Morgunblaðið - 04.08.1973, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ — LAUGARÐAGUR 4. ÁGÚST 1973
19
Hvammstangi:
Bætt aðstaða
er nauðsynleg
— ef hér á að þrífast læknir
til langframa
Rætt við Guðbrand Kjartansson,
héraðslækni

* ' -------------------- —-----------— --------
mestu mönnum sýslunnar frá
fyrri tið, þeirra á meðaí Guð-
mundur Stefánsson og Sigurð
ur Davíðsson kaupmaður frá
Syðstahvammi, en hann rak
verzlun á Hvammstanga frá
árinu 1907 fram á lok siðasta
áratugar. Á elliidei'ldinni er vel
búið að gamla fólkinu, en þar
gerir þó plássleysið vart við
sig sem annars staðar. Sam-
anlagt eru 26 rúm á ellideild-
inni og sjúkrahúsinu, en yfir-
'iei'tt eru milli 30 og 35 vist-
menn og sjúkllngar á staðn-
um.
Þrjár konur starfa við
sjúknahúsið á Hvammstanga,
þœr Kristjana Kristjánsdótt-
ir, Anna Hal'ldórsdóttir og
Arnbjörg Pálsdóttir og ein
ljósmóðir, Sigrún Höskulds
dóttir. Þá hefur ungur lœkna-
stúdent úr Reykjavik, Kári
Stefánsson, einnig starfað
hjá Guðbrapdi um mánaðar-
tíma. Guðbrandur sagði, að
það væri sér mi'kil hjálp, en
þar sem Kári væri stutt kom-
inn í námi, þá gæti hann á
engan hátt leyst eig af.
Eftir heimsóknina í sjúkra-
húsið bauð Guðbrandur okk-
ur að snæða kvöldverð á heim
ili hans. Læknisbústaðurinn
er innfiutt timburhús frá Nor
egi, og sagði Guðbrandur, að
þótt það væri snoturt á að
líta, þá færi þvl fjarri, að það
væri að sama skapi gott.
„Ég he'ld nú að þeir hefðu
átt að tala við mig hjá Við-
lagasjóði áður en þeir fóru að
festa kaup á þessum timbur-
húsum frá Skandinavíu, sagði
Guðbrandur og kimdi. „Þessi
hús eru byggð fyriir allt ann-
að veðurfar en hér tiðkast, —
þetta er svona rétt eins og
góður sumarbústaður. Hér
snjóar inn á gólf á vetrum,
gaflarnir ganga til, og þótt
hitaveita sé t'l staðar, þá hit-
ar hún jafnt upp loftið um-
hverfið húsið, því svo óþétt
er það.“
Nú var ekki lengur til set-
unnar boðið, því læknirinn
var kominn í 'reiðgallann, og
búið var að ná í hestana.
„Gæsaveiðar og hesta-
mennska eru þær greinar
iþrótta, sem ég stunda helzt,
og þá er vissulega kostur að
búa úti á landsbyggðinini. Ég
held satt að segja að ég gæti
aldrei framar hugsað mér að
setjast að á höfuðborgarsvæð
Annars segir konan mín, að
ég sé svona hrifinn af hesta-
mennskunni af þvi að á hest-
unum er engin talstöð. Það
má svo sem vel vera í bland!“
„EF ÉG fæ hér bætta aðstöðu,
þá er ég ákveðinn í að verða
hérna áfram, jafnvel setjast
hér að fyrir fullt og allt. Ef
ekki, þá er ég ekki viss um
að ég haldi þetta út öllu leng-
ur.“ Þannig fórust héraðs-
lækninum á Hvammstanga,
Guðbrandi Kjartanssyni, orð,
þegar blaðamaður Morgun-
blaðsins sótti liann heim fyr-
ir skömmu, og átti við hann
stutt viðtal.
Guðbrandur hefur verið hér
aðslæknir á Hvammstanga í
tæp tvö ár, en áður starfaði
hann um skeið sem læknir á
Húsavík og Raufarhöfn. Lækn
ishéraðið er raunar ætlað
tveimur læknum, en þessi tvö
ár hefur Guðbrandur orðið að
sinna því einn. Jafnframt hef-
ur hann á stundum þurft að
sirana Ströndunum og Djúpa-
vikurhéraði, einkum að vetr-
arlagi, þegar engir læknar
hafa fengizt í héruðim þar
vestra.
„Þetta getur oft orðið
manni nær ofviða. Þegar ég
réðst hingað, var mér lofað
að hingað kæmi araraar lækn-
ir, en af því hefur nú ekki
orðið enn. Ég er því bundinn
í báða skó, og kemst varla
spönn frá ras'si, því all'taf þarf
að vera hægt að ná til lækn-
i$ins.
Ég get nefnt sem dæmi, að
í fyrrasurríar gerði ég fjórar
tilraunir til þess að fara í bíl-
túr með fjölskylduna út í
Staðarskála, en var í öll s'kipt-
in kallaður til starfa áður en
ég komst á áfangastað.
Reyndar var ég kominn í
Staðarskála I fjórða skiptið,
en þá var kallað upp í talstöð-
inni, og sagt, að slys hefði
orðið um borð i báti. Ég ók
þvi eins hratt og ég mögu-
lega komst, og stofnaði þann-
ig lífi og limum fjölskyldunn-
ar í hættu. Það var þvi har'.a
sárt að komast að þvi, að
„slysið" var einungis þess
eðlis að karl nokkur hafði
fengið bakverk.
Það er f jarri mér að kvarta
undan því að hafa nóg að
gera. Ég er aðeins óánægður
með það að vera svo bundinn."
„Eru samgöragur ekki oft
erfiðar í héraðirau yfir vetrar-
mánuðina?“
„Vissulega geta þær verið
það. Snjóþungi getur hér orð-
ið mikill, og þótt furðulegt
megi virðast, þá er ekki
til snjóbíll í öliu héraðimu.
Varðandi það að komast út á
Strandir, þá eru samgömgur
þangað á landi oft útilokaðar
stóran hluta vetrarins. Ég hef
því orðið að leita til landhelg-
— Watergate
Framhaid af bis. 18
öldungadeUdarrraennimir,
sem yfirheyrSu Miitehell, voru
vainitirúaðir á framburð hains
og fjandsamiiegri honum en
öðrum viitnum, sem hafa ver-
ið yfírheyrð vegraa Watergaite-
málisins. Niðurstaða banda-
ríska vikuriitsins Time á yfir-
heyrslunum yfir Mitcheiil er
sú, að hann hafi sem æðsti
yfirmaðu.r laga og regiiu í
Baindaríkjunum og síðar sem
formaður kosninganefndar-
iiniraair, hylmt yíir iraeð mönm-
isga'zlunnar um hjálp. Hef
ég þá ýmist verið fluttur með
þyrlu eða varðskipi.
Hingað í héraðið 'var fyrir
nokkru keyptur sjúkrabíll, en
það var Samband kvenfélaga
í sýslumni, sem hanm keypti.
Að honum er mikill fengur,
og ber að þakka þessa fram-
takssemi, sem og aðra hluti,
sem kvenfélagasambandið hef
ur gert í þágu heilibrigðiismál-
anna hér í héraðinu.“
Guðbrandur bauðst nú til
að sýna okkur sjúkrahúsið á
Hvammstanga, en hann er
jafnframt eini læknirinn, sem
starfar við það. Þegar við
komum inn á skrifstofu hans
sagði Guðbrandur:
„Hérna verður maður að
stilla útvarpið sæmilega hátt
til þess að ekki heyrist fram,
það sem mér og sjúklingnum
fer á miMi.
Þótt hér sé gert ráð fyrir að
tveir læknar eigi að starfa, þá
sjáið þið að ekki er nema
pláss fyrir einn, og tæplega
það. Hér er a'llt í senn, slysa-
varðstofa, apótek, tlirauna-
istofa og skrifstofa.
Við gengum sem leið lá inn
í sjúkrahúsið, og fórutm fyrst
'imn á skurðstofuna, sem fræg
er frá þvi Jónas Sveinsson
var þarna hémðslæknir og
höndlaði með náttúru manna,
eins og getið er í bók hans
„Lífið er yndislegt". Inni á
skurðstofunni lá einn sjúkl-
imgur ekki þó til þess að leggj
ast á skurðborðið, heldur
sýndi sig hér plássleysið.
„Hér á skurðstofunni er
margt tækja, sem eru frá tíð
Jónasar heitins, en sfcurð-
stofa þessi er samt sem áður
alveg ágæt. Hér eru þó ekki
fmmkvæmdar meiraar meiri-
háttar óperasjónir, nema mik
ið liggi við, .því hér er eng-
inn sem getur svæft af nægri
þekkingu.
Hvað plássleysinu viðvikur,
þá get ég nefnt, að ég hef
orðið að lána hingað svefn-
bekki krakkanna, og eins og
þið sjáið, þá er legið bæði á
göngum og skurðstofum, sem
röntgenstofum."
Inni á fæðingardeildinni
hittum við fyrir unga ogham
ingjusama móður, með ný-
fætt barn sitt, en fæðingar-
deildin er aðeins lítið her-
bergi, og sagði Guðbrandur,
að þar væri oft þröngt á þingi.
„Ég byði ekki í feitan lækni
við störf hér,“ sagði hanft og
hló við.
Samtengt sjúkrahúsinu er
ellddeild, þar sem nú eru vist-
menn fjölmargir af atkvæða-
um, sem frömdu alvarleg
lögbrot, sotit enduirkosnmgu
forsetans ofar landslögum og
stjónraairsikránin'i og tekið á sig
þá gífurlegu ábyrgð að hliifa
fonsetanium viö mikilvægum
upplýsiragum.
Þann'iig er Miitchell taliiran
hafa gerzt sekur um giópsku
og jafnvel iögbrot með þvi
að láta forsetamn eikki vita,
en rök hamis voru þau, að ef
Niíxon hefði feragii'ð vitneskj-
uma i hendiuir hefði forsetinn
aniraað hvort orðid vitorðs-
maður í yfirhyiminigunmi eða
látið titt sikarar skriða gegn
öiilum, sem hiuit átitu að máli,
og afhjúpað starfsemi þeirra.
Þar með hefði a'lmeniningur
keninit Nixon um afbrot sam-
starfismannia haras og mögu-
ieilkum hanis á eradurkosninigtj
hefði verið stefnit í hættu, en
það vildi Mitchell umfram alllt
forðast.
Hins vegar virðist Mitoheffl
ekki hafa reynit að fá aðra
emibæbtismerm t’ill að halda
svipuðum staðreyndum leynd-
um fyrir Nixon og hanm neiit-
aði þvi að hafa gert nokicrar
ráðstafarair titt að þagga niiðri
i innibrotsþjó'funum. Þess
vegma hefur sá möguilei'ki
ekki verið útlokaður að Nix-
on hafii frótlt um hmeyksiið
eftlr öðrum leiðumn.
Þainm itakmairkaða áhiuga
sem Nixon sýndi á máliniu, ef
frásögn Mitcheils af samræð-
um hans og forsetans er rétt,
má túilka á þrjá vegu að sögm
Time: Nixon spurði ekki
MiltoheM, þvi hiamn var siam-
mála honum um að skorbuir
á vitmeslkju veiitti homum ör-
uiggari póttitttska vernd og þess
Guðbrandur iæknir á hesil
sínuni Itlika.
(Ljósim. Mbl. GBG).
i
V
Læknishjónin á Hvamms-
tanga, Lina Kragh og Guð-
brandur Kjartansson,
ásanit þremur börnum sín-
um, Þorsteini, Grétu og
Kjartani, en elzti sonurinn
var í kaupavinnu.
vegna villdii hanin ekki fræðaslt
um málið; hann hafði þegar
femgið vitneskju um rraálið
frá öðrum og þrarfti þvi ekki
að spyrja; hairan grunaði að
Mitchelil væri viðriiðiran og
vildi ekki liáta 101 skamar
skríða gegm góðum vini sín-
um. Enn einn möguleiikiinm er
sá, að Mi'tcheil hafi borið
ljúgvitmi og þeir hafi rasfct
Waitergate-málið hreimiskilmis-
iega olilit frá upphafi. Ef ein-
hver þessara ágizkana er rétt,
li'ggur Nixom vægast sagt illa
í þvL
///
i.,A\u\U vVdVov\vvÁi AU