Morgunblaðið - 08.08.1970, Blaðsíða 14

r
14
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. ÁGÚST 1970

Útgefandi
Framkvæmdastjórí
Ritstjórar
Ritstjómarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Rftstjom og afgreiðsla
Auglýsingar
Askrrftargjald 165,00 kr.
I lausasölu
hf. Arvakur, Reykjavík,
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjöm Guðmundsson.
Bjöm Jóhannsson.
Ami Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanfands.
10,00 kr. eintakið.
VARNIR GEGN MENGUN
ITerndun umhverfis manns-
* ins og varnir gegn meng-
un hafa komizt mjög á dag-
skrá víða um heim á undan-
förnum mánuðum. Á síðustu
vikum hafa borizt fregnir,
sem hafa opnað augu manna
fyrir þeirri staðreynd, að hér
er um stórfelldara vandamál
að ræða en almenningur hef-
ur yfirleitt gert sér grein
fyrir fram til þessa. Norð-
maðurmn Thor Heyerdahl
skýrði frá því, að lokinni vel
heppnaðri ferð sinni á papýr-
usbátnum Ra II yfir sunnan-
vert Atlantshafið, að þar
væri mikil olíumengun í sjón-
um naer þvert yfir hafið frá
ströndum Afríku til megin-
lands Ameríku. Þessar upp-
lýsingar Heyerdahls hafa
vakið mikla athygli og hefur
hann verið beðinn að gefa
sérstakri þingnefnd öldunga-
deildar Bandaríkjaþings
skýrslu um þetta mál.
Þótt frásögn Heyerdahls af
mengun í Atlantshafinu hafi
vakið mikla athygli er þó
óhætt að fullyrða, að mestan
óhug hafa vakið fregnir um
mengun andrúmsloftsins yfir
stórborgum á borð við Tokyo
og New York. Segja má, að
fyrir skömmu hafi skapazt
neyðarástand í þessum millj-
ónaborgum vegna mengaðs
andrúmslofts og óþrifaskýja,
sem lögðust yfir borgimar
dögum saman. Mörg þúsund
manns í Tokyo sýktust vegna
mengunarinnar og varð að
lokum að grípa til þess ráðs
að stöðva alla bifreiðaumferð
um borgina um skeið. Við lá
að gera yrði svipaðar ráðstaf-
anir í New York. Sýnt þykir,
að útblástur frá bifreiðum
eigi mikinn þátt í mengun
andrúmsloftsins í þessum
stórborgum og í Bandaríkj-
unum hefur bifreiðaframleið-
endum verið gert, að setja á
markaðinn á árinu 1975 bif-
reiðar með nýjum tegundum
véla, sem ekki mengi and-
rúmsloftið með sama hætti
og þær, sem nú eru algeng-
astar. Hins vegar munu bif-
reiðaframleiðendur þar í
landi draga mjög í efa, að
þetta verði kleift.
Þegar svo er komið, að
fólki er ráðlagt að halda sig
inni við, bifreiðaumferð
stöðvast og þúsundir sýkjast
vegna mengunar andrúms-
loftsins er ljóst, að mannkyn-
ið stendur frammi fyrir sér-
stæðu vandamáli, sem bregð-
ur upp óhugnanlegri mynd
af afleiðingum tæknifram-
fara og velmegunar nútíma-
mannsins.
Svo kann að fara innan tíð-
ar, að við Íslendingar verðum
í hópi þeirra tiltölulega fáu
þjóða a.m.k. í okkar heims-
hluta, sem búa við hreint and
rúmsloft og njóta þess mun-
aðar að hafa tært drykkjar-
vatn. Vera má, að þetta
tvennt verði, er fram líða
stundir, meðal dýrmætustu
auðlinda okkar. En þá verð-
um við að kunna að varðveita
þennan auð og verja um-
hverfi okkar gegn mengun af
mannavöldum. Það er t.d.
hörmuleg sjón að ganga um
fjörur á höfuðborgarsvæðinu
og sjá hvemig þær hafa verið
eyðilagðar með sóðalegri um-
gengni. Eitt brýnasta sameig-
inlega verkefni sveitarfélag-
anna á höfuborgarsvæðinu er
einmitt að gera ráðstafanir til
þess að forða þessari eyði-
leggingu og koma í veg fyrir,
að megnun sjávarins á þessu
svæði komist á enn alvar-
legra stig en nú er. Þetta er
viðfangsefni, sem þolir enga
bið.
Markaðsmálin og Norðurlöndin
Að undanförnu hafa forsæt-
**■ isráðherrar Norðurland-
anna setið á fundi í Þránd-
heimi. í stuttu viðtali, sem
Morgunblaðið átti við Jóhann
Hafstein, forsætisráðherra,
meðan á fundinum stóð kom
fram, að helzta umræðuefni
á fundinum voru markaðs-
málin í Evrópu.
í rúmlega áratug hefur V-
Evrópa skipzt í tvö markaðs-
svæði. Annars vegar Efna-
hagsbandalag Evrópu og hins
vegar Fríverzlunarsamtök
Evrópu. Jafnframt hafa far-
ið fram víðtækar umræður
meðal Norðurlandanna um
stofmm efnahagsbandalags
fjögurra þeirra, NORDEK,
jen af því hefur enn ekki orð-
Jið. Á þessum áratug hafa
tvívegis verið gerðar tilraun-
ir til þess að efla tengsl þess-
ara tveggja markaðssvæða
með inngöngu Breta og fleiri
þjóða í Efnahagsbandalag
Evrópu. í bæði skiptin mis-
heppnuðust þessar tilraunir.
Um þessar mundir er að
hefjast þriðja tilraunin, sem
gerð er í þessu skyni og marg
ir eru þeirrar skoðunar, að
takist það ekki nú, muni lang-
ur tími líða þar til ný tilraun
verði gerð og þá verði jafn-
framt mun erfiðara um vik
en nú.
Norðurlöndin hafa ekki
sameiginlegra hagsmuna að
gæta í þessu sambandi nema
að takmörkuðu leyti. Norð-
menn og Danir hafa hug á
ínngöngu í Efnahagsbanda-
Orsök og lausn ítölsku
stj órnarkr eppunnar
Stjórnarkreppurnar á Ítalíu
eru æði tíðar. En nú virðist
sú síðasta vera leyst. Emilio
Colombo hefur tekizt að
mynda stjóm, sem í eiga sæti
fulltrúar þeirra fjögurra
fiokka, er áttu aðild að síð-
ustu stjórn Mkrianos Rumors.
Emilio Colombo er úr kristi-
Iega-demókrataflokknum eins
og Rumor. Hajnn hefur mörg
undanfarin ár verið fjármála
ráðherra landsins og þykir
mjög hæfur maður. í stjóm
inni em auk þess ráðherrar
úr Repúblikanaflairknum, úr
flokki vinstri-sósíalista og úr
flokki sósíal-demókrata.
Mariano Humor sagði af
sér fyrirvaralaust 6. júilií, en
Emilio Colombo — „Ef svo þaiul
reyndum og vel hæfum
manni tekst ekki stjómar-
myndunin, til hvaða manns í
ósköpunum getum við þá leit
að?“, spurði la Stampa
þá hafði þessi stjónn hans &et
ið við völd í þrjá mánuði. Á
þeim tíma eða þann 7. júní
fóru fram fylkiiskosningar í
landinu og hlutu stjórnar-
flokkarnir fjórir meiri stuðn-
ing kjósenda, en búizt var
við. Einmitt af þessum sökum
þótti það undarl'egra, þegar
Rumior sagði svo skyndilega
af sér. Ýmsar skýrin/gar eru á
afsögninn.i. Má þar nefna deil
ur um leiðir til úrbóta í efna
hagismiáilum, en á því sviði er
þörf skjótra úrbóta á Ítaliíu.
Mikiil órói hefur verið með
al verkamanna undanfarið í
landinu og oifitar en einu sinni
komið til mannskæði'a átaka
milli þeirra og lögreglu. Þá
voru einnig deilur innan
stjórnarinnar, sem sköpuðust
eftir kosn.inigannar 7. júní þeg
ar mynda átti stjórnir í hinum
ýmsu fylkjum landsinis. Sum-
ir s t j ó r n a rfiliokk a n n a hölluð-
ust að einhiverri samjvinnu við
stærsta stjórnarandstöðu
flökkinn, kommúniista í þeim
efnum, og það roáttu sósíall-
demiókratar ekki heyra á
minnzt.
En líklegustu skýrin.guna á
afsögn Rumors er að flestra
dómi að finna innan flokks
hans sjálfs, f.liokks kristilegra
demókrata. Þar naut Rumor
stuðndngs flöktandi medri-
hluta, en sterkasti maðUrmn í
hinum armi flokksins er Fan-
flani, sem nú er forseti ÖW-
ungadeildair þingsinis. Talið
er, að sikömmu fyrir afsögn
b.
ina hafi Andreotti, for.maður
þingflokks kristilegra demó-
krata, og Coilombo, fjármála- _
ráðherra, skipað sér í fylk
ingu með Fanflani. Þetta hafi
mjjö'g filýtt fyrir ákvörðun
Riumors; Það er athygldsvert,
að strax í upphafi stjórnar
kreppunnar voru þeir Fanfani
Andreotti og Colombo nefndir
sem hugsa-nleg forsætiisráð
herraefni. En innan flokkisins
skiptu'st menn þá einkum í
fylkingar eftir því, hvort
stefna ætti að kosningtum á
Ítalíu í haust eða ekki. Hægri
armur hans undir forystu
Riumors var blynntur kosning
um, en vinstri armurinn und-
ir stjórn Fanfanis var þedm
andvígur.
Þe-gar Saragat, forseti
Ítalíu, sneri sér tiil leiðtoga
fllokkanna í leit að mannd til
að mynda nýja rí'kiisstjórn,
gaf Fanfani út yfdrlýlsimgu um
það, að hann gæfi ekki kost á
sér til þess. Var Andreotti þá
fallin stjórnarmyndun, en
hann var eindregið andvígur
því, að þingið yrði leyst upp
og gengið til nýrra kosninga.
Andreotti lagði till'ögur sínar
uim verkefnd nýrrar ríikis-
stjórnar fyrir flokkana, sem
sátu í fráfarandi stjórn. Þeir
tóku þeilm al.lir vel nema sósí-
al-demókratar. Andneotti
lagið en Svíar, Finnar og Is-
lendingar ekki. Hins vegar er
ljósft, að sityrkur Norður-
landanna í viðræðum um
þessi mál byggist á samstöðu.
Þess vegna má búast við, að
Marianó Rumor — Hann sagði
svo skyndilega af sér 6. júlí,
að utanríkiísráðherra hans
komst ekki lieim úr opinberri
heimsókn til að sitja síðasta
stjómiarfundinn.
treytS'ti sér ekki tiil að mynda
þriggja flokfca stjórn néheld
ur minmihlutastjórn krlatfl
iegra-demókrata einna og til-
kynnti Saragat, forseta, að
hann gæfist upp vdð tilraundr
sínar.
Þann 25. júlí fól Saragat
Emilio CoLoTnbo að reyna
stjórnarmyndun. Hann var
ekki bjartsýnn, þegar hann
tók það að sér, og lét þessi
orð fadla: „Ég gerd mér engar
gyl'livonir, en ég hef all'taf
verið mjög þoiinmóður“. Á
þessu stigi málsims var enn
útlit fyrir, að helzt yrði úr
myndun þriggja flokka
stjórnar. Vinstri-sósíalistar
lögðu þó sífeliLt medri álherzfu
á, að mynduð yrði tveggja
flokka stjórn þeirra og kristi
legra-demókrata, en hún hefði
ekki getað staxfað nema mieð
stuðnmgi annarr.a flokka á
þinigi, og hann var alés ekki
fyrdr hendi. Það, sem Colombo
varð að leggja höfiuðáherzlu
á, var að fá sósíal-demókrat-
ana til að fallast á það, að
markaðsmálin verði enn um
skeið helzta umræðuefnið,
þegar norrænir stjómmála-
menn hittast á ráðherrafund-
um og fundum Norðurlanda-
ráðs. Fyrir íslendinga er mik-
efnahagsmálin gengju fyrir
öðnum málaflokkum og sam
einaist yrði u-m þau í stað þasts
að deila um málefni fylkj-
anna og aflstöðuna til komm-
únista.
Colombo var síð'asta hald
reipi krdstileg.ra-demókrata í
þessu þrátefli. í meira en 10
ár hafði hann beðið eftir tæki
færi tiil þess að reyna sig.
Þegar honum var fal'in stjóm
armyndunin spurði ítalska
stórbiaðiið la Stampa í for-
ystugrein: „Ef svo þaulireynd
um og vel hæfum manni
tekst ekki stjórnarmyndunim,
till hvaða manns í ósköpunuqji
getium við þá leitað?"
Eins Qg Andreotti samdi
Colombo verkefnaskrá fyrir
nýja ríkiestjórn fiokkanna
fjögurra, kristile.gra-demó
krata, republi'kana, vinatri-
sósíailista og sósíal-diemókraita.
Verkefnasikráin var í fjórum
hlutum. Þar var gerð grein
fyrdr því, hvert ætti að vera
samband stjórnarflokkanna
við stjórnarandstöðuna, eink
um kommúnista. Hann hvatti
til stöð'ugteiika og samstöðu
milld flokkanna, en án þess
væri ekki unnt að mynda
samsteypustjórn. Colombo
skidlgreindi einnig, hver ætti
að vera afstaðia stjórnarflokk
anna varðandi stjérn ein-
stakra fylkja. Á sviði efna-
hagsmála hvatti hann tid þess,
að höfð yrði au'kin samvinna
við verkalýðsfélögin, því að
án hennar gæti stjórnin ekki
treyst grundvöl/1 efnahagslífis
ins.
Nú hafa flokkarndr fjórir
fallizt á þær meginlínur, sem
þarna eru fram settar, oig
plaggið er orðið að málefna-
samningi miilli þeirra. Segja
Andreotti — Honum tókst ekki
að fá sósíal-demókrata til
fylgis við steffnu sína.
má, að Colombo hafi tekizt
það, sem talið var óframfcvæm
anilegt. Hann hefur komið í
veg fyrir það, að ítalska þing
ið vierði rofið og efnt til kosn
inga, eins ag hluti flokks-
manna hans óskaði þó eftir.
Hitt verður fraimtíðin að leiða
í ljós, hvort ríkiisstjórn hans
verður langl'íffari en aðrar rík
isstjórnir Italíu. Margir telja,
að þingræði landsins þoli
varla meiri umbrot að sinni.
Oiftar en einu sinni hefur ver-
ið fulllyrt, að nú kæmi brátit
að því, að öfig;a<öf,l næðu und-
irtökunum á Ítaiíu, og er þá
gjarnan vitnað tii þróunarinn
ar í Grikklandi. En þingræð-
ið á Ítalíu heldur enn velli og
eflist vonandi við hverja
raun. B.B.
ilvægt að fylgjast niáið með
þessum viðræðum og það
ætti að auka tækifæri okkar
til þess að tryggja nauðsyn-
lega viðskiptahagsmiuni lands
ins, þegar þar að kernur.