Morgunblaðið - 28.04.1973, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. APRÍL 1973 X7
Geir Hallgrimsson;
RÉTTLÆTIS MÁL
VIÐ MEÐ RÖKUM
VINNUM
OG FESTU
TILGANGUR okkar með
útfærslu fiskveiðilögsögunn-
ar er annars vegar að vernda
fiskstofnana og hins vegar
að tryggja íslendingum
stærri hluta fiskaflans, sem
upp úr sjó kemur. Undir for-
ystu núverandi ríkisstjórn-
ar og Lúðvíks Jósepssonar,
sjávarútvegsráðherra, hefur
hvort tveggja þetta gersam-
lega mistekizt hingað til.
Sjávarútvegisráðherra gafst
upp á því á þinigi í vetur að fá
samþykkt sérstök lög um nýt-
ingu hiinnar nýju fiskveiðilög-
sögu, er trygigja átti friðwn fisk-
stofnanna. Svo illa var það mái
uindirbúið af hans hálfu, að tvö
ár frá valdatöku núverandi
stjómar hafa ekki nægt til þess
að marka raumhæfa og fram-
kvæmanlega stefnu í friðunar-
málum ininan 50 málnia fiskveiði-
log.sög'U, þótt þingnefnd hafi að
síaiu leyti unnið ötullega að
lausn málsins í vetur. En vita-
skuld skiptir höfuðmájd til þess
að vinna málstað okkar fylgi, er-
lendis, að vemdunarsjómarmið
ið sé af okkar hálfu meira en
nafnið tómt.
HÖFUM VI» TRYGGT OKKUR
AUKNA HLUTDEILD?
En höfum við þá tryggt okkur
aukinn hiut í fiskafla af fslands-
miiðuim eftir útfærsluna? 1 for-
siðufragn í Þjóðviljanum
fimmtudiaginn 26. apríl 1973, er
vitnað i tölur Breba, sem segja,
að afli Breta fyrstu 6 mámuði
eftir útfærsluna sé 9—10%
minni en hann var á sama tíma>-
b’ili ári fyrr. Þetta telur f>jóð-
viljinn bersýnilega viðuinandi ár-
anigur, hælist um vegna þessa
og telur m.a„ að þessar tölur
bendi tffl þess, að tilgangi út-
færslunnar sé náð. Hér er þó að
ems hálfsögð sagan og ekki einu
sinni það.
Heildar bolfiskafli okkar var
á sama tíma, amnars vegar frá
1. sept. 1971 til 1. marz 1972,
120.881 tocnn og hiins veigar frá 1.
sept. 1972 til 1. marz 1973 107.219
tonn. Minmkum okkar eigin afla-
magns er þvi rúmlega 13.500
tonn eða 11%, þagar aflamimnk-
un Breta er 9—10%. Hlutdeild
Breta miðað við okkar hlutdeild
hefur þess vegna fremur aukizt
en mlnnkað eftir útíærsluna. Til
gangi útfærsdunniar er að þessu
leyti gagnvart Bretum engan
veginn náð. Ef litið er einigötmgu
á afla íslenzku togaranma á
sama tima og reiknað mieð sama
togaraafla í janúar og febrúar
bæði árin þrátt fyrir togara-
verkfallið i ár, þá hefur okkar
afli miinmkað um 30%, en togara
afllnn er auðvi'tað sambærilegur
v*:ð afla Breta, sem hér taka sirnn
fisk á togurum.
Geir Hallgrímsson.
X umræddri forsíðugrein Þjóð-
viljans er fundið að fyrri umimæl
um mínum varðandi afila Breta.
Ég vil í því sambandi gjatrmam
taka upp það sem ég sagði um
þetta í eldhúsda,gsumræðunum á
þinigi hinn 12. apríl sl., en það var
á þessa teið:
„Við eigum t.d. að geta borið
saman bækur okkar, hvaða álykt
anir beri að draga af aflaskýrsl
um Breta eftir útfærsluna. Þær
sýna, að afli Breta á Islandsmið-
um sl. ár hefur miimmkað um 10%
frá árinu áður, en síðustu 4 mán
uðina eða eftir útfærsluna aðeina
um 4%, meðan afli okkar skipa
miinnkaði uim 6% sömu 4 mánuði,
svo að hlutfailllslega hafa Bretar
bætt hlut sinn frá 1. sept._ sl. til
áramóta.
Það fer ekki á milli mála, að
siíkar tölur eru okkur vonbrigði.
Við getum huiggað okkur við, að
ekki sé um langan tíma að ræða
og veiðamar mumi mdnnka, þeg
ar til lenigdar láti. En þó er rétt
að hafa kjark til að horfast i
auigu við staðreyndir eins og þær
eru á hverjum tíma og marka
stefnu okkar samkvæmt því.“
ÚTFÆRSLAN ER EKKI VIRK
GAGNVART BRETUM
Sú staðreynd, að afli Breta á
ísiandsmiðum hefur minnkað
minna en okkar eigin afli efitir
útfærslu f ■ s kvei ð i 1 ögsögunn ar 1.
sept. 1972 sýnir okkur, að út-
færsla fiskveiðilögsögunnar er
ekki virk gagnvart þeim.
Útgerðarkostnaður Breta og
þar á rrneðal gæzluikostnaður
þeirra og kostnaður vegua víra-
klippiniga íslenzku landhel.gis-
gæzlunnar er auðvitað mifcill, en
sá kostnaiður er borinn uppi af
brezka rikinu og kemur ekki við
kaun brezkra togaraeigenda og
verður ekki þess valdandi, að af
koma togaranna sé verri eftir út
færsttuna en áður. Þá er og til
þess að taka, að brezku togaram
ir hafa fenigið mun hærra verð
fyrir afla sinn í Bretlandi eftir
útfærsluina en áður, m.a. vegm
hækkandi verðlags á fiskafurð-
um almennt, og vegna þess, að
islenzkir togarar landa þar ekkí
nú.
Við skulum eimnig hafa það l
huiga, að kostnaður okkar fsliend
intga við gæzlu f'skveiðilögsög-
unnar mýju, hefur aukizt mjög
frá því, sem áður var og þyrfti
að aukast enm meir, ef viðunandi
lag ætti að vem á gæzlunni. Að
V’isu greiðir rikissjóður þann
kostnað, en islenzkir skattþegnar
verða þó að lokum. unid'.r hannm
að standa. ísiienzk fiskiskip, haifia
sem betur fer, eins og hin brezku
notið betri afkomu vegina hætok
andi verðlags, en þó mun aðstaða
Breta miðað við íslendiniga sízt
vera verri að þvi leyti.
Sannleikurinn er sá, að út-
færsla fiskve'.ðilögsög'Uninar hef
ur því miður ekki verið virk. Og
það er til vansæmdar, að tiettja
fiólki trú um, að allt sé í stakasfca
tegi. Hinir 18 islenzku toganaskip
stjórar, sem skr'fuðu bréf till rik
isstjórna'r Islands, tóku fram, að
bæði brezkir og v-þýzkir togarar
fis’kuðiu að viid simni eftir sem.
áður innan 50 mílna fiskveiðilög-
sögunnar. Hér þarf því að verða
gaignger sfceínubreyt ng. ■,
SLÆLEGA STAÐIÐ AÐ
SAMNINGAUMLEITUNUM
Alþingi samþykkti samhljóða
15. febrúar 1972, að leita skyldi
samninga við Breta og Vestúr-
Þjóðverja til lausnar þeim vanda
málum, sem risu vegna útfærsl-
uinnar. íslenzka ríkisstjórnin hef
ur staðið slælega að þeim samn-
in'gaumileituinium meðan mann»lií
um er stofnað í hættu á miðuih-
um. Meðan það ástand varir, að
hvenær sem er geti þar slegið í
þá brýnu, að mienn hljóti bana
af, hefur ísleinzka rikisstjórnin
ekkí náð meinum áramgri.
Það er ástæða til að ætla, að
Fraimhald á bls. 31
KFTIR
EIJNU FÁLMADÓTTlfR.
Þá erum við farin að skjóta. Svo
má brýna deigt járn að bíti — veit
ég það. Samt finnst mér þetta ákaf-
lega dapurleg staðreynd. Líklega er
þessi tilfimnimg af eigingjörnum hvöt
um. Nú er ég í áratugi búin að fara
um heimimn og segja við aðrar þjóð-
ir: íslendmgar eru svo afskaplega
merkileg þjóð. Þeir hafa aldrei haft
her á sínum þúsund ára ferli og ís-
lendingar hafa aldrei skotið á nokk-
urn mann. tætta hefur jafnan hlotið
aðdáun allra, sem á hlusta — meiri
aðdáun en allt annað, sem ég hefi
getað sagt þessari merku þjóð okk-
ar til hróss. Og eru þá ekki undan-
skildar fornar bækur, fossar og ijöll,
hitaveita eða einstök lestrarkunnátta
okkar í margar aldir. Raunar er það
ekki að furða. Varla fimnst svo frið
söm þjóð um gjörvalla heimskringl-
una, að hún ekki hafi einhverm tíma
gripið til vopna, og fýrað á óvininn
— auðvitað í fuilum rétti.
Ég minni'St þess t.d., þegar við tók-
um í samvinnu við Norðurlöndin þátt
í heimssýningu i Montreal, þar sem
þjóðirnar voru allar að reyna að
sanna, að þær væru I raun-
inni merkari en allar hinar, sem þátt
tóku í þessari hátíðarsýnimgu. Þar
kom að Norðurlöndin áttu sinn há-
tíðisdag og var ðllu til tjaldað. 1
því tilefni sendu hinar Norðurlanda-
þjóðirnar m.a. herskip eða skólaskip
sin í kurteisisheimsókn. Við hátiðar-
athöfnina á Þjóðatorginu skyldu
fánaberar þeirra ganga fram með
sinn fána og heiLsa höfðingjunum,
og síðan dragá fána sinn að stöng á
svæðinu. Þetta áttu þjálfaðir fána-
berar úr sjóhernum að gera. En hvað
átti að gera við íslenzka fánann?
Framkvæmdastjórar hinna Norður-
landanna vildu endilega lána okkur
fánabera og láta þá gegna hinu
vandasamá starfi að draga okkar
fána að húni. Við þverneituðum auð-
vitað að láta damska dáta bera ís-
lenzkan fána. Ja, hvað ætlið þið að
gera? Þetta er mikið vandaverk,
sögðu vinir okkar á Norðurlöndum.
Og þið eigið enga þjálfaða menn í
slikt. Bg stríddi þeim ofurlítið og
sagði þeim, að á blaðamannafundin-
um, sem við aetluðum að halda til að
segja frá okkar hátíð, mundi ég bara
útskýra að íslendingar hefðu aldrei
haft her eða flota og aidrei nokk-
um tíma hleypt af skoti — og við
mundum áreiðanlega hljóta stærstu
fyrirsagnir dagsins og retsna þeim frá
vinum okkar á Norðurlöndum.
Málið teystist mjög vel. íslenzku
glímumennirnir sem komu, höfðu í
sinum hópi þjálfaða fánabera. Tveir
þeirra báru islenzka fánann yfir
torgið, heiisuðu með honum, og
drógu svo okkar fána að stöng. Allt
fallega og vel og á sérstaklega virðu
legan hátt og — þó þeir væru bara
í dökku jakkafötunum sínum
og hvorki borðalagðir eða prýddir
emkennishúfum. Við vorum reglu-
lega stolt af þeim. Ég held meira áð
segja að það hafi ekki verið islenzka
stærilætið, sem gerði það að verk-
um að okkur fanns't þeir lang glæsi
legastir af fánábérunum og bera sig
bezt. Það sögðu dönsku stelpurnar
lika! Hvar 1 ósköpunum grófuð þið
upp svona glsesilega menn? spurðu
þær íslenzkar starfssystur sínar. Eru
þeir aílir svona á Islandi ?
En svona fór það! Við erum far-
in að skjóta líka. Og hvernig á að
útskýra fyrir heiminum, að þetta
gerist bara af þvi að við séum svo
góð og réttlát og hinir svo vondir.
Eða að við skjótum nú bara af riffl-
um, af þvi okkar skip séu
bara „rifflaskip" ekki fallbyssubát-
ar — nema sum. Nei, maður verður
víst bara að laumast frá þessu, láta
eins og maður hafi aldrei sagt annað
eins. Gleyma öllu saman, rétt eins
og sögunni um að enginn morðingi sé
til á fslandi, sem lengi var vinsæl
meðal úttendinga eða að eiini morð-
inginn hefði verið í frii heiima, þeg-
ar erlendur blaðamaður ætlaði að
heimsækjá hann. Svona fer jafnvel
um beztu dyggðir hjá bezta fólki.
En úr því farið var að skjóta, þá
hefði mér þótt betra að hægt hefði
verið að útskýra okkar málstað
ástæðurnar og tildrögin — af ein-
hverjum öðrum en „talsmanni land-
helgisgæzlunnar“ eða „blaðafulltrúa
íslenzku ríkisstjómarinnar“. Það er
nefnilega þannig úti i heimi, að af
langri reynslu taka menn var-
lega „fréttum" frá opinberum tals-
mönnum annars áðilans. Það er
venjulega sá aðilinn, sem er að gera
það bezta úr sínum málstað og af-
saka það sem miður hefur farið —
jafnvel sverja fyrir það. Ég tek þaS
fram, að þetta heíur ekkert með að
gem sannsögli eða fréttaflutning ís-
tenzku land'helgisgæzlunnar eða ráðu
neytanna — við íslendingar erum
bara þeir einu, sem vitum að þetta
er allt saman sannsögult sómafólk,
sem þar starfar. Aðrar þjóðir daema
fréttir slíkra aðila eftir því sem þeir
til þekkja. Sjálf vitum við islenzk-
ir fréttamenn, að fréttir og frásagn-
ir, sem okkur berast úr fjarlægum
löndum, hafa allt annað sönnunar-
gildi, ef óháður fréttamaður á staðn-
um lýsir þvi sem hann sér eða þeg-
ar koma opinberar fréttatilkynning-
ar firá aðila málsins. Hugsið ykkur
hve mikill munur það hefði verið, ef
við hefðum haft þama um borð í ís-
lenzka varðskipinu fréttamann. Ég
tala nú ekki urn, ef það hefði verið
brezkur blaðamaður einhvers stór-
blaðsins að kynna sér deiluna. Is-
lenzkir blaðamenn senda líka^erlend
um fréttastofum frásagnir sínar og
fréttir blaðamanna í íslenzkum blöð-
um eru þýddar og teknar upp. Frá-
sögn, sem byrjar á því, að skv. upp-
lýsingum talsmann islenzku landhelg
isgæzlunnár hafi þetta og hitt gerzt,
er að sjálfsögðu fremur tortryggð.
fætta virðast ráðamenn nú loks-
ins að byrja að sjá — nokkuð seint
að visu — en slíkt er víst aldrei of
seint. Þvt eftir þennan atburð er is-
lenzkum blaðamönnum nú loks leyft
að fara urn borð í varðskipum út á
miðin. Að visu mörgum í sama skipt-
ið, til frásagnar og myndunar á sömu
atburðum, sem ber að visu nokkurn
keim af sviðssetningu, og svo kannski
engum þegar á ríður.
Við sáum vel hve heppilegt það
var, í þetta eina skipti sem frétta-
maður sjónvarpsins fékk að vera um
borð í varðskipi, sem States-
man reyndi að sigla á. Þá fékkst
svart á hvitu á filmu sönnun fyrir
því hve nærri Statesman kom varð-
skipinu, þó skipverjar særu og sárt
við legðu að þeir hefðu aldrei nærri
komið. Sú lexía hefði átt að sýna
fram á, hve nauðsynlegt slíkt er. En
nú eru sem sagt loks komnir blaða-
menn um borð í skipin — guð látl
gott á vita.
Varla finnst mér það þó fullkom-
in sárabót fyrir horfnar hugsjónir.