Morgunblaðið - 25.02.1972, Síða 17

MORGUNBLAÐH), FÖSTUDAGUR 25. FEBRÚAR 1972
17
ÁRUM saman hafði mig
langað að heimsækja ír-
land, eyjuna grænu, sem
sðgð var svo auðug af sögu-
legum minjum og fóstrað
hafði svo marga af for-
feðrum okkar, áður en
norrænir menn komu
þangað ruplandi og ræn-
andi og höfðu þá á hrott
með sér norður í yzta haf.
Því greip ég tækifærið
fegins hendi, þegar rit-
stjórar Morgunblaðsins
buðu ntér að fara til Norð-
ur-írlands til þess að kynn-
ast af eigin raun ástandinu
þar og reyna að afla upp-
lýsimga urn hina ýntsu
þætti þeirra átaka, sem að
umdanförnu ltafa hrjáð
lamd og þjóð.
Hvermig mátti það vera, að
ein af menningarþjóðum Vest-
ur-E)vrópu gæti ekki enn ley.it
innanlandsdeilur sínar án
blöðsútíhellinga? Vissulega
hafði saga Irlandis verið
róstusöm en hvað var að ger-
ast þar nú ? Stóð þar yfir trú-
arbragðadeila kaþólskra og
mótmælenda? Var þar háð
barátta fyrir mannréttimd'um
minnilhluta, er lengi hafði ver-
ið misrétti beitbfcur? Stóð þar
ertn yfir sjál fs tæðisbarát ta
gegn yfirráðum Breta? Voru
menn að reyna að sprengja
sundur mörkiin, sem skiptu ír
landi í tvo hluta? Áttust
þama við hagsmunahópar, er
hver um sig vildi fá sem
stærstan bita af þjóðarkök
umni? Var þetba vertoalýðsibar-
átta einungis eða var þarna
ef til vill háð bugmyndafræðl
leg stjórnmálabarátta rót-
tækra afla?
Ég dvaldist á írlandi i tiu
daga, því miður^ of stuttan
ttma tiil þess að kynnast öli-
um blæbrigðum átakanna og
fá í hendur allar staðreyndii
— en eftir það, sem ég las,
sá og heyrði og af viðtölum
við mikinn fjölda fólks, full
trúa hinna stríðamdi aðila,
karla, konur og böm ýmissa
stétta, mótonœflienduir sem ka-
þólska, stuðningsmenn sem
andstæðinga sambandsins við
Bretland, hef ég þá skoðun
að deilurnar á Irlandi séu
náinast allt þetta og að einn
þátburinn verði tæpast frá
öðrum skilinn. Og inn í þessa
mörgu málefnalegu þætti
fléttast hinir marigvislegustu
mannlegu eiginleikar, sem
valda ekki svo litlu um, að
engin lausn virðist eygjanleg
sem hlu-taðeigandi aðilar getí
sætt sig við til frambúðar
með sæmilegu möti, hvað þá
láfcið sér vel lílka.
Peð
á pólitísku
skákborði
Söguiegar staðreyndir
sýna, að þjóðemisbarátta Ira
á sér djúpar og sterka-r ræt-
ur. Englendingar lögðu undir
sig Irland eftir langa og
stranga and'stöðu íbúanna,
landið varð eitt af mörgum
peðum á skákborði stríðandi
trúarhreyfinga í Evrópu og
í tafU þeirra, sem deildu um
yfirráð ríkis og kirkju. Sag-
an sýnir, að markvisst var
unnið að þvi að styrkja
sfcöðu breztou krúnumnar með
fjöldaflutningum skozkra og
enskra mótmælenda til hinna
blómlegu og frjósömu svæða
Ulster; hún segir frá eyði-
leggingu fornrar keltneskrar
menningar og baráttu þjóð-
erniissinna síðari fcirna fyrir
endurvakningu hennar og
sjálfstæði lands og þjóðar.
Sagan geymir minningar um
uppreisnir og blóðsúfchelling-
ar á báða bóga, ægilegustu
hryðj'uverk, sem framin voru
EINS og' frá hefur verið
skýrt sendi Morgunblaðið
einn af blaðamönnum sín-
i nafni Krists, af rómvensk
kaþólskum jafnt sem fylking
um mótmælenda. Og hún sýn
ir okkur, sem með málum Ir-
landis fylgjumst í dag, að
skipting landsins árið 1920
var málamiðlun, mótmælend-
um i Norður-írlandi I hag en
að mati þeirra Ira, sem á hana
féllust, einungis ætluð til
bráðabirgða til þess að binda
enda á blóðug átök og gefa
landsmönnum ráðrúm til að
jafna ágreiningsmál sin og
sameinast með friðsemd umd-
ir eina stjórn. Engu að siður
er skiptingin staðreynd sem
Eftir sprenginem IRA — hér var
ð.ður prentsmiðja til húsa.
Um
deilurnar
á írlandi
Hermannavarðstöð og vegratálmanir við verzlunargötu í miðborg Belfast.
og daglegt líf
í Belfast
ekki verður umflúin fremur
en sú staðhæfing mótmæl-
enda, að þeir verði ekki
beygðir undir írska stjórn né
hraktdr brott af landinu, sem
þeir hafa by-ggt í nær fjögur
hundruð ár, — nema því að-
eins að þeir verði gersigraðú i
blóðugum áfcökum.
Mannréttinda-
hreyfing og
sósíalistísk
barátta
Þjóðernissinnaðir írar hafa
um, Margréti R. Bjarna-
son, til Norður-írlands til
þess að kynna sér ástand
mála þar. Mun hún skrifa
greinaflokk um ferð sína
og fer fyrsta greinin hér
á eftir.
aldrei gefið sameiningarhug-
myndina upp á bátinn, þótt
baráttan hafi ekki alltaf ver-
ið jafn áköf, en það er fyrst
á siðustu árum, sem inn í þjóð
ern isba rátbuna hefu-r flébtazt
með ýmsu móti virk barátta
fyrir bættum hag kaþólska
minnihliutans á N-lr-landi
og síðan fyrir sósialistísku
þjóðfélagi. Síðasti þáttur sjálf
stæðissögunnar hófst með
kröf-ugerð nýstofnaðrar
mannréttindahreyfin-gar, sem
að stóðu menn og konur
kunnug kjörum minnilhlutans
á N-írlandi, sem þau sáu að
ekki yrði við u-nað. Sú mann-
réttindahreyfing hefur nú
breytzt, nýtt fólk tekið for-
ysbuna, — henni er nú alger-
lega stjómað af uwguim ,'ót-
tækum byltingarmönnum
sem aðhyllast marxískar þjóð
félagsskoðanir. Með nýjum
mönnum hafa og komið nýjar
kröfur, en flestar þær kröfur
sem mannréttindasamitökin
upphaflegu settu frarn, hafa
verið uppfylltar.
Að hinni sósialistísku bar-
áittu á Irland-i standa ýmis öfi
og þau valda talsverðu um
glundroðann í stjórnmálailífl
landsins um þessar mundir,
rneð ólíkum hugmyndum siin-
um um framtíðarskipan írsks
þjóðfélags. Sú breiða fylking,
Frantltald á bls. 21.
EftlrlltsfnrS herslns nm
Störa-VIktoríustræti.