Alþýðublaðið - 06.08.1920, Blaðsíða 2

2
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Afgreiðsla
blaðsins er í Alþýðuhúsinu við
Ingólfsstræti og Hverfisgötu.
Síml 988.
Auglýsingum sé skilað þangað
eða i Gutenberg í síðasta lagi kl.
10, þann dag, sem þær eiga að
koma f blaðið.
Jlokkur orð um
jajnaðarmensku.
Eftir M. Hallsson. '
------------ .(Nl.)
Manngreinarálitið er eitt af mót-
pörtum jafnaðarins, það birtist í
ýmsum myndum, er ýmist kvelj-
andi' eða hlægilegt; kveljandi er
það á öllum sviðum misréttisins
og á þar víða afnotadrjúg ítök;
hlægilegt er það þegar það veitir
klæðaburðinum alia virðinguna, en
ekki persónunni, umbúðunum en
ekki innihaidinu.
Eg kom einu sinni úr margra
dægra illviðri á fiskiskipi inn á
Reykjavíkurhöfn, og var illa til
reika, í blautum og sjálfsagt óhrein-
um utanyfirgörmum órifnum samt,
með gamla og ljóta niðurbretta
húfu á höfði, því kuldi var.
Þannig útlítandi varð eg að fara
I land ásamt fleirum aí skipverj-
um til að fá eitthvað sem okkur
og skipið vanhagaði um. Eg gekk
einn inn í verzlunarbúð nokkra;
fyrir innan borðið var verziunar-
þjónn og verzlunarmær sem mér
virtist að ekki hefðu mikið að
starfa, en viti mennl hér kom
nokkuð þeim til dægrastyttingar,
og það var einmitt eg. Þau fóru
að benda á þessa ímynd sjálfs
ræfilsskaparins og flissa út um
nefið og samanklemdar varirnar,
pískrandi um það hvef þessi leppa-
iúði mundi vera.
Eg, sem er að eðlisfari upp-
stökkur, var kominn á fremsta
lilunn með að segja þessum upp-
sköfnu ,apparötum‘ menningarleys-
isins alvarlega til syndanna, en til
allrar lukku kom annað fyrir, svo
mér gafst ráðrúm til að stilla geðs-
munina, það var einhver frú, öll
marrandi í silki, sem þar kom inn.
Búðarmaðurinn tók álíka viðbragð
og köttur sem skotið er á, og var
i sömu svipan búinn að opna búð-
ardiskinn með annari hendi, en i
hinni var hatturinn í háalofti.
Búðarhjúin hjálpuðu nú frúnni
til að rífa niður úr hillunum á
borðið mikia hauga af álnavöru-
pökkum, og veittu henni óspart
af öllum þeim fjálgleik kurteisinn-
ar sem þau áttu til í forðabúri
höfðingjasleikjuskaparins; en svo
fór þó um síðir að frúnni geðjað-
ist ekki að neinu af öllum þessum
meistaraverkum vefnaðarlistarinn-
ar, hún gekk út án þess að kveðja,
og setti upp dálítinn þóttasvip um
leið og hún kipti lítið eitt upp
silkikjólnum í búðardyrunum; eg
fór lfka út í hálfgildings gremju,
án þess þó að hneykslast á virðingu
þeirri er frúnni var veitt, hún hefir
máske verðskuldað það, en eg
þóttist ekki hafa verðskuldað ó-
virðinguna sem mér var í té látin.
Slfkt manngreinarálit á sér stað
aðallega hjá því fólki sem veiklað
er af fmyndunarmentun, og er
mér sagt að veiklun sú sé algeng
hjá símameyjum.
Það er sjálfsögð skylda að veita
fyrirfólki tilhlýðilega virðingu og
kurteisi, en engum sannmentuðum
og hrokalausum heldri mönnum
er nein þægð í hégómlegum skrið-
dýrshætti frá hinna hálfu er standa
eitthvað neðar f mannfélagsstig-
anum.
Það eykur lfka kala og virðing-
arleysi hjá hinum smáu til verzl-
ana- og símafólks, þegar það tek-
ur þeim með tómlæti, stríðni eða
ónotum; sem betur fer á þetta sér
ekki víða stað, hitt er aftur hægt
að sanna, að það er tii hér í
Hafnarfirði, álít eg það siðferðis-
Iega skyldu yfirboðara þeirra sem
svo eru gerðir, að gera þeim á-
minningu, ef þeir annars standa
sjálfir feti framar á menningar-
brautinni, Þegar farið er að hugsa,
tala eða skrifa um rétt og mis-
rétti, jöfnuð og ójöfnuð, finst mér
þar vera ótæmandi efnisuppspretta
fyrir hendi, sem mun þó, eftir
eðli sínu, verða fremur en margt
annað undirorpið misjöfnum dóm-
um og mjög deildum skoðunum
manna,
Öll hin drottnunargjörnu og
stjórnþyrstu öfl í tilverunni, bæði
í rfki náttúrunnar hið ytra, og hið j
innra í mannsandanum, hvort sem j
þau eru andlegs eða veraldlegs
eðlis, hafa frá upphafi átt við
gagnstæð öfl að stríða, og hefirj
þar ýmsum betur veitt, og á því
mun óslitið framhald verða með-
an þessi stríðs- og syndaheimur
verður ekki fyrir einhverri ger-
breytingu. Þessi gagnstæðú öfl,
sem eru hið bliða og hið stríða,
hið góða og vonda, rétta og ranga,
vilja hvort annað afmá og hvors
annars tilverurétt fyrir borð bera,
og þar sem þetta stríð á sér stað
í hverri einstakri mannpersónu.
hvað mun þá ske á hinum rúm-
beztu og víðáttumiklu sviðum
heimsins og mannkynsheildarinn-
arf Slæ eg svo botninn f grein-
arstúfinn, gerandi ráð fyrir að
sumum þyki nóg komið, og fall-
ist ekki mjög vel á slíkt góðgæti,
hvorki hvað orðfæri, efni né mein-
ingu snertir, en það var nú einu
sinni svo um hnútana búið, að
hver verður að syngja með sínu
nefi og fljúga svo sem hann er
fiðraður.
Eg vildi eg gæti iátið þann
kraft fylgja greinarstúf þessum,
að hánn yrði nothæfur sjónauki
handa athugaiausri skammsýni og
hálf-blindum einstrengingsskap, í
gegnum hvern þau heiðurshjú
gætu rekið augun í það, hvort
jafnaðarhugtakið hafi ekki við full-
an tilverurétt og gildandi rök að
styðjast, svo þau hægðu á sér við
akkorðsvinnu þá, að gera allart
upphugsanlegan jöfnuð að hræði-
legustu ófreskju.
Hafnarfirði, í júlí 1920
Nýjar steínur.
Hér er um þessar mundir stadd-
ur danskur maður að nafni Vett„
Hann er stórefnamaður, sem séð
hefir hvert núverandi fyrirkomu-
lag á þjóðfélaginu steínir. í Þýzka-
landi hefir þjóðhagsfræðingurinn
Rudolph Steiner fyrir skömmu
gefið út rit er ræðir nýjar stefnur
í þjóðfélagsmálum. Hann viður-
kennir fullkomlega galiana sem nú
eru á þjóðfélagsskipulaginu og
bendir því á leiðir, er hann hygg-
ur að lækna muni meinin. Þessar
stefnur eða stefna sem á íslenzku
hefir hlotið nafnið: þrfskifting,
hefir hlotíð allmikinn byr meðal
gáfaðra borgara víðsvegar, og hefir
Vett meðal annara tekið ástfóstri
við þær. Er ferð hans hingað gerð
til þess aðallega, að koma hér af
stað þessari hreyfingu. Stofnaði
hann i þessu augnamiði til fundar
1