Morgunblaðið - 27.09.1972, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ, M1ÐV1KW5AGUR 2T SEPTEMBER 1972’
11'
LANDHELGISGÆZLAN bauð S
gær blaðamönnum að skoða
Hval 9, sem tekinn hefur verið
leigrunámL Á fundinum kom í
Uós ágrciningur um sjóhæfni
skipsins á vetinm, þegar mis-
jafnra veðra er von. Pétur Sig-
urðsson, forstjóri Landhelgis-
gæzlunnar, sagði að skipið hefði
hnffærnisskírteini til veiða á út-
hafi án allra takmarkana, en Ing
ólfur Þórðarson, sem verið hefur
skipstjóri á Hval 9 frá árinu 1965
og þar tíl á síðasta ári, taldi
nokkuð uggvænlegt að ætla skip
Inu störf að landhelgisgæzlu, þeg
ar ísingar gæti verið von og þar
sem yfirbygging skipsins væri
ekki eðlUeg miðað við stærð
þess. Hjálmar R. Bárðarson, sigl
ingamálastjóri, sem sat fundinn,
kvaðst ekki hafa stöðugleikaútr
reikninga fyrir skipið, en taldi
engan mann hæfari en Ingólf til
Lm borð í nvja varðskipinu, Hval 9, í gær. Frá vinstri: Loftur Bjarnason, forstjóri Ilvals hi.,
Hjálmar R. Bárðarson, siglinga málastjóri, Helgi Hallvarðsson, skipheri-a og Pétur Sigurðsson,
forstjóri Landhelgisgæzlunnar. — Ljósm. Mbl. Kr. Ben.
Engir stöðugleika-
útreikningar til
Hart deilt um sjóhæfni Hvals 9, í vetrarveðrum
þess að meta hæfni skipsins. —
Hins vegar sagði Hjálmar að
með skynsamlegri siglingu, væri
það vel sjófært.
Þennan blaðamannáfiuíid 'Jm
borð í Hval 9 sátu Pétur Sigurðs
son, forstjóri Landhelgisgæzkinn
ar, Hjálmar R. Bárðarson, sigl-
inigamálastjóri, Loftur Bjamason
lorstjóri Hvals h.f., Helgi Hall-
varðsson, skipherra, sem tékrar
nú við Hval 9 og IngóMur Þórð
arson, skipstjóri á Hval 9 undan
•’farin 6 ár.
ÍSING VEIKIR STÖDUG-
LEIKA SKIPSINS
Eftir að Hafsteinn Hafsteins-
son, blaðafuiltrúi Landhelgisgæzi
unnar hafði boðið menn vel-
komna um borð í Hval 9, lét Ing-
ólfur Þórðarson í ljós álit sitt á
skipinu. Ingóifur sagði:
„Hvalveiðiskipin eru byggð í
ákveðnuim tilgangi, til þess að
stunda hvalveiðar. Þessar veiðar
fara alte staðar fram að suanar-
lagi. Sjóhæfni skipanna er góð
með tilliti til þessarar notkunar
og stöðugleiki hæfilegur á með
an ekkiert bætist á yfirbyggimgu
þeirra.“ Hann sagði að sér þætti
nokkuð uggvænlegt til þess að
huigsa, að nú ætti að nota hval-
veiðiskipið till starfa hjá Land-
heligisgæzlunni og nota ætti það
I vetrarveðmum. Yfirbygging
Skipsins vseri ekkí eðli leg miðuð
við stærð þess og reiðinn að fram
an væri mikill. ísþungi myndi
veikja stöð'Uiglieika skipsins og
gæti reynzt þvl hættuflegur.
Ingólfur sagði að stöðugleiki
skipsáns við eðlilegar aðstæður
væri góður, en hefði vatnl oig ol
íu verið eytt og gieymar þes®
taemdir gæti jafnvel verið stór
hættulegt að sigla þvi í bKð-
skaparveðri og hefði hann eitt
sinn tent í slíkri aðstöðu. Hann
kvaðst sannfærður um það, að
skipdð hentaði ekki til þeirna
starfa, sem Landhelgisigæzlan
ætllaði að nota það. Hins vegar
vseau innréttLngar skipsins til fyr
irmyndar og reynt hefði verið að
háldiá þvi í horfinu. Allur aðbún-
aður skipshafnar væri og til fyr
irmyndar.
■'I||,I|“ i" 'V i
ENGIR STÖÐUGLEIKA-
ÚTREIKNINGAR TIL
Þá var Hjálmar R. Bárðarson,
sigliingamálastjóri sprurðiur um á
Ut hans á ummælum Ingóitfls. —
líjálmar sagði:
„Ég eifast eikki um það, að eng
inn er hæfari til þess að meta
sjóhæfni skipsins en Ingólfur
Þóirðarson. Ég hefi ekki undir
höndum stöðugleikaútreikninga
yfir skipið og eflauist er það
rétt að svo borðlágum skipum er
hættara við ísingu en öðrum.
Einniig er reiðanuim hætt að
safna á sig ís. Hins vegar er það
ljóst, að með skynsamdegri sigl-
ingu er skipið vel sjófært og i
lagi til sinna nota. En nauðsyn-
legt er að gæta varúðar við sigl-
ingu þess.“
Pétuir Siigurðsison, forstjóri
Landhelgisgæzlunnar sagði að
Landhelgisgæzlan hefði um sina
daga gert út æði mismunandi
skip og mörg hver hefðu ekki ver
ið einis stór og þetta. ísingar-
hætta væri fyrir hendi aðallega
úti af Vestfjörðum og þá þyrfti
að gæta varúðar á hvaða skipi
sem væri. Hins vegar taldi hann
isingarhættu mun minni fyrir
Suðurtandi.
HAFA HAFFÆRNISKÍRTEINI
TIL HVERS KONAR CTHAFS
SIGLINGA OG VEIÐA
Pétur kvað Landheigisgæzluna
hafa haft huig á hvalveiðiskipum
til þess að leysa aðkalflandi vanda
mál gæzlunnar. Mikill kostur
væri við hvalveiðiskipin, að þau
hefðu góðan gang, en því væri
ekki að leyna að við aukinn
ganghraða minnkaði oft sjóhæfni
skipa. Einnig hefði komlð til
greina að taka ísflenzka togara til
landhelgisgæzlu, þvi margir
þeirra væru góð sjóskip, en þá
vantaðí ganghraðann. Hvalveiði
skipin byðu upp á góðar aðstæð
Uir fyrir éihöfnina og þau væru
lipur í snúningum. Hvalveiðiskip
in hefðu haffæmiskirteini til
hvers konar úthafsveiða og sigl
inga. Hvaiur 9 væri 60 rúmfliest-
um minni en varðskipið Þór o%
skrokkurinn um 30 rúmflestum
minni. Yfirbygging Þórs væri
mieiri en yfirbygging Hvals 9. —
Þá taldi hann mikinn akk í því
vélarafli, sem Hvalur 9 hefði upp
á að bjóða en það væru 1900 hest
öfl. Aðalvél Hvals 9 er gufuvél.
Pétur Sigurðsson kvað ekki
nauðsynflegt að igera miklar
breytingar á hvalveiðisikipimi. —
Ákveðið hefði þó verið að taka
göngubrú, sem liggur frá brúnni
og fram á, þar eð hún væri til
trafala og skyggði á útsýnið úr
birúiini. Á skipinu væri og bySsu-
palfliur fyrir hendi. Þá kvað Pétur
skipið henta vel að því leyti að
það er innarngengt undir þiljum
og þvi hægt að sigfla i misjöfnum
veðrurn og komast á miflli skips-
hluta. Hann kvað og skipið ekki
vera tiltakanlega borðJágt, en
kvaðst þó ekki fremur en sigl-
ingamálastjóri hafa séð stöðuig-
leikaútreikninga fyrir skipið.
GANGHRAÐI
Þá tók til máls InigóMúr Þórð-
ar.son og kvaðst vilja leiðrétta
fulflyrðingar um ganghraða skips
iras, sem birzt hefðu í blöðum. —
Hann sagði, að venjulega væri
siglt á 130 snúningum á aðalvél
skipsins og gæfi það gamghrað-
ann 12 sjómihir. Þegar vel væri
siglit og vélin snerist um 140 snún
inga, gæfi það ganghraðann 13%
milu. Hámarkssnúningsigeta vél-
arinnar væri 146 snúningar og
þedr 6 snúningar myndu ekfld
gefa ganghraða, sem væri 14 til
15 sjómíliur, eins og sagt hefði
verið að skipið kæmist. Kannski
væri unnt að koma skipinu upp
í 14 sjómilna hraða, en vélin
þyldi ekki slíkt álag, nema í
haesta lagi í tvær kiuikkustundir.
Mætti skipið hins vegar mótvindi
dytti gamghraði þess strax nið-
ur í um 10 sjómífliur. Vélina kvað
Ingólíur vera léttbyggða og þola
iifla hliðarvelting. Hins vegar
kvað Ingólfiur Hval 9 þola meira
en aðra hvalibáta Hvals h.f. í
einhverjum sjó og 9 til 10 vind-
stiguim sagði Ingólfur að ekki
þýddi að reyna siglingu á skip-
inn Þá væri aðeins uainrt að halda
sjó.
ÁRVAKUR OF
SVIFASEINN
Þá var Pétur Sigurðsson spurð
ur að þvi, hvers vegna Landhelg
isgæzlan notaði ekki heldur Ár-
vakur í stað þess að leggja á-
herzlu á að flá hvalveiðiskip til
gæziiustarfa. Pétur svaraði þvi til
að Árvakur væri byggt sem vita
og baujiuskip og við smíði þess
hefði verið lagt allt upp úr því að
það yrði sem stöðugast í sjó. —
Þessi stöðuigleiki yrði aftur á
móti til trafafla við gæzliuistörf
og gerði skipið seint í svifluim,
svo að ekki væri unnt að beita
því að gagni við gæzliustörf. —
Hvalbátamir væru hins vegar
smíðaðir til úthafsveiða og hefða
yfirdrifið vélarafl. Hvalur 9
hefði kosti til að bera sem erfitt
væri að firma í öðrum skipuim.
Hann væri sterkt skip, fljótur í
snúningum og aðstaða áhafnar-
innar væri góð um borð. Þá sagði
hann, að alflar breytingar á skip
_inu yrðu jafnframt gerðar til
hagsbóta fyrir Hval h.f. Skipið
væri búið gírókómpás, en gæzl
an myndi bæta við einhverjuim
radíótækjum. Þá sagði Pétur, að
í landhelgisdei'lunni 1958 hefði
komið til tals að leigja hvalveiði
skip, en það mál hefði þó aldrei
komizt á rekspöl þá. Þá kvað
Pétur Norðnmenn hafa notað hval
veiðiskip til landhelgisgæzlu þeig
ar þeir færðu landhelgi sína út
í 12 sjómílur.
Við þessi orð gerði Loftur
Bjarnason athugasemd. Hann
benti á, að Norðmenn hefðu ekki
notað norsk hvalveiðiiskip tifl
landhelgisgæzliu, heldur hefði
norska rikið keypt hvalveiðibáta
á Gíbraltar og breytt þeim i
varðskip. Haflsteinn Haflsteins-
son gaf Mbl. þær upplýsinigar,
að hér myndi vera átt við þrjú
norsk varðskip, sem upphaflega
heifðu verið hvalveiðiskip og
smíðuið voru 1957. Heita þau
Andenes, Nordkapp og Senja,
öll rúmliega 1000 rúmlestir.
Þá var nokkuð rætt uim hugsan
bega togara sem komið gæ-tu að
gagni við landhelgisgæzlu. Pét-
ur upplýsti, að togarinn Hafliði
hefði verið skoðaður í þessu
augnamiði, en hann hefði ekki
verið talinn henta. Siigflinigamála-
stjóri sagði, að togarar væru yfir
leitt með kjalarhæl, sem gerðu
þá miun stefnufastari, en hval-
veiðiskip væru kjalarhælslaus og
því liprari í snúninguim. Því
væri þau aftur hvikuilii í stýri.
VANDMEÐFARIN GUFUVÉL
f Hval 9 er gufluvél. Loftur
Bjarnason sagði, að í skipinu
væri gufuketill, sem væri vand
meðfarinn, og sagði hann, að
ekki væri sama hverjir sæju uim
vélina. Pétur hafði á orði, að
hann hiefði beðið véMjóra Hvals
h.f. um að vera með á skipinu og
hefði hann tekið vel í að fara
með skipinu í fyrstu flerðir þess
á vegum Landheligisgæzluinnar.
Lofltur sagði að vélstjórinn hefði
sagt við sig að hann myndi fara
i tvo túra eða svo, en hann fenig
ist. ekki til þess að vera á skip-
iniu við þessar aðstæður í vet-
ur. — Þá lét hann í ljós ugg
yfir því, að skipið yrði ekki koim-
ið í heindur Hvals hf. í tæflta tíð
fyrir næstu hvalveiðivertíð.
Fjöldi manma ætti atvimmu og
aflkomu undir því að skipið kæmi
til baka í tælka tóð og í fuiflkommu
áistandi.
Ingóllfúr Þórðarson, slkipstjóri,
bar þá fnarn eimia spurmiimigu við
Pétur Sigutrðsson. Hanm spurði,
hvort forstjóri Lamdhelgisgæzl-
umtnar hefði komið um borð í
hvalskipin og sflcoðað þau, áður
em bráðabirgðalögiin um leigu-
nám þeirra hefðu verið gefim út.
Pétur sagði að hanm hefði ekki
skoðað skipin áðu,r em bráða-
bingðalögin hefðu verið gefin út,
en hamm hiefði þefldct þau af af-
spurn og það væri viðurkemmt, að
hvalveiðiskip hentuðu til slikra
starfa. Þá sagði Imgólfur, að hann
hefði um áraraðir haft með slkip-
ið að gera. Honum þætti orðið
vænt um það. Hanm kvaðst voma
og biðja þess að gæfa og gemgi
fylgdi því í framtíðinni við ný-
verkefmi, svo og nýrri áhöfn
þess. Pétur þakkaði honuim góðar
óslkir og kvaðst þess fullviss, að
áhöfm Hvals 9 mytndi við gæzlu-
störf mimmast vamaðarorða hans.
Með góðum viljá allra kvaðst
hanm þess fullviss að skipið yrði
öllum til gæfu og líamdimu til
sóma.
SIGLA ÞARF SKIPINLT
MEÐ GÁT SEM ÖÐRUM
SKIPUM
Helgi Hallvarðsson,, sem verð-
ur sfltipihenra á Hval 9, var nú
spurður álits á skipinu. Helgi
sagði, að hamm gæti ekki dæmt
um sjóhæfmi skipsimts, þar sem
hanmi hefði enm ekki siglt því.
Hamn Ikvaðist gera sér ijóst að
sigla þyrfti skipinu með gát sem
öðrum ski'pum er veður væru
vomd. Þá lét Hjálmiar R. Bárðar-
som þess getið, að Hvalur hf., og
Loifltur Bjarnason, ættu mikið
hróis skiMð fyrir meðferðina á
skipinu. Þvi hefði verið vel við
haldið á allan hátt. Hvalur 9 er
smíðaður 1952 og var keyptur tii
landsins 1965 eftir að Alþingi
hafði með löigum leyft innfflratn-
inig hans og nokkurra annarra
hvalveiðiskipa. En skv. lögum
er bamnað að flyta inn til lands
ins,skip sem eru eldri en 12 ára.
Einu sinmi áður hefur verið veitt
umdanþága frá þessum lögum —
er Hæringur var keyptur til
lamidsims.
HVENÆR VERÐUR SKIPINU
SKILAÐ AFTUR?
Imgólfur Þórðarson sagði, að
Pétur Siigurðsson hefði sagt I
gamini, að harnm vaeri þess full-
viss að áhöfn Lamdhelgisgæzlumm
ar myndi kumrna svo vel sið sig
um borð í Hval 9, að húm miyndi
neita að afhenda skipið. í fram-
haldi af þessu spurði Loftur
Bjamas'om, hvort hanin gæti femg-
ið skýr svör við þvi hvenær
skipið kæmi aftur til Hvals hf.
Pétur sagðflst ekki geta svarað
því, hvort sfldpið yrði afhent
Hval hf. fyrir neestu hvalveiði-
vertíð, en þessi ummæii hefðu
verið viðhöfð í gammi, eins og
Inigólfur hefði haft á orði. Loftur
kvað öílu gamni fyligja nokkur
alvara og það væri alvarlegt mál,
ef skflpið yrði ekki tilbúið tií
veiða að vori.
Þá var Loffbur spurðiur iim
leiigiukjör. Pétur skaut því inm, að
unnt yrði að kcmaist að sam-
komtui’iagi iim leflgu fyrir ákipið,
em Loftur kvaðst ætfla að láta
mat flara flram. í vetur hefði ver-
ið ætliunim að skipið færi i 20
ára s'koðun og fyrirhiugað hefði
verið að starfsmenm Hvals ynmiu
að því í vetur. Skipið yrði að
vera fulflikomið að vori, svo að
ekki kæmi tifl þesis að það stöðv-
aðist á miðri vertið næsita sumar.
Slikt immdi sikaða mjög gang
vertí ðarl'nm'a r, awik þess sem það
myndi korma iflfla við stiarfsimen.n
Hvals hf.
Péfljur Sigmrðssinm, florstjóri
Lamdihelgisgæzlunnar, skýrði
blaðamanmi Mbl. frá því í lok
bLaðaimarimaifluindairins i gær, að
nú myndi Hvailtur 9 verða tnáflað-
ur í hlirwaim gráa lit gæzliumnar,
en tii þess þarf sfldpið að fiara í
slipp og flarið verður yfir afller
vélar skipsims.