegan þéttihring.
• Innbyggingarmöguleikar: stöðluð
mál, stilingar og sápuhólf á fram-
hlið.
Fylgib tízkunni —
veijib W
Hjá okkur er mikið úrval af maxi- og
minimaxi kápum úr vönduðum ullar
efnum.
Margir litir, allar stærðir.
Buxnakjólarnir vinsælu í mörgum
litum, allar stærðir.
Póstsendum um allt land.
Tízkuverzlunin
Rauðarársfíg 1
Bílastæði við búðardyrnar.
SlMI 2 44 20 — SUÐURGOTU 10