Alþýðublaðið - 27.08.1958, Síða 3

MiSvikudagur 27. ágúst 1958.
i, Iþ#8nbla8i*
TTFP'frn'iwr,
Alþýöubtaöiö
Útgefandi:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Auglýsingastjóri:
Ritstj ómarsím ar:
Auglýsingasínai:
Afgreiðslusími:
Aðsetur:
Alþýðuflokkurinn.
Helgi Sæmundsson.
Sigvaldi Hjálmarsson.
Emilía Samúelsdóttir.
14901 og 14902.
1 4 9 0 6
1 4 9 0 0
Alþýðuhúsið

Prentsmiðja Alþýðublaðsins. Hverfisgötu 8—10.
Greinm úr Finanstiden de um iandheigismáiið: , ]
Ny Gróa á Leiti
p,
ÞAÐ ER ákaflega mtargt skemmtilegt, sem Morgunblað-
Jð getur um frá hallelújasamkomum Sjálfstæðismanna úti
á landsbyggðinni þetta sumarið. Konni er að vísu ekki aug-
lýstur lengur, en ýmislegt broslegt tekst þeim þó að setja
á svið í sveitum landsins, ef dæma má eftir frásögn Morg-
unblaðsins.
Biaðið segir, að um síðustu helgi hafi ein herjans
r.iikil samkoma verið haldin að Ölver undir Hafnarf jalli.
Þar hafi bróðir aðálritstjórans verið meginskemmti-
krafturinn, og einkum og sér í lagi hafi honum tekizt
vel upp í Gróusagnagerð. Ein sagan, sem eftir honum er
höfð, er svona: „Sú saga gekk í Reykjavík, að Eysteinn
Jónsson hefði kallað foringja Alþýðuflokksins fyrir sig
og tjáð þeim, að ef til kosninga kæmi út af þessari deilu
(þ. e. landhelgismálinu) þyrftu þeir einskis stuðnings að
vænta heldur fulls fjandskapar frá Framsókn og SÍS.“
Svo kemur framhaldið. og er auðséð, hvert ræðumaður
sækir fyrirmyndina. „Ólyginn sagði mér, en berðu mig
samt ekki fyrir því, blessuð“, sagði Gróa á Leiti. En
Pétur Benediktsson segir að sögn Morgunblaðsins: „Ég
var ekki viðstaddur þetta samtai og veit ekki sönnur á
því“. Það er svo sem ekki um að villast, Gróa er lifandi ja
enn í landi hér.
Sögusagnir Gróu voru brauðstrit hennar og lífsfram-|
færi að nokkru. Hún notaði veikleika meðbræðra sinna
til að afla sér og sínum þeirra gæða, er hún þráði og þurfti
með, og því sagði hún hæpnar sögur. Undirrótin er enn
sú sama: Ósannar sögur skulu komja Sjálfstæðismönnum
til valda á ný, Gróusögur utan lands og innan. Hin nýja
Gróa tekur það aðeins ekki með í reikninginn, að menn
brosa orðið að þess háttar valdabaráttu. Enda er sögumað-
Ur sjálfur svo ruglaður í ríminu, að hann skýtur óvart yfir
markið. Hann stendur því gömlu Gróu að baki. Hann seg-
ir að lokum: „Það er heldur ekki aðalatriðið, hvort Eysteinn
Jónsson hafði þetta form á“. M. ö o. það skiptir ekki máíi,
hvort sagan er sönn eða login. Aldrei var Gróa gamla svona
berskjölduð. . : .
Mjóir þvengir

MORGUNBLAÐIÐ heldur því fram dags daglega, að
mikil óeining sé innan ríkisstjórnarinnar umi landhelgis-
málið. Vitnar það í blöð stjórnarflokkanna á viþq og reyn-
ir að teygja þvengi saman í þessum málatilbúnaði sínum,
en heldur vill togna um of á þeim þvengjum annað veifið.
TJndanfarna daga hefur blaðið vitnað ákaft í fregn, sem
birtist í Alþýðublaðinu fyrir helgina um leynifund í París
út af landhelgismálinu. Telur Morgunblaðið, að hér sé um
að ræða fund, semi utanríksráðherra eigi hlut að, fyrst frétt-
in um hann birtist í Alþýðublaðinu, en önnur stjórnarblöð
neiti að vita af slíkum fundi.
Um þetfa nægir að segja það eitt, að það er vitað mál,
að ráðamenn í Atlantshafsbandalaginu hafa mikinn
áhuga á landhelgismálinu íslenzka. Engan þarf að undra
það. Það er líka vitað mál, að fundir hafa verið haldnir
um þetta mál, bæði opinberir og leynilegir eins og geng-
ur, og geta íslendingar hvorki hannað né fordæmt slíka
fundi. Þótt fastafulltrúi íslands hjá Atlantshafsbandalag-
inu fylgist með málum er það engin goðgá, þar sem Is-
Iand er aðildarríki í bandalaginu. En eins og áður hefur
verið tekið fram hér í blaðinu, er langur végur frá á-
heyrn og málstúikun til samninga.
Það eru því harla veikar forsendur fyrir þeirri staðhæf-
ingu, að utanríkisráðherra standi í einhverjum samningum
ytra, þótt Alþýðublaðið flytji erienda frétt uffl fund innan
Atlantshafsbandalagsins. Er hverjum sanngjörnum manni
sýniiegt, að þeir þvengir Morgunblaðsins eru næsta veiga-
litlir, eins og margir aðrir strengir, semj það notar í áróð-
ursvef sinn og við sitt neikvæða skæklatog.
Auglýsið í Alþýðuhlaðinu
Á ÁRINU 1957, er Rússar
færðu fyrirvaralaust út land-
helgi sína í flóa Péturs mikla
í rúmlega 100 sjómílur, mót-
mæltu Bretar. En þeir sendu
enga stríðsyfirlýsingu til
Moskva. Mörg önnur ríki eiga
12 mílna landhelgi eða rýmri.
Bretar hafa ekki heldur sagt
þeim stríð á hendur.
Þetta má teljast lofsverð hóf-
semi á sviði stjórnmála að Því
leyti, að án hennar værum vér
líklega búin að lífa bæðf 3., 4.
og 5. heimsstyrjöldina. Þeir
möguleikar, sem Bretar og önn
ur stórveldi hafa át+ á því að
reka stjórnmáiaerindi sín með
fallbyssubátum eftir styrjöld-
ina eru fjölmörg. En byggind-
in hafa þó borið hærri hlut. Og
auðvitað ekki sízt vitund þess,
að í heimi, þar sem hagsmunirn
ir loða saman sem lyppur tvær,
gætu þeir átt á hættu að þurfa
að láta í minni pokann.
En sá, sem leitar mun einnig
finna.
Bretar hafa fundið þjóð, sem
er í þeirri aðstöðu, að telja má,
að hún hafi sýnt þeim móðg-
andi framkomu, en sem jafn-
framt hefur ekkert verulegt
vald til stuðnings rétti sínum.
Afleiðingin er eldmóður í ut-
anríkisráðuneyti Breta, í.flota-
málaráðuneytinu og í blöðun-
um. Ekki síðan í Súezdeilunni
hefur gefizt jafn augljóst tæki-
færi til að sýna, hve langt Bret-
ar geta farið, ef þeir vilja sækja
rétt sinn. í Súez entist Þrekið
þeim ekki (sama mun gilda um’
réttinn), en telja má, að jafn
hættuleg afstaða og sú, er
gerði þá heiðarlegu tilraun að
engu, sé ekki fyrir hendi á
Norðuratlantshafi. íslendingar
eiga ekki nema sjö lítil strand-
gæzluskip til að mæta „the
Royal Navy“ ásamt brunasiöng
um þeim og krókstjökum, sem
mun eiga að hafa til taks á
brezku veiðiskipunum sam-
kvæmt skipun frá æðri stað.
Hinn 1. september gangi í
gildi íslenzku reglurnar urn 12
miina landhelgina. í dögun
munu brezkir togarar sam-
kvæmt áætluninni fylkjast um
þrjú herskip við nýju landhelg-
islínuna og skipin halda inn á
hafsvæði þau, sem íslendingar
telja sig eiga. Hvað mttn þá I
gerast?
Enginn getur séð það fyrir ;
nú, hver endirinn verður. Það
sem vér vitum, og sem hægt er
að segja skýrt af Dana há'ifu
er, að hér er um að ræða til-
ræði Breta við réttarvitund þá,
sem er arfleifð hins vestræna
heims og lýðræðis, og sem sátt- |
máli sá, sem kenndur er við !
Atlantshafið, er stofnaður til
verndar.
Um rétt Islendinga á að eígna !
sér hafið allt að 12 míium frá
strondinni má deila. Á hinni
nýafstöðnu ráðstefnu um réttar i
reglur á sjónum í Genéve náð- j
ist ekki samkomuxag um víð-
áttu landhelginnar. Frumregl-
an mun eftir sem áður verða,
að hlutaðeigandi ríki fær sjálf-
dærni í máli þessu, en hliðsjón
höfð af 12 mílna mörkum.
Ennfremur.þetta: Þjóðarréít-
arvenjur skera úr um það, að
við ákvörðun landhelginnar ber
að hafa hliðsjón af þýðingu
hennar fyrir efnahagsofkomu
hlutaðeigandi ríkja. Þeí:a við
urkenndi alþjóðadómstóiiinn í
Haag fyrir sjö árum í úrskurði J
sínum varðandi déilu Norð-'
manna og Breta um norsku
landhelgina. Fiskveiðar Islend- j
inga mynda undirstöðuna að
efahagsafkomu þeirra; 90% af |
útflutníngnum er fiskafurðir. j
Fremstu menn á sviði alþjóð- j
legra hafrannsókna hafa stað- \
fest, að rányrkja á miðunum j
utan 4 mílna markanna hefur
eyðandi áhrif á fiskistoininn.
Þess vegna er nauðsynlegt að
veita íslenzkum fiskimönnum
aukin sérréttindi, en jafnframt
verður að friða hrygningastöðv
arnar að nokkru gegn ágangi
hinna stóru togara. Með öftrum
orðum: Nauðsyn er á 12 mílna
landhelgi.
Bretum skjátlast ehki ein-
un-gis í matinu á gildi þessarar
lögfræðilegu og málefnalegu
röksemdafærslu, heldur er
framkoma þeirra í máli þessu,
sem varðar réttindi að logum,
svipuð og um væri að ræða
uppreisnina í Kína á því Herr-
ans ári 1900, og Norður-Atlants
hafið væri Yangtsekiang, hent-
ugt æfingasvæði fyrir brezka
fallbyssubáta ög brezka valda-
fíkn.
Bretum hafa verið opnar
margar leiðir í máli þessu. —-
Þeir hafa ekki kosið neina, sem
réttarríki væri eðlilegt að kjósa.
Til Sameinuðu þjóðanna virð-
ast Þeir í Lundúnum aðein:;
vilja leita til þess að láta
bjarga sér úr kröggum. Eins
og eftir Suezævintýrið. Eklri
áður en þeir flækja sér í mál-
in. Fram að þvl geta þeir sjélf-
ir. Að þvf er varðar Haag1-
dómstólinn, sem væri sjálfsagt •
eðlilegasti vettvangur til afii
láta greina í sundur rétt og ó-
réu, virðast Bretar heldur hjé,-
drægir og byggist afstaðaþeirra.
á þeirri lofsamlegu rólegu rök-
semdafærslu, að vegna þess, ac*
rétturinn er ekki þeirra megin,
munti"■þeir ekki geta sótt hapni.
eftir Þeim leiðum, sem merjn-
ingarríki eru venjulega opnar-
Hinar vestrænu þjóðir eru.
þannig með gagnkvæmu sam-
komulagi farnar að gera út um
.deilumál með púðri og skoium,
þogar dómstólar og lagaregvur
henta. þeim ekki lengur, eöa.
heimurinn almennt sýnir þeim
mótlæti.
Af Breta hálfu hefur e'kki
orðið vart Við svo mikið stm
eina atrennu að samkomulaga-
tillögu, er byggist á tilliti tit
hinnar íslenzku 12 mílna
helgi,' en' þó er viðurkennt ó-
beint, að ekki muni vera hægt
að véfengja hana lagalega. Eng
in tillaga um undanþáguá-
kvæði, sem hafa inni að haida.
sérréttindi til handa Bretum á
takmörkuðum svæðum vegna
hinna hefðbundnu veiða þeirra.
Engin leit að miðhlutfa'Jli
miili samþykkis og skothríðar.
Aðeins kröfur um, að íslending-
ar falli algjörlega frá kröfum
sínum, áður en samningaum-
ræður koma til greina, fcótt
Bretar ætli ekki að gera tér
Það ómak að leita til Haag i
því tilefni.
Slíkri meðferð sætir rík’, sem.
vegna legu sinnar er lífsnauð-
synlegur hlekkur í vörnum At-
lantshafsbandalagsins og Bön-
um um leið ómissandi, ef þeir
vilja fá vistir með skipalestumi.
um Norður-Atlantshafið, þegar
að sverfir. íslendingar eru þeg;,
ar mjög óánægðir með Jierstötl
Bandaríkjanna í Keflavík, og
Franahald á 2. siðn.