Morgunblaðið - 22.12.1973, Qupperneq 10

JQ MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. DESEMBER 1973
Sig. Haukur Guðjónsson
skrifar um barna-
og unglingabækur
Púkarnir á Patró II
Höfundur: Kristján Hali-
dórsson
Myndir: Höfundur
Prentun: Prentsmiðjan
Edda h.f.
Útgefandi: Bókaútgáfan
Tálkni.
ÞETTA er framhald samnefndar
sögu frá í fyrra. Pottormarnir
orðnir eldri og leikvöllur þeirra
því a3 nokkuð annar en á5ur. Mér
fellur betur við þá á þessu skeiði
en fyrr, og höfundi tekst líka bet
ur upp, þetta eru sannari persón-
ur, mennskari. Sögusviðið eru
dagar sundiðkana og margt gera
strákarnir sér til dundurs, sem
skemmta mun lesandanum. Still
höfundar er yfirleitt góður, það
góður, að ég skil ekki, hví hann
treystir honum ekki t.þ.a. koma
efninu til skila. Hér á ég við þann
misskilning, að börnunum hæfi
bezt barnamál. Bækur eru einum
þræði til þess að læra af þeim
málið, og því þarf það að vanda.
Það gerir höfundur Iíka mikilum
mun betur en í fyrri sögunni, og
þegar 3ja bókin kemur, þá verður
málið orðið gott, það er spá mín.
Enn vantar svolítið á: Ljótt finnst
mér: „sneisafullur af sögum“
(10) „ætti ekki fullt af sendibréf-
um“ (24); *,,Við veiddum heila
hrúgu af sverum drjólum" (35);
...kreppa á þér slútakrumluna
utan um glottið.. “ (108). Ég veit
að þetta er allt sagt, en ég veit
líka, að höfundur getur sagt sögu
án þess að nota svona leikvalla-
mál, getur gætt persónur sínar
lífi án þess að gera þær óhreinar
um munninn.
Skemmtilegasta persónan, að
mínum dómi, er lygalaupurinn og
draumóraprinsinn Hansen gamli.
Frásögn hans kom stráknum í
mikinn vanda. En sleppum þvi,
leyfum sögunni sjálfri að tala.
Myndir höfundar eru langt frá
góðar, teiknari er hann hreint
ekki. Villur ekki alvarlegar, helzt
orðið „flixur" á fyrstu siðunni.
Þetta hlýtur að vera slys. Ég
þakka höfundi fyrir, að hann
gerði þess bók miklu betur en
hina fyrri, og ég spái, að margur
snáðinn hafi gaman af að stauta
sig í gegnum hana. Prentun góð.
Áróra og Sókrates.
Höfundur: Anne-Cath.
Vestly
Myndir: Johan Vestly.
Prentun: Prentsmiðjan
Edda hf.
Útgefandi: Iðunn.
Söguhetjan er Aróra og henni
við hlið Sókrates, bróðir hennar.
Bókin er framhald fyrri sagna um
hana, óg enn sem fyrr tekst höf-
undi bráðvel, svo vel, að bókin
verður meðal beztu barnabóka.
Pabbinn er eldabuskan, því að
mamman vinnur úti, við lögfræði-
störf. Þar kemur, að pabbinn
þarfnast næðis frá húsverkunum
t.þ.a. ljúka doktorsprófi. 1 þessum
þætti finnst mér höfundur gera of
lítið úr mömmunni, alltof, alltof
lítið. Sjálfelska hennar særir
Áróru, hellir myrkri yfir þau
systkinin. Vandamálið fær þó far-
sælan endi, og lífið fellur í eðlileg-
an farveg á ný
Margt skemmtilegt gerist, amm-
an tekur próf í bifreiðaakstri eftir
að hafa þrælazt á bifreið kennar-
ans í yfir 200 tíma, pabbi fær stöðu
við háskóla, og margt, margt fleira
ber við. Bezt finnst mér höfundi
takast, er hann lætur Aróru fela
stöllu sína i klæðaskáp, og eins, er
hún hellir úr skálum reiði sinnar
yfir andmælandann við doktors-
vörn föður síns. Þýðingin mjög
góð, og eins allur frágangur.
Þetta er því prýðisbók.
Stúfur í Glæsibæ.
Höfundur: Anne-Cath.
Vestl.v
Myndir: Johan Vestlv
Þýðing: Stefán Sigurðsson
Prentun: Prentsmiðjan
Eddah.f.
Útgefandi: Iðunn.
Ein af þessum elskulegu barna-
bókum, bókum sem jafnt hæfa
krökkum og öfum. Fyrst kemur
það til, að söguhetjan Litli-bróðir,
er einn af þessum heilbrígðu
drengjum, sem er að vaxa til,
manns. Hann-er kannski svolítið
einn, P’ilipus, bróðir hans, er tals-
vert eldri og mamma og pabbi
hafa nóg að bjástra. En litlibróðir
a' vin, Litla-Stúf, telgdan vin, og
við hann getur hnokkinn rætt
gátur dagsins. Það gefur auga
leið, að Litli-Stúfur á föður og
móður, eins og Litli-bróðir, en
hann á líka afa og þvf getur hinn
ekki stært sig af. Sagan hefst á
því, að fjölskyldan er að flytja í
riýtt umhverfi, til Glæsibæjar.
Þar þekkir Litli-bróðir engan og í
fvrstu finnst honum fátt um stað-
inn. Hann er svolítið hræddur og
kemur rúmi sínu í nálægð stóra
bróður. En nýi staðurinn tekur
honum vel, hann hittir Magnús,
granna sinn, og fjölskyldan mætir
alls staðar brosum. Margt
skemmtilegt drífur á daga Litla-
Stúfs og Litla-bróður, en bezt
finnst mér höfundi takast, er
hann lætur snáðann rogást með
skó fjölskyldunnar til þess að
gleðja vin sinn, skósmiðinn, hand-
an götunnar. Myndin sú er bráð-
snjöll eins upphaf sögunnar, þar
sem Litli-bróðir ræðir við gamla
tréð og lærir, að sá sem rótum
hefir skotið er tregur til flutn-
ings.
Höfundur kann til verka, og
með sérstæðum töfrum líður
sagan án boðfalla, lygn, seiðandi.
Þú þekkir drenginn úr þínu eigin
lifi.
þýðingin er mjög góð, málið
lipurt og tært. Myndir bókar-
prýði. Allur frágangur bókarinn-
ar er til fyrirmyndar.
Þökk fyrir elskulegt verk.
Barbapapa
Höfundar: Annette Tison
og Talus Taylor
Þýðing: Anna Valdimars-
dóttir
Prentun í Belgíu
Útgefandi: Iðunn
Þetta eru myndabækur fyrir
hina yngstu lesendur. Myndirnar
eru vel gerðar, söguhetjan undra-
skepna, sem er þeirrar náttúru,
að hún tekur á sig gervi allt eftir
því, hvers hún þarfnast, stundum
agnarsmá, stundum ferleg og há.
Pétur vinur hennar kemst fyrst
í verulegan vanda, er hann fær að
vita hjá dýralækninum, að vinur
hans þarfnast kvendýrs. Þeir leita
yfir höf, ferðast meira að segja
milli hnatta, en allt án árangurs.
En undrið gerist, úr garði Péturs
vex frú Barbámamma.
En af hverju var nafnið þýtt?
Til hálfs hjá frúnni og krökkun-
um, en alls ekki nafn bóndans.
Þetta skil ég ekki, og mér fellur
miður, því að Barbapapa er hreint
skripayrðí í íslenzku.
Ég hefði og kosið, að áletranir á
myndum hefðu verið færðar til
íslenzks máls. Tæknilega mjög
auðvelt.
Sé ekki betur en hér sé á ferð
fyrirburðir en ekki fullfrágengn-
ar bækur.
Prentun er góð.
Höfundur: Noel Streat-
field
Þýðandi: Jóhanna Sveins-
dóttir
Setning: Prentstofa G.
Benediktssonar
Prentun: Viðey h.f.
Bókband: Arnarfell h.f.
Útgefandi: Bókaútgáfan
Örn og Örlygur h.f.
TVÆR systur búa við ólik kjör.
önnur lifir kyrrlátu lífi með börn-
um sínum og manni, streðar til «
þess að leggja börnum sínum veg
inn í framtíðarlandið. Hún baðar
sig í geislum stundar — lýðhylli,
telur pels og klapp menntun
dóttur sinnar meira virði. Ur
heimum þessum tveim eru börnin
teidd, sem sagan snýst um. Emma
heldur í umsjá móðursystur
sinnar, deilir kjörum með fjöl-
skyldunni, meðan móðir hennar
hefir ekki tíma til að sinna henni.
Höfundi tekst mjög vel, er hann
lýsir, hvernig Emma, hol og
sjálfselsk, bregzt við hinum nýja
heimi. Smátt og smátt lærir hún,
að hún er ekki ein í heimi hér,
líka það, að hamingjan fæst ekki
fyrir peninga, heldur í gjöf af
sjálfum sér.
Þetta erhugljúf saga fyrir telp-
ur. Þýðingin hefir tekizt mæta
vel, er létt og lipur. Prentun og
allur frágangur bókarinnar sér-
lega góður, útgáfunni til sóma.
BÓKMENNTIR skrifar
Afburðamenn og örlaga-
valdar
Utgefandi: Ægisútgáfan.
Þýðandi: Bárður Jakobsson.
A síðasta ári sendi Ægisúlgáfan
frá sér bókina Afburðamenn og
örlagavaldar I. Sú bók mun hafa
hlotið allgóðar víðtökur og nú er
komið út II bindi af ritinu, sem
fjallar, eins og hið fyrra, um
tuttugu mikilmenni sögunnar.
A bókarkápu eru taldir upp
þeir menn, sem bókin fjallar um,
og hlýtur sú upittulning ein sam-
an að vekja áhuga. Æviþættir
manna frá ýmsum skeiðunt sög-
unnar, allt frá Konfúsíusi til
Kemal Ataturk.
Þættirnir eru misjafnir aðgæð-
um, ýmsir þeirra eru skemmti-
legir og fróðlegir, t.d. þættirnir
um Benjamín Franklín, Galileo
Galilei og fleiri mætti telja. Aðrir
þættír eru nánast mas, sem lítið
er á að græða og má þar nefna
sem dæmi þættina um Karla-
ntagnúsog Horatio Nelson
Aðóreyndu skyldi maður ætla.
að b<)k sein |>essi væri gagnleg
óllum þeim, sem áhuga hafa á að
kynna sér mannkynssögu og ævi-
feril þeirra manna, sem rnikil
áhrif hafa haft á framvindu lienn-
ar. Þessi Ixik getur vafalítið
komið ýmsum að góðu gagni, en
stór galli er þó á henni f því tilliti.
Kaflarnir eru sundurlausir og
litil sem engin grein er gerð fyrir
því þjóðfélagi, sem söguhetjurnar
lifðu og störfuðu í Hinn almenni
lesandi. sem ekki er þeim mun
fróðari um sögu þegar hann tekur
sér bókma í hönd, getur því átt í
erfiðleikum ineð aðátta sig á því,
sem um er að ræða. Ilann hlýtúr
að skynja siigupersónurnar sem
111 lúl f tit'díx'i H11111 Hii
einstaklinga, er fallið hafi- af
himnum ofan og svo réð hending
þvf, að lífshlaup þeirra varð eins
og raun bar vitni. Þetta á að vísu
ekki við um alla kaflana, en því
miður allt of marga. Helzt hygg ég
að skólafólk geti haft gagn af
bókinni. ]>aðhefur kennslubækur
við höndina og getur leitað til
kennaranna um upplýsingar, ef
þörf gerist.
Síæmur gálli er það á bókinni,
að höfunda þáttanna er hvergi
getið. Eru höfundarnir margir,
kannski sinn að hverjum þætti,
eða eru allir þættirnir eftir einn
og sama manninn? Ymislegt
bendir til þess, að a.m.k. sumir
þættirnir séu ritaðir af
Englendingi, t.d. segir í þættinum
um Nelson flotaforingja: „Dan-
mörk, Svíþjóð og Rússland voru
að vígbúast gegn okkur.. . “ Þetta
segir þó ekkért úm að allir
þættirnir séu ritaðir af sama
manninum. I riti, sem fjallar um
sagnfræðileg efni, verður skil-
yrðislaust að geta höfunda, ef
þeir eru á annað borð þekktir.
Þaðerekki hægt aðætlasttil þess
að fölk taki mark á orðum ein-
hverra óþekktra huldumanna.
Þótt hiifundar Islendinga-
sagnánna hafí ekki láttð nafns
síns getið, getur slíkt ekki talizt
sagnfræðileg dyggð.
Þá er komið að þeim galla
bókarinnar, sem alvarlegastur
verður að teljast, en það er
þýðingín. Það skal tekið fram
strax, að þýðandinn á marga
dágóða spretti, en þess á milli er
hann furðulega mistækur Þá
koðnar allt niður í hálfgerða mál-
leysu, alls kyns ambögur og
hnökrar verða áberandi og sums
staðar virðist vera um hreinar
hugsanavillur að ræða. I þættin-
um um Múhameð er t.d. talað um
þrjózka borg og í þættinum um
Kemal Atatúrk segir. að Grikkir
hafi gugnað og flúið „í rusli“.
Fleiri svipuð dæmi mætti telja
þótt það verði ekki gert hér.
Þarna er hins vegar um að ræða
atriði, sem íslenzkir bókaút-
gefendur virðast ekki gefa nægan
gaum. Þýddar bækur koma fyrir
margra sjónir og þess vegna hafa
þýðendur sömu skyldum aðgegna
gagnvart íslenzkri tungu og rit- I
höfundar. Það er ekki nóg að |
skilja þá tungu, sem þýtt er úr,
heldur verður að aðlaga frá-
sögnina íslenzku máli. Til þess að
þýðingar séu vel úr garði gerðar
verður líka að gefa þýðendum
giiðan tima til starfa svo að þeir
þurfi ekkí að flaustra við verk
sitt.
Annað atriðí, sem gefa þarf
gaum að, er prófarkalesturmn.
Eitthvað virðist hann hafa farið
'úr skorðum er þessi bók var
prentuð, t.d. er Rousseau á tveim
stöðum gerður að samtímamanni
Tryggva Gunnarssonar og gæti
það komið sér illa fyrir skólafólk,
sem h.vgðist hafa gagn af lestri
bókarinnar.
Þegar litið er á bókina sem
heild verður ekki annað sagt, en
að efni hennar sé athyglisvert, og
vonandi verður útgáfu slíkra
bóka haldið áfram. Til þess að vel
fari verður útgáfan hins vegar að
bæta úr ýmsum göllum, sem hér
hafa verið taldir og ættu fæstir að
verða of erfiðir viðfangs.
£ | lYÍ I ( l IHI l't %'Ít'lPifcí f «wNI 4 4 *-4'+ A
Haukur Ingibergsson:
HUOMPLÖTUR
Rfó
Aiit í gamni
LP, Stereo
Fálkinn
Þetta mun vera fimmta LP-
píáta Ríó tríósins og að mörgu
leyti sú bezta. Það, sem einkum
prýðir- plötuna, er vönduðj
vinna, og er greinilegt, að j
æfingin hefur í þessu |
tilviki skapað meistarann. l
Útsetningarnar eru hnitmið- j
áðar og flutningúrinn
pottþéttur, einkum er þó
söngurinn fágaður, erl til að-
stoðar gamla Ríó eru Pálmi
Gunnarsson og Gunnar Þórðar-
son auk Karls Sighvatssonar og
nokkurra Norsara, en platan er
tekin upp í Noregi og virðist
tríóið vera komið upp á lagið
með að vinna i góðum upptöku-
sölum.
Efni plötunnar er i aðalatrið-
um tviskipt. Annars vegar eru
lög eftir þá sjálfa og er þar m.a.
að finna myndríkt lag Helga
Péturssonar, Colorado, sem
vafalaust á rætur sínar að rekja
til Bandaríkjaferðar þeirra í
sumar sem leið. Þá á Gunnar
eitt létt lag, sem heitir Sumar.
Hins vegar eru erlffnd lög, og
þar eru áberandi rokklög frá
því um 1960, hafa þau e.t.v.
komið í leitirnar, er Ríó-tríóið
var að koma rokksyrpunni á
seinustu plötu saman. Eru
þetta lögin Ó Gunna og Maja,
Maja. Það, sem fólk e.t.v. sakn-
ar, eru þessar ekta gamanvísur,
sem áður hafa verið á Ríóplöt-
unum, en öll er þó platan létt og
má þar benda á lagið Sértu
klár, en þar er að finna greinar-
góða lýsingu á afstöðu margra
til lögreglu og dyravarða.
Er vonandi, að Ríó eigi eftir
að koma saman fleiri plötum.
é * S'in #■ «•-».-* -+’*/ Ji + •- ‘m mí* é» ut