Morgunblaðið - 25.03.1971, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. MARZ 1971
23 i
Að undanförnu hefur verið
allmikið rætt og ritað um sam-
gönguimiál Vestmannaeyja. Er
iþað eðlilegt, þar sem samgöng-
ur við Eyjar eru í engu sam-
ræmi við það, er eðlilegt mætti
kalla við kaupstað, sem telur á
sjötta þúsund Slbúa, og er í að-
eins 42 mílna fjarlægð frá næstu
skipalhöÆn, Þorláksihöfn.
Og Eyjabúar leggja hvorki
meira né minna en 25% ársafla
Hluti af vesturströnd Heimaeyjar — en enginn vegur.
Sitt af hverju frá Eyjum
landsmanna í þjöðarbúið, verð-
ur nánar að þvl vikið.
1 stytztu máli er samigöngum
þannig háttað: m.s. Herjólfur
fer tvær ferðir í viku milli
Vestm. og Rvíkur. Og auk þess
eina ferð í viku millli Þorláks-
hafnar og Vestm. yfir sumanmán
uðina, en fyrir kemur að ófært
er, veðurs vegna.
Flug er samkvæmt áætlun dag
lega érið um kring, en eins og
allir vita, er það æði stopult
vegna veðurs og eru oft margir
dagar, sem falla úr.
Síðastliðið ár var t.d. flogið
284 daga. Geta allir séð, að úr
svona samgöngum þarf verulega
að bæta.
>að mun yfirleitt álit Vest-
mannaeyinga, að samgöngur á
sjó séu það, sem koma síkal, og
þá dagúegar ferðir milli Þorláks
hafnar og Vestm. Mikill munur
er að losna við Reykjanesröst-
ina, sem reynist mörgum sjófar-
endum erfið. En sjóleiðin til
Rvíkur er 112 mílur eða sem
næst þrisvar sinnum lengri en
til Þorlákshafnar. Að sjálfsögðy
myndu allar vörur, er væntan-
legt skip flytti milli lands og
Eyja, vera fluttar með stærstu
vörubifreiðum milli Reykjavik-
ur og Þorlákshafnar, í þar til
gerðum vörukistum, sem nú eru
mikið notaðar með góðum ár
angri, sökum mikils hagræðis og
bættrar meðferðar varanna. Að
sjálfsögðu yrði fólksflutningabif
reið að vera tengd ferðum skips
ins.
Það hefur ætíð verið stefna
rikisvaldsins, að koma sem flest
um byggðarlögum landsins i alls
herjar samgöngukerfi, og lítt ver
ið til sparað.
Stórár hafa verið brúaðar,
göng gjrafin í gegnum fjöll, og
varanlegir vegir lagðir.
Vitanlega hafa þessar fram-
kvæmdir verið nauðsynlegar og
kostað hundruð milljóna. Mega
það þvi teljast smámunir, að
Vestmannaeyingar vilja nú kom-
ast í daglegt samband við fasta-
landið, sjóleiðina, sem teljast
verður okkar þjóðvegur.
Þá má benda á að þjóðinni í
heild yrði til stórbóta að byggð
ykist sem mest á þeim stöðum á
landinu, þar sem afkoman er
jafnbezt, eins og er hér í Eyjum.
Og með daglegum, öruggum ferð
um milli Vestm. og Þorlákshafn-
ar væri brotið blað i samgöngu-
málum Eyjanna. Sú innilok-
unarkennd, sem hindrað hefur
eðlilegt aðstreymi fólks til Eyja
til búsetu, yrði úr sögunni.
Á s.l. ári voru seldir hér hátt
á áttunda þúsund lítrar af
ibensini til bifreiða, að söluverði
upp undir niu milljónir króna.
Nálægt helmingur þessa fjár
mun renna til uppbyggingar og
viðhalds vegakerfi landsins. Auk
þess nam bensinskattur um einni
milljón króna. Við þetta bætist
svo gúmmígjald, en upphæð þess
liggur ekki fyrir. Af þessu sést,
að vegaskattur greiddur af bif-
reiðaeigendum í Eyjum nam á
sjöttu milljón króna á sl. ári, en
af þeirri upphæð kemur um edn
og hálf milljón króna til baka i
formi þéttbýlisvegafjár. Mismun
urinn rennur því til vegakerfis-
ins upp á landi, sem kemur Vest
mannaeyingum að takmörkuðum
notum. Enda greiða þeir einnig
fyrir það slit, sem bifreiðar
þeirra valda með skatti af bens-
íninu, sem keypt er meðan á
ferðinni stendur. Þá má geta
þess, að núna kostar tæpar 2000.
00 krónur að flytja bifreið, und
ir 1 tonni að þyngd milli Þor-
lákshafnar og Eyja, fram og til
baka, tekur Hafnarsjóður Vestm.
þó engin gjöld af flutningunum.
Eðldegast væri að ekkert væri
greitt fyrir flutninga þessa eða
a.m.k. mjög lítið, þar sem þetta
er þjóðvegur Vestmannaeyinga.
Ég held, að það væri fullkomið
réttlætismál, að Vestmannaeying
ar fengju aftur heim allt það fé,
er þeir greiða nú til vegakerfis-
ins upp á landi. Því hér er mik-
ið ógert í vegaframkvæmdum i
bænum, auk þess sem leggja
þyrfti nýja vegi um Heimaey, og
fylgir hér mynd af hluta Vest-
urstrandarinnar, þar sem enginn
vegarspotti er tiL
Vestmannaeyingar fagna hin-
►m mi'klu framkvæmdum, sem nú
er unnið að við flugvöllinn. Nú
munu fara yfir 20 þúsund manns
um hann árlega, og því mikið i
húfi að gera hann sem bezt úr
garði. T.d. hefði þurft fyrir
löngu að vera búið að malbika
allan völlinn, þar sem hér er
mikill hörgull á ofaníburði, sem
af illri nauðsyn hefur að mestu
verið tekinn í Helgafelli, einni
höfuðprýði Eyjanna.
Að lokum ætla ég að minnast
á enn eitt samgöngutækið, en
það er síminn. Þar eru Vest-
mannaeyingar látnir gjalda fjar
lægðarinnar, og greiða kr. 1.90
meira fyrir hverja mínútu fyrir
samtöl við Rvik en t.d. Suður-
nesjamenn. Er þetta ekki ská-
hallt réttlæti? Eða er þetta umb
un fyrir, að Eyjabúar lögðu sjálf
ir fyrsta sæsimastrenginn 1911 á
eigin kostnað og ráku fyrsta ár-
ið, en þá tók símamálastjómin
við rekstrinum, enda var þá
sýnt, að fyrirtækið skilaði arði.
Ég las í þessu blaði fyrir
skömmu, að Vestmannaeyingar
eru sem fyrr langstærsta ver-
stöð landsins, þar sem landað
var 170 þúsund lestum af fiski
árið sem leið, eða 25% alls árs-
aflans. Og mun útflutningsverð-
mætið nema um 1300 milljónum
króna, á milli 13—15% af öllu
útflutningsverðmæti lands-
manna. Þetta er býsna gott bús-
ílag með tilliti til þess, að í Eyj-
um búa aðeins rúm 2% þjóðar-
innar.
Og meðan Vestmannaeyingar
leggja i þjóðarbúið það sem
fyrr segir, sýnir, að þeir standa
ekki yfir töpuðu tafli, heldur
eiga næsta leik.
Friðfinnur Finnsson
Oddgeirshólum.
Eftirmáli: Eftir að þessi grein
var skrifuð hefur það gerzt, að
samgöngumálaráðherra, Ingólf-
ur Jónsson, hefur skipað 3ja
manna nefnd undir forystu Guð
laugs Gíslasonar aliþm. til að
gera áætlun um stórbættar sam-
göngur milli Eyja og Þorláks-
hafnar og vænta Vestmannaey-
ingar mikils af.
Frf. F.
I
Björn Hallsson, Rangá
Fæddiu-12. júlí 1945.
Dáinn 24. desember 1970.
„Hjarta þitt var hlýtt og laust
við tál
hrein og göfug var þán unga
sál.“
„Þeir sem guðimir elska,
deyja ungir." Þessi fomi máls-
hiáttur hefur nú enn elnu sinni
ásannazt.
Sú harmafregn barst mér á
jóladag, að minn ungi vinur og
frændi, Bjöm Halilsson á Rangá,
hefði látizt i Landspítalanum
í Reykjavik á aðtfangadags-
kvöld jófla. Hér er sárari harm-
ur en orð fá lýst, krveðinn að
öldruðum foreldrum hans, systk
inum, fjölmennum frændigarði
og vina. Pátælkleg orð megna
'lfitt að lýsa eða sefa slíkan harrn.
Guð og tíminn geta einir deyft
sárasta sviðann í þeim undum,
sem opnazt hafa við fráfall
hans, en íullgrónar verða þær ei
meðan þeir, sem honum kynnt-
ust, eru héma megin grafar.
Við sldkt högg, sem hér er
greitt, setur menn hljóða. Trú-
ariegar efasemdir ieita á hug-
ann, en í trúnni er þó fól.ginn
sá styrkur, sem gerir mönnum
möigulegt að aflbera sii'k reið
arsíl’ög. Drottinn hiefur sinn til-
gang með öllu þótt vér mann-
anna böm komum eigi allt-
af auga á hann og sízt er ung-
ir og efnilegir menn í blóma Ifs
ins, eru frá oss teknir.
Bjöm HaMsson var fæddur að
Rangá I Hróarstungu 12. júlí
1945 og var aðeins rúimllega 25
ára er hann lézt. Hann var son-
ur hjónanna GunnhiJdar Þórar-
insdóttur frá Skeggjastöðum i
Fellum, Jónssonar, Ólafssonar
bónda þar og Hallls Bjömsson-
ar bónda og hreppsitjóra á
Rangá, Hallssonar, bónda,
hreppstjóra og alþingismanns á
Rangá, Einanssonar, bónda á
Liflla-Steinsvaði og Rangá.
Amma Björns í móðurætt var
Hólmfriður Jónsdóttir ættuð úr
Þingeyjansýslu, en í föðurætt
Hólmfriður Eiriksdóttir, Einars-
sonar bónda og hreppstjóra i
Bót.
Bjöm óist upp hjá foreldrum
sínum ásamt þrem systkinum oig
naut ástar og umhyggju þeirra.
Hann var snemma bráðger og
efinilegur unglingur, hár vexti,
vel á sig kominn, fríður og hinn
gjörvulegasti maður á allan hátt.
Hjálpfús var hann svo ein-
stakt var og hirti þá ei um fé
eða fyrirhöfn, tíma né rúm.
Hann var góðum gáfum gædd-
ur, en hlédrægur og tranaði sér
hvergi fram, en ákveðinn oig fylg
inn sér í skoðunum, þeim hann
taldi réttastar og lét sig hvergi,
þó að fast væri sótt. Skipti litt
skapi, en glaður og reifur á
góðri stund. Framkoma hans
einikenndist af festu og öryggi.
1 stuttu máli: drengur góður í
sjón og raun — einstakt val-
rnenni. Sagt er, að eplið falli
sjaldan langt frá eikinni. Að
Birni heitmun stóðu sterkir ætt-
stofnar, svo sem áður er rakið.
Þótti mörgum í honum endurbor-
inn afi hans og alinafni, héraðs-
höfðinginn Bjöm Hallsson eldri
á Rangá. Má hiklaust telja, að
Bjiöm hafði víða til forystu val-
izt, ef lengra lif hefði auðnazt.
Ekki var Bjöm hár i lofti, er
hann fór að hjálpa foreldrum
sinium við búskapinn og hin
margvíslegustu störtf. Að af-
loknu skyldunámi las hann
beirna 1. bekk gagnifræðastigsins
og tók próf á Eiöurn vorið 1961.
Veturinn 1961—‘62 sat hann
í öðrum befck Eiðaskóla og lauk
þaðan prófi um vorið með bezta
vitnisburði. En huigurinn stóð
ekki til frekari skólagöngu, sem
hann taldi sér ekfki henta, né
hafa tíma til að liggja yfir.
Hann las þó og fyigdiist vel með
og var því betur menntaður en
margir, sem státað geta af marg-
faldri skólagöngu á við hann.
Hugur hans stóð til sinnar heima
byggðar og æskuheimilisinis að
Rangá, sem hann unni öðru meir.
Þar sikýldi hasla sér völl. Ásamt
Þórarni, bróður sínum, efldi
hann búskap foreldra sinna í
hvivetna.
Bygginigar risu, ræktun þand-
ist út. Unnið nótt og dag, etf svo
bar undir, og utan heimiiis etf
unnt var, en ekki spurt um
verkalaun fyrir hvert handtak
að kveldá. Framsýni, samvinna
og sambiugur rikti á heimilinu i
hvivetna og eíast enginn um,
hver þar réð ferðinni hin síð-
airi ár.
En enginn má sköpum renna
eða ræður sínum næturstað. 1
janúar 1970 kenndi Bjöm heit-
inn þess voða sjúkdóms, sem
engum grið gefur, háurn eða lág-
um, er fyrir verða og fiestdr lúta
i lœgra haldi fyrir á 1—2 vik-
um eða skemmri táma. Af fádæma
hetju'skap og lifsþrótti barðist
hann við sjúkdóm þennan í nasst
um heilt ár. Var oft tvisýnt hivior
siigra myndi og vonuðu aliir, að
kraftaverk gerðist. Sú von
er nú að engu orðin. Er hann
genginn til feðra vorra á morgni
lífsins. Skarð hans verður
aldrei fylit. Hann var jarðsett-
ur, að viðstöddu fjölmenni, við
fótaigafl afa síns í hedmagraf-
reit að Rangá, 7. ján. sL
Þar voru mörg þumg spor stigin.
Með Bimi á Rangá er fallinn 1
valinn einn ágætasti son-
ur Fljótsdalshéraðs. Sonur, sem
það 61 og fóstraði og hefði bor-
ið merfci þess hátt, ef llíf og
auðna hefði fengizt. Hans er sárt
saknað. Slíkra manna er gott að
minnast — hann lifir þótt deyi,
því:
,,Deyr fé
deyja frændur
deyr sjálfr et sama
en orðstír deyr aldregi
hveims sér góðan getr."
Vertu sæll að sinni, kæri vin-
ur — guð blessi þig og varð-
veiti.
Ástvinum Björns votta ég
dýpstu samúð.
Bragi Gunnlaugsson.
Fimmtudagur 25. marz kl. 21.00
Dagskrá Leikfélags Kópavogs
Leikþátturinn Fjölnismenn eftir Gunnar M. Magnúss.
Þáttur úr Lénharði fógeta.
Einsöngur Guðrún Hulda Guðmundsdóttir.
Rabb um Stein Steinarr og lestur úr Ijóðum hans,
Upplestur úr eigin verkum Auðunn Bragi Sveinsson.
Tónverk eftir Sigfús Halldórsson. Höfundur flytur.