Morgunblaðið - 22.12.1973, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 22. DESEMBER 1973
Minning:
Björn Guömundsson
bóndi, Rauðnefsstöðum
EINN athyglisverðasti persónu-
leiki í rangæskri bændastétt,
Björn Guðmundsson fyrrverandi
bóndi á Rauðnefsstöðum á
Rangárbökkum, var jarðsettur frá
sinni gömlu sóknarkirkju að
Keldum 22. nóvember sl.
Björn var vel kunnur, ekki ein-
ungis í heimahögum sínum
heldur viða um land, vegna þekk-
ingar sinnar og skrifa um íslenzkt
þjóðlíf og sögur, en fjöldi greina
um þessi efni birtust eftir hann í
blöðum og tímaritum, þó einkan-
lega í blaðinu Suðurlandi. Hann
var fræðaþulur, sem bjó yfir við
tækri þekkingu á íslandssögum
og kafaði þar dýpra að leit a3
sannindum en flestir aðrir menn.
En hann var engu síður opinn
fyrir vandamálum samtíðarinnar
og fylgdist manna bezt með at-
burðum líðandi stundar, hvort
heldur var hérlendis eða erlendis.
Hann var maður, sem lét sér ákaf-
lega fátt óviðkomandi, og vegna
góðra gáfna og mikillar þekk-
ingar á ýmsum sviðum var unun
við hann að ræða og margan fróð-
leik hjá honum að finna.
Þegar slíkur maður hverfur af
sjónarsviðinu er allt af skarð fyrir
skildi, því þó að sumt geymist í
greinum hans og frásögnum, er
það þó miklu fleira, sem týnist,
sem vert hefði verið og til gagns
komandi kynslóðum, að haldið
hefði verið til haga.
Björn var sannur fulltrúi
þeirrar aldamótakynslóðar, sem
er nú sem óðast að hverfa af
sjónarsviðinu. Við yngri menn
vitnum oft til þessara manna að
leiðarlokum, en höfum við til-
einkað okkur nægilega þau lífs-
viðhorf og hugsjónir, sem þessir
menn börðust fyrir og skópu
frjálst og fullvalda ríki? Þessi
kynslóð varð næstum að vinna allt
úr engu. Atvinnuvegir lands-
manna höfðu svo að segja staðið i
stað í mörg hundruð ár. Hér hafði
verið stöðnun, er annars staðar í
nágrannalöndunum urðu miklar
framfarir. Þetta stafaði af mörgu,
en þó fyrst og fremst af því, að
þjóðin fékk ekki notið krafta
sinna undir erlendri stjórn.
Með hugsjónaeldi og trú á land
og þjóð tókst þessari kynslóð að
lyfta grettistaki og leggja grund-
völlinn undir það velferðarþjóð-
félag, sem við lifum i í dag. Þessi
kynslóð gerði fyrst og fremst
kröfur til sjálfrar sín, til annarra
var varla að leita. I þessum átök-
um þroskuðust menn og lærðu
betur að meta þjóðleg verðmæti
og okkar fagra, harða, en þó oft
gjöfula land.
Björn á Rauðnefsstöðum var
virkur þátttakandi í þessari
þjóðarvakningu, bæði innan ung-
mennafélagshreyfingarinnar og í
búnaðarsamtökunum, en i þess-
um samtökum starfaði hann mik
t
Eiginkona min,
KATRÍN LÁRUSDÓTTIR
andaðist í Kaupmannahöfn 6 desember
Jarðarförin hefur þegar farið fram
Þorvaldur Hallgrímsson
t
Eiginkona mín
RAGNHILDUR JÓNSDÓTTIR
frá Hjarðarholti
lést i Landspitalanum 2 1 des
Guðmundur Kr. Guðmundsson.
t
Eiginkona mín og systir,
ANNA Þ. NIELSEN
f. ÞORVALDSDÓTTIR,
Herlevhovedgade 146,
andaðist i Kaupmannahöfn hinn 1 6 desember
Útför hennar hefur farið fram
Jörgen Nielsen,
Sigurður Fr. Þorvaldsson.
t
KRISTJÁN GUOMUNDSSON
frá Arnarnúpi f Dýrafirði,
til heimilis að Stóragerði 1, Reykjavik,
andaðist 20 desember
Guðbjörg Guðjónsdóttir og börn.
+ Eiginmaður minn, faðir okkar og afi.
HERMANN B. FRIOFINNSSON, vélstjóri
Helgastöðum, Mosfellssveit,
verður jarðsettur að Lágafelli laugardaginn 22. þ.m. kl. 1 4.
Kristín Guðmundsdóttir,
Guðni Hermannsson, Erla Hermannsdóttir,
Kristján Hermannsson, Sjöfn Benjamínsdóttir,
Valgerður Hermannsdóttir,
Jóhanna Hermannsdóttir, Sigurður Tryggvason,
Niels Hermannsson,
Herdís Hermannsdóttir,
og barnabörn.
ið og reyndist þar sem annars
staðar tillögugóður og hollráður.
En Björn var ekki einn á ferð í
lífsstarfi sínu. Kona hans, Elín,
sem hann missti 1955, var óvenju-
lega mikilhæf kona, greind,
menntuð og glæsileg, sem alls
staðar lét gott af sér leiða. Þau
Raunefsstaðahjónin skópu í sam-
einingu sérstakt menningarheim-
ili, sem allir, er til þekktu, mátu
og dáðust að.
Björn Guðmundsson var fædd
ur á Rauðnefsstöðum 17. júlí
1887. Foreldrar hans voru Guð-
mundur Árnason bóndi þar, en
hann var ættaður frá Reynifelli í
sömu sveit, og Filippía Brynjólfs-
dóttir frá Bolholti, einnig af
Rangárvöllum.
Björn aflaði sér verulegrar
menntunar á unga aldri. Var
hann fyrst við nám hjá fræði-
manninum Nikulási Þórðarsyni á
Kirkjulæk i Fljótshlið og siðar á
kennaranámskeiði 1908.
Hann var svo kennari i Ása-
hreppi (Þykkvabæ og Háfs-
hverfi) frá 1908 til 1910, en hóf
þá búskap á Rauðnefsstöðum og
kvongaðist sama ár Elínu Hjartar-
dóttur frá Eystri-Geldingarlæk,
en hún var lika kennari og hafði
kennt á Rangárvöllum í nokkur
ár. Bæði voru þau hjónin af
þekktum sunnlenzkum ættum,
Bolholts- og Vikingarlækjarætt.
Björn og Elin bjuggu á Rauð-
nefsstöðum frá 1910 til 1947, er
Hekla gaus og lagði land og jarð-
irnar undir vikur og ösku, svo þar
var með öllu óbyggilegt. Má nærri
geta, að það hefur verið Rauð-
nefsstaðahjónum mikið áfall að
sjá heimahaga sína svo hart
leikna og lífsstarf sitt að jarðar-
bótum og bættum húsakosti verða
að litlu á örfáum klukkutímum.
Hekla hefur löngum verið Rang-
vellingum erfiður nágranni, eins
og sjá má af hraunum og söndum,
sem þekja mikil flæmi í nágrenni
fjallsins, þó að mannshöndin hafi
nú, með tilkomu nýrrar tækni,
hafið sókn til uppgræðslu þessa
Iands.
Þau Rauðnefsstaðahjónin eign-
uðust fjórar dætur. Ein dó ung,
en þrjár náðu fullorðins aldri;
þær eru Sigríður, Guðmunda og
Svava. Sigríður er dáin fyrir
nokkrum árum, en eftir lifa:
Svava, sem er búsett á Selfossi, og
Guðmunda, sem býr á Hellu.
Dætur þeirra, er upp komust, eru
í mörgu líkar foreldrum sínum,
vel gefnar, mannkosta fólk.
Er Björn varð að bregða búi,
eins og áður segir, réðst hann
fyrst til K.F. Þórs Hellu og var
þar útibússtjóri á Vegamótum í
Holtum, en fluttist síðan að Sel-
fossi og stundaði þar verzlunar-
störf meðan heilsan leyfði. Síð-
ustu ár ævinnar var hann mest
hjá Svövu dóttur sinni og manni
hennar, Þórhalli, sem búsett eru á
Selfossi. Á seinni árum átti Björn
við vanheilsu að striða, en andleg-
um kröftum hélt hann vel til síð-
ustu stundar. Gat hann því
nokkuð stytt sér stundir við bóka-
lestur og fræðistörf, sem tvímæla-
laust hafa stytt honum stundir, er
líkamleg heilsa þvarr.
Eins og ég sagði fyrr, var heim-
ili þeirra hjóna jafnan með
miklum menningarbrag, en á
Rauðnefsstöðum var fleira
stundað en bókalestur og fræði-
mennska. Lifsbaráttan er oft hörð
í sveit og ekki sfzt sum þau ár, er
Rauðnefsstaðahjónin bjuggu. Það
komu harðindaár og krepputimar,
en þeim búnaðist þó vel. Það var
gott undir bú á Rauðnefsstöðum
allt frá landnámsöld, eins og um
getur í Landnámu varðandi
sauðaeign Þorsteins rauðnefs, er
þarna bjó og nýtti land.
+ Þökkum innilega auðsýnda samúð og hlýhug við andlát og útför föður
okkar, tengdaföður og afa
ALFREDS MÚNCH FERDINANDSSOAR
Inga M. Hannesson Hálfdán Hannesson
Sigrid Kristinsson Guðmundur Kr. Kristinsson
Viktor Alfreðsson Birgit Masing
Ferdinand Alfreðsson Guðrún Frímannsdóttir
og barnabörn.
t
Fóstursystir min og mágkona
SÓLVEIG BERGSDÓTTIR
Prestbakka á Síðu
lézt í Landspítalanum aðfaranótt 2 1 des
Jón Pálsson
Sigríður Jónsdóttir.
t
Þökkum öllum þeim, er með blómum og skreytum eða á annan hátt
sýndu okkur samúð og vinarhug við andlát og jarðarför,
BJARNA SÆMUNDSSONAR,
Hveramörk 6, Hveragerði.
Aðstandendur.
t
Innilegar þakkir færum við öllum þeim, er auðsýndu okkur samúð og
hlýhug við andlát og jarðarför föður okkar, tengdaföður og afa,
GUNNARS STEFÁNSSONAR,
Sörlaskjóli 42.
Hannes Gunnarsson,
Guðmunda Gunnarsdóttir, Böðvar Ámason
Ásta U. Gunnarsdóttir, Timothy Lapergola,
Inga Gunnarsdóttir, Kristinn Guðmundsson
og afabörnin.
Björn var mjög natinn við
búskapinn og hafði góðar nytjar
af sínu búfé, þó að búið væri
aldrei sérstaklega stórt. Rauð-
nefsstaðahjónin voru jafnan fjár-
hagslega vel stæð.
Mikill vinskapur var milli
Rauðnefsstaðahjónanna og for-
eldra minhæ Það var fastur vani
þeirra að heimsækja hvort annað
á hverjum vetri og dveljast tvær
til þrjár nætur. Mér eru þessar
heimsóknir mjög minnisstæðar
vegna þeirrar miklu ánægju, sem
ég sem strákur hafði jafnan af
komu þessara ágætu hjóna. Það
verður nú ekki rakið hér, en af
þessum kynnum og seinni, er mér
hlotnuðust síðar, lærði ég að meta
mannkosti og gáfur þessa ágæta
fólks, og minninguna um þau
geymi ég ætið í þakklátum huga.
Er Björn vinur minn var
kvaddur hinztu kveðju við
Keldnakirkju, skartaði héraðið
þvi fegursta, sem það hefur upp á
að bjóða á köldum, en björtum
vetrardegi. Útsýni til landa og
fjalla var dýrðlegt. Fjöllin böðuðu
sig í tæru lofti vetrarsólar. Við,
sem þarna vorum, höfum fyrir
augunum það útsýni og það land,
sem Birni var svo kært. Býlið
hans er ennþá í eyði, en sennilega
verður þar einhvern tíma byggt á
ný. Og þó að öldin sé önnur nú en
þegar Rauðnefsstaðahjónin héldu
staðinn með rausn, held ég, að
aldrei fari hjá þvi, að þetta um-
hverfi og sú saga, sem hér er
geymd, hafi alltaf bætandi áhrif á
mannlífið og skili þeim, er hér
búa, til meiri þroska.
Ég kveð svo vin minn Björn á
Rauðnefsstöðum og þakka honum
og hans fólki vináttu og velvild á
liðnum árum og veit, að honum
hefur orðið að trú sinni um fegri
og betri heím hjá alvöldum Guði.
Eg vitna um leið í orð þjóð-
skáldsins Einars Benediktssonar,
er sungin voru yfir moldum
Björns.
,,Af eilífðarljósi bjarma ber,
sem brautina þungu greiðir.
Vort líf, sem svo stutt
og stopult er,
það stefnir á æðri leiðir.
Og upphiminn fegri en augað sér
mót öllum oss faðminn breiðir.
Gunnar Helgason.
„Vorljóð
að hausti”
Ný ljóðabók
KOMIÐ er út á bókamarkað litið
Ijóðakver eftir Adolf J.E.
Petersen, fyrrum vegaverkstjóra.
Nefnist það „Vorljóð að hausti“.
Adolf er þekktur fyrir ljóð sin og
lausavísur, er hafa birzt í blöðum
og tímaritum og flogið viða.
„Vorljóð að hausti“ er fyrsta
ljóðabók Adolfs. Hún er 75 bls. að
stærð og í henni milli 40 og 50
ljóð.
+
Móðir okkar og tengdamóðir,
GUÐRUN
GUÐBJARTSDÓTTIR,
Bragagötu 36,
andaðist i Landspitalanum hinn
21. desember.
Jarðarförin verður auglýst síðar.
Dætur og
tengdasynir.
t
Eiginmaður minn, faðir og sonur
STEFÁN
SIGURBENTSSON
Suðurgötu 33,
Hafnarfirði
andaðist i Landspitalanum að
morgni 20. þ.m,
Kristbjörg Bjorgúlfsdóttir
Sigriður Stefánsdóttir,
ÁstaGuðmundsdóttir.