Morgunblaðið - 08.08.1970, Page 15

MORGUNIBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. ÁGÚST 1970
15
„Jarðhitinn er
mikill f jársjóður"
Ávarp Ingólfs Jónssonar, landbúnaðarráðherra,
við setningu ylræktarráðstefnu
Ingólfur Jónsson, landbúnaðar
ráSherra, setti í gær ylræktar-
ráðstefnu Sölufélags garðyrkju
manna, sem er haldin í Norr-
æna húsinu. Ávarp landbún-
aðarráðherra fer hér á eftir :
Á.gætu ráðtetefniugestir!
Sölufélag garðyrkjumanna hef
ur boðað til þessarar ráðstefnu.
Það er vel farið. Það má ISk
lega telja, að þessi ráðstefna
verði gróðiurhúisaraektinni til
milkills gagns.
Garðyrkja hér á landi er ung
að árum. Hér á landi er enn
að störfium fyrsta kynslóð garð-
yrkjubænda.
Garðyrkjubændur hafa sýnt
diugnað oig árvekni í atörfum.
Þeir hafa öðlazt mikla reynslu
í starfinu. Eigi að aíður teil ég
víst, að garðyrkjubændum sé
ljóst, að þeir þurfi á enn meiri
þekíkingu að halda. Sú dýrmæta
reynsla, sem fengizt hefur á
undanförnum árum er mikils
viirði, en aukin þekking er ör-
Uiggfega það, sem Mklegast er til
að efla atvinnugneinina og gera
hana enn þýðingarmeiri í þjóð-
félaginu.
Hei misókn erliendra- sérfræð-
iniga er mifcHsverð, ag framihalds
niám enlendds er nauðsynlegt. En
heiimafengin reynsla og þekking
á tiilraunum er ómissandii.
Garðynkjuskóili ríkisins er nú
að mestu le-yti endurbyggðlur.
Hann getur nú tekið á móti
mun fleiri nemendum en áður.
Hann hefur nú fengið munbetri
skilyrði en hann áður hafði til
þess að mennta garðyrkjumenn,
og það er aðstaða til að hafa náms
gneinarnar fleiri og lengja nám-
iði, með þeirri bættu aðstöðu,
sem nú er fengin við Garðyrkju
Skólann.
Það hefur verið á það min.nzt
að hafa náimskeið vdð Garð-
yrkju'skólann að sumrinu og
auka þannig þekfcingu aimenn-
ings og útbreiðslustarfsemi til
þesis að vekja sfcillninig almenn
ingls á gi.ldi og þýðingu græn-
metis- og blómaræktar í land-
inu. Þá mætti einnig, í samibandi
við þetta taka upp skrúðigarða
kennsiu, sem gæti vel heyrt und
ir þessa starfsemi.
Vdð Gacrðyrkjuskólia ríkisins er
eðl'ilegt að koma upp tillrauma-
stöð fyrir garðyrkjuna og efla
Garðyrkjuiskólann þann.ig, að
hann geti orðið uppspretta fróð
leikis og þekkingar á öl.lum svið-
um, varðandi yirsekt og garð-
yrkjustarfsemi í landiinu.
Það er ekki raunhæft að tala
um stofnun nýrra garðyrkju
sbóla í náinni framtíð. Við les-
uim um samþykktir, sem gerðar
hafa verið á fundum um stofn-
un nýrra garðyr'kjuskóla, en ég
hyigg, að háttvirtir náðstefn.ugest
ir séu m,ér sammála um, að það
sé ekki raunhæft að tala um
sfLíkt í náinni framtíð, en það sé
rétt að beina fj'ármagninu að
einum stað og skapa öfluga
fræðsilu og tilraunamiðstöð við
Garðy rkjuskó.l a ríkiisins.
Vorið 1969 var samþykikt
þinigsiáiliykfcunartillaga, flutt af
Ásgeiri Péturssyni sýslumanni.
Tiillagan er á þessa leið: „AI-
þingi ályktar að skora á rfkis-
stjórnina að láta hefja skipu
legar fræðiileigar rannsóknir á
því, hvernig jarðhiti verði bezt
hagnýttur til garðyrkju í land-
inu. Verði í því efni einkum
kannað, hvaða efni reynist bezt
tii fliutndngs á heitu vatni og til
byggingar gróðurhúsa. Þá verði
og rannsakað, hvort unnt sé að
draga úr bytggingarkostnaSi
gróðurhúisa, t.d. með samræm-
ingu í byggingaraðferðum
og stærð gróðlurhúsa, simíði ein-
S'takra húshluta og tækndbúnað-
ar þeirra. Beinist rannsóknin
einnig að því að auka hagnýta
þebkingu á sviði jarðvegsfræði,
áburðarþarfar og gróðurvals á
sviðii gróðurhúsaræktunar og
garðiyrkju almennt."
Þessi tiillaga er ágæt, svo langt
sem hún nær. Ráðuneytið skrif
aði Rannsóknastofnun ríkisins
og óskaði eftir umsögn Rann-
sóknas.tofnunarinar um það, á
hvern hátt heppilegast væri að
framfcvæma tiillöguna. Kunnugt
er, að Rannsóknastofnunin hef-
ur haft mál þetta til athugunar.
Vitað er að mál þetta er um-
fangsmikið og mun hafa tals-
verðan kostnað í för með sér að
rannsaka það til hlítar.
Jarðhitinn er mikilll fjársjóð-
ur, og nýting hans hér á landi
er aillveru.leg, t.d. við upplhitun
húisa, og til gróðiuirih'úsaræktun-
ar, en að sjálflsögðú er ekki
n.ema Mtið brot af jarðhitanum
notað, enn sem komið er. Þar
eru því mikil.ir fjármunir, sem
hægt væni að hagnýta betur,
þjóðinni til gaignis, og þarf að
vinna að því sikipul'ega, eftir því
sem unnt er, að svo megi verða
Framled'ðsla 1 gróðurhúsum
byrjaði 1924 í mjög litlum mæli.
Það var þá, sem byggt var eitt
gróðurihúg á Reykjum í Mosfells
svei't, aðeins 150 fermetrar að
flatar-miáili. En gróð'u rhúsarækt-
in héfur aiufcizt mifcið ár frá ári.
Þannig var að 1950, voru 60.000
fermetrar undir gleri, og á éir-
inu 1969 110.000 fermetrar.
Heildsöluverðmæti bl'óma- og
grænmetisframileiðslu var árið
1969 millli 70 og 80 millljónir
króna.

Ingólfur Jónsson
Segja má, að aðeins hafi verið
framleitt fyrir innlendan mark-
að. Meðan svo er, eru vaxtar-
skiilyrðin mjög takmiörkuð. Það
er því nauðsynle'gt að vinna að
því, að framleiðsla gróðurihús
anna komist á erlendan markað.
Kunnugt er, að garðyrkjubænd
ur hafa trú á því, að svo geti
orðið. Vii ég vitna tM greinar,
sem framkvæmdastjóri Sölufé
la.gs garðyrkjumanna Þorvaldur
Þorsteinsson ritaði, þar sem
hann segir meða.1 annars; „Ætti
okfcur eikíki, framur en sumum
nágrannaþjóða ofckar, að vera
það ofraun að framieiða gróður
húisaafurðir til útflutnings, sé
vel og skynsamlega að þeim mál
um unnið, og garðyrkjunni bú-
in betri skilyrði af ofckar vísu
landsfeðrum en til þessa. Eng-
inn má skilja orð mín svo, að ég
sé hér að mæ'last tM uppbóta
eða styrkja til handa garðyrkju
mönnum. Slífct er mér víðis fjarri,
en aðeins á það bent, að mjög
skortir á, að garðyrkjan njóti í
ein.földiustiu efnum jafnræðis við
nliðstæðar atvmnugreinar, svo
sem í tollamálum, og er nærtækt
að taka um það nokkur dæmi til
skýringar.“
Framfcvæmdastjórmn nefnir
sem dæimi, að grasfræ sé toH-
frjálst, en fræ til garðyrkju sé
með 35% tol.M. Nú þykir mér rétt
að upplýsa, að hinir „vísu lands
feðúr,“ sem framfcvæmdastjór-
inn kallar svo, hafa afnuimið toll
af fræi tM garðyrkju. Það hef-
ur einnig verið lældkaður tolil-
ur á öðru, sem framkvæimida
stjórinn nefndi, svo sem sáð-
kössum úr plasti, sem tollur hef
ur verið lækkaður á um helm-
ing, og einnig á þriðja atrið-
inu, sem hann nefndi, greina
klppum, það hefur verið læfck-
aður toM'ur á þeim um 35%. Ég
hefi ekki farið nákvæmlega of-
an í totlskrána tiil þess að at-
huga miál garðyrkjunnar nánar
að þessu lleyti, en sjáilfsagt er
að rannsaka það og athuga, ef
garðyrikjan nýtur ekki jafnrétt
is við aðra í tollamálum.
Það er rétt, sem framkvæmda
stjórdnn segir, að hér eru mögu
ileifcar á að fllytja út gróðurihúsa
afurðir. Hér er jarðhitinn til
framle.ið.slunna.r. Annars staðar
verða menn að notast við olíu
leiðslu. Þannig erum við mun
betur settir heldur en aðrar
Stórátak í samgöngu-
málum V-Þýzkalands
Sérfræðingar samgöngumála
ráðuneytisins I Bonn vinna nú
að vegagerðaráætlun, sem menn
vonast til að leysi samgöngu-
vandamál landsins til frambúð-
ar.
Þýzka bílabrautanetið, sem er
nú rúmlega 4.000 km á lengd,
verður lengt i 13,000 km ánæsta
15 ára tímabili. Er framkvæmd
þessarar áætlunar, sem er hin
mesta, sem um getur í Evrópu
um þessar mundir, eitt helzta
verkefni samgöngumálaráðu-
neytis Vestur-Þýzkalands nú.
Jafnframt verður kappkostað að
uppræta „flöskuhálsa" á þeim
stöðum, þar sem umferð er svo
mikil, að vegakerfið þolir hana
ekki. Verða þar lagðar brautir
samhliða þeim, sem fyrir eru, til
að létta á þeim. Einnig verður
lagt kapp á að bæta samgöngur
milli iðnaðar- og verzlunar-
hverfa, svo og að bæta samgöng
ur við almenna hressingar- og
heilsubótarstaði. Verður fram-
kvæmdum þessum skipt á þrjár
5 ára áætlanir, en kostnaður
mun verða um 120 milljarðar
marka. Verður helmingur þess
fjár greiddur með olíuskatti,
sem innheimtur er á tímabilinu.
Kapp verður fyrst og fremst
lagt á gerð nýrra hraðbrauta.
Verður þar aðallega um að ræða
samgönguæðar fyrir mjög hraða
umferð milli fjarlægra staða.
Eins og nú standa sakir er vega
kerfi Vestur-Þýzkalands þriðja
þéttasta í heimi — þéttari eru
vegakerfi Bandaríkjanna og Jap
ans. Þegar framkvæmd þessara
þriggja 5 ára áætlana verður
lokið, verður vegakerfið þýzka
hið fullkomnasta i heimi.
EINKABÍLARNIR MIKIÐ
VANDAMÁL
Nýjar hugmyndir og skoðanir
eru látnar ráða við undirbúning
þessara framkvæmda, svo að
þær fullnægi vaxandi bifreiða
eign þjóðarinnar og notkun. 1
ýmsum stórborgum er einnig haf
in gerð fullkominna neðanjarðar
brauta og eru nokkrir þættir
slikra mannvirkja þegar komnir
í gagnið. Sérstakt net hraðjárn
brauta mun verða lagt um Rín-
Main-hérað og um Ruhr, tvö
mestu iðnaðarhéruð Vestur-
Þýzkalands, til að létta á vegum
um þessi svæði. Þessar fram-
kvæmdir hafa að marki að gefa
almenningi kost á að nota þægi-
leg, opinber samgöngutæki, sem
eiga að flytja menn á skemmri
tíma milli úthverfa og atvinnu-
miðstöðva en þeir komast nú á
einkabílum, sem eru nú í eigu
fimmta hvers Þjóðverja.
Þeir, sem leggja á ráðin um
þetta, vonast til þess, að draga
megi úr notkun einkabila með
þessum hætti, því að þeir eru nú
mesta vandamál Þjóðverja á
sviði samgöngumála. Þetta kem-
ur fram í eftirgreindum tölum:
Á sl. ári voru íbúar Vestur-
Þýzkalands um 60 milljónir og
þá voru í landinu 15 milljónir
bila af öllum gerðum, þar af 12
milljónir einkabíla. Sérfræðing
ar gera ráð fyrir, að tala einka
bila verði komin upp í 20 millj-
ónir að liðnum tíu árum, og muni
þá þriðji hver Vestur-Þjóðverji
— eða þar um bil — sitja við
stýri á eigin bíl.
VÖRUFLUTNINGAR A
VEGUM SKATTLAGÐIR
Þessi mikla umferð einkabila
er þó aðeins eitt margra og mik
illa samgönguvandamála Vestur-
Þjóðverja. Veginia sívaxandi
framleiðslu fara vöruflutningar
einnig ört í vöxt. Þýzkir fram-
leiðendur nota stóra vörubila
með dilkvögnum í auknum mæli
til að flytja vöru sína beint til
viðskiptavina með sem minnst-
um töfum. Þetta táknar stórauk
in þrengsli á þjóðvegum af völd
um fyrirferðarmikilla, hæg-
gengra vörubilalesta, sem tefja
fyrir fólksbílum. Samtímis skýra
ríkisjárnbrautirnar frá því, að
vöruflutningavagnar þeirra
standi auðir á ónotuðum braut-
um. Hefir sambandsstjórnin
brugðið við hart til að bæta hag
járnbrautanna og draga jafn-
framt úr vöruflutningum á veg-
unum. Slíkir langflutningar á
vegum eru skattlagðir í vaxandi
mæli, og þeim 250 milljónum
marka, sem stjórnin fær árlega
til umráða með þessum hætti,
ver hún til að jafna flutninga
þjóðiir, og nú, eftir að flug'vél-
arnar eru orðnar miklu stærri
og hraðlfleygari en þær áður
voru, oig farið er að fl'ytja vör-
ur með flugvélum í ríkum mæli,
þá er enginn vafi á því, að að-
staðan til þess að koma vörunni
á erlendan markað er fyrir
handi. Sérstaklega vii ég í þessiu
sambandi nefna bltóimasölu'na. Ég
hefi oft talað við menn á Norð
urlöndium, sem segja, að Norður
löndin kaupi mikið af blióm'Um
frá Portúgal, Spáni og öðrum
suðrænum löndum. Þeir hafa
sagt, að þeír vildu fremur kaupa
bltómin héðan, ef þau væru fáan
leg, Veit ég, að ráðstefnan, mum
taka þessi máil tM rækilegrar at-
hugunar.
Það er eðlilegt, að garðyrkju
bændur tali um aðbúnað þess
opinbera, og beri siig að nokkru
Ileyti saiman við aðrar fram-
leáðslu.greinar í landinu. ToMa-
miá/lin höfum við rætt um. Fram
kvæmdastjórinn, sem ég áðan
vitnaði í, nefndi ekki lánamálin.
Veit ég, að garðyrkjubændur
hafa uppi ósfcir um frekari fyr.iir
greiðlslu í lánamálum en orðið
er. En það er einnig ljóst, að
garðyrkjubændur viðurkenma,
að það var þeim m.ifcils virði,
þegar þeir fengu aðgang að
stofnlánadeild landbúnaðarims
fyrir nokkrum árum, og hefur
það greitt mjög mifcið fyrir upp
by'ggingu í þessum aitvinnuvegi.
Til athugunar hlýtur það að
vera, hvort etoki er hægt að
greiða fretoar fyrir í lánamálum
en orðið er.
Um leið og þj óðifélagið gerir
auknar kröfur á hendur garð-
yrkjumönnum um það að nýta
jarðlhitann betur og auka fram
leiðisluna með útflutning fyrir
augum er nauðsynlegt að at-
vinnugrein.in njóti eðlilegrar fyr
irgreiðlslu.
Með eflingu Garðyrkjuskóla
ríkisiins og auknum tilraunum,
almennri þekkingu í landinu á
þesisum mikilsverða atvinnuvegi,
mun yltræktin aukast og notk-
un jarðhitan'S verða almennari
og gróðlu'rhúsaræktin enn þýð-
ingarmeiri í þjóðtféla.ginu, held-
ur en bún hefur áður verið.
Megi þessi ráðstefna stuðla að
framgangi þessar.a mála, þannig
að garðýrkjan megi eflast í
landinu, þjóðinni allri til hag
sældar.
Ráðlstefnan er sett.
milli vega og járnbrauta. Sást
það þegar á síðasta ári, að þessi
áætlun ber tilætlaðan árangur.
AUKIÐ ÖRYGGI
Jafnframt þvi sem sambands-
stjórnin vinnur að umbótum á
vegakerfinu, berst hún ákaft
gegn slysum á þjóðvegum lands-
ins. Frá stríðslokum fór dauðs-
föllum af völdum umferðarslysa
jafnt og þétt fjölgandi þar til á
fyrri hluta sl. árs. Þá fórust 7%
færri á götum, vegum eða í
slysadeildum sjúkrahúsa en á
sama tíma 1968. Þetta er talið
að þakka sífelldum áminningum
blaða, hljóðvarps og sjónvarps
um meiri aðgæzlu í umferðinni,
svo og betri vegum og öruggari
bílum.
Mikilvægt skref var stigið i átt
til aukins öryggis í umferðinni
með stofnun „Umferðaröryggis-
ráðs Þýzkalands", en það gerði
heildaráætlun um baráttu gegn
umferðarslysum að aðalmáli
sínu. Gerði það tillögur um
breytingar á fjölmörgum' laga-
fyrirmælum og reglugerðum,
sem nú eru komin til fram-
kvæmda, og er lækkun á leyfi-
legu áfengismagni í blóði öku-
manna í 0,8 promille eitt helzta
atriðið.
Þá hefir ráðið einnig hvatt fé-
lag bifreiðaeigenda og annarra
til dáða í þessum efnum, og að
undirlagi þess hefir félag
þýzkra bifreiðaeigenda — Allge
meine Deutsche Automobilclub
(ADAC) — aukið starfsemi sína
á þessu sviði til mikilla muna.
Hefir það þó ekki legið á liði
sínu áður, því að á undanförn-
um 15 árum hefir félagið varið
74 milljónum marka til aukins
öryggis í umferðinni.