Morgunblaðið - 27.11.1973, Qupperneq 14

Morgunblaðið - 27.11.1973, Qupperneq 14
14 MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 27. NOVEMBER 1973 Ellert B. Schram: Einokun óæskileg, hvort sem er í höndum ríkis eða auðhrings Á FUNDI neðri deildar s.l. fimmtudag flutti Ellert B. Schram framsögu fyrir lagafrum- varpi, sem hann flytur um eftirlit með einokun, hringamyndun og samkeppnishömlum. Fer hér á eftir stuttur kafli úr ræðu Ellerts. „Þegar ég nú flyt þetta frum- varp vildi ég vekja athygli á því, að hér er fyrst og fremst gerð tilraun til þess að koma til móts við neytendur og hagsmuni þeirra. í frumvarpinu á að felast aukin vernd fyrir neytendur. Þetta er neytendafrumvarp. A síðari árum hefur skilningur farið vaxandi á þörfum og kröfum neytenda. Fram til skamms tíma höfðu menn einblínt á hina fjár- hagslegu eignaraðild verslunar- rekstursins og velt fyrir sér mis- munandi álagningu og rekstrar- formi með hliðsjón af arðsemi. Það gleymdist of oft, að verslun er þjónusta, er ekki rekin vegna eigandans, heldur fyrir viðskipta- vininn. Það er í þágu neytandans, sem þjónustan er bætt, ef sam- keppni þrífst með eðlilegum hætti og aðhald skapast af þeim sökum. Einokunarfyrirtæki þurfa ekki að hafa áhyggjur af því, hvort þjónusta sé góð eða varan aðgengileg. Neytandinn neyðist til þess að kaupa, hvort sem hon- um líkar betur eða verr. Einokun- arfyrirtækið þarf ekki að velta fyrir sér, hvort verðlag vörunnar sé hærra eða lægra, ef önnur vörutegund eða önnur þjónusta er ekki til samanburðar. Sam- keppni á heilbrigðum grundvelli leysir slfkt af sjálfu sér. I nálæg- um löndum hefur samtökum neyt- enda vaxið mjög fiskur um hrygg. Þau samtök veita fyrirtækjum sterkt aðhald um gæði, vernd og vöruúrval. Þau eru sterkasta eft- irlitið með vöruverði og álagn- ingu og heilbrigð samkeppni markaðarins hefur skapað neyt- endum aðstöðu til að beita áhrif- um sínum þannig, að þjónustufyr- irtækin þurfa að taka þar fullt tillit til. Slíkt er þó ekki unnt, nema löggjöfin standi með neyt- andanum og verndi hann gegn samkeppnishömlum, einokun og hringamyndun. Með vaxandi fjár- magni og umsvifum stórra fyrir- tækja hefur skapast aukin hætta á einokunaraðstöðu slikra fyrir tækja. Hér er einkum um að ræða fjölþjóðleg fyrirtæki, sem teygja anga sína í ýmsum myndum í skjóli markaðsbandalaga og frí- verslunar, en sama hætta er auð- vitað fyrir hendi, þótt í smærri stíl sé, innan landamæra hverrar þjóðar og jafnvel á einangruðum markaði. Slík einokunaraðstaða stríðir gegn Iögmálum samkeppn- innar og þeim sjónarmiðum, sem liggja þar til grundvallar. Þeir, sem berjast fyrir frjálsri verslun, eiga að átta sig á þeirri hættu, sem þessu er samfara. Verslunarfrelsi stafar jafnt hætta af hringamyndun og duld- um samkeppnishömlum kapi- taliskra stórfyrirtækja sem óeðli- legum afskiptum hins opinbera. Með flutningi þessa frumvarps hef ég viljað leggja áherslu á þá skoðun mfna, að frjáls verslun geti þvf aðeins þrifist, að menn séu á varðbergi gagnvart þessu hvoru tveggja. Einokun er jafn óæskileg, hvort heldur hún er í nafni ríkis eða auðhrings.“ AlÞinGI Fyrirspum á þingi um föður Ashkenazys HEIMIR Hannesson, sem er vara- þingmaður Framsóknarflokksins í Norðurlandskjördæmi eystra, Breyting á lögum um Verzlunar- bankann afgreidd A FUNDI efri deildar f gær var afgreitt sem lög frá Alþingi frum- varp um breytingu á lögum um Verzlunarbanka Islands. I lögum þessum er gert ráð fyrir, að fjölgað verði í bankaráði bankans um 2 aðalmenn og jafnmarga til vara, og kjörtíma bankaráðs- manna er ennfremur brejd:t. Frumvarpið var í gær afgreitt með afbrigðum í gegnum 2. og 3. umræðu í efri deild, en áður hafði það hlotið afgreiðslu í gegnum 3 umræður i neðri deild. hefur flutt á þingi fyrirspurn til utanríkisráðherra um, hvort fslenzk stjórnvöld vilji taka upp að nýju óskina til sovézkra stjórn- valda um að faðir Vladimirs Ashkenazys fái að koma til tslands f heimsókn til sonar sfns. Fyrirspurnin í heild er svo- hljóðandi: 1. Vilja íslensk stjórnvöld taka uppaðnýju við sovézk stjórn- völd þá beiðni föður Vladimirs Ashkenazys, að hann fái að heimsækja son sinn og fjöl- skyldu hans á íslandi? 2. Hver voru svör sovézku stjórn- arinnar á sfnum tíma við sömu ósk? Við því er að búast, að fyrir- spurn þessi verði á dagskrá I sameinuðu þingi ídag. Varaþing- maður tekur sæti BJARNFRtÐUR Leósdóttir 2. varaþingmaður Alþýðubandalags- ins í Vesturlandskjördæmi hefur tekið sæti á Alþingi í forföllum Jónasar Árnasonar, sem farinn er til Bandaríkjanna til setu á alls- herjarþingi Sameinuðu þjóðanna. Fyrirspurnartími Fyrirspurnartími var á Al- þingi sl. þriðjudag. Fer hér á eftir stutt frásögn af fyrir- spurnum og svörum ráðherra. ASATRÚARMENN Fyrir lá fyrirspurn frá Hall- dóri Blöndal (S) til kirkjumála- ráðherra, en þar sem Halldór hefur nú vikið af þinginu tók Magnús Jónsson (S) upp fyrir- spurnina. Fyrirspurnin varsvo- hljóðandi: Af hverjru var Ása- trúarmönnum veitt löggilding sem trúarsöfnuði? Magnús Jónsson kvað það hafa vakið furðu, að þessum félagsskap skyldi hafa verið veitt viðurkenning sem trúar- söfnuði. Ólafur Jóhannesson sagði, að ekki fengi trúarsöfnuðurinn sjálfur löggildingu heldur væri einungis um það að ræða að löggilda forstöðumann hans til að framkvæma vissar athafnir. Stofnun hvers kyns félaga væri frjáls og þyrfti enga löggild- ingu til. 1 stjörnarskránni væri heimilað að stofna félög í sér- hverjum lögmætum tilgangi. I 63. gr. stjórnarskrárinnar væri ákvæði um stofnun félaga til að þjóna guði, og væri það stað- fest, að stofnun félaga í þeim tilgangi væri ávallt lögmæt og því óheimilt að setja í lög al- mennt bann við stofnun trúfé- laga. I stjórnarskránni væri svo hinni evangelísku-lútersku kirkju veitt sérstök vernd og stuðningur ríkisins. Ráðherra sagði það vera erfitt mat, hvaða forstöðumenn trúarsafnaða ætti að löggilda. Ekki væru til um það neinar reglur. Boðaði ráðherra nýtt frumvarp síðar á þessu þingi um utanþjóðkirkjumenn, þar sem nákvæmari reglur yrðu settar um réttarstöðu þeirra. Gat hann þess einnig, að hann hefði farið þess á leit við kirkjuþing, að endurskoðuð yrði löggjöf um þjóðkirkjuna. Ólafur Jóhannesson sagði að lokum, að meginregla væri hér á landi, að trúfrelsi væri, en ekki trúarnauðung. A hinn bóg- inn væru einu trúfélagi veitt viss forréttindi fram yfir önnur. Magnús Jónsson kvað það einungis vera formsatriði, að forstöðumaðurinn væri löggilt- ur, en ekki félagið. Með þessu fengi félagið rétt til að fram- kvæma skírn, greftrun og hjónabönd. Magnús sagðist vera allsendis ósammála ráðherra um lögskýr- ingar hans. Trúfrelsi væri viðurkennt skv. stjórnar- skránni að svo miklu leyti, sem um væri að ræða guð. Hér væri átt við ýmsar tegundir kristin- dóms og svo að öðru leyti þá, sem hefðu eingyðistrú. Á hinn bóginn væri um skurðgoða- dýrkun að ræða hjá Ásatrúar- mönnum. Félli löggilding þeirra því ekki undir stjórnar- skrána og væri ólögleg. Ólafur Jóhannesson sagði, að deilur hefðu verið uppi um það meðal fræðimanna í lögfræði, hvort. átt væri við eingyðis- eða fleirgyðistrú í stjórnarskrár- greininni. Gunnar Thoroddsen sagði það óviðfelldið, að forstöðumað- ur safnaðarins skyldi kalla sig allsherjargoða. Það hefði verið tignarheiti, sem afkomendur Ingólfs Amarsonar höfðu til forna, og hefðu þeir helgað Al- þingi, þ.e. sett þingið. Ef ein- hver ætti rétt á að kalla sig þessu heiti, væri það forseti sameinaðs þings, enda leiddí hann þá sönnur að þvf, að hann væri f rá Ingólfi kominn. FERÐIR HERMANNA Jónas Ámason (Ab.) spurði utanríkisráðherra: Hvaða regl- ur gilda um ferðir hermanna út af Keflavikurflugvelli tii ann- arrastaðaá íslandi? Einar Agústsson sagði, að ókvæntir hermenn yrðu að sæta takmörkunum á ferða- frelsi á þéttbýlisstöðunum í nánd við flugvöllinn. Þar mættu þeir ekki vera á opinber- um samkomustöðum eða á götum úti, nema á leið heim. Þessar reglur giltu ekki um kvænta menn eða fjölskyldur þeirra. Þessar reglur kvað ráð- herrann hafa gilt frá 1954. Sam- komulag væri um það við varn- arliðsmenn, að birta þessar reglur ekki f snáatriðum. Svava Jakobsdóttir (Ab.) spurði, hvaða reglur giltu um kvænta hermenn, sem ekki hefðu konur sínar hjá sér hér á landi. Sagðist hún hafa hitt einn slfkan í nokkurra daga ferðalagi á Bárðarbungu sl. sumar og hefði sá virzt hafa fullt ferðafrelsi. Þá tók Jónas Ámason til máls aftur. SKATTALÖG Karl Steinar Guðnason (A) spurði f jármálaráðherra: 1) Hefur ríkisstjórnin í hyggju að veita fólki, er starfar við fiskvinnslu, sérstaka skatta- lækkun? 2) Eru aðrar skattalækkanir fyrirhugaðar í því skyni að koma til móts við kröfur verka- lýðssamtakanna f þessum efnum? Halldór E. Sigurðsson svaraði því til, að hann hefði lýst því f fjárlagaræðu sinni, að hann ætlaði ekki að veita neinar und- anþágur frá skatti. 2. tl. fyrir- spurnarinnar svaraði hann á hinn bóginn játandi. Ragnhildur Helgadóttir (S) benti ráðherra á, að hann réði því ekki hvaða undanþágur væru veittar frá skatti. Það væri ákveðið með lögum frá Alþingi. Karl Steinar Guðnason kvað lítið koma út úr svörum ráð- herra, en fagnaði svari hans við síðari hluta fyrirspurnarinnar. Halldór E. Sigurðsson sagðist mega hafa sfnar eigin skoðanir á hlutunum. STAÐSETNING OPINBERRA STOFNANA Magnús Jónsson (S) spurði forsætisráðherra: Hvað líður athugun og tillögugerð um dreifingu opinberra stofnana um landið? Ólafur Jóhannesson sagði, að 7 manna nefnd hefði verið í málinu og hefði formaður hennar, Ólafur Ragnar Gríms- son prófessor, samið svarið við fyrirspurninni. Margs konar erfiðleikar væru á flutningi op- inberra stofnana. Hefði nefnd- in tekið til athugunar 150 opin- berar stofnanir og rætt við for- stöðumenn 100 þeirra. Búið væri að taka afstöðu f nefnd- inni til 50 stofnana og væri við því að búast, að nefndin hefði lokið störfum eftir 2 mánuði. Helgi Seljan sagði rétt að taka svo myndarlega á málum, sem hér væri gert og hefði Ólafur Ragnar gefið rétta tón- inn í málinu. Magnús Jónsson (S) tók und- ir nauðsyn þess að taka á máli þessu með skipulegum hætti. Sagði hann fyrirsjáanlegt, að það yrði ekki auðvelt verk að hrófla við mörgum þeim opinberum stofnunum, sem staðsettar væru á höfuðborgar- svæðinu. ÁÆTLANAGERÐ Ellert B. Schram (S) spurði forsætisráðherra: Að hvaða áætlunum hefur Framkvæmda- stofnun rfkisins unnið? Ölafur Jóhannesson sagði, að áætlanirnar greindust í þrjá f lokka. I fyrsta lagi væri um að ræða áætlanir um uppbyggingu og þróun höfuðatvinnuveganna og þjóðarbúsins. Þar nefndi hann fiskiskipaáætlun, hrað- frystihúsaáætlun, landbúnaðar- áætlun, iðnþróunaráætlun og almennar atvinnuvegaáætlanir. I öðru lagi voru áætlanir um þróun byggða og atvinnulífs út um land, svokallaðar byggða- áætlanir. Þar nefndi hann sam- gönguáætlun Norðurlands, at- vinnu- og byggðaþróunaráætl- un fyrir Norðurland vestra, byggðaþróunaráætlun fyrir Austurland, byggðaþróunar- áætlun fyrir Vestfirði og Vest- urland, endurreisnaráætlun fyrir Vestmannaeyjar og áætl- un um leiguíbúðir sveitarfélaga og almenn húsnæðismál. Loks væru áætlanir, sem gerðar væru skv. sérstöku samkomu- lagi við viðkomandi ráðuneyti, einkum fjármálaráðuneyti. Taldi hann þar upp árlegar framkvæmda- og fjáröflunar- áætlanir og langtímaáætlanir um opinberar framkvæmdir. Ellert B. Schram kvaðst vilja vekja athygli á því, hversu margar áætlanir væru í deigl- unni í einu og væri um margar þeirra svo, að langt væri að bíða niðurstaðna, hvað þá fram- kvæmda. Lagði hann áherzlu á, að áætlanir hefðu hagnýtt gildi, en ekki væri áætlað bara til að áætla. Þorvaldur Garðar Kristjáns- son (S) sagði, að í ljós hefði komið f svari ráðherra, að búið væri að sameina Vestfjarða- áætlun og áætlun fyrir Vestur- land og ætti nú að fara að byrja á Vestfjarðaáætluninni. I nóvember 1971 hefði ráðerrann svarað því til, að gerð Vest- fjarðaáætlunar yrði eitt af fyrstu verkefnum Fram- kvæmdastofnunarinnar og yrði hún framkvæmd á 5—6 árum. Nú væri ætlunin, aðgerð þeirr- ar áætlunar tæki 5—6 ár og hvað yrði þá um framkvæmdir?

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.