Morgunblaðið - 22.12.1973, Qupperneq 4

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. DESEMBER 1973
Fa
Jl HIIMIIf.tV
'AIAJli.
22-0-22*
RAUÐARÁRSTIG 31

BÍIALEI6A
CAR RENTAL
TS' 21190 21188
14444 • 25555
F/M
BiLALEIGA CAR RENTAlI
OAN-MDrrAL*
Hverf isgötu 18
C 86060
Q
BÍLALEIGAN
51EYSIR
CAR RENTAL
24460
í HVERJUM BÍL
PIONEER
ÚTVARP OG STEREO
KASETTUTÆKI
EMUR GAMALL TEMUR
“SKODA EYÐIR MINNA.
Shodr
LHGAH
AUÐBREKKU 44-46.
SfMI 42600.
InnlánNVÍðNkipti leið
til lánsviðskipta
BÚNAÐARBANKI
ÍSLANDS
FERÐABÍLAR HF.
Bílaleiga. — Sími 81260.
Fimm manna Citroen G.S. stat-
ion Fimm manna Citroen G S
8—22 manna Mercedes Benz
hópferðabílar (m bílstjórum).
SKIPSTJORAR
Vill selja 8" loðnudælu
Uppl. í síma 93—6652.
Helzti kosturinn
Mjög athyglisvert var að
hlýðaá fjármálaráðherra rfkis
stjórnarinnar, sem hefur' í tíma
og ótfma kennt sig sérstaklega
við fóikið í landinu, iýsa ný-
gerðum kjarasamningum ríkis-
ins annars vegar og ríkisstarfs-
manna hins vegar. Fjármála-
ráðherrann sagði berum orð-
um, að hann teldi það helzta
kost samninganna, að í þeim
fælust svo að segja engar kjara-
bætur. Þannig er komið fyrir
ríkisstjórn fólksins, sem lofaði
gulli og grænum skógum til
allra, að hún telur það sérstakt
fagnaðarefni þegar rfkisstarfs-
menn semja upp á „svo gott
sem engar kjarabætur". Það
var dáldið hlálegt að horfa
upp á undirritun samning-
anna f sjónvarpinu. Annars
vegar undirritaði ráðuneytis-
stjórninn í fjármálaráðuneyt-
inu fyrir hönd rfkisins og
hins vegar deildarstjórinn
f sama ráðuneyti, vara-
þingmaður Framsóknar
Kristján Thorlacíus. Yfirmað-
ur þeirra beggja Halldór E. Sig-
urðsson óskaði svo báðum til
hamingju með samningana,
sem hann taldi helzt einkenn-
ast af sama sem engum kjara-
bótum tii rfkisstarfsmanna. Já,
það var sannarlega einhver
beiskjublandinn húmor yfir
þessari athöfn, sem sendi opin-
bera starfsmenn rakleitt f jóla-
köttinn.
Afrek Magnúsar
Hitaveita Reykjavfkur er
brautryðjandafyrirtæki, sem
einstætt er i sinni röð. Af
óvenjulegri djörfung hefur
borginni og þessu þarfa fyrir-
tæki hennar tekizt á skömmum
tfma að koma ódýrasta orku-
gjafa, sem völ er á, til all
flestra húsa í Re.vkjavík og er
um þessar mundir að fara að
færa út kvfarnar, þannig að ná-
grannabyggðirnar munu fljót-
lega njóta góðs af starfssemi
hennar. Þá ber það við, að póli-
tfskur ofstækismaður kemst í
ráðherrastól og öðlast við það
aðstöðu til þess að setja fótinn
fyrir þetta fyrirtæki. Til þess
að þjóna pólitfskum markmið-
um sfnum ákveður þessi ráð-
herra að þjarma að Hitaveit-
unni sem mest hann má, f þvf
skyni að starfssemi hennar
dragist saman. Hann ákveður
til að byrja með, að Hitaveitan
skuli búa við sem Ifkast verðlag !
og ríkti hér á dögum Viðreisn-
ar, þegar fjárlög voru 11 millj-
arðar f stað 30 núna.
Ráðherrann hugsar dæmið
þannig: Með þvf að gera Hita-
veitunni að búa við gjaldskrá,
sem raunhæf var fyrir 80 vísi-
tölu stigum, næ ég þvf fram, að
starfssemi hennar minnkar til
muna og henni tekst ekki að ná
fram markmiðum sínum eða
efna gefin loforð. Þegar kólna
fer í húsum hugsa menn Hita-
veitunni og þeim, sem borginni |
stjórna, þegjandi þörfina og þá
efiist minn flokkur til áhrifa,
og svo fer að lokum, að við
náum tangarhaldi á borginni.
En, ráðherrann gleymdi
mikilvægasta þættinum í þessu
dæmi — borgurunum sýáifum.
Auðvitað er öllum mönnum
Ijóst, að það er engum ætlandi
að lifa á Viðreisnarkaupi f eld-
hafi vinstristjórnarverðbólgu.
Hverjum dytti f hug að halda,
að þau laun, sem nægðu mönn-
um til lffsframfæris fyrir
tveimur árum hrykkju til nokk-
urs nú.
Það er öllum mönnum Ijóst,
að fáir ráðherrar hafa orðið til
jafn mikillar óþurftar og
Magnús Kjartansson. Þrá-
hyggja hans hefur tafið allar
aðgerðir í raforkumálum úti
um allt land, og búa þvf íslend-
ingar ver en ella, nú er olíu-
kreppan skellur yfir veröldina.
Ef þessa hefði ekki gætt og
Magnúsi hefði ekki haldizt
uppi að vega að vexti og við-
gangi Hitaveitunnar, myndum
við enn minna finna fyrir
olfuvandræðunum en ella. En
það sannast nú sem áður, að
pólitfskir offarar verða landi
sfnu og þjóð sjaldnast til nokk-
urs góðs. Munurinn á þeim ráð-
herranöfnunum er sá að
Magnús Torfi gerir ekkert en
allt, sem hinn gerir, er til
óþurftar.
SPURNINGAR OG SVÖR UM VARNARMÁL
Geta Islendingar
varið land
sitt sjálfir?
I VARNARLIÐINU á Kefla-
víkurflugvelli eru um 3300
menn. Þeir hafa til umráða
eina sveit F-102 orrustuvéla,
eina sveit P-3C Orion flugvéla
til eftirlitsflugs og þrjár EC-121
radarflugvélar, sem notaðar
eru til eftirlits á þvi svæði, sem
ratsjárstöðvar á íslandi, Skot-
landi og Færeyjum ná ekki til.
Varnarliðsmenn sinna almennt
eftirlitsstörfum með þessum
flugvélum og ratsjám í landi í
Keflavík og við Höfn á Horna-
firði. Heildarkostnaður Banda-
ríkjamanna við rekstur varnar-
stöðvarinnar mun nema um 80
milljónum dala árleea. eða
nálægt 8 milljörðum íslenzkra
króna.
Eins og kunnugt er, hefur
Atlantshafsbandalagið eða
Bandaríkjamenn kostað allar
framkvæmdir í þágu varnar-
liðsins, og nemur heildarkostn-
aður við þá mannvirkjagerð
vafalítið mörgum milljörðum
króna. Nægir í því efni að
benda á, að kostnaðurinn við
lengingu þverbrautar Kefla-
víkurflugvallar úr 3.500 fetum í
10.000 fet, sem nú er unnið að,
nemur 5,8 milljónum dala eða
tæpum 600 milljónum króna.
Vafalítið gætu Islendingar
tekið við flestum störfum
Bandaríkjamanna á Kefla-
víkurflugvelli, ef mannafli
væri fyrir hendi. Þó má ekki
gleyma því, að störf þessi eru
hernaðarstörf og þau verður að
vinna í samræmi við það. Þyrfti
að setja lög um heraga og gæzlu
hernaðarleyndarmála til þes^
að þau yrðu rækt nægilega vel.
Þjálfa þyrfti mannafla sérstak-
lega í þessu skyni o.s.frv.
Hitt er ólíklegra, að íslend-
ingar gætu lagt fram nægilegt
fé til starfsemi varnarliðs, þótt
það yrði minna að vöxtum en
hið bandaríska. í öðrum At-
lantshafsbandalagslöndum
gildir sú regla um gerð
hernaðarmannvirkja, að þau
eru kostuð af sameiginlegum
sjóði. Greiðslukerfið byggir á
þremur meginþáttum: Þjóðar-
tekjum aðildarríkisins; þeim
hagnaði, sem ríkið verður
aðnjótandi við gerð viðkomandi
mannvirkis (t.d. atvinna
skapast og gjaldeyristekjur) og
öðrum hagnaði, er viðkomandi
ríki fellur í skaut. ísland er
ekki aðili að þessum sjóði o'g
hefur ekki einu sinni lagt fram
fé til mannvirkjagerðar innan
eigin landamæra.
Að öllu athuguðu verður vart
talið, að íslendingar geti með
góðu móti einir varið land sitt.
Er þjóðerni Islend-
inga og menningu
hætta búin af dvöl
varnarliðsins?
ISLENDINGAR komast á degi
hverjum i snertingu við eitt-
hvað, sem kalla má erlend
menningaráhrif: morgunfréttir
úr Lundúnablöðum, Þjóðvilja-
grein frá rússneskri útbreiðslu-
miðstöð, dönsk vikublöð,
útvarpsmenn með sænsk
viðhorf og bandarískar
bíómyndir. Frá varnarliðinu
koma einnig menningaráhrif
með útvarpi, sjónvarpi og per-
sónulegum kynnum. Öll þessi
erlendu menningaráhrif eru
ýmist til góðs eða ills. Oft fara
áhrifin eftir þvi, hvernig við
bregðumst við þeim, hve gagn-
rýnin við erum og vandfýsin.
Þau má oft nota til fróðleiks og
þroska, en einnig misnota sér
til sáluspillis. Menningarleg
samskipti við varnarliðið má
sem fleiri slík samskipti nýta til
góðs, en fráleitt er að neita þvf,
að þau geta einnig verið til hins
verra. Þetta getur bæði verið af
því, að þau verði of mikil, of
yfirgnæfandi eða áhrifamikil,
og einnig af því, að þau varði
lítilsverð efni. Rétt mat á því,
hvort þjóðerni okkar og menn-
ingu sé hætta búin af varnar-
liðinu, fæst með því að draga
lærdóm af reynslunni. Niður-
staðan varð sú, að okjcur ber að
vera á verði ekki síður gegn
þessum áhrifum en öðrum
erlendum menningaráhrifum.
Jafnframt sýnir reynslan, að
varnarliðið skapar enga sér-
staka hættu, sem nú sé brýn
eða sem þegar hafi orðið til
skaða.
Umtal um spillingaráhrif frá
varnarstöðvum vegna persónu-
legra kynna af mönnum og
starfsemi þar, er nú fyrir löngu
hljóðnað. Umræður um áhrif
sjónvarps varnarliðsins hafa
hins vegar orðið við og við. Þar
rekast á sjónarmið þeirra, sem
telja þjóðerni okkar hættu
búna af starfsemi sjónvarpsins
eða óviðeigandi vegna einka-
réttar Ríkisútvarpsins og
sjónarmið þeirra, sem afþakka
afskipti annarra af þvi, hvað
þeir sjá í sjónvarpi. Heppi-
legasta lausn þess vanda er að
efla islenzka sjónvarpið svo, að
hið bandaríska verði bersýni-
lega þýðingarlaust.
Gamalt jólasveinakvœði á óöld
meðan þeir stekkjarstaurar
sem féllu ekki f síðustu kosnfngum
ljúka upp einum raunni
er ræðu-stúfur vel þegínn
við tækifæri: ég mundi halda
þetta sem að að að,_
giljagauragángur við austurvöll
hurðarskellir þjönum
og skyrgámur fyllist
frílistavarníngi
tgáttaþefur mun berast
að vitum hagspekínga
þegar loðnan mar-sérar
um veturnætur)
jónójón askasleikir
grálúðu sína
á völtUm dívangarmi
en
stekkjarstaur þvörusleikir sig
uppvið rumpulýðinn
fyrir kjördag
hak jólum
gluggagægist lángleggur stjórnarinnar
og hjúgnakrækir
f skattinn sinn
tekur á sig
ketkrók
framhji vandanum
og kertasnfkir lán
útum hvippinnoghvappinn.