Morgunblaðið - 07.11.1972, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. NÓVEMBER 1972
Prentunar- og útlits-
gæði minni en erlendis
— segir danski umbúða-
sérf ræðingurinn, Ernst Ryaa,
um ísl. umbúðaframleiðslu
NÝLEGA DVALDIST hér á
landi um þriggja vikna skeið
Ernst Ryaa, sérfræðingur frá
dönsku umbúðastofnuninni,
og heimsótti hann um 30 ís-
lenzk fyrirtæki, sem fram-
leiða eða nota umbúðir í rik-
um mæli. Rannsakaði hann
þarfir og kostnað fyrirtækj-
anna í sambandi við umbúðir
og gaf ráðleggingar um efni,
gerð og véiakaup til að leysa
þessar þarfir á hagkvæmari
liátt.
Það voru Félag íslenzki'a
iðnrekenda og Iðnþróunar-
sjóður sem höfðu saanstarf
um að fá Ernst Ryaa hingað
til lands, og er þetta eimn lið-
ur í fjötþættu samstarfi þess-
ara aðiila um að fá sérfiræð-
inga til að vera til ráðuneytis
um haigræðingu og breytt
vinnubrögð í islemzkum iðn-
fyriirtækjum. Áður hafa kom-
ið hingað sérfræðingar til
ráðumeytis í fataiðnaði, hús-
gagnaiðnaðí, innréttingasmi ði,
sælgætisgerð og málmiðnaði.
Er ráðgert var að leita sér-
fræðimgsaðstoðar á sviði um-
búðagerðair og notkunar, var
ieitað tii danska fyrirtæk-
isins „E5mballageinstituttet“.
Tók það þeirri málaleitan
ákaflega vel og bauð félags-
mönnum Fll 20% afslátt af
öllum greiðsium fyrir þjón-
ustu. Kom Ernst Ryaa fyrsit
hingað tiil lands í vor og
dvaldisf þá hér í viku til að
kynna sér stöðu þessara
mála, og urn miðjam sept-
ember kom hamm slðan himg-
að til lamds á ný til að hefja
ráðgj a farstörf.
Mor'gumblaÖið hafði tal af
Ermsit Ryaa og spurði hamm
um störf hans. Hanm raxidi
fyrst um dönsiku umbúða-
stofmumina og sagði, að þetta
væri 20 ára gamalt fyrirtæki,
sem ekki væri rekið í bagm-
aðarskyni, heldur til að leysa
ákveðin vandamál iðnaðar-
fyrirtækja í Dammörku, eftir
óskum þeirra. Fyrirtækið er
að þriðja hiuta í eigu um-
búðaframleiðemda, að þriðja
hluta í eigu umbúðamotenda
pg að þriðja hluta í eigu
samgöngu- og fliuitningafyr-
istækja. Fyritrtækið nýtur
ekki ríkisstyrks, nema til
rannsókna, sem það fæst
við eftir því sem tími og
aðstæður leyfa. Starfsmenn
fyrirtækisins eru 12, flestir
sérfræðingar á vissum svið-
Ernst Ryaa,
ii mbúðasérfræðingur.
um umbúðagerðar og notkun-
ar.
Um helztu niðurstöður at-
hugumar simmar á umbúða-
gerð og notfcun hjá islemzkum
fyriirtækjum sagði Ernst
Ryaa: „Það er tvenmt, sam er
áberandi. Allt of m.i'kið er um,
að mannsaflið sé notað í stað
lítilla véla, og prentunar- og
útlitsgæði umbúða stamda
nokkuð að baiki því, sem er-
lendis tíðkast. Þá má eimnig
nefna, að umbúðamotemdur
eru flestiir of imikliar aurasálir,
hvað smertir umbúðakaup, en
svo eyða þeir yfMeitt alilt of
miklu í pökkumankostmað og
tapa þammi'g, þeigar á heild-
ina er litið. Pá eru of lítil
samvinma mil'iii umbúðafram-
leiðenida og motemda, og flieira
mætti mefma.“
Hvað vélianotkumimni við-
víkur sagði Ennst Ryaa, að
islemzkir fraimleiðemdur hugis-
uðu of mikið um stóru, hrað-
gemgu vélamaæ, sem notaðar
eru hjá stórfyrirtækjum er-
lendis, og þes vegna yrði yf-
irleitt ekkert úr vélaikaupum.
En það væri hægt að fá liitlar
vélar, sem gætu spamað mikla
vimnu, og mymdu bonga sig
upp á tveimuir árum. Þær
kostuðu kammski 700—800 þ.
kr. Með þessuim vélum væri
einnig hægt að draga stór-
iega úr umbúðiakostmaðinum.
Nefmdi Ryaa má'li sínu til
stuðnimgs dæmi um tvö fyrir-
tæki, sem hamn hefði heim-
sótt þamm diaig, sem viðtalið
fór fram, en þar mætti spara
75—80%. umbúðaikostmaðarins
með þvi að nota sérstaikar
plastumbúðir i stað bylgju-
pappakassa. 1 þessu siambamdi
mætti meína, að umbúðir
væru stundum alls efcki í
samræm'i við raunverulega
þörf, t. d. væru sumir fram-
leiðendur, sem eimkum dreiifðu
vörum á markað í Reykjavík
og nágremmi, sem notuðu
óþarfleiga vamidaðar umbúðir,
em aðrir, sem þyrftu rnikið að
semda út á land, notuðu
kannski of lélegar umbúðir.
Um prentumar- og útlits-
gæði umbúða sagði Ermst
Ryaa, að þar vamtaði talsvert
á. Premtarar virtust ekki vera
nógu kröfuharðir við sjálfa
sig, og oft létu þeir frá sér
fara íramleiðslu, sem motand-
inm ætti alls ek'ki að láta sér
korna tii hugar að taka sem
gi'lda vöru. Og þá væri al-
ramigt af notamdianuim að æfla
að mota hama, ef hanm femgi
hama á liægra verði eða jiaím-
vel igetfins; söluigiMi vörummar
í umbúðumum féldi miður
með útlitsgæðum umbúðamna.
Þeir, sem 'hönouðu umbúðim-
ar og réðu útliti þieirra, væru
oft l'ltt fróðir um framl'eiðslu-
hliðina, kymmu ©kki að nýta
möguileika efnamna, sem þeir
væru að fást við og mæðu ails
ekki að gena umbúðiirmar
mógu aðlaðandi fyirir við-
skiptavini í verzlumum. Stæðu
umibúðinnar hölium fæti í
s'amfceppmi við erlendar vörur
á ísfenzkum markaði og memm
gætu ekki gert sér neimar
vonir uim að þær reymdust
betiur á erlemdum markaði. —
En Ryaa gat þess eimmig, að
oft væru hömnuðum og um-
búðafram'leiðendum gefirm
svo maumuir timi til umidir-
búnings, að útli't og gæði um-
búðamraa liðu fyrir það og
framleiðslukostna'ðurinm yrði
miklu hæirri en el'la. Um-
búðanotemdur væru of óþolin-
móðir, getrðu of litlar áœtlam-
ir fraim í tíimamm og horfðu of
mikið i útgjöildim.
Þess má geta að lokum, að
Félaig íslenzibra iðnneltenda
hefur nú efnt tM þriðju um-
búðasamikeppninmar, em hinar
fynri vonu haldmar 1968 og
1970. Þá skal og mefnit, að ís-
lemzkum umbúðafraimleiðemd-
um og notemdum gefst kostur
á að taka þátt í hópferð á
hina miklu uimbúöa- og pökk-
unarsýningu í Dusseldorf í
maí 1973, en þar munu m. a.
ráðgjafar frá dönsku um-
búðastofmumimimi vera með
sérstaka deild og mumiu þeir
verða islenzkuim gestum til
ráðumeytis á sýmimgummi.
Þórður Jónsson, Látrum:
„Vistheimilið Breiðavík66
í ÞÆTTINUM „Sjónaukinn",
sem sennilega á eftir að verða
vinsæll sjónvarpsþáttur, var nú
fyrir skömmu meðal annars fjall-
að um Vistheimilið Breiðavík,
og voru til svara um það, sál-
fræðimgur, og Kristján Sigurðs-
son fyrrverandi forstjóri Breiða-
víkurheimilisins.
Þar kom greimilega fram, sem
og er ekkert nýtt meðal þeirra
sem telja sig, og eru sjálfsagt
sérfræðingar í sálfræði og upp
eldismálum, að Breiðavikurheim-
ilið sé svo afskekkt og langt frá
Reykjavík, að ekki sé uppeldis-
lega séð hagkvæmt að nota heim
ilið, vegna þess að vistdrengir
þar séu svo afskekktir og einangr
aðir frá þéttbýlismenningunni,
sem þeir þó hafa hnotið í, að
skaðlegt geti verið þeirra upp-
eldi. Einnig kom fram, að erfitt
sé að fá sérfræðinga á svo af-
skekktan stað, sem kann rétt að
vera, ég þekki það ekki svo vel.
En Breiðavík hefur alltaf haft
gott fólk, ágætt fólk, en lengstaf
úrvalsfólk, þrátt fyrir sína ein-
angrun.
Með fuilri virðingu fyrir sér-
fræðingum í sálfræði og uppeld-
málum, og þörfinmi á þeirra störf
um, þá hef ég þó aldrei getað
skilið þessa afstöðu þeirra tii
Breiðavikur, og finnst þeir fara
þar í gegnum sjálfa sig, af því
að ég sé ekki muninn á, að þeir
drengir sem á vistheimilinu
dvelja séu einangraðri heldur en
aðrir drengir, sem á öðrum heim-
iium dvelja í sömu sveit, nema
síður sé. En í þessari sveit, eins
og um allt land, er fjöldi sumar-
dvalarbarna úr þétthýlinu, svo
mikið sem fólk telur sig geta
tekið við, vistað hingað af ein-
staklimgum og forstöðumönnum
barnaverndarmála, og sum til
lengri dvalar. Hví í ósköpunum
stoppa þessir sérfræðingar, sem
telja einangrunina sem við búum
við bömum svo hættulega, þetta
ekki af? Eða gera þessir aðilar
þetta í trássi við þá? Nei, ég held
að þeir viti það eins og aðrir, að
þessi saga um einangrunina er
skáldsaga, sem heyrir fortiðinni
til.
Ég er ekki fróður maður, enda
hef ég aldrei uim það heyrt getið,
að það hafi orðið manni til baga,
eða farartálmi á lifsbrautinni, að
hafa verið alinn upp í sveit, eða
hafa dvalizt í sveit sem barn eða
fiullorðinn maður. MikUl fjöldi
Reykvíkinga og annarra þéttbýl-
ismanna er upp alinn í sveitum
landsins, og það heftir þá ekki i
því að gegna hvaða stöðu þjóðfé-
lagsins sem er og verða að hin-
um nýtustu sonum þjóðarinnar,
engu siður en þeir sem hafa alizt
upp í þéttbýlinu. Og sem betur
fer, þá held ég, að það séu ekki
borgarbúamir frá hinum af-
skekktu sveitum, sem lögreglan
á mest í útistöðum við, eða sem
þarf að stækka fangahúsin fyr-
ir.
STADREYNDIR
Það væri gieðilegt ef hægt
væri að kasta vistheimilinu í
Breiðavík af því, að ekki væri
lengur þörf fyrir það, en því mið-
ur, þá held ég að þannig sé það
ekki. En upp á síðkastið hefur
heimiiið ekki verið nýtt nema að
litlu leyti, þótt fólk og aðstaða
hafi verið fyrir hendi og lítið
eða ekkert frá Reykjavík, sem
og eðlilegt er, þar sem sérfræð-
ingar þar telja þetta svo vafa-
saman stað. Það sem mikið hef-
ur á skort í sambandi við rekst-
ur Breiðavíkurheimilisins, og
verið að mínum dómi mjög til-
finnanlegt, er að það er enginn
aðili sem fylgist með drengjun-
uim eftir að þeir koma frá Breiða
vik, engin opinber stofnun sem
greiðir fyrir þeim út í atvinnu-
Mfið og í skóla, engin sem þeir í
trúnaði geta snúið sér til rmeð sin
vandamál, nema þá helzt til fyrr-
verandi forstjóra heimilisins. Að
vísu eiga margir þeirra góð heim
Oi og eru ekki i neinum vand-
ræðum, en aðrir eiga jafmvel eng
in heknMi, eða sem kalla mætti
því nafni, og eru þvi mjög illa
settir.
VISTIIEIMIEANNA ER ÞÖRF
Mér finnst að heimilið, sem nú
er góðu heilM verið að taka í
notkun í Kópavogi, gæti einmitt,
og er kannski ætlað það hlut-
verk, komið hér inn í og sinnt
því hlutverki foreldra, sem dreng
ina oft vantar, þegar þeir koma
frá Breiðavík. Ég tel, að for-
stjóri Kópavogsheimilisins, Krist
ján Sigurðsson og frú hans,
Rósa Bjömsdóttir, séu kjörið
fólk til að gegna því foreldra-
hlutverki.
En ég tel tvímælalaust, að þjóð
félagið hafi ekki efni á því, frá
öllum hiiðuim séð, að láta ónot-
aða þá aðstöðu, sem búið er að
koma upp i Breiðavík. Þar væri
heppilegt að hafa 10 til 15
drengi, á aldrinum 9-13 ára. Eldri
aldursflokkar eiga alls ekki að
vera þar. Þjóðfélagið hefur held-
ur ekki efni á því, að eiga ekki
heimili fyrir stúlkur uppi í sveit.
HJÁLPARSTARF
Það er varla vansalaust vel-
ferðarþjóðfélagi eins og við mun-
um telja okkur til, hvað lítið er
gert til að koma i veg fyrir að
stór hópur þegmanna fari í hund-
ana, eins og það er kaMað. Sorg-
legast er þó, að alls ekkert raun-
hæft er gert fyrir stúlkumar i
þessuim málum. Finnst mér ekki
mikið bera á kvenréttindakonum
og „rauðsokkuim" í þvi að tala
máli nauðstaddra kynsystra
sinna, því miður.
Hugsum okku.r það mikla
hj'álparstarf sem Magnús Sigurðs
son hefur verið að vinna, en einn
ig mætti kalla hann föður vist-
heimilisins i Breiðavík. Þetta er
bara einstaklingur með gott fólk
með sér. Hvað gæti þjóðféiagið i
heiid, ef það í raun og veru vildi
sinna þessum málum?
NÁM
Ég hef lítilega fylgzt með
þeim drengjum, sem hafa komið
á heimilið í Breiðavík, af því það
er í nágrenni við mig. Hef ég
haft góð kynni af starfsfólki þar,
og svo hefur sálfræðiniguir sá,
sem hefur haft eftirlit með heim-
iMnu, dr. Símon Jóh. Ágústsson,
verið svo vinsamlegur að líta við
hjá mér, þegar hann hefur kom-
ið til eftirlits, og við höfium
rætt þessi mál, Það er greinilegt
að mjög mangir þeirra drengja,
sem þar koma eru mjög Mla á
vegi staddir með nám. Ekki það
að þeir geti ekki lært í flestum
tilvikum, heldur hafa þeir verið
vanræktir. Kemur þar til heirn-
iMsleysi sumra þeirra, og svo
falia þeir hjá hinum stóru skól-
um þéttbýlisins. Þetta meðal
annars skapar hjá þeim þegar í
upphafi mjög mikia minnimátt-
arkennd, sem oft er erfitt að
uppræta. Takist það ekki,' leiðir
hún til ýmiss konar ófarnaðar
síðar meir. Þessir drengir þurfa
þvi mjög mikla umönnun við
nám, og ég tel að þeir njóti henn-
ar ekki síður í friðsælli sveit,
þótt afskekkt sé, en í skarkala
þéttbýlisins.
SKÓLASKIP
Þjóðfélagið leggur óhemju fé
í skólabyggingar og fræðslumál,
sem ber að bakka og gott eitt er
um að segja. En eitt er þó það
Skóliunartæki, sem stjómmála-
menn og fræðsluyfirvöld hafa
ekki mikinn áhuga á að okkar
þjóð eignist, en það er skólaskip,
sem margar þjóðir telja sér þó
ómissandi. Margir sjá þörfina, en
alltof margir vaða í þeirri villu,
að aðalhhitverk skólaskips sé að
lcenna mönnum verklega sjó-
vinnu. Að sjálfsögðu er það einn-
ig gert, en stærsta hlutverk þess
er þó að kenna áhöfn sinni aga,
undanbragðalausan aga, kenna
einstakiingnuim að ná stjórn á
sjálfum sér, finna sjáifan sig,
svo hann geti stjórnað öðrum.
TU þess eru seglskip notuð sem
s'kólaskip. Þeim fylgir sálrænn
uppörvandi kraftur, sem lyftir
huganum hærra. Þess vegna eru
sigUnigar öllum drengjum og
stúlkuim hollar. Agi er einmitt
það, sem mikinn fjölda unglinga
vantar að komast i kynni við.
Agaleysið er nú að tröllríða þjóð-
inni, um það eru ljós dæmi hvar
sem er í þjóðlifinu.
STJÓRNSTÖÐ
Kópavagsheimilið sem mér
skilst að eigi að vera fastur
punktur eða stjórnstöð, til að
vinna út frá í þessum málum,
tel ég æskilega stofnun, sem fúll
þörf er á. Mér þætti llklegt, að
forstjóri -þess, hve.r sem væri,
faginaði því, er hann ætti þess
kost að meiga ráðstafa nokkrum
efnilegum drengjum um borð í
gott skólaskip. Og þannig verður
það einhvem tíma, því ólíklegt
er að þessi þjóð sé svo óláns-
söm að sitja alltaf uppi með
stjórnmálamenn sem takmarkað-
an áhuga hafa á þessum máium.
Látrum 15. 10. 1972.