Morgunblaðið - 22.01.1974, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 22. JANUAR 1974.
Valtýr Pétursson skrifar um myndlist
Sýning myndverka í eigu
Listasafns Reykjavíkurborgar
106 listaverk í eigu Reykjavíkur
borgar eru sem stendur til sýnis á
Kjarvalsstöðum. Þetta mun vera i
fyrsta sinn, sem þessi sameign
Reykvíkinga er til sýnis opinber-
lega á einum stað. Þessi listaverk
hafa komist í eigu borgarinnar á
undanförnum áratugum, og ég
veit ekki, hvort nokkrum hefur
verið það ljóst, að eiginlega áður
en menn gerðu sér grein fvrir,
var skapaður vísir að iistasafni
Reykjavíkurborgar. Þetta er sér-
lega ánægjulegt, en samt held ég,
að enn skemmtilegra sé, hve tek-
íst hefur að ná saman mörgum
ágætum listaverkum i þetta safn.
Það má vel segja það hér, að lík-
legast hefur ekkert listasafn i
veröldinni orðið til án þess að í
það slæddust feiknin öll af hor-
t-ittum og slæmri myndlist. Ef
eitthvert slíkt safn hefur orðið til
án hortitta, þá er það ef til vill
Prado í Madríd, sem er algerlega í
sérflokki. Það er einnig guilin
regla víð uppbyggingu listasafna
að leita vítt til fanga, og jafnvel er
hægt að segja. að það sé viss I
skylda safna að hýsa bæði gott og
vont. En allt fer þetta auðvitað
eftirþví, hver stakkur söfnuninni
er sniðinn og hverjar stefnur
ráðamenn safna taka hverju
sinni.
Það er ekki svo, að allt sé fyrsta
flokks á þessari sýningu, en þarna
eru furðulega mörg ágætis lista-
verk, og ég hcld, að segja megi, að
það gangi krafaverki næst. Það
væri of langt mál að fara hér út t
þá sáima að telja og tíunda alla þá
listamenn og listaverk, sem á
þessari sýningu eru. Eg læt þvf
nægja að benda á þessa sýningu
sem sérlega margbrevtilega, og ég
er vi'ss um, að fólk mun hafa
ánægju af að sjá þessa sameign
Reykvfkinga, sem sannarlega er
þeim tii sóma. Vonandi verður
áframhald á þessari söfnun, sem
ætti að verða metnaðarmál borg-
arinnar.og mætti gjarnan skapast
samkeppni mílli Listasafns is-
lands og Reykjavíkurborgar um
að ná til sín merkilegum lista-
verkum. Með þvf mundi nýju
blóði verða veitt i listalíf borgar-
innar og raunar einnig allrar þjóð
arinnar. Sannleikurinn er því
miður sá, að svo lengi sem aðeins
eitt opinbert safn kaupir að jafn-
aði verk eftir listamenn, er nokk-
uð þröngt um þá. Með meiri
möguieikum ætti listalífið að örv-
ast, og besti stuðningur við fram-
gang listar, er að skapa henni
markað og koma henni til fólks-
ins. Þetta hefur veríð eitt aðal-
vandamál iistamanna hérlendis
allt frá byrjun þess, að menn
gerðu tilraun til að lifa á einn eða
annan hátt ámyndlist hér á fandi.
Myndlistarmönnum hefur farið
fjölgandi hér í borg á undanförn-
um árum, og það eru margir
starfsbræður okkar erlendis, setn
ekkert skilja í, hver fjöldi mynd-
listarmanna er á þessu landi.
Þannig er nú þjóð okkar, að henni
hefur ekki í ellefu hundruð ár
nægt brauðstritið og verðmæta-
sköpunin ein. Það ætti því að vera
óumdeilanlegur þáttur í borgar-
umsvifumReykjavíkur oghlúa að
list eins og tök eru til. Þessi sýn-
ing, sem nú hefur verið komið
.Jón Stefánsson: ..Ilraunteigar \ ið íleklu".
Þorvaldur Skúlason: „Kona"
fyrir á Kjarvalsstöðum, sannar að
nokkru leyti, að svo hefur verið
gert. Húsnæðið, sem Reykjavíkur-
borg ræður nú yfir, ætti einnig að
verða mikil lyftistöng fyrir rnynd-
listina, og efa ég ekki, að svo
verði. Það mætti t.d. verða fastur
liður í starfsemi hússins, að einn
mánuður á ári væri helgaður
lístasafni borgarínnar, og þá sýnt
árlega hver, listaverk hefðu Ijæst
í hópinn.
Eg er viss um, að mörgum Reyk-
víkingum mun leika hugur á að
kynnast þessu safni listaverka,
sem þegar eru í eigu þeirra, og
jafnvel gæti sú hugmynd komið
fram hjá hugsandi borgarbúum,
að æskilegt væri að fækka einni
sjóferð skuttogara okkar og láta
samsvarandi upphæð og tapið á
þeim túr ganga til kaupa á lista-
verkum. Ef svo færi, er óhætt að
fullyrða aðíframtíðinniyrðu lista-
verkin margföld í verði. Þessu til
sönnunar má rifja upp kaup
Reykjavíkurborgar á hinum
tveim stóru málverkum Jóhann-
esar Kjarvals, sem borgin keypti
1954, eða fyrir réttum tuttugu ár-
um. Ef ég man rétt voru greiddar
kr. 25.000.00 f.vrir hvort málverk.
En ef tii sölu á þessum verkum
kæmi í dag, má siá því föstu, að
hvorugt verkið yrði slegið fyrir
minna en eina milljón, og væri
það algert lágmark. Ég veit ekki,
hvort önnur fjárfesting hefur
borgað sig betur fyrir Reykjavík-
urborg. Það er þvi full ástæða
fyrir Reykvikinga að fjiilmenna á
þessa sýningu og kynnast því
safni, sem þegar hefur náðst sam-
an.
Myndarleg sýningarskrá fylgir
þessari sýningu, og er hún til
sóma fyrir borgina. Borgarstjóri
skrifar formála og myndskreyting
er ágæt. Málvérk í litprentun eft-
irGunnlaugScheving er á forsiðu,
einn af dýrgripum Listasafns
Reykjavíkurborgar. Þetta er litið
og snoturt, eigulegt rit. Hér hafa
listamenn og aðrir borgarar
Reykjavikur verk að vinna: að
skapa ferskt og glæsilegt safn
Iistaverka, sem gerð eru á Islandi
og víðar, sameign borgarbúa, und-
ir nafninu Listásafn Reykjavíkur-
borgar. V altýr Pétursson.
Erfitt ár framundan

París — Árið, sem nú fer í
hiind hlýtur óhjákvæmilega að
verða hirium iðnvæddu þjóðum
Vesturlanda harla erfitt, þótt
Bandaríkin komist ef til vill
eitthvað betur af efnahagslega
heldur en þjóðir Efnahags-
bandalagsins. Framboð og verð-
lag á olíu er auðvitað það, sem
mestu veldur.
Flugfélög og bifreiðafram-
leiðendur komast varla hjá því
að biða mikið tjón, annaðhvort
vegna olíuskorts eða þá gífur-
legra verðhækkana. Hin mikla
hækkun á verði allra orkugjafa
hlýtur að koma hart niður á
smíði hljóðfrárra þota og eink-
um á smiði hinnar brezk-
frönsku Coneorde.
Orkuskorturinn hlýtur að
draga úr styrk Atlantshafs-
bandalagsins enn fremur en
orðið er og meðai annars hljöta
möguleikarnir á aukinni hlut-
deild Evrópuríkjanna í kostn-
aðinum af dvöl bandaríska
hersins á meginlandinu að
minnka stórlega. Efnahags-
bandalag Evrópu er harla laust
I reipunum, svo ekki sé meira
sagt, en orkuskorturinn og lítil
samhjáip aðiidarríkjanna
hljóta að veikja það enn frekar.
Eftir að Brandt komst til
valda í Vestur-Þýzkalandí hef-
ur hann rekið stefnu, sem vín-
samleg er í garð Sovétríkjanna
og fylgiríkja þeirra, en nú
hljóta Þjóðverjar að verða enn
háðari þessum ríkjum en fyrr
vegna olíu- og gasleiðslnanna,
sém liggja á milli. Svipuðu málí
gegnir um Japani. Þeir hafa
fram til þessa vérið hikandi við
að festa fé i olíu- og gasvinnslu-
stöðvum í Sovétríkjunum
vegna harðrar afstöðu Sovét-
stjórnarinnar í landamæradeil-
um, en nú bendir flest til þess
að þeir verði að endurskoða af-
stöðu sína.
í hvert skiptt sem Vestur-
landamenn barma sér yfir olíu-
skortinum má heyra hlátrasköll
enduróma um arabfskar hallir
og hirðingjatjöld, en nú má öll-
um vera ljóst, að það eru ekki
bara Arabar, sem munu græða
á olíunni; Rússar mega einnig
vænta álitlegrar upphæðar.
Sovétríkin geta að vísu ekki
flutt út ótakmarkað magn olíu
og sennilega verður útflutn-
ingsmagn þeirra minna í fram-
tíðinni, en af þessu ári þurfa
þeir ekki að hafa áhyggjur.
Alþjóða éfnahags- og þróun-
arstofnunin (O.E.C.D.) í París
hefur nýlega sent frá sér
skýrslu um útlitið í efnahags-
málunum á nýbyrjuðu ári.
Skýrslan gefur ekkí tilefni til
bjartsýni og var hún þó unnin
og út gefin, áður en verð á olíu
var tvöfaldað. Þegar maður les
JíeUrílorkShnes
Eftir C. L.
Sulzberger
skýrslúna og hefur i huga það
ástand, sem þegar hefur skap-
ast finnst manni sem skuggi
kreppunnar vofi yfir höfði
manns.
I skýrslunni segir meðal ann-
ars: „Almennt var álitið, að á
árinu 1974 yrði hagvöxturinn
hægari en á undanfarandi ári,
en hins vegar var reiknað með
því, að verðbólgan héldi áfrani
að vaxa." Af þessu getur maður
hiklaust reiknað með enn
minnkandi hagvexti á Vestur-
löndum, sennilega verður fram-
leiðslan minni en á íyrra ári og
nær óhjákvæmilegt virðist, að
atvínnuleysi fari vaxandi.
Þetta hlýtur að verða iðnað-
arþjóðunum inikið áfall. Þrátt
fyrir vaxandi verðbólgu hafa
þessar þjóðir lifað mesta blóma-
skéiðið i efnahagslegri sögu
sinni síðan á dögum Kóreu-
stríðsins. Nú steðja hins vegar
erfiðleikarnir að. Greiðsluhalli
er nær óhjákvæmilegur og það
hlýtur að hafa áhrif á fram-
leiðslugetuna. Sömuleiðis má
vænta þess, að erfitt verði að
semja fjárlög, og vinnumarkað-
urinn hlýtur að valda vandræð-
um. Afleiðingárnar gætu orðið
alvarlegar, bæði á sviði innan-
ríkismála og í" . samskiptum
þjóða.
Til þess að skilja fullkom-
lega, hve alvarlegar afleiðingar
olíuskortsins og styrjaidarinnar
í Miðausturlöndum verða fyrir
v.estræn ríki verðum við að Iesa
eftirfarandi grein úr skýrslu
O.E.C.D.: „Á síðustu sex mán-
uðunum áðúr en styrjöld ísra-
elsmanna og Araba hófst, hafði
neyzluvísitalan í þeim Jöpdum,
sem eiga aðild aðO.E.C.D. verið
um tíu af hundraði; sem er uiri
það bil þreföld sú vísitala, sem
almennt gilti á sjöunda ára-
tugnum. I fyrsta skipti i sögu
sinni urðu sumar hetztu iðnað-
arþjóðirnar nú vitni að því, að
verðbólgan tvöfaidáðist. Þess
vegna getum við ekki leitt hjá
okkur hættuna á því, að breytt
skipting teknanna geti leitt til
ýmiskonar þjóðfélagslegra örð-
ugleika."
Þessi skýrsla var gefin út,
áður en kreppan hó.fst í raun og
veru. Engu að síður var ástand-
ið þá þegar orðið alvarlegt og
allt benti til vaxandi verðbólgu.
En hvaðgerist nii? Bandarfkja-
menn standa óneitanlega betur
að vígi en bandamenn þeirra,
þar sem aðeins sex af hundraði
allrar neyzluoliu þeirra kemur
frá Arabalöndunum og það brot
skiptir ekki svo ýkja miklu
rháli. En hvað um Japan? Eða
Vestur-Þýzkaland, jafnvel þótt
Þjóðverjar geit nýtt kolanámur
sínar? Og hvað um Frakka, nær
helmingur alls innflutnings
þeirra eru orkugefandi hrá--
efni? Og síðast en ekki sizt:
Hvernig fer um Breta, sem eru
sem næst á hausnum nú þegar?
Hin margfrægu olíufélög
voru einu sinni álitin hafa mik-
il pólítisk áhrif. I dag berjast
þau i bökkum, eru raunar ekki
annað en þjónar olíufurstanna,
sem 'geta sparkað i rassinn á
þeim, þegar þeim sýnist, og sagt
þeim aðskámmast sín.
Næstu tiu ár munu verða ár
mikilla bréytihga í iðnaðarríkj-
unum. Menn munu reyna að
notast við þá ólfu, sem fáanleg
e'r, og fara sparlega með hana.
Einnig munu menn reyna að
taka nýjar o.rkulindir i notkun.
Þetta er hins vegar spurning
um tiú ár, — ef við leggjum
hart að okkur. En árið 1974
verður örugglega erfitt.