Alþýðublaðið - 17.07.1958, Qupperneq 5

Fimmtudagur 17. iúlí 1958
Alþýðuíilaðið
ð
Sunnuclagur.
. -— — —■ SÁ, sem reikar
um stórborg óháður og bless-
unarlega laus vð' skyldur,
mektaráform og merkar fyr-
irætlanir verður margs vís-
ari á fiakki sínu og rángli. í
London er margt að sjá og
'heyra fyrir þögulan áhorL
anda, sem horfir á hringiðu
mannmergðarinnar og hlust-
ar á fyrirbæri dags og stund-
ar í samtalsbrotum á götum
úti, í vögnum og lestum, á
veitingahúsum og samkomu-
stööum.
í dag var ég allt í einu
staddur á horninu í Hyde
Park, við Marmaraboga, þar
sem hinir og aðrir flytiendur
orðsins standa á kössum og
fröppum Og hrópa sitt evan-
gelium yfir meira og minna
daufheyrðum lýð. Þarna
stendur gamail og hrukkótt-
ur írj og bóksíaílega skrækir
gegn Englendingum og fram-
komu þeirra gagnvart hans
útvöldu þjóð, og skamrnt frá
stendur Skoti og þrumar í
svipuðum dúr um sína þjóð.
Áheyrendahópur beggja- er
heldur fámennur, og margir
kasta fram fyrirspurnum og
hnútum að ræðumanni, pexa
við hann og hiæja; þetta er
eins og hver önnur skemmt-
an. Ræðumenn eru margir í
dag, konur og karlar, og mér
viiröist þeiir bera ailt miili
himins og jarðar fyrir brjosti,
mest þó gu'ðstrú og góða
skikkan okkar áheyrenda.
Þetta er skrýtin hljómkviða,
við undirleik umferðar á göt
unum fyrir utan, og mann
furðar á, að ræðumenn skuli
leggja þetta á sig og fá ekki
betri hljómgrunn. Sjálfsagt
eru sumir þeirra ofurlítið
1 „skrýtnir“, en hver er ekki
„skrýtinn“, ef hann vill
flytja orð, sem stingur eitt-
hvað í stúf? Annars er eng-
inn mælskumaður á horninu
í dag, og iítið bragð að mál-
flutningi. Ég hef stundum
heyrt kröftugri ræður hér.
Og þó, þarna fær einn álit-
legan hóp áheyrenda til að
knéikrjúpa í stórum hriiig á
harðri stéttinni, þótt sudda-
rigning sé, og maður heyrir
iim] og kvak bænarinnar.
Hér á „Frjálsa horninu"
mega menn yfirieitt stíga í
stólinn og segja þaö, s'em þá
lystir, svo fremi þeir brjóti
ekk; stórlega í bág við al-
mennt velsæmi. Hér hafa
frægir menn stundum hafið
upp rausf sína, en öllu fer
aftur, ef dæma má eftir flytj
endum orðsins í dag, enda
munu hinir fínni og merkari
orðflytjendur tala í höllum
og glæstum kirkjum, eða láta
Ijós sitt skína í sjónvarp og
útvarp. Mikil biskuparáð-
stefna stendur yfir hér í
landi um þessar mundir, og
stór munur er á þeirri sam-
kundu og þessum leikprédik-
ar'ahópum hér í dag. En ver-
öldin? Veltist hún ekki e'n-
hornið“ er ágætis vettvangur
fyrir alls konar kalkvisti til
þess að létta af sér eiginn
þunga og oki, þótt för þeirra
í pontuna sé annars mest til
gamans fyrir áhugalítinn
gest og gangandi.
Mánudagur.
—-------]>ag er verið að
leggja nýjan veg út úr Vesr-
Ui-London. Þetta er risafyrir.
tæki, tvær fjórbrauta ein-
stefnuakstursgötur, með
trjám Og grasgeirum í milli.
Einc, og gefur að skilja. þarf
miklu að ryðja úr vegi í
gamalli borg til þess að unnt
sé að koma þessu í fram-
kvæmd. Heilar íbúðarhúsa-
samstæður hefur orðið að
kurla niður, bústað; hundruð
þúsunda manna, stærðar
byggingar, sem enn voru í
•fullu gildí, langar götur og
strætisenda. Sums staðar var
nóg að taka hluta af húsasam
stæðum, skera þær sund.ur í
miðju eða sníða af endanum.
Þegar maður fer þarna um
og sér í endann á þessum
sundurskornu húsum, rninna
þau mann einna helzt á löng
brauð, sem sneitt hefur ver-
ið af. Gatnamót á þessari
nýju suðvesturlandsbraut eru
með nýtízku sniði, annarri
götunni lyft upp yfir hina.
Þetta er algengt fyrir vestan
og á meginlandinu, en hér í
Englandi hefur þetta lítið
tíðkazt nema með járnbraut-
ir. En þótt Bretinn sé fast-
heldinn og fari sér hægt í nýj
ungum, sjást þess mörg
merk; nú,. að tækni Og alis
konar nýbreytni í bvgging-
um, vegarlagningu öðrum
framkvæmdum ryður sér óð-
fluga til rúms.
En það Iiggur við að mað-
ur stand; agndoía frammi
fyfir þeim umturnunum, sem
gera þarf í gamaili, gróinni
borg, þegar nýr, fullkominn
vegur leysir ævafornar,
þröngar götur af hólrni. Því-
lík saga, sem :hér er að ger-
ast! Eða sá reginmunur á
sögu, þegar þessi hverf; voru
að byggjast upp os kynslóð
fram af kynslóð skapaö, sér
hér lífsvettvang — og nú, þeg
ar þetta allt er tætt sundur
með stórvirkum vélum á svo
að segja augabragði.
Þriðjudagur.
•-------Hér í Kensington
er mesti þakgarður í heimi,
uppi á verzlunarhúsi Derry
& Toms. Þetta er mikill
merkisgarður eða garðar, og
er þarna uppi prýðisútsýn
yfir London. Annars er loft
aldrej vel hreint yfir borg-
inni, reykur blandast móðu
upp af skógum, graslendi og
vötnum'. Landanum' finnst
loftið hvergi tært nema á ís-
landi.
Þessi mikli bakgarður er
uppi á sjö hæða húsi, eða í
um 33 m Læð yfir götu. Hann
er rúmlega hálfur hektari að
stærð — og skiptist raunar í
garða: Spánskan hallargarð í
Márastíl, enskan hallargarð
frá Túdortímabili og gamlaii
enskan vatnagarð. Þcrna eru
lækir og fossar, tjarnir og
brýr, súlnagöng og turnar,
gangstígar og hellug'ólf. Veit-
ingahús er þarna einnig.
Garðurinn er fádærna fal-
legur, vel hirtur og fjölskrúð
ugur að gróðri og snoturleik.
Hann er um tuttugu ára.gam
all. Að sjálfsögðu hvílir geysi
leg þyngd á veggjum og burð
arásum hússins vegna garðs-
ins, en fyrir henni var ráð ,
gert í byggingu. Jarðvegur í
garðinum er yfirieitt um
tveggja og hálfs feta djúpur,
en vatnið í tjarnir og læki,
svo og tip vökvunar, er dælt-
úr sérstökum brunnum. og er
hæðin um 130 m.
Þegar ég kom í þenn.an
fagra skrúðgarð á þakinu í
dag, var þar fjöldi gesta, en -
ferðafólk sækir hann mikið.
Aðgangur er seldur að garð-
inum, og er gjaldið notað til
styrktar ýmsum góðgerðafé-
lögum, sína vikuna eða jafn-
vel sinn daginn hanaa
hverju. Ekki þ'arf að draga í
efa, að þetta er mikil auglýs-
ing fyrir verzlunina, sem er
á hæðunum sex fyrir neðan.
Vitanlega gengur lýfta upp í
garðinn.
Miðvikudagur.
— — — Krökkt. er. ,af f ólki .
hér á baðströndinni í Brigh-
ton í dag, enda er þetta bezti
veðurdagur, sem komíð hef-
ur á sumrinu i Suður-Eng-
landi. Margt fólk ber þess
vitni, að það er í fyrsta sinn
á baðströnd í dag, að minnsía
kosti þetta árið. Fáir eru
mjög dökkir á hörund, flest-
ir hvítir eða fagurrauðir,
brúni hörundsliturinn heizt á
starfsmönnum og vinnufólki.
Brightoni er mi'kill baðstað-
ur, enda syðst í landinu, og
eiga margir borgarbúar af-
komu sína undir sumargest-
um. Sagt er, að baðstrandar-
fyrirtæk; hér, hóte] og
skemmtistaðir ýmsir, hafi
tapað milljónum á veðurfar-
inu í júní og júlí í saman-
burði við venjulegt árferði.
Það eru fleir; háðir veðrátt-
unni en bóndinn.
Baðströndin hér er geysi-
löng. í fjörunni er ekki sand-
ur, eins og á flestum bað-
ströndum, heldur allstórgerð
laus möl, að mestu gul á lit.
Sandur er þó á botninum í
sjónum. Veðrið er fádæma
gott í dag, tiltölulega bjart
sólskin, eftir því sem hér ger
ist, og um 30° hiti. Sjórinn
er þó ekki hlýr, enda fátt
fólk lengi úti í; það kýs held-
ur að flatmaga í iiörunni.
Það er nú líka venjulegast á
baðströndum. Meðfram allri
strandlengjunni eru sölubúð-
ir, matsalir og skemmtibásar
alls konar, geymsluhús, böð
og fataklefar. Geysimíklar
bryggjur ganga í sjó fram, og
er Hallarbryggja mest hún iríá
voli. Þar eru margs konar
furðuverk, sölustaðir, skrípa
básar Og veitingahús. Auk
þess er. á Hallarbryggju leik-
hús og bíó.
Brighton er ekk; ýkja stór
borg, en vel byggð og snot-
ur; íbúarnir álíka márgir og
íslendmgar, En í dag er fólkið
1 borginni áreiðanlega miklu
fleira, og svo er yfirleitt á
sumrum. Klukkustundar ferð
er frá London tii Brighton
með járnbrautarlest, og kost-
ar far.ð ellefu shillinga fram
Og til baka, eða úm fimmtíu
krónur á stjórnargengi.
Fimmtudagur.
— — — í dag á að vera
garðveizla hjá drottning-
unni, en hún fékk versta
kvef í fyrradag á ferð sinni
um norðurhéruð landsius og
varð því að flýta sér heim og
leggjast í rúmið. Eftir því
sem blöðin segja, verður
garðveizlunni þó ekkj frest-
að, maður drottningarinnar,
Filippus, verður að koma í
hennar stað að rahba við
tignargesti. Hann kemut'
stundum fram fyvir konu sína
ef ekki er því meira tilstand.
Bretar eru feikilega kon-
unghollir, hvar í flokk; sem
þeir annars standa. Útlending
um finnst þeir stundum
barnalegir í kóngadekri sínu,
en serinilega eykur krúnan á
samheldn; þjóðarinnar og
styrk til sameigmiegra á-
taka. Hjá Bretum er konuugs
fjölskyldan tákn hins eðia
þegns, og því gera þeir kröf-
. ur til hennar, en fyrirgefa
henni þó smáyfirsjónir, af
því að yfirsjónir eru mann-
legar. Hins vegar verður
drottningin að vera vel á
verði, þjóðin þolir ekki blett
á framkomu hennar eða henn
ar nánustu.
Eitt blaðið spyr um það í
dag, hvort drottningin sé að
verða veil vegna of mikillar
vinnu. Þetta kemur ókunnug
um allhlálega fyrir sjónir. við
fyrstu sýn, en tiifellið mun
þó vera, að það er ailmikið
amstur að vera drottning, sí-
felldar veizlur og hátíðlegar
opnanir og merkissamkom-
ur. Það tekur sjálfsagt á taug
arnar fyrir einn kvenmann
að standa í öllu því bardúsi.
Sennilega er ekkj nema von
hún fái kvef. öðru hverju.
Föstudagur.
---------Blöðunum hér í
London verður alltíðrætt urn
það þessa dagana, að íhalds-
flok-kurinn muni ekki vera
því eins and-vígur ög áður að
leggja til kosninga áður en
kjörtímabilinu lýkur. Hefur
gengi flokksins sýn.ilega
hækkað síðustu vikurnar, en
áður var stjórnarandstaðan
eða Ver-kamannafiokkurinn
talinn hafa mikla sigurmögu-
leika ef til kosninga kærni.
Blöðin í dag telja Macmilian
forsætisráðherra ekki mótfall
inn því að hafa kosningar í
haust, ef svo skipaðist í lofti.
Samt hefur Ihaldsflokkurinn
yfirleitt tapað í aukakosning-
um á undanförnum mánuð-
um. — Eigi að síður telur
hann sig hafa fengið svo
góðan byr í seglin hjá al-
menningi upp á síðkastið, að
forustumenn hans, með for-
sætisráð'herra í broddi fylk-
ingar, eru harla vígreiír
þessa stundina.
Talið er, að verkföll þau,
sem verið hafa að undan-
förnu og yfir vofa, séu vatn
á myllu íihaldsflokksins.
Millistéttirnar og fastlauna-
skari í Englandi, telur verk-
föll og kauphækkanir, sem
þeim fylgja, skrúfa upp verS
lag og auka dýrtíð, Fastjauna
menn dragast aftur úr og'
telja kjör sín rýrna við kaup
st.reitu verkáfólks. Þanmg
teljá þessar fjölmermu sféttir
baráttu verkalýðshreyfingai-
innar sér óhagstæða, eins og
nú er komið málum í þjóðfé-
laginu, en fastlaunaiöik og
millistéttir eru einmitt oft og
tíðum reikular í stjórnmál-
um og kasta sínu lóði á vog-
ina á víxl. A?erkamannaflokk
urinn sýpur því seyðið af
verkföllunum, en íhaldsfloki
urinn, sem er þeim andyígur
og fer ekk; í launkofa meS
það, græðir á þeim.
Enginn vafi er á því, að í
samvir-kum, menntuðum þjoo
félögum þarf verkalýðshreyí-
ingin að gæta sín vel. Bar-
átta hennar Og sigrar á þess-
ar; öld ;hefur gjörbreytt ölJ-
um aðstæðum og lífsviðhorfi,
öryggi er komið í stað ör-
birgðar, skattar fara í þágji
heildar í stað skattpíningar
auðjöfra á kostnað fjöldans
o. s.. frv. Hlutverk verkalýífe .
hreyfingar í þroskuðu, mennt
uðu þjóðfélagt er nu naeSta
þýðingarmikið, ef ekkí á 'a8
siá í bakseglin. Að minnsta
'kösti virðist .reynslan vera'sú
þessá stundina í Énglandi.
T.augardagur.
— — :— Fæðingarbær
skáldjöfurins Shakespeare,
Stratford on Avon, má aS
langmestu leyti heita helgað-
ur honum. Strax og maður
kemur inn í bæinn, blasir
nafn hans hvarvetna við'aug-
um, Off alls konar stofnanir
og fyrirtæki eru eftir honum
nefndar. Að vísu er ýmis
smáiðnaður í bænum, en. í-
búarnir lifa mjög margir á
frægðarnafni skáldsins og
hafa atvinnu við þær minn-
jngarstofnanir, sem stofnaðar
hafa verið og varðveittar em
þvf til héiðurs. . Shakespeare
er vafalaust frægasta og
mesta skáld veraldar, og því
er Stratford on Avon geysi-
mikill ferðamannabær. Þang-
að fara menn pílagríms- ógi
forvitnisferðir, og vitanlega
leggur fordildin þar drjúga®
skerf fram, eins og annai'S
staðar.
Margt er að sja í forna
markaðsbænum við Avon-
ána, þar sem Shakespeare
fæddist árið 1564 og dó árið
1616. Þar er fjöldi bygginga
frá Shakespearetímum, bálf-
timbruð, hlaðin hús í hinum
sérstæða enska stíl, sum hali
andf og hrörleg að vísu, önn-
ur furðu reisuleg enn. Mað-
ur gengur milli hmna gömlui
húsa, Og andblær fyrri aida
liggur óvænt í loftmu, enda
er fæðingarstaður skáldsins
búinn húsgögnum frá 16. öld,
bærinn, þar sem kona hans
ólst upp, heíur sömuleiðis að
geyma marga gamla muni,
og feðrabær móður hans * er
byggðasafn. Að vísu var hús-
ið, þar sem hann dó, rifið
1759. Það var þá prestsetur,
og presturinn gat ekki þolað
þennan sífellda gestagang
fólks, sem endilega vildi fá að
sjá herbergið, sem skáláið dó
í. Prestur gerði sér þá iíí’ó
fyrir og reif húsið! Hins veg-
ar er næsta hús við enn i
góðu ástandi, en þar bjó dótt
ir Shakespeares.
í dag var mikill fjöldi
ferðamanna í Stratford, sum-
ir komnir vestan um haf,
aðrir sunnan um mörg höf,
og enn aðrir að norðan eöa
Framlialð á 2. kSk.
ys-rn. veginn í svipuðu fari
•at't fyrir allt? En „Frjálsa
þrjá sjálfstæða bloma- og trja
heita1 hið fjölbreyttasta Ti. fólk, sem er geysifjölmennur