Morgunblaðið - 15.06.1971, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 15. JONÍ 1971
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvaemdastjóri Haraidur Sveinsson.
Rilstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjómarfuiltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsia Aðalstraeti S, sími 10-100
Auglýsingar Aðaistræti 6, simi 22-4-80.
Áskriftargjald 196,00 kr. á mánuði innanlands.
i lausasðlu 12,00 kr. sintakið.
ÚRSLIT KOSNINGANNA
ILEXDIS

iil
HERBERTO
PADILLA
Sú meðferð, sem rithöfundurinn Her-
berto Padilla hefur sætt i he imal'anifM
sínu, Kúbu, hefur verið fréttaefni víða
upp á síðlkastið. Mbl. hefur sagt frá því,
að Padilia var handtekmn í marz sl. ag
borinn þeim sökum að hafa rógborið
stjómvöld á Kúbu og farið óviður-
kvæmilegum orðum um ástand miála þar.
Honum viar sleppt úr fanigeisi tveimiur
mámuðium síðar er hann hafði undirriit-
að játningu sem að fjál'gleik og sjálfs-
ásökunum stendur ekki að baki þeim
beztu, sem tíðkazt hafa i Sovétríkjunum,
ekki aðeins á Stalínstíroanum, heldiur oig
allt fram á þenman dag.
Herberto Padilla
I>að vakti mikla athygli er sextíiu
heimskunniir rithöfundár og aðrir lista-
menn rituðu opið bréf, þar sem Fidiel
Castro og hirð hans eru foi'dæmd harð-
lega fyrir þá meðlferð, sem Padilla hef-
ur saatt og likja þau rnáHi hans við hiið-
stæða atburði, sem orðið hafa í ýmsum
a ustantjaldsríkj um. 1 sjálfu sér væri
þetta plagg ekki í frásögur færandi, ef
ekki vildi svo til að allir sem undir
bréfiJð skrifuðu eru þekktir fynir
vinstritilhnegingar sínar, þar ber hæst
franska rithöfundinn og heimspek-
inginrt Jean Paul Sartre. Og kúbansk-
ur höfundur, sem býr utan heimalands
síns, Juan Arooóha lýsti þvi yfir að játn
irag sú sem birt var og undiini'ituð af
PadiMa væni svo fáranlegt plagg, að
haann hefði aldrei liéð nafn sitt undir
hana, nema af því hann hefði verið
pyndaður til þess.
Herberto Padilla hefur verið dáðasti
rithöfundur Kúbu á stjórnartima Cas.tr-
os. Hann fæddist í Pinar del Rio á
Kúbu fyrir um það bil þrjátíiu og niiu
árum, fór ungur að fást við Ijóðagerð og
sendi frá sér fyrstu bðk sirua aðeins 17
ára að aldri. Hann hélt til Banda-
ríkjanna og nam við blaðamaninaihásikóila
í Oolombia og gerðist síðan fréttamaður
við útvarpsstöð í Miami og stundaöi
auk þess kennsliu í frönsku og spænsku
við Berlitz málaskóla. Þegar Fidel Casit-
ro komst til valda á Kúbu sneri Padilla
heim, fullur glæstra framtiðarvona. í
afflmiörg ár var hanin starfsmaður kúb-
önsku ríkisfréttastofunnar, fyrst i
London og þá mörg ár I Moskvu. Árið
1968 var hann rekinn úr starfi, er hartn
gagnrýndi opinberlega stjómmála-
ástandið á Kúbu, og sagði að þar feragj-
ust aðeins geflnar út miðllungsbókmenint-
ir, og að rithöfundar og merantamenn
yrðu að sæta ritskoðun og kúgun af
hálfu stjórnivailda. Skömsmu áður en
þetta gerðist gaf hann út bókina „Fuera
del Jugos“, sem lauslega þýtt er „Úr
leiík“ og fyrir þessa bók fékk hann
eftirsótt bökmenntaverðHauni sem veitt
eru á Kúbu. Hins vegar þótti stjóm-
völidum þá sýnt að hverjiu stefndi oig
bókin fékkst ekki útgefin, fyrr en sam-
inn hafði verið formáli að henni þar
sem farið er háðuglegium orðum um við-
horf og hugsjónár þær sem birtast í
verkinu. Og í kjölfarið birtist greina-
flokkur I riti kúbanska hersins Verd
Oliv, þar sem verk hans sættu skefja-
lausri gagmrýnh Var honum þar borið
á brýn að bamn væri andbyMiragarsiinnii;
svartsýnismaður og svikari, sem styddi
málistað CIA í skrifum sinum.
í ljóðabókinni „Fuera del Jugos“ segir
á einum stað að hver sá, sem vilji kom-
ast áfram í ríki Castros á Kúbu ætti að
læra
. . . að ganga
eiins og allir félagamir gera:
eitt skref fram og
tvö eða þrj ú aft ur:
og alltaf fagnamdi...
Bersýnilega hefur Padilla ekki náð
þessu göngulagi og líkast til ekki fund-
ið fögnuðinn heldur. Þvi fór sem fór.
h.lk.
Óþekkt pláneta á braut
nær sólu en Merkúr?
Bandarískur vísindamaður telur
sig hafa sannanir fyrir því
New York, 14. júní. AP
¥ Trslit alþi ng i sk osn i n g anna
L* munu hafa í för með sér
miklar breytingar í íslenzk-
um stjórnmálum, en enginn
veit enn í hverju þær verða
fólgnar. Lokið er 12 ára stjóm
artímabili Sjálfstæðisflokks
og Alþýðuflokks, tímabili
festu og jafnvægis á stjórn-
málasviðinu.
Alþýðuflokkurinn varð fyr-
ir miklu áfalli í þessum kosn-
ingum og tapaði þremtu: þing
sætum. Augljóst er, að
flokknum hefur ekki tekizt
að ná sér upp úr þeirri póli-
tísku lægð, sem hann var
kominn í, í borgarstjómar-
kosningunum í fyrravor. En
ein höfuðskýringin á hinu
mikia tapi Alþýðuflokksins
er að sjálfsögðu sá sigur, sem
Samtök frjálslyndra og
vimstri manna unnu í kosn-
ingunum, víða á kostnað Al-
þýðuflokksins. Fylgi samtak-
anina kom mjög á óvart, en
taiið hafði verið að þau ættu
í mjög tvísýnni baráttu um
að koma kjördæmakosnum
manni að, eftir ágreining sem
upp kom í flokkssamtökunum
í Reykjavík. Samtökin fengu
kjöma þrjá kjördæmakosna
þingmenn og 2 uppbótar-
menn til viðbótar. Mikill per-
sómulegur sigur Hannibals
Valdimarssonar í Vestfjarða-
kjördæmi, vekur mesta eftir-
tekt í kosningaúrslitunum.
Alþýðubandalagið jók fylgi
sitt vemlega í þessum kosn-
ingum og virðist hafa náð
sér á réttan kjöl eftir inn-
byrðis átök undanfarinna ára.
Fylgisaukning Alþýðubanda-
lagsins bendir ótvírætt til
þess, að kommúnistum hafi
tekizt að telja fólki trú um,
að Alþýðubandalagið sé lýð-
ræðislegur flokkur, sem eng-
in tengsl hafi við austan-
tjaldslöndin. Það hlýtur að
verða verkefni þeirra, sem
lýðræðinu unna að vekja at-
hygli á því næsta kjörtíma-
bil, að því fer fjarri að svo
sé. Alþýðubandalagið er
kommúnistaflokkur undir
nýju nafni.
Eftir rúmlega 12 ára stjóm-
arandstöðu fór það svo, að
Framsóknarflokkurinn tap-
aði fylgi og einum þing-
mainmi, Þessi úrslit fyrir
Framsóknarflokkinn em með
al hinna markverðustu í
kosningunum. Þau sýna, að
sókn Framsóknarflokksins í
þéttbýli, sem hófst snemma
á síðasta kjörtímabil, hefur
stöðvazt og margt bendir til
að staða Framsóknarflokks-
ins haldi áfram að veikjast,
Sjálfstæðisflokkurinn hélt
sínum hlut í kosningunum,
enda þótt eitt uppbótarþing-
sæti tapaðist. Margir vom
þeirrar skoðunar fyrir kosn-
ingar að útkoma Sjálfstæðis-
flokksins yrði talsvert betri
en raun varð á, m. a. vegna
þeirrar miklu velmegunar,
sem ríkir á ný í landinu tmd-
ir stjómarforystu hans. En
kjósendur vildu bersýnilega
breyta til og þegar úrslitin
em íhuguð kann vel að vera,
að breyting breytingamna
vegna hafi átt einna mestan
þátt í því að meirihluti stjóm
arflokkanma tapaðist. Þótt
reynt væri að gera landhelg-
ismálið að höfuðmáli kosn-
imgabaráttumnar bemdir ekk-
ert til þess að það hafi ráðið
úrslitum, a.m.k. ekki á höf-
uðborgarsvæðinu en líklega
hefur það verið meira í sviðs-
Ijósinu víða út um land.
Nú spyr fólk, hvað við
taki, Við þeirri spumingu
er ekki unnt að gefa svar á
þessari stundu. Eins og Morg-
unblaðið benti á, síðast á kjör
dag, var fyrirsjáanlegt, að
óvissuástand mundi taka við,
ef múverandi stjómarflokkar
misstu meirihluta sinm. Það
er nú komið í Ijós, að þetta
var rétt. Líklegt má telja að
stjómarmyndunartilraunir
verði langar og erfiðar.
í sj ón varpsumræðum for-
mamna stjórnmálaflokkanna í
gærkvöldi lýsti Gylfi Þ. Gísla
son, formaður Alþýðuflokks-
ins þeirri skoðun sinni, að
Framsóknarflokki, Alþýðu-
bamdalagi og SFV beri lýð-
ræðisleg skylda til þess að
mymda ríkisstjóm og hrinda
stefnumálum sínuim í fram-
kvæmd. Ólafux Jóhannesson,
formaður Framsóknarflokks-
ins tók undir þessi orð og
taldi að ný vinstri stjórn
væri rökrétt niðursitaða kosn-
imganma. í sama streng tók
formaður Alþýðubandalags-
ims, en af orðum Hannibals
Valdimarssonar mátti marka,
að hanm væri ekki viss í
sinni sök.
Af ummælum ÓLafs Jó-
hamnessonar má draga þá
ályktun, að nú verði gerð til-
raun til þess að mynda nýja
vinstri stjórn. Fari svo munu
lamdsmenn fylgjast með
þeim tilraunum af óskiptum
áhuga.
BANDARlSKUB vísindamaður,
dr. Henry C. Courten, telur sig
hafa uppgötvað nýja plánetu
sem sé á braut um sólina, og
nær henni en Merkúr. Margir
vísindamenn eru fremur vantrú-
aðir á þetta, en verða þó að við-
urkenna að rökin sem dr. Court-
en færir fyrir máli sínu fái stað-
izt. Vísindamaður við Smith-
sonian-stofnunina sagði að það
væri mögulegt að finna nýjar
halastjömur, en að finna nýja
plánetu yrði ólýsanlega stórkost-
legur viðburður.
Dr. Courten kveðst fyrst hafa
fengið veður af þessari hugsan-
legu plánetu þegar hann skoð-
aði myndir af sólmyrkvanum
árið 1966, og kveðst hafa séð
sömu einkenni á myndum sem
teknar voru í myrkvanum 1970.
Hann sagði að á myndunum
hefðu komið fram dularfullar
rákir eða brautir, og með því að
nota sérstakan ratsjárkaga
tengdan tölvu, hefði hann kom-
izt að þeirri niðurstöðu að þarna
gæti verið um að ræða litla
plánetu i um níu milljón mílna
fjarlægð frá sólu. Ef svo væri,
gæti plánetan verið mjög lítil,
minna en 800 kilómetrar í þver-
mál.
Þessi kenning vekur upp gam-
alt deilumál. Vegna þess að
braut Merkúrs er nokkuð óreglu-
leg, hafa margir talið að það
hlyti að vera ófundin pláneta
nær sólu, sem hefði áhrif á braut
hans.
Hinn frægi franski stjarnfræð
ingur, Urbain Jean Joseph
Leverrier, sem fyrstur sagði til
um tilvist Neptúns, sagði á ráð-
stefnu frönsku vísindaakademí-
unnar í september 1959, að slik
pláneta hlyti að vera til, og hann
kallaði hana Vulcan.
Um þetta hafði áður verið deilt
í mörg ár, en þeirri deilu
lauk árið 1915, þegar
Einstein skýrði óreglulega braut
Merkúrs með afstæðiskenningu
sinni, og síðan hefur enginn tal-
ið að þarna gæti verið pláneta
á stærð við Merkúr eða jörð-
ina. Courten segir hins vegar
nú að lítil pláneta sem væri ekiri
nema um 800 kílómetrar í þver-
mál, gæti vel verið þar án þess
að hafa áhrif á braut Merkúrs
umfram skýringu Einstelns, og
aðrir vísindamenn viðurkenna
að það geti verið rétt.
Dr. Courten hyggst einbeita
sér að því að rannsaka þetta
nánar og bindur m.a. miklar von-
ir við sólmyrkvann sem verður
í Kanada á árinu 1972, og þann
sem verður í Afríku 1973.