Morgunblaðið - 27.05.1973, Side 17

Morgunblaðið - 27.05.1973, Side 17
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 27. MAl 1973 17 GÍSLl J. ÁSTÞÓRSSON EI>ÍS OG MÉR SÝNIST Hvað hefur fortíðin gert þér, manni? Bernhöftstorfuáhlaupið er sú tegiumd óþekktar sem guð- irnir hljóta að hafa welþókm- un á. Litagílaðir menn eru hressari fyrir bragðið og þeir sem sögðu að seskan væri að fara í hundana verða að svip- ast um eftir öðruim syndasel- um. Það fólk er ekki giatað sem fimn'ur upp á jafn dýrð legu skammarstriki. Eimhver ætti að muna eftir forkó'lfun- um næst þegar orðuregnið byrjar. Ég segi ekki að það þurfi að vera stórriddara- kross. En stórriddarakossi sýnist orðunefnd samt að skað lausu mega smiella á þá. Sjálfsagt er þetta Bemhöfts undur þó aðeins gáligafrestur. Einm góðan veðurdag verða gömdu húsim með leikfamgalit unium horfin og á kambimum þama við Lækjargötu trónar rétt eim tröliadymigjan sem verður orðin of litid rétt í þann mund sem yfirsmiðurinn leggur fram síðusfcu reikming- ana. Þetta er gamgurinn á því. Við erum ennþá svo feimin við fortíðina að við höfum varla undan að bera hana út á öskuhauiga. Manni dettur líka stundum i hug að eim- hverjum sé maumast sjálifrátt. Eins og ráðherrar hafa sann að frá ómunatíð er rílkisbákn ið einmitt sá staður þar sem menn geta unnið árum saman án þess að hafa huigmynd um hvað þeir eru að gera. Eru hér eikki einhvers®taðar i afkim- um Stjórnarráðsims menn að bauka sem var kannski falið fyrir svosem fjörutíu árum að fjarlægja dúfnakofa skul- um við segja, en síðan eins og gleymdist að biðja þá að hætta. Einhver ýtti þeim af stað en engum huigkvæmdist að kveðja þá til baka. Svona menm veifa sleggjunni eims og svefnigeruglar. Ekkert fær stöðvað þá. Þeir mundu rífa ömmu sína ef hún kæmist á listann hjá þeim. Það er venjulega viðkvæðið þegar maður amast við þess- um hlutum að það sé verið að vinna fyrir framtíðina. Ég veit ekki hvað margir embætt ismenn eru búnir að trúa mér fyrir því að þeir séu að láta umturna öíiu sem mér er kært vegna bamabarnanna minna. Af hverju eru húsin þarna orð ím jarðýtumatur? Jú, þar er til þess hún Gíslína dóttur- dóttur mín (sem ér að vísu ekki fædd) þurfi ekki að taka of krappa beygju þeigar húm skreppur eftir mjólkiinni núna upp úr aldamótunum. Og af hverju (spyr maður með til- heyrilegum lotningarsvip) er verið að felila þennan fagra hlyn? Jú, það er til þess^að einhver annar ófæddur borg- ari geti farið í sólbað. Ég er orðinn dauðieiður á þessum framtíðaráætlunum sem tortima fortíðinni og leika nútíðina þar að auki svo grátt að maður getur vaknað við það að morgni að gatan sem maður lagði bíilnum sín um á x gær hafi verið fjar- lægð uim nóttina. Reykjavik hefur tvo djöfda að draga með ríkisbáknið í fanginu, svo að henni er kannski vorkunn. — Auk þess má fyrirgefa henni margt glappaskotið fyrir þá dæmalausu snyrtimennsku sem hún hefur tamið sér. En nágrannabæirnir sem hanga í pilsfaldi hennar eru líka að burðast við að vera stórir. í Kópavogi þar sem óg er orð inn reynslunni ríkari er ekk ert á sama stað 2 ár í röð. Kristinn E. Andrésson skrif- aði bók sem heiitir Enginn er eyland. Hann ætti að vera bú settur i Kópavogi. Nánast ann arhvor maður er kominn með húsið sitt á umferðareyju. Sr. Gunnar Árnason, sem keypti sér í mesta roeinleysi lítið en snoturt einbýlishús á kyrrlát um stað, skammt frá Hafnar- fjarðarvegi, er orðinn útskot á lögreglustöðinni. 1 Kópavogi þykir engin gata með myndar- brag upp á síðkastið nema hún sneiði hornið af nokkrum íbúðarhúsum. Skipuilagsmenn irnir sýna sízt meiri miskunn en hraunið í Vestmannaeyj- Uim. Nú kváðu þeir stefna á húsin fyrir austan bæjarskrif stofurnar. Þau hljóta að fjúka sagði maður einn mér, nema íbúarnir séu reiðubúmir að fara niður i vað í hvert skipti sem þeir þurfa að skreppa bæjarleið. Þama er verið að liækka allt bæjarlandið með ferlegum spreng'ngum. Það er of lágt til lofts i Kópavogi, sagði maðurinn oig brosti beisklega. Það endar oftast með skelf ingu þegar miðbæjarfárið gripur menn. Þá eru ýturnar ræstar. Síðan eru dregnar fram stórhýsateikninigar með þvílíkum glæsibrag að jafn- vel byggingameistarar píra- mldanna hefðu hugsað sig um tvisvar. Síðan er öilu snúið þversum sem áður var lanigs um og ölilu snúið á hvolf sem áður sneri upp í loft. Og þeg ar „nýi miðbærinn" er loks- ims risinn á rústum þess 'gamla, þá er bygigðin komin austur á Kambabrún, þar sem barnaböm okkar miumi væn tamlega vinda sér í að sprengja upp umhvierfi sitt — af umhyggju fyrir sinum barnabörnuim! isstjóm Islands, að hún hlutist til um, að lögð verði þegar í stað tillaga fyrii’ Allsherjarþing og Öryggisráð S.Þ. um fordæm- ingu á þessari ofbeldisárás Breta. Við krefjumst þess, að fasta- ráð NATO fordæmi aðgerð- ir Bteta og fyrirskipi þeim að afturtealla flota sinn. Með árás Breta hafa þeir loteað öUum samningaleiðum. Að einis með aftuT'köMuin flotans get ur skapazt grundvöllur til fram- haldsviðræðna um bráðabirgða- samikomulag. Islenztea þjóðin miun aldriei semja undir valdbeit ingu.“ Hér er það annars vegar und- itrstrikað, að Islendingar munu aldnei láta beygja sig með valdi, og þvi aðeins taka upp fram- haldsviðræður um bráðabirgða- samfcamulag, að brezku hersteip iin hverfi ú't fyrir 50 mílna mörk- in, og hins vegar að málið verði bæði lagt fyriir Atlantshafs- bandalagið og Sameiniuðu þjóð- imar, þær tvær meginstofnanir, sem við eigum aðild að og eru þess megnugar að beita áhrifa- valdi sínu, til þess að neyða Ðreta til að láta af ofbeldisað- gerðum. Nú reynir á það, hver vöm smáþjóðunum er í þátttöku í Slífcu alþjóðasamstarfi. Við Is- lendingar hijótum að treysta því að óreyndu, að þessi tvö banda- lög verði þess megmug að knýja Breta til undanhalds, enda hlyti það að valda okkur gífurlegum vonbrigðum, ef svo færi ekkl. Hitt er auðvi'tað barnaskapur, að við ættum að segja okkur úr Sameimuðu þjóðunum eða Atlan'tshafsbandalaginu, þótt þessum samtökum takist ekki þeg atr í stað að verða við öllurn óskum ofckar. Því miður er fram gamgur mála oft býsnra seinvirk- ur hjá hinum stóru alþjóðasam- tökum, en við hljótum að þrýsta á einis skjóta úrlausn og frek- aist er kost«r. Arangur alþjóðasamstarfs Eins og Geir Hallgrímsson vék að í ræðu sinni á Lækjartorgi, gerir aðild okkar að Sameinuðu þjóðunum, Atlantshafsbandalag- inu, Norðurlandaráði og fledri samtökum okkur kleift að beita okkur á a!þjóðavettvangi. Við erum ekki einanigTaðir og ofur- seldir valdi hinis sterka, vegna þátttöku okkar i þessu mikil- væga alþjóðasamstarfi. Það ger- ir okkur kleift að láta rödd okk ar heyrast og krefjast ákvarð- ana af hálfu þeima ríkja, sem með okkur starfa. Þessa aðstöðu hljótum við nú að hagnýta okk- ur út í yztu æsar, enda álykt- aði hinn geysifjölmenni útifund ur einmitt, að svo skyldi gert. Allir þekkja ákvæði Atlants hafssáttmálans um skyldu með- iimaþjóðanna til að koma þeim til hjálpar, sem á er ráðizt, og svipuð ákvæði er að finma í sátt- mála hinna Sameiinuðu þjóða, þar segir t.d. í 4. og 5. tölulið 1. gr.: „Allir meðlimir skulu í milli- ríkjaviðskiptum varast hótanir um valdbeitingu eða beitingu valds gegn landamærahelgi eða stjómmálasjálfstæði nokkurs ríkis, eða á neinn amnan hátt, sem kemur í bága við markmið hinna Sameinuðu þjóða. Meðlim ir skulu veita hinusrn Sameinuðu þjóðum áslla aðstoð í sérhverju starfi, sem þær framkvæma sam- kvæmt þessum sáttmála, og skulu ekki aðstoða nokkurt ríki, sem hinar Sameinuðu þjóðir beita hindrunar- eða þvingunar ráðstöfun'um.“ Exnis og sendiherra íslands hjá Sameinuðu þjóðunum, Haraldur Kröyer, hefur gert grein fyrir, geta ýmsir annmarkar vaid- ið því, að seinlega muni ganga að afla þeirrar fordæmingar á firamferði Breta, sem við æskj- um. Og á sama hátt má vera, að einihver dráttur geti orðið á beinum afskiptum Atlantshafs bandalaigsins, en þráfct fyrir það eigum við ekki annarra kosta völ en að leita á náðir þessara stofn ana og annaiicra, samhliða því sem við förum í liðsbóm til vina okkar og frænda á Norð- urlöndum. En þótt einhver dráttur verði á bexnum afskiptum alþjóða- stofnananna, munum við vinna á hægt og sígamdi — og auka þrýstinginn með öUum tiltækum ráðum. Við eigum ekki annarra kosta völ. Og jafnvel þótt við réðum yfir nægilegu her- valdi, mundum við ekki beita því. Sorglegt hneyksli En þegar hinn mikli og ánægjulegi árangur hafði náðst á útifundinum á Lækjartorgi, gerðust þau atvik, sem mjög ber að harma. Ailmikill fólksfjöldi streymdi að brezka sendiráðinu, og var út af fyrir sig efckeit við það að athuga. Em þá gerðist það, að nokkur hópur manma, sem sýnilega „kunni til verka“ ruddxst í gegnum mannþröngina og hóf grjótkast að sendiráðs- byggingunni með þedm afleiðing- um, sem öllum eru ljósar. Var raunar mildi, að ekki skyldu hljótast af likamsmeiðingar eða jafnvel fyrsta mammtjónið í átök unum við Breta, því að sendi- ráðsmenn voru í byggingunmi. Þar með gerðist það i fyrsta skipti í átökum okkar við Breta, að beitt var í senn ólöglegum og ósæmilegum aðtferðum. Ein- hverjiir kunna að segja, að Bret- ar hafi átt þetta skilið, en jafn- vel þeir, sem þarmig hugsa, hefðu átt að gera sér grein fyr- ir þvi, að með þessu atferli voru þeir að bæta fyrir máilistað Breta, en skaða málstað Islend- inga. Þeir voru að vinna gegn þjóðarhagsmunum. Það er sorglegt til þess að vita, að slíkar ólánskrákur skuli vaða uppi og stórskaða okkur í þeirri alvariegu baráttu, sem við nú eigum í og fyrir höndum er. En ljúst er hins vegar, að Bret- ar hagnýta sér þetta atvik út i yztu æsar og leggja á það áherzlu, að Islendingar séu „of- beidiismennirnir", en þeir hvít- þvegnir englar. Að sjáltfsögðu hefur ríkis- stjórnin beðizt afsökunar á þess um atburði og islenzka ríkið greiðir allt það tjón, sem af skriislátunum hlauzt. En fjár munirnir skipta hér engu máli, heldur það tjón, sem málstaður okkar hefur hlotið af háttemi, þessa hóps, sem allir vita raun- ar hvar fengið hefur uppeldi sitt. Sjónvarps- þátturinn á þriðjudag Mikið hefur manna á meðal verið rætt um sjónvarpsþáttinn s.l. þriðjudag, þegar forustu- menn aMra stjómmála- floteka komu fram og ræddu um laindhelgismálið. Mesta athygli vakti þar, að Lúðvík Jósepsson aftók í upphafi þáttarins með öllu afskipti A tlantshaf sbanda- lagsins af hernaðaríhlutun Breta, en rann síðan af hólmi og tók undir það með öðnxm þátt takendum, er þeir bentu á, að við ættum að hagnýta okkur þá aðstöðu, að vera aðilar að NATO og skjóta málinu þang- að. Á útifundinum á Lækjar- torgi sló hann síðar úr og i, en stóð þó að þeirri ályktun, sem áður er getið, og krefst þess, að fastaráð NATO fjalli um málið. I annan stað kom eins glöggt fram einis og verða mátti, að Lúðvík Jósepsson hugsar a.m.k. samhliða um annað en lausn landheigismáisins, ef hann þá ekki beiinlinis telur hana skipta minna máli en að geta komið af stað fjandskap miMi Islands og Atiantshafsbandalagsríkjanna í heild. Hann sagði, að banna ætti lendingar aMra flugvéla frá Atl- an tsh af sba n d aiagi nu á Kefkivík urflugveMi með 24 eða kannski 48 stund'a fyrirvara. Við áttum sem sagt að þverbrjóta lögleg- an samning við Bandarík- in og efma til óvináttu við þau á þeim txma, sem okkur ríður mest á að efla vináttubönd við alla þá, sem við okkur vilja vingast. Þessi tiMaga lýsir Líðvík Jós- epssyni og starfsaðtferðum hans betur en flest annað.

x

Morgunblaðið

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.