Morgunblaðið - 25.02.1972, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 25. FEBRÚAR 1972
„Einhugur um gildi
norræns samstarfs“
Rætt viö Jón Skaftason um
störf Noröurlandaráðsþings
Jón Skaftason í forsetastóli á þinginu, Olof Palme, forsætis-
ráðherra Svía, er i ræðustóli.
Helsinki, 24. febr. —
Frá Bimi Jóhannssyni.
TUTTUGASTA þingi Norður
landaráðs var slitið hér í morg
un um kl. 11 af forseta ráðs-
ins, finnska þingmanninum V.
J. Sukselainen. Ákveðið var
að halda næsta þing ráðsins í
Osló. fslenzku fulltrúamir
fara héðan ýmist í dag eða á
morgun.
Morgunblaðið hefur rætt
við Jón Skaftason um störf
þingsins, en hann er einn af
varaforsetum Norðurlanda-
ráðs. Jón sagði:
„Óvenju mörg mál voru á
dagskrá þessa þings. Það sem
setti svip á allar umræður
var hvaða áhrif fyrirætlanir
Norðmanna og Dana um aðild
að Efnahagsbandalagi Evrópu
muni hafa á norræna sam-
vinnu. Sumir töldu að aðild
myndi eyðileggja grundvöllinn
að áframhaldandi samstarfi,
en hinir voru þó miklu fieiri,
sérstaklega ráðherrarnir, sem
töldu að svo faeri ekki. Þvort
á móti myndu Norðmenn og
Danir sem aðilar að EBE geta
hjálpað hinum Norðurlöndun
um til að ná betri samningum
við bandalagið.
Ráðið samþykkti tillögu
þess efnis, að norræna ráð-
herranefndin setti á fót nefnd
til að athuga sérstaklega á-
hrif þróunar markaðsmál-
anna á norrænt samstarf. Sam
þykkt var tillaga frá Olof
Palme forsætisráðherra Sví-
þjóðar um að gerð yrðu drög
að samningi fyrir Norðurlönd
in þar sem ákveðin væri stefna
landanna á sviði atvinnumála,
svæðaáætlana og umhverfis-
vemdar.
Danski þingmaðurinn Ib
Stetter, einn af varaforsetum
ráðsins hreyfði þeirri tillögu,
að sérstakt aukaþing Norður-
landaráðs verði kallað saman
í haust, þegar fyrir liggi úr-
slit þjóðairatkvæðagreiðslumn-
ar í Danmörku 26. september
og í Noregi líklega 24. eða 25.
september um aðild að EBE
og þegar einnig verði séð
hvaða viðskiptatengsl hin
Norðurlöndin fái við EBE.
Ýmsir voru andvigir þess-
ari tillögu Stetters, t.d. Trygve
Bratteli forsætisráðherra Nor
egs. Málið mun þvi verða í
höndum forsætisnefndarráðs-
ins til frekari athugunar og
verður tekið upp, ef ástæða
þykir til og samkomuiag næst
um það.
Þing Norðurlandaráðs hef-
ur samþykkt margar tillögur,
sumar mjög merkilegar. Má
þar nefna samning Norður-
landa um samgöngumál og á
ráðherranefndin að sjá um
framkvæmd málsins.
Samþykkt var tillaga um
sameiginlega löggjöf Norður-
landa um umhverfisvernd. —
Mjög óvænt var samþykkt að
fela ríkisstjórnum Norður-
landa að banna tóbaksauglýs
ingar í viðkomandi löndum.
Þingið samþykkti að fela
ráðherranefndinni að undir-
búa tillögur fyrir 1. janúar
1973 um stóraukna samvinnu
Norðurlanda á sviði sjónvarps
mála, ennfremur að samræma
norrænia sjúkrahjálp við norr
æna ferðamenn utan Norð-
urlanda og að undirbúa stofn-
un til að samræma norræn
réttarvisindi.
Af málum sem sérstaklega
snerta Íslendinga, vil ég fyrst
nefna samþykkt þingsins um
hafréttarmál þair sem viður-
kennt verði það sjónarmið, að
strandríki, sem byggja lífsaf
komu sína á fiskveiðum, fái
sérstök réttindi. Þessi sam-
þykkt ráðsins er mjög mikil
væg fyrir okkur. Samþykktin
er miklu hagstæðari fyrir ís-
land en búizt var við fyrir-
fram, því umsagnir ríkis-
stjórna hinna Norðurlandanna
um tillöguna höfðu miðað að
því, að ráðið ætti ekki að
gera samþykkt í málinu, því
hafréttarráðstefna Sameinuðu
þjóðanna 1973 væri hinn rétti
vettvangur fyrir landhelgis-
málin. Auk þess kom fram
i umsögnunum mikil and-
staða gegn einhliða útfærslu
landhelgi og hún talin brot á
alþjóðalögum.
Samþykkt ráðsins nú mun
sjálfsagt verða túlkuð á ýms-
an hátt, en það breytir ekki
mikilvægi hennar að mínu
mati.
Þá var samþykkt að fela
ríkisstjórnum Norðurlanda að
kanna bættar samgöngur milli
íslands, Grænlands og Fær-
eyja og hinna Norðurland-
anna, svo og tillaga frá Poul
Hartling fyrrum utanríkisráð
herra Dana, um að níkisistjó-m
imar auki kynningu á finnsku
og íslenzku í hinum löndun-
um.
Ráðið samþykkti, að fé
verði veitt til kennaraskipta
milli landanna og samþykkt
var áskorun til ríkisstjórna ís
lands og Noregs að gerast að
ilar að alþjóða náttúruvernd-
arsamtökum.
Það var mjög gleðilegt fyrir
okkur íslendinga, að Norður
landaráð samþykkti að reist
verði norræn menningarmið-
stöð í Færeyjum hjá frænd
um okkar.
Ég held, að nú séu að mestu
upptalin þau mál, sem við ís-
lendingar höfum sérstakan á
huga á og voru tekin fyrir á
þessu þingi.
Ég vil svo sérstaklega lýsa
ánægju minni með hversu góð
samvinna var milli íslenzku
fulltrúanna í ráðinu.
Síðast en ekki sízt vil ég
svo þakka Finnum fyrir frá-
bæran undirbúning fyrir þing
ið og alla framkvæmd.
Ég held, að þetta hafi verið
árangursríkt þinig á m-argan
hátt og ég er sannfærður um
það, að norræn samvinna verð
ur efld, þótt blikur séu á lofti
í markaðsmálunum. Það má
segja að einhugur ríki um
gildi norræns samstarfs.
Brezkir togaraeigendur:
Ekki reiðubúnir til samninga
um umþóttunartíma
— sem íslendingar bjóða, að sögn „Hull Daily
Mail“ — Viðræðum ekki lokið — Vonir
um lausn, segir utanríkisráðherra
í BREZKA blaðinu „Hull
Daily Mail“ var fyrir nokkr-
um dögiini staðhæft, að ís-
ienzka ríkisstjórnin hefði
ákveðið að veita brezkum
togiirum iimþóttunartíma inn-
an 50 milna fiskveiðilögsögu
og í samtali við blaöið full-
yrðir Austen Laing, fram-
kvæmdastjóri brezka togara-
eigendasambandsins, að ís-
lendingar vilji fegnir semja
við Breta og V-Þjóðverja um
slíkan iimþóttunartíma. Hins
vegar kveður hann ríkis-
stjórnir Bretlands og V-
Þýzkalands ekki vera reiðu-
búnar til slíkra samninga.
Morgunblaðið hefur snúið
sér til Einars Ágústssonar,
utanríkisráðherra og innt
hann álits á þessum ummæl-
um. tltanríkisráðherra sagði:
„Ég þakka Morgunblaðinu
fyrir að gefa mér kost á að
sjá þessa grein áður en hún
birtist, en vil nú aðeins segja
þetta:
Af hálfu ríkisstjórnarinnar
hefir verið rætt við brezk
stjórnvöld um að finna hag-
fellda lausn á vandamálum
brezkrar togaraútgerðar
vegna útfærslu fiskveiðitak-
markanna við ísland.
Þeim viðræðum er ekki lok-
ið og vonir standa til að tak-
ast megi að leysa málið með
frekari viðræðum.
Ég sé ekki ástæðu til að
ræða ummæli þau, seni höfð
eru eftir hr. Austen Eaing að
svo stöddu.“
Hér fer á eftir útdráttur
úr tveimur fréttagreinum
„Hull Daily Mail“ um land-
helgismálið frá 16. febrúar sl.
og 18. febrúar:
Stjórnir Bretlands og Vest-
ur-Þýzkalands eru ekki reiðu-
búnar að semja við íslend-
inga um umþóttunartíma tog-
ara sem veiða innan fyrirhug-
aðrar 50 mílna landhelgi
þeirra, að því er framkvæmda
stjóri brezkra togaraeigenda-
sambandsins, Austen Laing,
segír i viðtali við blaðið Hull
Daily Mail. Hann sagði að við
ræður um slíkan samning
mundu fela í sér viðurkenn-
in-gu á rétti íslendinga til
þess að færa út landhelgina.
Austen Laing sagði, að ís-
lendingar mundu fegnir vilja
semja við Breta og Vestur-
Þjóðverja um slikan umþótt-
unartíma. Þó að hann segði,
að hvorki Bretar né Vestur-
Þjóðverjar vildu semja um
umþóttunartima, bætti hann
því við, að Bretar væru reiðu-
búnir að semja um sann-
gjarnan samning sem mundi
vernda hæfilega þá hags-
muni sem Islendingar hefðu
af fiskveiðum á landgrunn-
inu.
Hull Daily Mail hafði áður
staðhæft, að íslenzka ríkis-
stjórnin hefði ákveðið að
veita brezkum togurum um-
þóttunartima þegar landhelg-
in hefur verið færð út í 50
mílur. Blaðið sagði, að innan
skamms mundi íslenzka rík-
isstjórnin sennilega rifta
samningnum við Breta og
Vestur-Þjóðverja frá 1961 um
útfærsluna um 12 milur. Að
sögn blaðsins fagna brezkir
togarasjómenn ákvörðuninni,
sem fullyrt er, að Islendingar
hafi tekið um umþóttunar-
timann, en sagt að þeir hafi
meiri áhyggjur af ákvörðun-
inní um að rifta samningnum
frá 1961.
Austen Laing segir i viðtali
við blaðið, að Bretar mundu
skjóta ákvörðuninni um að
rifta samningnum frá 1961 til
Alþjóðadómstólsins og hún
gæti leitt til nýs þorskastríðs.
Blaðið segir að eftir viðræð-
ur islenzku stjórnarinnar við
fulltrúa dönsku stjórnarinnar
verði haldnir fundir með full-
trúum Færeyja. Vitnað er í
talsmann brezka utanríkis-
ráðuneytisins sem sagði, að
þótt ekki væri víst hvaða
ráðstafanir Bretar mundu
gera væri mögulegt að öllu
málinu yrði vísað til Alþjóða-
dómstólsins.
Blaðið vitnar í Austen
Laing, sem kvaðst ekki furða
sig á því að Islendingar
hefðu ákveðið að veita Bret-
um umþóttunartíma og sagði:
„Við höfum vitað um þessar
tillögur í nokkurn tíma og
þetta er aðeins formlegt skref
sem Islendingar stíga til þess
að gera það sem þeir upp-
haflega ætluðu sér. Það gæti
haft hörmulegar afleiðingar
fyrir fiskiðnaðinn ef nýju
fiskveiðimörkin verða viður-
kennd og Bretar hafa skoðað
þá ráðstöfun ólöglega og tal-
ið sig ekki geta fallizt á hana.
Við munum beita öllum til-
tækum ráðum til þess að
verja löngu áunnin réttindi,
sem hefur verið framfylgt
samkvæmt alþjóðalögum. Eng
ar ráðstafanir verða útilok-
aðar til varnar brezkum tog-
ururn."
— Ráðstefna
Frambald af bls. 3.
hátt. Hildigunmur hefur lokið
prófi í afbrotafræði, Svein-
björn leggur stund á guð-
fræðinám með afbrotafræði
sem sérgrein og Allan hefur
lokið námi í lögfræði.
„Þessi ráðstefna er fyrst og
fremst hugsuð til að vekja
umræður um fangelsismálin á
íslandi á raunhæfum grund-
velli,“ sagði Hildigunnuæ, „og
þarna má búast við að komi
fram mörg ólík sjónartmið og
ekki ætlunin að reyna að sam-
eina fólk um eina álýktun eða
yfirlýsingu, heldur fynst og
fremst að vekja umræður."
„Á þessari ráðstefnu kemur
í fyrsta sinn fram sjónarmið
fanganma sjálfra,“ sagði
Sveinbjörn Bjarmason, „því að
við erum með á segulbandi
viðtöl við fanga og aðstandend
ur þeirra, og verða hæingborðs-
umræðurnar byggðar upp á
þann hátt, að þessi segul-
bandsviðtöl verða einis konar
kjarni, sem síðan verður rætt
um.“
Ennfremur sagði Svein-
björn: „Það varðar miklu, að
koma til almenmings ein-
hverjum raunhæfum upplýs-
ingum um ástandið í fangels-
ismálunum, en það sem
hingað til hefur komið fram
um þau, hefur yfirleitt verið
í æsifregnastil og hefur
sjaldnast gefið mynd af hin-
um venjulega afbrotamanni.
Það er fyrst og fremst undan-
tekningim, sem kemist í blöðin.
Við vonum því, að þessi ráð-
stefna geti gefið mönnum rétt-
ari hugmyndir um þann
vanda, sem við er að stríða
í þessum efnum.“