Alþýðublaðið - 24.08.1958, Qupperneq 5

Sunnudagur 24. ágúst 1958
A 1 þ ý ð u b I a 3 i 8
5
r
( ÍÞrótlir 3
íslandsmótíð:
eitthvað um sögu, atvinnu-
hætti og annað, sem bænum
viðkemur, er bezt að labba sig
til ráðhússins um hádegið, á
meðan manni er enn fært yf-r
forsælulaust torgið, þar sem
líkneskja Tartinis nokkurs
fiðlusnillings trónar á háum
stalla, en hann er fæddur í
Piran árið 1692, og talinn fræg
astur allra sona hennar. Það
mundi reynast þýðingarlítið að
koma slíkra erinda í norræn
ráðhús um þetta leyti dags, en
þarna vinna állir af kappi’ um
hádegið, og ritari borgarstjór-
ans, einstaklega alúðlegur mað
ur, veitir fúslega allar upplýs-
ingar, sem fram á er farið.
Undir styrjaldarlokin töld-
ust borgarbúar um níu þúsund
ir, en mikill hluti þeirra kaus
sæti 36 Júgóslavar og 4 ítalskir.
Og ritarinn kveður aldrei hafa
komið til neinna deilna þeirra
á milli af þjóðernisástæðum, —
„því við érum allir Piranar“,
Atvinnuvegirnir eru fyrst og
fremst fiskiveiðar á Ádríahaf-
inu, en þar eru mið góð, en
auk þess er skipasmíðastöð —
þar sem nú er meðal annai’s
unnið að smíði tveggja stórra
tankskipa, — og l'oks er'u tals-
verður námurekstur, bæði kola
náma og saltnáma. Og síðast en
ekki sízt er það baðstaðurinn
Portoroz, sem er eiginlega út-
hyerfi Piranborgar. Þar græða
þeir drjúgan skilding á erlend-
um gestum og ferðalöngum, —
síðastlið-ð sumar komst tala
dvalargesta upp í 87.000.
Stoltastir eru borgarbúar af
PORTOROZ stendur fyrir
botni flóans. Þetta er sæmi-
legasti baðstaður, og í sumar
hafa sænsku ríkisjárnbraut-
irnar lagt hann undir sig.
Stutt er frá borginni til Tri-
,este, og því auðvelt um sam-
göngur. Umsjónarmaður hinna
norrænu sumargesta er áreið-
anlega gætinn maður og góð-
gjarn, sennilega norðan úr
Dölunum. Að minnsta kosti
eru tilkynningarnar, sem hann
þirtir á auglýsingatöflu aðal-
gistihússins, þannig orðaðar að
vitni ber varúð svíeitamanns-
ins. E.nkum hvetur hann gest-
ina til ýtrustu gætni í allri
umgengni við landsmenn, fyrir
.foýður með öllu að rætt sé við
þá um stjórnmál; telur og mun
hættulegra fyrir gestina að
,gagnrýna stjórnarfyrirkomulag
landsins harðlega sín á milii
en að synda utan vírnetsins,
sem skilur þá frá hákörlunum.
Tangi' gengur út í flóann
.skammt frá Portoroz og á tang
anum stendur smáborgin Piran.
Þar fyrirfinnast engin lúxus-
gistihús, en þetta er hrífandi_
sérkennilegur bær. Heimur út
af fyrir sig; þröngur, krókóttar
götur og byggingarnar virðu-
^egar fyrir sinn forna stíl þar
Sem mætast ítölsk og slóvönsk
áhrif. Enda er borg þessi eldri
:en Feneyjar, Split og Dubrow-
nig.
ítalir og Júgóslavar hafa
alltaf barizt í Trieste en lifað
saman í friði og sátt í Piran,
ánægðir með sól , og haf og
deildan verð. Og þar standa
manni til boða fiskur og krækl
ingur þannig matreiddur að
?neira ljúfmeti getur ekki. Og
meðan á máltíðinni stendur
getur það hæglega átt sér stað
að gamli matsveinninn, sem
með réttu telur sig sérfræðing
varðandi serbneska, matreiðslu,
sýni gestunum að honum er
svo sannarlega fleira til lista
Jagt; gangi í hópi hljóðfæra-
leikaranna, taki hvítlaukstugg-
una, sem hann jóðlar í staðinn
fyrir munntóbak, út úr tann-
lausum munni sér og taki að
gyngja serbneskar þjóðvísur
Við undirleik þeirra með til-
.burðum og af tilfinningu, sem
Jiver atvinnusöngvari mætti
,vera stoltur af.
Upp úr hádeginu getur hit-
jnn þarna orðið norrænum
mönnum lítt þolandi. Og það
,er fyrir þennan mikla hita að
©11 vinna í skrífstofum hefst
Jílukkan sjö að morgni, en lýk-
<ur klukkan tvö — einnig í op-
inberum skrifstofum, — og
getur þetta starfsfyrirkomulag
vitanlega reynzt hið hentug-
asta, ekki hvað sízt fyrir kon-
ajr, sern vinna úti en eiga um
iheimili' að sjá. Ætli maður að
hitta einhvern starfsmann
þæjarins að máb og forvitnast
að flytjast til Ítalíu; því eru
borgarbúar nú ekki nema um
fimm þúsundir talsins og þar
af 1240 ítalir. Samkvæmt gagn
kvæmum samningum milli ít-
ala og Júgóslava hvað snertir
réttindi þj óðernisminni’hiuta,
eru Júgóslavar skyld-ugir til að
starfrækja fimm skóla fyrir
börn þessara ítala, enda þótt
þar sé um algera ofrausn að
ræða, — nemendur í hverjum
bekk ítölsku skólanna eru ekki
nema níu að meðaltali, en
fjörutíu í hverjum bekk í
júgóslavnesku barnaskólunum
í borginni og eru þeir aðeins
átta talsins. ítalarnir geta far-
ið vikulega til Ítalíu vegabréfs
laust, en þó er vissra persónu-
skilríkja krafizt. Sama er að
segja hvað snertir réttindi
þeirra Júgóslava, sem búsettir
eru í ítölsku borginni Trieste
og algert jafnrétti' beggja þjóð-
tungnanna gildir í báðum þess
um borgum.
Ritarinn fullyrðir að allir
borgarbúar tali bæði ítölsku
og slavnesku „eins og móður-
mál sitt“, og auk þess kveður
hann flesta Júgóslavana tala
þýzku. í bæjarstjórninni eiga
safnhúsi sínu. Það er kunnur
fornfræðingur, sem ber örkuml
úr stríðinu, er veitir safni
þessu forstöðu, og kemur eng-
inn þar að tómum kofunum,
sem kynnast vill sögu bæjar-
ins. Kveður safnstjórinn hann
fyrst koma við sögu á sjöundu
öld, en fyllsta ástæða sé til að
ætla að hann hafi verið risinn
þegar á fjórðu eða fimmtu öld
fyrir Krists burð. Nafnið á
sennilega rót sína að rekja til
gríska orðsins „Pyros“, sfem
þýðir eldslogi. Lög bæjarins
frá því 1274 eru geymd þarna
í sérstöku safnherbergi, ásamt
bréfum feneysku dókanna frá
tímabilinu 1070—1200, en
hvert þeirra hafði lagagildi.
Þaran eru líka varðveittar yfir
10.000 erfðaskrár löngu látinna
borgara. Þá er ekki að undra
þótt Tartini fiðlusnillingi sé
helgað þarna sérstakt herbergi.
Er þar meðal annars geymd sú
fiðla hans, sem hann hafði
mestar mætur á, og kennslu-
bók hans í fiðluleik, — sú
fyrsta sinnar tegundar, sem
enn hefur fundizt í heiminum.
Og ritarinn kemst þannig að
orði, að vitanlega séu ítalskir
ákaflega stoltir af því að Piran
sé fornítalskt menningarsetur,
— að minnsta kosti sé þess
getið í Trieste-blöðunum við
ÖU hugsanleg tækifæri. En við
kjósum þrifnaðinn ekki síður
en menninguna, segir hann, og
þegar við tókum stjórn bæjar-
ins í okkar hendur árið 1945,
var óþrifnaðurinn hér slikur, —
samfara hinni forn-ítölsku
menhingu, að ekki tók neinu
tali. Og enn hefur ekki tekizt
að ki'ppa þessu fullkomlega í
lag, segir hann, en það skal
LEIKS Fram og Keflvíkinga ,
í Knattspyrnumóti íslands, sem
fram fór sl- fimmtudagskvöld,
var beðið með nokkurri eftir-
Væntingu. Bæði liðin stóðu jöfn
að stigum, höfðu hlotið sitt stig
io hvort. Þetta var næst síðasti
ieikur Fram, sem aðeins á eftir
að leika gegn Akurnesingum,
reið það £yí á miklu hversu
færi, ef Fram biði ósigur þýddi
það fall niður í II- deild, nema
þá að sigur næðist yfir Skaga-
mönnum, sem telja verður und
ir hælinn lagt. Hinsvegar ef jafn
tefli yrði voru þrjú félög jöfn,
Fram, Keflvíkingar og Hafnfirð
ingar n;eð sín tvö stigin hvert,
í því var þó vonarglæta. Var
því full ástæða tii að gera því
skóna, að Frammarar myndu
nú einu sinni leggja sig alla
fram, taka vel á eg sýna hvað
í þeim býr. Því miður var veður
mjög óhagstætt. Sterkur norð-
anvindur stóð beint á annað
markið. Mold, sand og möl skóf
upp úr vellinum í verstu hryðj
unum, svo leikmenn allir hurfu
sjcnum hinna fáu áhorfenda í
i’ennikófi malar og moldar. —
Sama veður hélzt allan leikinn
svo ekki hallaðist á fyrir aðila
i í bvj efni. Hins vegar var veðr |
ið þannig, að í raun og veru var
ekki knattspyrnufært. Enda á-
byrgðarhluti að vera að etja
mennum fram til hörkukeppni
við slík veðurskilyrði og láta
þá soga í sig ryk og skít eins
og sanddælur. Eitthvað hafði
verið rjálað við að sp^auta á
völlinn, en slíkt hafðí sýnilega
náð skammt til að hefta mold-
rokið.
FYRRI HÁLFLEIKUR.
Keflvíkingar áttu völ á marki
og kusu að leika undan vindin-
um. Þeir sóttu þegar fast á og
komust brátt í markfæri, en
vörn Fram varðist hraustlega
með Rúnar Guðmannsson sem
miðframvörð og traustasta-
mann. Er 11 mínútur voru af
leik fengu Keflvíkingar horn-
spyrnu og úr henni skora þeir
fyrra mark sitt, var það Högni
Gunnlaugsson, sem það gerði
með snöggri spyrnu og lítt við-
ráðanlegri. Er leikurinn hófst
að nýju, sóttu Frammarar rösk-
lega á en voru stöðvaðir áður
en þeir komust í skotfæri. Aft-
ur bar knöttinn að marki þeirra,
enda þurfti lítið að lyfta undir
hann til þess, Kárj sá umi viS-
bótma. Lá nú um skeið áil-
mjög á Fram:. Á 20. mínútu
eru Keflvíkingar enn einu sinni
komnir inn á vítateig, þar fæ!r
h .innherji þeirra, Hólmfoert
Friðjónsson, knöttinn og skýtur
þegar að markinu föstu skoti
og skorar mjög vel. í þessum
hálfleik varð Guðjón Jónsson
v. framvörður Fram að hætta
leik og var borinn út af vell-
inum meiddur á fæti, eftir ei;n-
vígi sem hann átti í. Ragnar
Jhannss. kom inn í hans stað-
Guðjón hafði átt góðan leik.
Ragnar gegndi stöðu hans af
prýði. Koflvíkingar héldu þess-
um yfirburðum sínum í mörk-
um nær allan hálfleikinn eða
þar til 2 mínútur voru eftir, esx
þá skora Frammarar fyrra
mark sitt. Sókn Fram myndaði
þvögu fyrir framan. mark, —
knötturinn skaust út úr þvög-
unni og tókst Karli Bergmann
að ná honum og renna honum
inn i annað hornið niður við
jörðu.
SEINNI HÁLFLEIKUR.
Mjög lá á Kelfvíkingum £
þessum hálfleik, og fyrstu 10
mínúturnar var umi látlauéa
sókn Fram að ræða, en Kefl-
vísku vörninnj tókst að bægja
hættunni frá hverju sinni, var
þar öruggastur maður fyrir, —
Hafsteinn Guðmundsson mi@-
fram.vörður. Þrátt fyrir harðá
só’kn Fram áttu Keflvíkingar
nokkur snögg upphlaup, meðal
annars eitt á 11. mínútu sem
nærri hafði kostað Fram mark,
en þá tókst Páli h. útherja að
komast inn fyrir og skalla en
rétt utan við marksúlu. Framm
arar jöfnuðu nokkru síðar með
hörkuskoti Björgvins Árnason-
ar miðherja, sem fékk knöttiim
inn á vítateig og skaut um leið
með vinstri 'fæti álls óverjanðí
skoti. Þrátt fyrir harða sókn af
Fram hálfu og nokkur tæM-
færi, tókst ekki að ná yfirhönd-
inni og leiknum lauk með því
að keppinautarnir skiptu stig-
úm leiksins á milli sín, sem eft
jr öllum gangi hans voru a'Jls
ekki óréttmæt úrslit.
Dómari var Helgi Helgason
og fórst það vel.
EB.
UTSALAN
Stendur sem hæst — Ýmsar vörur.
Ódýri markaðurinn
Templarasundi 3.
Tunnur.
Olíufélagiö h.f.
hefur til sölu á hagstæðu verði lekar olíutunnur.
Tunnur þessar mætti nota í ræsi, sem öskutunnur,
stauramót o.fl.
Yæntanlegir kaupendur tali við verkstjófá vorn
á Reykjavíkurflugvelli. Sími 243ÖÖ.