Morgunblaðið - 02.09.1973, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ — SUNNUDAGUR 2. SEPTEMBER 19T3
Gunnar Thoroddsen:
Hver s vegna útf ær sla
f yrir árslok 1974?
1 grein mdnini í gær var rak
in hiin öra þróun i átt til tvö
hundruð mílna. Stuðningur
við þá stefnu hefiur vaxið dag
frá degi, og nú nýtur hún
fyligis meiri hluta þjóða.
1 lok undirbúningsfunda
hafréttarráðstefnuninar í vor
er leið lagði íslenzka sendi-
nefndin fram í 2. undirnefnd
,,vinnu:skjal“ um að strand-
ríki væri heimilt að ákveða
lögsögu yfir auðlindum á
hafsvæðum utan hinnar al-
mennu landhelgi og skyldu
ytri mörk svæðisins ákveðin
innan sanngjamrar fjarlægð-
ar með hliðsjósn af aðstæðutm,
og skyldu þau ekki ná lengra
en 200 mílur.
SAMÞYKKT LANDS-
FUNDAR
Landsfundur Sj átó stæðis-
manna í maimánuði sl. lagði
til, að fullti'úum íslands á haf
réttarráðstefnunni yrði falið
að vinna ötullega að viður-
kenningu á rétti strandríkja
til auðæfia landgrunns-hafsins
allt að 200 mílum.
ÁSKORUN 50 MENNINGA
1 júlímánuði tók sig til hóp
ur 50 íslendinga og skoraði á
þing og stjórn að lýsa nú þeg-
ar yfir, að við mundum krefj-
ast 200 mílna fiskveiði'lög-
sögu á hafréttarráðstefnunni.
1 þessum hópi voru margiir
þjóðbunnir forystuménn ög
sérfræðingar á sviði sjávarút
vegs og landhelgisgæzlu. Þeg-
ar slíkir menn birta svo ein-
dregna hvatningu, hlýtur þjóð
in að leggja við hlustdr.
TÍMAMARK
NAUÐSYNLEGT
Alþingi þarf i haust að
gera ályktun um 200 míiur.
En ekki nægir, að það sé á-
lyktun um útfærslu i 200 míl-
ur einhverntíma á ókomnum
árum. Það þarf ákveðið tíina-
mark.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
að undanfömu rætt rækilega
og skoðað vandlega þessi meg
inatriði bæði: útfærslu í 200
mílur og ákveðna timasetn-
ingu. Þingflokkurimn hélt
tveggja daga fund i Borgar-
nesi 23. og 24. ágúst, þar sem
þetta var aðalumræðuefnið.
30. ágúst hélt þingflokkurinn
enn fund um málið. Síðar
sama dag var sameiginlegur
fundur þingmanna og mið-
stjónnar. Þar var afgreidd
ályktun um útfærslu í 200
mílur eigi siðar en fyrir árs-
lok 1974.
GILD RÖK
Mörg gild rök liggja til
þessarar niðurstöðu.
Utan núgildandi 50 núlna
marka eru mikilvæg fiskimið.
Þar eru ýmsir nytjafiskar,
bæði uppsjávarfiskar og djúp
fiskar. Sumir þessara fiski-
stofna eru í bráðri hættu, og
mörg dæmi eru því miður um
stórkostlega ofveiði af háifu
erlendra fiskiflota á hafsvæð-
um milli 50 og 200 mílna. Þessi
ógn, sem yfir vofir, knýr okk
nr til aðgerða. Lífshagsmunir
þjóðarinnar veita okkur rétt
til þess. En það er einnig
skylda okkar gagnvart fram-
tíð islenzku þjóðarinnar. Og
hverjum stendur það nær en
strandríkimi, sem aS öllum
réttum rökum á þessi mið, að
reyna að hindra rányrkju
skammsýnna stórþjóða? Og
gera það áðnr en það er um
seinan.
LAGALEGUR OG PÓLI-
TÍSKUR GRUNDVÖLLUR
Hinn lagalegi og pólltiski
grundvöl'ltur til útfærslu í 200
mílur á næsta ári er orðdnn
traustard en áður og á emn
eftir að styrkjast á næstu mén
uðum.
Alisherjarþing Sameimuðu
þjóðanna samþykkti i desem
ber 1972 merka stefmuyfirlýs-
imgu um rétt strandríkja til
auðlinda í hafinu yfir land-
grunniniu.
Örugg vitneskja ligigur nú
fyrir um stuðning meirihluta
rikj a heims við 200 mílur.
Víst er talið, að hafréttar-
ráðstefnan samþykki á næsta
Ounnar Thoroddsen
ári stefnuyfirlýsingu um
stuðning við 200 míliur.
Ef Islendimgar taka rögig á
sig og ákveða, að útfærslan
komi til framkvæmda á
næsta ári og skipa sér bæði í
orði og verki á bekk með 200
mílna þjóðumum, mundi sam-
herjum okkar vera það stuðn-
inigur, málstaðurinn styrkj-
ast, en okkur öllum vaxa ás-
magin.
MÁLID ÞOLIR EKKI BIÐ
Þær raddir heyrast, að við
eiigum að bíða með ákvöröun
uxn útfærsiu þangað til haf-
réttarráðstefnunni er lokdð, I
von um að niðurstaða, okkur
hagstæð, nái 2/3 atkvæða, og
nógiu mörg ríki fulgildi þann
alþ j óðasamning.
Framhald á bis. 24.
i varðskipinu Ægi á miðvikudaginn, þegar freigátan Apollo og
að sigla varðskipið niður, og allir vita hvernig þessar ásglingar-
Iraunir brezku skipanna endnðu.
Eins og þessi ummæli ritstjórn
argreinarinnar bera með sér,
hyggjast kommúnistar ríghalda
í 50 mílurnar og forðast að fylgj-
ast með tímanum. Raunar má
segja, að ekkert aðalatriði sé
hver sjónarmið kommúnista eru,
þau hafa lengst af verið fram-
andi, hvort sem er. Hitt er aðal-
atriðið að unnt reynist að sam-
eina lýðræðissinna um þá stefnu,
sem nú ber að fylgja fram tii
sigurs.
Nú er lag
Það er sameigiinlegt álit allra
þeirra, sem fylgzt hafa með und-
irbúningsfundunum undir Haf-
réttarráðstefr.una, að nú sé iag
til að koma landhelgismálinu
heilu í höfn. Þess vegna ber að
róa lífróður. Örugglega styðja
80—90 ríki af þeim tæplega 150,
sem Hafréttarráðstefnuna sækja,
200 mílurnar, og sumir telja jafn
vel, að um 100 ríki séu þegar
orðin fylgjandi 200 sjómílna fisk
veiðitakmörkum. Hafréttarráð-
stefnan verður haldin á næsta
ári. Að visu er ekki öruggt að
henni ljúki þá, en víst má þó
telja, að gefin verði út yfirlýs-
ing, sem m.a. feli í sér stuðning
við 200 sjómílna landhelgi, jafn-
vel þótt ráðstefnumni ljúki ekki
fyrr en á árinu 1975. Slík yfir-
lýsing er okkur íslendingum
nægileg tii þess að framfylgja
200 sjómilna fiskveiðitakmörkun
um, og á þvi byggist ályktun
S j álf stæðisf lokksins.
Mikilsvert er, að Alþýðuflokk-
urinn fáist til samstarfs um 200
sjómíina landhelgina, en ekki
verður komizt hjá þvi að vekja
athygli á því, að Alþýðublaðið
ritar s.l. fimmtudag óvirðulega
um 200 mílumar til þess að þær
raddir verði þegar í stað niður
kveðnar. 1 blaðinu segir:
„Það finnst á, að þeir sjálf-
stæðismenn hafa hugsað sér að
reka eins konar 200 mílna fleyg
í landhelgismáliið. Útfærslan í
200 mílur er góð og gild og um
hana mun verða samstaða, þegar
fært þykir að leggja út í hana
og þá væntanlega eftir að al-
þjóðasamþykki liggur fyrir. Al-
þingi eða ríkisstjórn hefur ekki
bundnar hendur í því atriði. Hins
vegar er eðlilegt, að á meðan
ekki liggur fyrir nein samþykkt
alþjóðlegra stofnana um slíka
landhelgi, þá gæti orðið erfitt
fyrir Islendinga að fylgja slikri
útfærslu eftir, einkum þegar
haft er í huga, að við getum
elcki einu sinni varið 50 mílur
vegna ónógs skipakosts.
Það er engin ný uppfinning að
óska sér 200 milna landhelgi.
Hún lítur stórkostlega út á korti,
og hún kemur með tímanum. En
á meðan ekki hefur náðst sam-
komulag um hana sem megin-
reglu, er mikill ávinningur að
þvi fyrir Islendinga að færa þó
út eins langt og þeir treysta sér
í bili, enda skal þá haft í huga,
að 50 mílma útfærsla er fyrst og
fremst áfangi, en ekki hin end-
anlega niðurstaða.
Það er því nokkuð hjákátlegt,
þegar reynt er á ársafmæli út-
færslunnar í 50 mílur að gera
lítið úr þeirri aðgerð með því
að benda á ennþá stórkostlegri
lausn, vitandi vits um, að slík
lausn er óraunveruleg í dag, svo
óraunveruleg, að fulltrúi 200
mílnanna hafði rétt sleppt orð-
inu um að við gætum ekki nóg-
samlega varið 50 mílurnar, þeg-
ar hann hóf 200 mílna ræðu
síma.“
Þessi orð Alþýðublaðsims eru
því til lítils sóma, en vonandi
eru þau siðustu undansláttarorð
þess biaðs.
Að verja
200 mílur
Bæði i þessum tilvitnuðu orð-
um Alþýðublaðsins og víðar er
því haldið fram, að vlð Islending-
ar höfum ekki mátt til þess að
verja 200 sjómílna liandhelgi.
Sannleikurinn er þó sá, að auð-
veldara er að verja hina væntan-
legu landhelgi en þá, sem við
nú búum við. Ef þróumin verður
sú, sem allt bendir nú til, að haf-
svæðunum á Norður-Atlantshafi
verði skipt milli íslands, Græn-
lands, Færeyja og Noregs, ligg-
ur i hlutarins eðli, að miklu auð-
veldara verður að verja fiski-
miðin. Sérhvert fiskiskip, sem
nálgast þetta hafsvæði, er grun-
samlegt, þvi að það getur ekki
átt anmað erindi en að leitast við
að fremja lögbrot. Eirns og nú
háttar geta siglingar fiskiskipa
rétt utan 50 mílmanna verið al-
veg eðldlegar. Þau eru þar að
lögmætum veiðum, og þá hafa
þau ætíð tækifærf til að skjót-
ast inn fyrir mörkin til þess að
veiða i landhelgi. En þegar haf-
svæðið allt er friðað, hlýtur að
vérða fylgzt með sérhverju skipi,
ýmist úr flugvélum eða með
ratsjám.
Venjulega verða skipin þá að
sigla langan veg, áður en þau
geta hafið veiðar, og þá hefur
landhelgisgæzlan getað fyigzt
með ferðum þeirra og tekið þau,
þegar er lögbrotin hef jast.
Það tjóar því ekki fyrir undan-
sláttarmenn aó halda þvi fram,
að 200 sjómílna landhelgin sé of
stór, vegna þess að við getum
ekki varið hama.
Afstaða
stórveldanna
Þótt mikill meirihluti þjóð-
anina styðji nú 200 sjómílma efna
hagslögsögu, er hinu ekki að
leyna, að sum stórveldanna eru
treg til að fallast á þessa lausn
málsins. Að visu hafa Bandarík-
in nálgast 200 milumar óðfluga,
og vel kann svo að fara að þau
styðji þá lausn um það er lýk-
ur. Á sama hátt heyrast um það
raddir, jafnvel í Bretlandi sjálfu,
að Bretar ættu að styðja 200 sjó-
mílna landhelgi. Sannleikurimm er
sá, að þeir fengju geysivíðáttu-
mikil hafsvæði tll einkaafnota
og mundu líklega hagnast meira
á 200 sjómilum en flestir aðrlr.
Vafasamt kann þó að vera, að
þeir geri sér grein fyrir þróun-
iinni, afturhaldssjónarmið hafa
löngum rikt þar í lamdi.
En eiin er sú þjóð, sem mun
berjast með hnúum og hnefum
gegn víðáttumikilli landhelgi, og
það eru Rússar. Þeir hafa byggt
upp gifurlega mikinn fiskiskipa-
flota, sem æðir um heimshöfin
öld, og hefur flota þeirra raunar
verið líkt við ryksugur, því að
þeir þurrka upp allt sem kvikt
er.
Rússar munu beita öllum ráð-
um tii þess að hindra víðáttu-
mikla landhelgi. Þeir munu vafa-
laust kúga önnur kommúnista-
ríki til fylgis við sig, og þeir
munu beita áhrifum sinum við
vini sína, hvar sem þá er að
finna. Markmið þeirra er að
fiska hvorki meira né minna en
10 miiljón tonn árið 1975, en það
geta þeir auðvitað ekki, ef land-
grunnskenningin sigrar og 200
milur verða viðurkenndar um
víða veröld. Þá er „úthafsfloti"
þeirra orðinn ónýtanlegur, og
það mikla átak, sem þeir hafa
gert til að byggja hann upp,
unnið fyrir gýg. Við vitum þess
vegna, hvar fyrst og fremst verð
ur að vænta andstöðunnar gegn
200 mílunúm.