Morgunblaðið - 14.05.1974, Blaðsíða 10
10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 14. MAÍ1974
--------------------------------------------------^
Sorpbrennsluofninn á Flúðum. Eins og sjá má er hann ekki stór, en þó tekur aðeins hluta úr
degi að brenna vikusorpi frá 200 manna byggð.
Talinn henta litlum byggðarkjörnum vel
Tilraun-
ir með
sorp-
brennslu
ofná
Flúðum
SETTUR hefur verið upp
til reynslu að Flúðum f
Hrunamannahreppi sorp-
brennsluofn, sem smfðaður er
eftir hugmyndum Heilbrigðis-
eftirlits rfkisins og f samráði
við það. Er öllu sorpi frá 200
manna byggðarkjarna á Flúð-
um brennt í ofninum og tekur
það verk hluta úr degi einu
sinni f viku. Ekki þarf að nota
olíu við brennsluna, heldur er
hitinn frá umbúðum f sorpinu
nægilegur til að brenna önnur
úrgangsefni, sem erfiðara er að
brenna, og verður aðeins lítið
magn gfers og já'rns, svo sem
dósa, eftir að brennslu lokinni.
Er talið, að um eða yfir 90%
sorpsins (að rúmmáli) hverfi
með öllu við brennsluna, en
afgangurinn ergrafinn f jörð.
Ingólfur Pétursson hjá Heil- 1
brigðiseftirliti ríkisins sagði í
samtali við Mbl. um þessa til-
raun, að með þessu væri verið
að leitast við að finna hag-
kvæma úrlausn á sorpeyðingar-1
vanda lítilla byggðarkjarna,
þorpa, skóla, tjaldstæða og
fleiri aðila. Þessi sorpbrennslu-
ofn væri einfaldur og ódýr í
smíði og uppsetningu og reynsl-
an af honum á Flúðum hefði
verið mjög góð þann stutta
tfma, sem hann hefði verið í
notkun.
„Eðli þessa máls er, að þegar
kveikt er í sorpi í gryf jum, eins
og tíðkast vfða um land, næst
ekki nægilegt súrefni til að
glæða eldinn, svo- að eðlileg
brennsla verði, enda er alkunn-
ur lélegur árangur af þessu,“
sagði Ingólfur. „Komist sorpið í
brennsluaðstöðu, þar sem nægi-
legt súrefni nær til og hita-
myndunin í brennsluofninum
endurnýjar loftstreymið hratt
og í beinu hlutfalli við þörfina,
þá virðist ekki verða neitteftir
nema gler og járnefni."
Ingólfur sagði, að geysilega
mikið af sorpi væri umbú&r,
sem brynnu auðveldlega og
gæfu nægilegan hita án olíu til
að eyða öðrum efnum, sem ekki
brynnu eins auðveldlega. Raun-
ar væri mjög gott að geta látið
fylgja með ýmiss konar olíu,
sem til félli frá bílaverkstæðum
og fleiri stöðum, og henni þar
með eytt, því að olían væri
vandamál í öllum jarðvegi og
vissulega ennþá meira vanda-
mál enflest önnur úrgangsefni.
Ingólfur kvað megin kost
brennsluofnsins þann, að þetta
væri ódýr iausn og auðveld í
framkvæmd. „Það er dýrt að
aka sorpi langan veg til
brennslu," sagði hann, „og það
er dýrt að hafa jarðýtu við að
breiða svo oft yfir sorpið, að
vindurinn verði ekki fyrri til og
feyki því út um allt.“
Landssmiðjan hefur hannað
og gert teikningu af sorp-
brennsluofnum sem þessum og
er hægt að hafa þá af ýmsum
stærðum. Rúmtak minnstu ofn-
anna, eins og þess, sem er á
Flúðum, er um 1000 lítrar, og
eru þeir um einn metri í þver-
mál og einn metri á hæð. Þeir
standa á stöplum og loft
streymir inn f þá að neðan
gegnum rist. Stærstu ofnarnir
eru yfir 4000 lftrar að rúmtaki
og um tveir metrar á hæð, að
stöpium undanskiidum. Lögun
og stærð ofnanna er ákveðin
með það í huga, að hægt sé að
nota tilfallandi olíugeyma frá
húsum, en einnig getur Lands-
smiðjan smíðað slfka ofna úr
eldföstu stáli, þannig að hitinn
skemmi það ekki. Þyngd ofn-
anna er ekki meiri en svo, að
þeir eru auðveldlega færanleg-
ir eftirþörfum.
Mbl. hafði samband við Danf-
el Guðmundsson oddvita
Hrunamannahrepps og spurði
hann álits á þessum nýja ofni
og gildi hans. Daníel kvað ofn-
inn einungis hafa verið í notk-
un í þrjár vikur, en „reynslan
er góð það sem hún er,“ sagði
hann. Hann sagði, að áður hefði
verið allur gangur á frágangi
sorps; sumt hefði fokið, en graf-
ið hefði verið riiður það, sem
hægt var. „Eftir aðplastið kom,
var erfitt við þetta að eiga og
það fauk talsvert," sagði Daní-
el. Hann kvað ofninn brenna
sorpinu ágætlega og enginn
vandi væri að grafa niður það,
sem ekki brynni. Taldi hann, að
þetta kynni að vera heppileg
lausn á sorpvandamálum
smærri staða.
Nú er verið að undirbúa upp-
setningu slíkra ofna í Vík f
Mýrdal, á Laugarvatni og í
Laugaráshverfinu í Biskups-
tungum. Heilbrigðiseftirlits-
menn víða að af landinu, sem
voru á námskeiði hjá Heilbrigð-
isefti rliti ríkisins í sfðustu
viku, fóru austur að Flúðum og
kynntu sér notkun ofnsins og
kvað Ingólfur þá hafa sýnt mál-
inu mikinn áhuga.
Arsrit Sögufélags
ísfirðinga komið
Sautjándi árgangur af Arsriti
Sögufélags ísfirðinga er komið
út. Það flytur margs konar þjóð-
legan fróðleík frá Vestf jörðum.
Meðal efnis þessa heftis má
nefna grein Halldórs Kristjáns-
sonar á Kirkjubóli um séra Sigurð
Tómasson, samda eftir dagbók
séra Sigurðar og öðrum frum-
heimildum. Jóhannes Ðavíðsson
skrifar um Sparisjóði í Vestur-Isa
fjarðarsýslu. Hjörleifur Guð-
mundsson á Sólvöllum ritar grein
um þegar þeir Garóarfeðgar
fluttu kol til prestsins í Holti.
Guðjón Friðríksson, menntaskóla-
kennari á ísafirði á þarna ritgerð
um upphaf þorps á Patreksfirði.
Er það fyrri hluti greinarinnar,
en síðari hlutinn kemur í næsta
hefti. Ýmsar fleiri greinar eru í
þessu hefti og auk þess nokkrar
myndir.
Ritstjórn ársritsins skipa Jó-
hann Gunnar Ölafsson, Kristján
Jónsson frá Garðsstöðum og Ölaf-
ur Þ. Kristjánsson, en afgreiðslu-
maður er Eyjólfur Jónsson á ísa-
firði.
GASOLIA
HÆKKAR UM
ALLT AÐ 20%
VERÐLAGSNEFND ákvað á
fundi sfnum 24. aprfl hækkun á
gasolfu, en á henni hafa verið
auglýst 5 verð, eftir þvf til hverra
nota gasolfan er ætluð. Gasolían
hækkaði um 19 til 19,9%, nema
gasolfa til skipa, sem hækkaði
ekkert og kostar enn 5,80 krónur
hver lítri.
Gasolía á bfla (dfsilolía)
hækkaði í 17,70 krónur hver lítri,
og nemur hækkunin þar 19,6, en
áður kostaði olían 14,80 krónur
hver iítri. Olía til húsahitunar, án
söluskatts, hækkaði úr 11,50 krón-
um hver lítri í 13,70 krónur og
nemur hækkunin þar 19,1%. Olía
til annarra nota en húsahitunar,
þ.e.a.s. olían með söluskatti
hækkaði um 19,0%, úr 13,40 krón-
um hver lítri í 15,95 krónur. Þá
hækkaði gasolía til annarra nota
en húsahitunar með akstursgjaidi
til neytandans úr 13,45 krónum í
16,00 krónur, og nemur sú hækk-
un 19,0%.
Séra Sigurður Haukur fékk
ekki að lesa morgunbænina
SERA Sigurður Haukur Guðjóns-
son sóknarprestur f Langholts-
prestakalli flutti hlustendum út-
varpsins morgunhugvekju fyrri
hluta aprflmánaðar en helgina 13.
aprfl hætti séra Sigurður skyndi-
lega morgunbæn sinni og annar
prestur tók við. Astæðan var sú,
að útvarpsráði féll ekki lestur
séra Sigurðar Hauks og þvf hætti
hann að lesa morgunbænina.
Séra Sigurður Haukur sagði í
viðtali við Mbl., að fyrir nokkrum
árum hefði hann haft morgun-
bænina með höndum og voru
bænirnar þá í því formi, að lesið
var upp úr ritningunni, sfðan
voru flutt nokkur orð og prestur-
inn fór með sálmavers. Séra
Sigurður sagðist hafa breytt til —
lesið eina ritningargrein og síðan
lagt út af henni. Forráðamenn
útvarpsins höfðu þá á orði við
séra Sigurð, að um breytingu væri
að ræða og iauk þessari viðureign
með því, að núverandi útvarpsráð
samþykkti, að ekki skyldi leyfður
flutningur á neinu nema ritning-
argreinum og bæn.
„Mér fannst þetta ákaflega
dauft form og lélegt," sagði séra
Sigurður og bætti við, að fengi
útvarpið mann til þess að annast
þessar 5 mínútur, ætti hann að fá
að ráða því, á hvern hátt hann
notaði þær. „Svo ég byrjaði aftur
— þeir höfðu að vísu beðið mig
áður, en ég færzt undan, og féll
þeim þá ekki það, sem ég sagði, og
þeir hreinlega skrúfuðu fyrir.
Telja þeir ekki að fara megi með
morgunbænina á þann veg, sem
ég gerði."
Séra Sigurður Haukur Guðjóns-
son sagði, er hann var spurður að
því, hvort eitthvað sérstakt, sem
hann hefði sagt, hefði orðið þess
valdandi, að honum var sagt upp,
að honum hefði verið tilkynnt það
miðvikudaginn 10. apríl, að hann
skyldi víkja. Þá sagðist Sigurður
Haukur hafa verið að tala um
hlut, sem ef til vill hefði hvekkt
útvarpsráð, en hann ræddi þá ein-
mitt um það, að fólk yrði að gera
sér grein fyrir, á hvern hátt það
keypti sér skoðanir og fengi aðra
til þess að mata sig á skoðunum.
Hann sagðist hafa bent á það,
hver hætta því fylgdi, að slfk möt-
un færi fram aðeins á einn veg.
„Hvort það var þetta — eða eitt-
hvað annað, eða að þeir kæra sig
ekki um þetta sérstaka form, veit
ég ekki,“ sagði séra Sigurður,
„þeir vildu alla vega ekki hafa
mig í þessum þætti.“
Sigurður Haukur Guðjónsson
sagðist hafa orðið var við það, að
fjöldi fólks væri mjög óánægður
með þessa ráðstöfun, „og kannski
aðrir mjög glaðir, því að ég dyl
ekki, að ég fæ stundum skammir
fyrir það, sem ég segi, enda væri
fráleitt, að ég gæti sagt allt svo
öllum líkaði, en ég hef aiia tíð
álitið, að það væri frekar eitt-
hvert umhugsunarefni fyrir dag-
inn, sem koma ætti fram í þessari
stund, takmarkið væri ekki að
svæfa mannskapinn aftur.“
Séra Sigurður fékk að halda
tvær morgunbænir eftir þetta,
þar eð ekki var unnt að fá annan
prest svo fyrirvaralaust til þess að
taka við. Einnig gat verið, að
skipti um helgi væru ekki álitin
eins áberandi. „Það, sem mér
gremst mest,“ sagði séra Sigurður
Haukur Guðjónsson, „er, að unnt
sé að segja við kirkjuna: Svona
skaltu hafa það og ekki öðru vísi.“
í raun sagði séra Sigurður Hauk-
ur, að um væri að ræða, að hánn
hefði viljað tala við menn í þess-
ari morgunstund, en útvarpsráð
gerði kröfu til, að viðkomandi
klerkur talaði aðeins við guð.
35 þús. símaskrár töfðust
vegna prentaraverkfallsins
NV sfmaskrá tók gildi 20. aprfl sl.
Vegna prentaraverkfallsins tókst
ekki að Ijúka við prentun alls
upplags nýju sfmaskrárinnar og
verður því enn bið á þvf, að sfm-
notendur úti á landsbyggðinni fái
sín eintök af símaskránni. 1
Reykjavfk og nágrenni tókst hins
vegar að koma skránni til not-
enda.
Sama dag og nýja skráin tók
gildi, var tekin í notkun 1000
númera stækkun Breiðholts-
stöðvarinnar í Reykjavík. Einnig
var mikið um númerabreytingar á
höfuðborgarsvæðinu og því þótti
rétt að dreifa þar þeim hluta upp-
lagsins, sem náðist úr vinnslu
fyrir verkfall.
Upplag nýju símaskrárinnar er
fyrirhugað 85,000 eintök, og er
þegar búið að afhenda 50,000 ein-
tök. Brot skrárinnar er óbreytt,
en hún er nú 24 blaðsíðum stærri
en símaskráin 1973. Sú breyting
er gerð á skránni nú, að ein
nafnaskrá er fyrir alla símnotend-
ur í Reykjavik, Bessastaða- og
Garðahreppi, Hafnarfirði, Kópa-
vogi og Seltjarnarnesi.
Danir minnast
Islandsbyggðar
KAUPMANNAHÖFN — Dansk-is
lenzka félagið minnist 1100 ára
afmælis íslandsbyggðar með út-
gáfu á endurminningum Eiríks
frá Brúnum.
Afmælisins var minnzt á fundi í
félaginu 23. apríl. Dr. Jakob
Benediktsson talaði þar um land-
nám Islands.
Afmælisins verður aftur minnzt
13. júni. Próf. Gylfi Þ. Gislason
fyrrv. menntamálaráðherra talar
og próf. Erling Blöndal Bengtsson
og Bodil Kvaran óperusöngkona
skemmta.