Morgunblaðið - 08.08.1970, Síða 19

MORGUNBLAÐlð, LAUGARDAGUR 8. ÁGÚST 1970
19
— Bjarni
Bjarnason
Framhald af bls. 18
ir, dáin 1946. Börn þeirra eru
Védís, gift Vilhjálmi Pálssyni
íþróttakennara, búsett á Húsa-
vík og Þorkell búfræðingur,
bóndi að Laugarvatni og ráðu-
nautur um meðferð hestsins, gift
ur Ragnheiði Ester Guðmunds-
dóttur. — Síðari kona Bjarna
Bjarnasonar er Anna Jónsdóttir
alþingismanns Jónatanssonar.
Aðstandendum öllum votta ég
samúð mína.
Helgi Hallgrímsson.
ÞAÐ er allþjóð kiuinniuigt, hve
mianglþiætt æviisitarf Bjarna
Bjaiiniaisoinar á Lauigarvatmi var,
hanm var félagisanálafröimu'ður,
stjiónmálaimiaiður, bóndi að
Stnaiumi við Hafnarfjörð oig að
Laiuigarvatni, hanin var sérmiennt-
aiðiur í ílþróttuim og íþróttairmaður
mikiill. Miurn það oig sfaörunigs-
sfaapur hams hafa milklu ráðfð, er
hianin var skipaður yfirmaður
hiinis gjörvilega oig glæsilega búma
lögnaghiliðis ó Alþinigishátíðimmi
á Þimigvölium 19-30. En yfir allt
aniniað rís hið þróttmikla starf
ibanis sem sfaólastjóri héraiðisskól-
ams á Lauigarvatni. Fyrir for-
gömigu hamis oig atfylgi var stofm-
aðlur h'ver sfaólimm á fœtur öðrum
umdir vænig héraiðlsgfaólamis. Sú
saga hefur að mioikfaru verði raíkim
í riti, bversu stóran þátt Bjarni
átti í því að kiomia upp menmta-
sfcólia Lauigarvatins, þótti mörg-
um það framlaig hanis til æ'ðri
menirtta með slífaum ágætum, að
verðuigt hiefði verið að sfcipa
hanin fyrsta slfaólameistara
mennta-sifaólanis, þó að efaki væri
hanin hásfaóliaimiaðiur. Hefði Bjami
árteiiðaimlaga ekki látið við það
sitjia, að vera hefðursTiefetor, held
ur rmarfaaið stefmu sfoólanis, oig
efaki siízt sfoólaihieimilisiinis, svo að
liemgi hefði verið að þvj þúið. —
Bjarni taldi það meðal höfuð-
faostia sikólastjóra oig kieminara vi'ð
heimavistarsfoóla, að þeir hefðu
ániægju af fólfai, væru hugfavæm-
ir og sívafoiainidi í því að gera
hieimilisbrag sfaóla sem rmemtniing-
arlegiastan oig halda merfai gleð-
inm'ar í miamntegiuim samskiptum
hátt á lofti. Þá hiafði Bjiami þann
mikla faioisit æisfaulýðisforing'ja til
að bera, að sinyrtimiennsifaa hams
var til samnrar fyrirmyndar.
Maininibleinidmi Bjiarna og sam-
starfsvilji faom glöggt fram á því
sviiði, er möngum bæittir til eiin-
amgrumiar. I fræðiiðfaiunum síinum
og ritsbörfuim var hanin síleitandi
fróðleilks til anmarra og hafði
milfcla samvimnu við þá, sem
bairnn áieit að væru sér fróðari
og gerði 'þeirra hliuit sem bezt-
an eiims og ritverk hans Lauigar-
vatn og Suðri og fjöldi greima
hairns ber vitrni um. Bætist hér við
sevilatörf Bjama þáttur, er ég
nletfndi efafai í upphiatfi máls míms.
Bjarmi liaigði milklia stuind á fræ'ði-
mennisfau hin síðari ár og hiuigði
á fraimlhiald af safnrit.i sámu,
SuÖra, er faiam út mdkfaru fyrir
áttræðisafmæli hairas.
Vorið 1939 hófust kyrani ofakar
Bjianma, ég kom þá eftir lamga
sipítalarvíst að Laangarvaitmi til að
mijóta fegurðar og Ihieiliraæimis sbað
arims, átti ég þeisisa áraaeg'jutegu
vordvöl Bjanraa að þakfaa. Hús-
miæiðnaniáimiskeið sttóð yfir og var
ég fcosftgamigari þœs. Mér var
vísað til stætiis vfð skáldaiborð, en
þar vom fyrir Halldór Laxnesis
og Ólafur Jóhamm Sigurðssom.
Upp úr húsmæðramámékeiðum
'héra'ð'ssikólains, sem fóm fram að
vorirau, þróaðist húisimæðradeild
í Linid. Húsmæðraskóli Suður-
laradis hóf starfsieimi síraa í þesis-
um húisafaymrauim héraðsisfaólans
og átti frá upph-afi haufa í hormi,
þar sem Bjiarmíi var.
Bjanrai baiuð miörglum lista-
mionnutm í vikiudvöl, eða þar um
bil, að Lauigarvatni, og niokkrir
faomu upp frá því í starfsdivöl
þamgað og áttu þar jiafnan gó'ðu
að mæta atf hálfu Bjama og sam-
starfim'araraa hamis allra.
Sú sæmd og vinátta, sem
Bjarni siýradá listairraömmiuim, er
hainn veitti þeirn aðlstlöðu til að
siraraa verfaefraum s&iiu/m í fötgru
og friðsæilu uimlhverfi, „faamiasf í
jarðsamiband" eiras og sagt er á
Lauigarvatni, hetfur samiraantega
borið ávexti. Mörg listaiverk
sfaólans miraraa á d-völ þessa fólfas.
En rithöf'Uradar bafa lítið auðigað
bófaiasafn sfaólams, þeir tófau #kiki
á siig krófa gegiraum skólabóka-
siafn, heldur létu bæfaur símar
beint í hendur Bjarna og araraarra
viiraa, er þeir eignuðust á Lauig-
arvatrai.
Sumarlbótel, siem varð mieð
hverju árinu vinsælla. var starf-
ræfat á Lauigarvatni fró 1933.
Bjarni stóð ekki sjálfur fyrir hót-
elrekstri, en dró mjög atð fóifa;
baran geklk um staðiran mieð laindls
föðurtetgri reisin og mildi.
Á hótelinu var jaifinain hvert
rúm sfaipað, og voru sömu fjöl-
skyldurnar í söimu herbergjun-
uim sumar eftir sumar og þétt-
setiiran borðsialurim á Lauigarvatni.
Hverfamdi lítið var um eiinfaabíla
móti því sem nú er, hópferðir til
útlaradia raauimaist byrjiaðar, utam-
landsferðir yfirteitt sjaldigæfari
en nú. Fólk hélt því kyrru fyrir
þar sem það uiradi sér vel; margir
tófau tryggð við þamn unaðsreit,
sem Lauigarvatn er, aufa mikillar
náttúrutfeigurðar er þar margt til
bolluistu og yndis, gufubað, sund-
liauig, falieigar glöiraguleíðir um-
hverfis vatnið, út á Lyragdals-
heiðima og inm dalinm. Öllum
dvalargeistum þótti sjálfsagt að
faoima við hjá Trúlofumarhrísl-
uinrai, ef til vill hefur niafragiftin
hiaft við eitthvað að styðjast.
Mér þótti mikill höfðirag'sibrag-
ur á Bjarraa, strax við fynstu
kynini, maðurinin var glæsilegur
í sjón oig allri fraimgöngu. Fyrri
faomu hans, Þorbjöngu Þorkels-
dótbur, þefakti ég frá starfi
heraraar í læfaninigasitofu Jóns
KristjániíSonar í Reykjiavík.
Hún var göfuig ger'ðarkoina og
sýnidi mér frá'bæra a,lúð, er ég
hitti hairaa aftur 'sem skólastjóra-
frú á Laiuigarvatni, geislandi birta
Þorbjargar endiurspoglaðist hjá
börmuim þeirra, Bjarma og henm-
ar. Védísi og Þorfaieli.
Þe'gar óg kyiraratist Laugvetning
uim fyrst, bjuiggu allir í héraðs-
sfaóliairaum, en undir ö.ruggri o.g
farsælli stjóm Bjarraa var hvert
húsifð af öðru byggt yfir faenn-
ara og raem'endiur, skólarnir urðu
með tímamiuim fimm og feragu
sitt eiigið húisraæði.
Ég uindi mér svo vel á Laog-
arvatni voi’ið 1939, að ég faom
mér fyrir í herberigi með öðrum
seint á hóteiltímiabilirau saima ár-
ið. Ég varan þá að skáldsögu
miirani, Drauimur um Ljósalamd,
oig þótti gott að hreiðra um mig
í ríki Bjama, þó að oft væri
mieira um Skiemmtun en næði í
yfirfullu hóteli. í lok hóteltím-
amis var niorrærat keranaramót á
Laiuigarvatnii. Þá urðiu þátba'skiil
í Sögu Laugiarvatiras, hiíð fyrra
hótelhald þar mieð sundfaeraraara
og píaraóleilfaara til að spila umd-
ir sörag og fyrir diainisi, leitð undir
lok mieð heiimisfriðraum. En enn
var allt mieð gteði- og glæisibrag,
faeniniararnir beittu sér fyrir
dairasi og öðrum sfaemmtunum
meðan mót þeirra stóð, mikið
var um hrinigdansa. Ein starfe-
stúlfaa hótelsiiras Araraa að raafni,
kallaði allam þeniraam dans einu
iraafni „falleriniguiraa", oig var það
dragið atf vitðlagi í ýrrasum iög-
um, er sungin voru, en höfðaði
eiranig til orðalaigs í nýlega út-
faomimmi sfaláldisögu eftir Halldór
Laxmiess. Síðam hefur miér fuirad-
izt að ég hafi rétt aðeins raáð í
„falteriiraguraa" á Lauigarvatmi.
Næsitu sumiur starfræfati Rauði
krossiiran heimili fyrir mæður og
böm á Laugarvatni. Hótelið var
á leiðinmi með að færast í sitt
fyrra horf, þegar héraðsskóliiran
bramin 17. ágúst 1947.
Bjarni betfur látið svo uim-
rraæit, að það hafi verið mikil
sorgarstumid fyrir þá, er beitt
höfðu siér fyrir vexti og viðganigi
sfaiólanis að sjá bruiraarústirraar,
„isem virtuist stara út í bláimn
eiras og lík rraeð opin augu“.
Bjarni færðilst í aufaaraa við sik'óla
hald, þó að aðstæður*væru him-
ar erfiðUisbu. Öll sfcólastavfsemi
varð að fara fraim umdir brá'ða-
birgðaþalki, en eigi að síður bætti
Bjarrai lærdómisdeild við sfaólaran
og miafndi Sfaiálholtisdeild. Hún
var upphaf mienntasfaóla á Laug-
arvatni.
Bjarni var hættur sfaólastjóra-
störfuim og bjó í Garði með
seinni toomu siinini, Ömrau Jónsdótt
ur, er fyraba orlof reyikivísikra
hÚEimæðra var starfræfat á Laug-
arvatni fyrir tíu árum. Frú Her-
dís Asigeirsdóttir, form'aður orlofe
raefndar, marfaaði þá mieð miann-
faærteifaia síraum og mienn.inigar-
áhuiga þær líraur, siem síðan hef-
ur verið að miklu leyti fylgt.
Bjama þðtti þetta nýmæli
igó’ðra gjölda vert oig dáðist mjög
að þsirri gleði og fjölbreytni,
sem rífeti á tovöldvökuinum. Þau
hjóraiiy Bjami oig Aona, buðu
öllum orlofeifaonuim til veizlu í
Garð'i. Þau ikie.mrntiatriði, er
rraestain svip hofðu sett á favöld-
vöfaur orlofs'kvenna voru dreigin
samian í hniotsfaurn og flutt í
Garði. Þetta var him glæsileigiasta
veizla, Bjaniia bar hátt þetta
kvöld oig hiin fríða og elsfauleiga
faoiraa banis lét ©faki siran hlut eft-
ir liggja.
Bragur, einfaldur mieð léttu
lagi, batfði verið ortur um allt,
er við bar í orlofinu. Haran var
sumiginn í heild í Garði og bætt
við eirau erindi:
„í faomiuinigsgadð, í bonunigsgarð
vér faomutm til að gleðjast,
og- Bjarraa og Örarau ósfaum vér
allra gæða á jörðu hér . . .
Með þessa vormiranimigu í huiga,
frá fögm beiimili Ömnu og
Bjarnia, þakfaa ég þeirn báðum
lönig og góð kynmi. Frú Öranu,
Védíisi, Þorfaeli og öðrum vamida-
mönmum votta ég innileiga sam-
úð. Bjarnia bið ég blessuraar á
för hiams uim nýja stigu tilver-
imnar.
ReyjarVík, 6. ágúst 1970.
Þórunn Elfa.
Laugarvatn er staður, sem býr
yfir sérstæðum töfrum og er
mörgum kær. Frá þeim degi fyr-
ir rúmum 20 árum, er ég settist
þar á sfaólabekk, hefur mér
fundizt, sem þar væri mitt ann
að heimili. Þar dvaldi ég sex vet
ur við nám og þangað kem ég
oft ýmissa erinda. Er ég kom að
Laugarvatni að morgni 3. ág. sl.,
var verið að draga fána í hálfa
stöng um allan staðinn. Harma-
fregn barst um Laugarvatn:
Bjarni Bjarnason fv. skólastjóri
var látinn. Mikill og sterkur
persónuleiki og ógleymanlegur
maður var horfinn af sjónarsvið
inu, maður sem um áratuga
skeið setti sinn sterka svip á allt
líf og starf á Laugarvatni. Þrem
mönnum á Laugarvatn mest að
þakka vöxt sinn og viðgang,
hverjum á sínu sviði, þeim
Böðvari Magnússyni, Jónasi
Jónssyni og Bjarna Bjarnasyni.
Nú eru þeir allir horfnir yfir
móðuna miklu. Blessuð sé
þeirra minning.
Um Bjarna Bjarnason væri
hægt að skrifa langt mál, en mig
langar hér að minnast sérstak-
lega á einn þátt í hans mikla
starfi, en það er forganga hans
um stofnun menntaskóla í sveit.
í bók sinni Laugarvatnsskóli
þrítugur rekur Bjarni sögu þess
máls. Hlutur hans sjálfs í þvi
máli er þó miklu meiri en þar
kemur frarn. Það vita nemendur
hans frá þeim árum vel og
kunna vel að meta. Ég vil
fyrir hönd okkar tíu, sem vorum
i fyrsta stúdentahópnum, sem
Menntaskólinn að Laugarvatni
brautskráði vorið 1954, votta
minningu Bjarna Bjarnasonar
virðingu og þökk. Fyrir hans til
verknað hafa margir náð þvi
takmarki að ljúka stúdentsprófi,
sem annars hefðu ekki átt þess
kost. Skólabróðir minn einn
sagði mér þá sögu, að eitt haust-
ið hefði móðir hans hringt til
Bjarna og tjáð honum, að sonur
sinn myndi af fjárhagsástæðum
ekki geta sótt skólann næsta vet
ur eins og fyrirhugað var.
„Láttu strákinn koma. Það verða
einhver ráð með greiðsluna,"
var svar Bjarna. Nú er þessi
„strákur" velmetinn skólastjóri
úti á landi.
Bjarni var mikill mannþekkj-
ari. Hann sá hvað í hverjum og
einum bjó og hvatti jafnan til
dáða. Stundum þótti hann strang
ur, en enginn efaðist um dreng-
lyndi hans og réttsýni. Honum
eiga margir þökk að gjalda.
Sem formaður skólanefndar
Héraðsskólans að Laugarvatni
vildi ég mega óska þess, að sá
skóli, sem var aðalvettvangur
starfs Bjarna Bjarnasonar,
blómgist og dafni hér eftir sem
hingað til í anda þess brautryðj-
andastarfs, sem hann vann. Megi
Laugarvatn, staðurinn sem hon-
um var svo kær, eflast og bless-
ast um ókomin ár.
Ég sendi aðstandendum
Bjarna Bjarnasonar einlægar
sam úðarkveð j ur.
Jóhapnes Signmndsson.
„Mínir virair fara fjöld . . . “
Móða tímiaras fellur fram óstöðv
aindi og brýtur ni'ðiur stofnana —
stuindiuim fyrr en varir. Þá er
siaiga sögð, siem hvorki verður
breytt né vi'ð aiuikið, Mfösiaiga siam-
ferðamanns á enda sikráð.
í diag miraniist íislenzk saiga og
samitíð, ásitvinir og alðrir vinir
fjölmiargir Bjianna á Lauigarvatni,
en það raafn eitt mium duga hon-
um vel uim laraga framtið, halda
á loft minninigu haras og sýna al-
þjóð hvílíkur afretosmaður og
rauirasær huigsijónamiaðiur hér er
til moldar geragiinn,
Bjarni fæddist 23. október
1889 að Búðiarhóli í A-Landeyj-
um í Raragárvallasýslu og voru
foreldrar haras hjónin Bjami
Gu'ðmiuind'sson og Vigdíis Berg-
steinisdóttir frá Torfasitöðum í
Fljótílhlíð. Bjarni laiulk kennara-
prófi 1912, en íþróttakenniara-
prófi frá Statenis Gymiraastik-
Imisititut í Kaiupmaraniaihöfn 1914.
Þrisvar fór hamin raámsferðir um
Nor'ðurlönd. Haran var kenniari í
Hafnarfirði 1912—1929, þar af
skólastjóri barnastoólans í 14 ár.
Steólastjóri Héraðsslkiólanis á Laiuig
arvatmii var hamin frá 1929—1959,
er hann lét af embætti fyrir ald-
ursaakir. Bn víða toorn baran við
sögu á lainigri starfsævi. Áhuiga-
mál hanis urðu mörg, ekki sízt
á félagisimiálasviðimiu.
Hann var um langt sfceið einn
af forustiuimöiniraum suranitemzkra
bæmda, alþinigismiaður í 8 ár,
lemigi fulltrúi þeirra á búraaðar-
þiiragi og á aiðalfundum stéttar-
sambandis bæmda, í stjórn Kaup-
félags ÁrmeiS'ÍTiiga oig miörgum
fleiri trúnaðarstörfum gegndi
hanin iraraain héraðs og utam þótt
eigi verði hér rakið. Samistarfs-
memm hans á Aiþimgi og anniars
■sitaðiar í félagsmálabaráttuinni
mininast diuignalðar haims og ör-
uiggrar mélaifylgj'U. Haran var
dreinigsfaaparmaður, og fjarri var
það eðli hana oig imnræti að
„vilja níðaist á því, siem horaum
var til trúað“. Hanin vildi veg íis-
leinzkrar bændaistéttar sem mest-
arn. Og alveg sérstaiklega uirani
haran héraði símu. Um það vitn-
ar fagurlega síðasta verkefnið,
sem baran tók sér fyrir hendur
að viraraa að, svo oig ábuigi hans
og starfsþrek, er entist honum
vel út á yztu þröm þessa jarð-
meisika lífs. Ég á hér við drög að
menminigar- og framfai-arsögu
Suiðurlaradsumdirleiradisims frá Ölf
uisi að Lóimaignúp. en 1. biindi fyr-
irhuigaðs ritsafms, Suðri, kom út
fyrir eimu- ári. Mun Bjarni að
rraestu ieyti hafa geragið frá 2.
binidi Suðra, og ætlaði sér að
koma því út á raæi-ta hausti.
En þó að ábuigaimál Bjarna
B.iarniason'ar, skólastjóra, væru
mörg og víða legði hann hörad á
plcigiinn. verður nafn haras lengst
teragt við Lauigarvatn, því að þar
gerði haran garðinm frægain öll-
um öðrum fremiur. En fleiri
komu þó þar við sögu. Þegar
Jómais JórasistO'n frá Hriflu ákvað
sam keniraskwniálaráðherra, að
héraðsiskóli Suiranil'e'ndiniga skyldi
reistur á Laogarvatni og leysti
með því raokkurn héraðsríg um
Skólastað, og Böðvar Magmúsisom
hrepp'sist.ióri lagði fram jörð sí'raa,
Lauigarvatn, sem skólasetur með
ákveðmuim skilyrðum, má segja,
að lagður hafi verið gruindvöllur
að því Laiuigarvatni, sem við
þekkinm í diag. Bjiami Bjarraason
reynidist maður til að byggja á
þessiuim grundvelli. Haran stendur
raiuinar á baik við alla þá stoóla,
sem nú eru á Lauigiarvatni. Emg-
inn hsfur til jafms við hamn skap-
að þeranain nútímastað og gert
Lauigarvatn að anmarri eða
þri'ðju mestu skólamiðstöð lands-
iras, eftir því hvaða mælikvarði
er ó lagður. Til þess að virana
slíkt afrek þarf laginn mála-
tfyligjunum og raunsæjan, dug-’
mi'kimn huigsjónamiamn.
Enigiiran vafi er á því, að við
skól'araa á Lauigarvatni mumu í
framtíðinini sitja margir menm
lærðari í sæti sfcólastjóra og á
fræðaraistóli en Bj'arni Bjarna-
son var. en etoki þokar sú stað-
reynd honum úr því heiðurs-
saeti, sem homurn eimum ber og
sagain geymir.
Bjarni Bjarnason var tví-
kvænitur. Fyrri kona hanis var
Þorbjörg Þortoelsdóttir, dáin
1946. Börn þeirra voru tvö: Þor-
kell, ráðunaufcur á Lauigarvatni,
og Védís, keminari og frú á Húsa-
vik. Síðari tooma Bjarma var
Arana Jónsdóttir ,alþm. Jónatans-
sonar.
Ég vav einn vetur kennari við
Héraðsskólaran á Lauigarvatni.
Þa'ð var araraað starfsár Bjarraa
Bjarma'sonar við þarnn skóla. Ég
á góðar og aðeins góðar minmirag-
ar frá þeim vetri. Skólabragur
var allur með mennimigar- og
myndarbraig. Margt var þar úr-
va-lsnemieirada, samstarf kemmara
ániæigjuteigt, skólaistjórinm miikils
metimn og virtur og stiórn haras
öll föst í sniðuim og dremgileg.
Éig veiit að ég er aðeins eimm í
stóruim hópi, sem nú fiiran til einis
og þið. kæru ástvinir — að lifa-
ant sé því að þáttur sé af mér
rafainn.
Kristinn Stefónsson.
Trésmíðavélar
óskað er eftir til kaups bútsög, afréttara og þykktarhefli.
Þeir, sem hefðu hug á að selja slíkar vélar, sendi upplýsingar
ásamt nafni og símanúmeri til afgreiðslu Morgunblaðsins
merktar: „Trésmíðavélar — 8091" fyrir 15. ágúst.
Aðalfundur
Sambands íslenzkra námsmanna
erlendis (S.Í.N.E.)
verður haldinn í Norræna húsinu 15. og 16.
ágúst og hefst kl. 2.00 e. h. báða dagana.
Dagskrá: Venjuleg aðalfundarstörf.
STJÓRNIN.