Morgunblaðið - 08.07.1973, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 8. JÚLÍ 1973
Farsælast að ein þjóð gæti
nálægra fiskstofna
— segja vísindamenn við
Hafrannsóknastofnunina í Kiel
>*
sem dyggilega styðja Islend-
inga og kynna málstað þeirra
ÞÝZKUR almenningur virð-
ist yfirleitt hafa samúð með
málstað íslendinga í deilunni
um nýju fiskveiðimörkin við
ísland. En þýzku blöðin hafa
flutt mjög einhliða fréttir og
óvinveittar íslendingum, þeg-
ar á annað borð var farið að
skrifa eitthvað um málið
eftir að átökin hörðnuðu á
miðunum. Nú sjást þó merki
um breytingar á þessu, lík-
lega eftir að Þjóðverjar
fundu á NATO-fundinum í
Kaupmannahöfn hvernig all-
ar þjóðir tóku í yfirgang
Breta á miðunum og sáu
hvert Bretar voru að teyma
Þá, eins og Einar Jónsson, ís-
lenzkur námsmaður í fiski-
fræði við Kielarháskóla sagði
við fréttamann Mbl., er þar
við haffræðinginin dr. Tomczak
og síðan þrjá unga sjávarlif-
Hans Otto Boysen,
Ehrich og Gunther
fræðinga,
Siegfried
Reck.
Dr. JI. Tomczak, haffræðingrur
hafði forustuna um opna bréfið
um málstað fslands, sem vísinda
menn við hafrannsóknastofniui-
ina i Kiel sendu frá sér.
var á ferð. Nefndi hann sem
dæmi mjög jákvæða og mál-
efnalega grein í Frankfurther
Algemeine Zeitung, sem
hingað til hefur stutt dyggi-
lega þýzka útgerðarmenn og
verið andsnúið íslendingum
og taldi að slíkt hlyti að vera
bending um breytt viðhorf
til landhelgisdeilunnar í
Þýzkalandi. Og fleiri ísl.
námsmenn í Þýzkalandi tóku
undir það.
Þýzkir vísiindamenin við haf-
rammsókniaistofniunflina í Kiel
komu einimiitt fram og situddu
málstað Isfliainids í vetur á opún-
•berum vettvaugí og í framhaflidii
aif því sömdu gtúdentar við Kiel-
arhásikóia mjög góða sikýrslu,
þar sem fjailað var lagalega, líí-
fræðilega og efnahagslega um
mál'ið og komið á framfæri rök-
»Jm fyrir málstiað ísilandimga.
Þeissi óvænti og mikilvægi sbuðn-
imgur við málsitað íslendinga var
í rauninni ákaflega athyglisverð
ur, eiins og á stóð. Fréfttamaður
Mbl. heimsótti því haframnsókna
srtoÆnrjmima í Kiel um dagiiinin og
ræddii við nokkra af þeim vís-
indamöninium, sem þama áttu
hluit að málli, fil að heyra við-
horf þeirra og ástæður fyrir
framtiaki þeirra í þágu hiins is-
iiemzka málstaðar, sem þedr urðu
fyrir óþægiinidum af. Em þeir
tóku fram að þama kæmi fram
þeirra einkaskoðun, ekki haf-
ramirasóknastofnumiairimnar, sem
þeir sitiairfa við. Var fyrst rætt
NÝTING SKIPULÖGÐ TIL
SKAMMS TÍMA
1 samtölunum kom fram, að
ýmsar ástæður lágu að baiki
þess að vísiimidamenniimir komu
fram á opimiberum vettvamgi í
landhelgismáli íslendimga, í and-
stöðu við stefnu stjómar sinn-
ar, auk þess sem þeim blöskraði
hve mátetaður íslemdlimga var
illa kynmtur og máiltflutmimgur
i þýzkum blöðuim einihlliða. En
af ranmsóknaskýrsium um
ástand fiskstofnamna í Atlamts-
hafi og knimgum Isliamd kváðu
þeiir sjáanlegt að ástamd þorsk-
stofnsins væri of slæmt tid að
þorsikurimn gæti náð sér ám nokk
urra ráðstafama eða verndunar.
• Þessir umgu vísimdamenm
kváðust alimenmt telija affara-
sælla að eim þjóð hefði lögsögu
yfir landgrunni sínu og verndaði
það, því ekki hefði gefizt vel
að það væri gert á aliþjóðlegum
grundvelli. Það væri álitof seim-
virkt. — Og við teljum að Is-
lendimgum sé treysitamdi til að
gæta fiskiimiðainma yfir símu
lamdgrummii, jafnt gag.nvart er-
lendum fiskiskipum sem ís-
lenzkum, sögðu þeir.
• Þeir kváðu fiskstofnama í
hafiinu mjög viðkvæma og
breytiiilega og því ekki hægit að
skipuleggja vemdunaraðgerðir
tiil lamgs tima í senm. Eimm aðili
og þá helzt eim þjóð, verður að
geta brugðið skjótt við 1 þágu
vernduinarmála, ef ástand stofn-
anrna breytdst og ástæða þykir
t:lt. — Þess vegna teljum við að
ein þjóð sé í þessom efnum fær-
ar; um að gæta hafsvæðisims i
kriingum tiaind sitt, sögðu liffræð-
ingamir þrír. Því mega íslemd-
imgar alls ekki ákveða og semja
um skipuflag veiðamma tdl lamgs
tíma við aðrar þjóðir. En stóru
fiskveiðiaðilamir mumu ávalit
standa hart á móti ölíluim breyt-
imgum á saminiimgum og veiði-
kvótum, sem búið er að semja
um.
• Þá kváðu þesisir ungu vis-
Lndamenm aðgerðlir síinar að
hluta af stjómmálailiegum toga
spunmar. Verkalýðsfélögin og
fjölmiðlar beittu sér gegm málstað
íslemdimga fyrir áhrif frá þeim
fáu auiðhriimgum, sem ráða yfiir
ölflum fiskvai'ðum togaramma og
verzlium með fi.sk í Þýzkalamdi.
— Og við teljum ekki að þeir
eigli að hafa rétt tii að nýta
laindgrunn ammama þjóða, sögðu
þeir. Við lærum fiskitfræði og
okkur finmst að viið eflgium að
hafa meiri afskipti af efmahiaigs-
legri hflið máisims. Ekki taka
bara víisindale.gu ramnsótonar-
hffiðima, því efniahagslegar og
stjórmmálailegar ástæður hafa á-
hrif á fiskveiðar og ofveiði. Og
visjnidamemm ætitu að hafa áhrif
þair Mka. Við getum ekki beðið
eftiir að síðasta vísimdalega
skýrslam sé tillbúin um ofveiði,
því þá er jafnain orðið of se'nt
að verndia fiskstofnaiia.
• Loks kváðu ví'simdameTOiim-
ir þaið eim rökim í máffimu íslend-
imguim í vll, og þau ekki vediga-
minmst, að efnaihagslflíf Islemd-
inga væri algeriega háð fiskveið
um, þar sem aftur á móti hvíldi
ekki mema títið brot af þýzkum
efnahiaig á fiiskveiðum og hægt
að gera þar á breytimgar áin
verulegs tjónis.
Þýzku líffræðingarnir þrír: H ins Otto Boysen, Sigfried Ehrich
og Gunther Reck.
ERITÐLEIKAR FLOTANS
KENNDIR ÍSLENDINGUM
Haffræðimigurinn dr. M. Tomc-
zak hatfði forustu'nia fyrir því að
opna bréfið var samið, sem
studdi máflstað ís’aimds og seni
fiskimálaráðiherra Þýzkailamds og
kynnt fjölmiiðíium. Hanin samdi
það og bar undir ailllia starfs-
menin haframmsóknais'bofnunarmn
ar í Kiel. 46 sikrifuðu umdiir, sem
er uim he'lmimigur aiMna sem þar
starfa. 1 þeim hópi voru 23 vis-
imdamemm, af 50, eða helimimgur
þeirra, sem hainin t'aldii mjög já-
kvæða úitkomu. En aðrir sögðu
að nær alitlir miumdu semmilega
hafa skrifað undir, ef pólistisku
köflunum hefði verið sleppt.
Þar sem hafrannsóknas'tofn-
unlim í Kiel hefur ekki sjálf beim-
ar rammsókmiir á fisikiimiðiumum
við ísland, byggðu víSiimdamemm-
irmir skoðun síma á ranmsókinum
og skýrsluim allþjóðaihaframm-
sókmastofnuinarimmar og ís-
lemzkra fliekifræðimga, en dr.
Tomczak kvað augljóst að á-
stand þorsks'tofnsins á þessu
svæði væri þammiiig, að hanm
næði sér elcki nema eiitthvað
væri að gert homum tiil verndar.
Sagði dr. Tomczak, að aðalá-
stæðan til þess að hanm kom
íram á opimberan vettvang með
sínar skoðanir og félaga sinna,
hefði verið sú, að þeim fanmst
málstaður íslamds ekki koma
fram í Þýzkalandi. Verkalýðsfé-
lögim bei'ttu sér gegn þv’ að Is-
land færði út. Ástæðan væri sú,
að erfiðleikar væru bæði hjá
kaupskipaflotamum og fiskveiði-
flotanum. Kaupskipin voru seid
til Grikklands og Panama og at-
vinmuleysi er í stéttinni. Og á
fiskiekipaflotanum óttuðust
menn yfirvofandi atvimnuleysi,
þótt ekki væri enm farið að bera
mikið á því. Ti‘1 dæmis hefði
verið lokað fiskiskipahöfniinmi 1
Kiel fyrir 2 árum, þótt búið væri
að leggja milljónir í uppbygg-
ingu hennar. En það var gert
vegna hagræðimgar og breytinga,
sem stóru fiskhringarniir réðu.
Teldu verkalýðsféiögim sflg ekki
geta ráðizt gegn stóru fiskveiði-
fyrirtækjunum, og fyndu sér því
í útfærSIu ísleinzku fiskveiðiland-
helginnar sökudólg fyrir hugsan-
legt eða væntanlegt atvflnnuleysi.
Kenndu ísiendingum um það.
Þegar útfærsla íslenzku fiskveiði
landhelginnar kom til fram-
kvæmda, viidu verkamenn því
setja bamm á landanir íslenzku
togaranna. — Það var ekki við
því að búast að hinn almenni
verkamaður skilldi samhengið í
máliinu, segir dr. Tomczak, en
mér fanmst að verkalýðsfélögin
hefðu átt að gera það og út-
skýra málið, og ekki láta sllkt
gerast. Ég sá þetta aldrei neins
staðar skýrt eða sagt frá því á
réttam hátt í blöðum.
— Við byggðum okkar skoðun
á haffræðilegum sjónarm'ðum og
á vandlega og vel unninmi skýrslu
um ísienzku fiskstofnana, sem
alþjóðahafrannsóknastofnumin
gerði í samvflnmu við fi-ski-
fræðingana íslenzku. Sam-
kvæmt því var upp gefið að
að þorskstoíniinn væri í mikiCli
hættu. Landbúnaðar- og fisk-
veiðiráðuneytið hér í Þýzkalandl
haldið, en fel'ldi þetta nliiður í simmi
skýrslu, að svo geti ekki fram
haldið, en felldi það niður í siinni
síðustu skýrslu. Þar er aðeins
sagt, að Islendingar geti ekki
fært út eimhliða. Slíkt verði að
byggja á alþjóðlegum grunni.
Þvi svara ég til, að íslendimgar
hafi beðið í 20 ár og geti ekki
gert neitt annað em fært út eirv-
hliða, sagði Tomczak. j
Bréf það, sem visindamennim-
ir í Kiéi sendu frá sér fór viða
og var birt í blöðum. Þar kom
lika fram miikid andstaða við rök
þeirra. Var m.a. sagt, að maim-
f jöldi væri minni á öllu íslandi en
í síldarhöfnunum einum í Þýzka-
landi og þvi skiptu þeir, sem þar
vinna, eins miklu máli og íslemd-
ingar. — En þetta er alrangt,
sagði Tomczak. Innan við 0,3%
byggja hér á fiski og fiskveið-
um og því getum við auðveld-
lega breytt. En á ídlandi er 6-
gerlegt að breyta frá fiskveiðum
i eitthvað annað.
Eftir að bréf vísimdamannamma
var birt opinberlega varð mi'k-
iU úlfaþytur í hafrannsókma-
stofnuninni, þar sem menm skipt
ust í tvo hópa. Var haldinm furnd
ur til að ræða málið. Hafranm-
sóknastofnunin er ríkisstofnun
og framkvæmdastjóri hennar
var staddur suður i Bonn til að
reyna að fá nýtt hafrannsókma-
skip, er í blöðum birtust áiykt-
anir frá starfsmönmum stofnun-
arinmar andstæðar stjórmimni. En
dr. Tomczak vildi lítið um það
ræða, sagði að bréfið hefði ekki
verið frá sjálfri stofnuninnii,
he'ldur vísindamönnunum sjálf-
um. Eftir það tóku sig til stúd-
entar í líffræði við Kielarháskóla
og sömdu flaniga og ít.arlega
skýrslu í samvinnu við aðstoðar
kennara í umhverfisfræðum, þar
sem fjallað var um lögfræðileg-
ar, líffræðilegar og efnahagsleg-
ar h'Iiðar landhelgismálsins og
hrakin rök, sem fram höíðu kom
ið í blöðum andstæð íslenzkum
málstað.
UMRÆÐLFUNDUR UM
ÍSLANDSMÁL
Eftir að hafa rætt við dr.
Tomczak, spjallaði blaðamaður
Mbl. lengi við líffræðimgana þrjá,
þá Hans Otto Boysen, Siegfried
Ehrich og Gumther Reck, sem all
i.r höfðu stutt málstað íslands í
1 ar.dhéigisdeii unni og Skrifað und
ir opna bréfið. Sögðu þeir m.a.
að I lok skólaársins nú í júli-
mánuði væri ætlunim að efna ti'l
umræðna um málið í hafrann-
sóknastofnuninni í Kiel, sem er
kennslustofnun og tengd háskól-
anum. Yrði visindamönmum boð
ið þangað til að flytja fyrirlestra
og boðið yrði eirnnig visiinda-
mönnum frá Hamborg. En haf-
rannsóknastofnumiin i Hamborg
fæst meira við dagiega.- fiski-
rannsóknir en frumrannsóknir
og er ráðgefandi stofnun fyrir
fiskveiðiflotann. Hafa vísinda-
menm þar verið all andsnúnir ís-
lendingum. Hafa nú, eftir að
hagsmunir Þjóðverja komu í
myndiina, verið felld niður úr
þeirra skýrslum ummæli um
þorskstofnana í Norður-Atlants-
hafi, er styðja málstað íslend-
inga. 1970 var i skýrslum stofn-
unarflnmar, að ástand þorskstofns
Framh. á bls. 23
Hafrannsóknastofnunm i Kiel er nú í nýrri byggingu, sem tengd er hinni gömlu. Myndin
tekin af Kielarfirði og sést st ofnunin fyrir miðju.