Alþýðublaðið - 12.08.1920, Blaðsíða 2

2
ALÞYÐUBLAÐIÐ
Gutenberg 16 ára,
Fyrirtæki algerlega stjörnað af verkamönnum.
í dag eru liðin 16 ár frá því
að prentsmiðjan Gutenberg var
stofnuð. Upphaflega voru það
prentarar úr ísafoldar- og Féiags-
prentsmiðjunni, sem áttu mestan
þátt í því, að hún var stofnuð,
en þó voru ýmsir fleiri þá þegar
hluthafar. Meðal þeirra var
svo að hún stendur ekki að baki
beztu prentsmiðjum í Þýzkalandi.
Gutenberg er sönnun þess, hve
fjarri það er öllum sanni, að halda
því fram að verkamennirnir sjálfir
séu ófærir til þess að stjórna sín-
um eigin fyrirtækjum. Hún sannar
það Hka, að hún er sfzt ver rekin
Poryarður Poryarðssou,
sem átti litla prentsmiðju sem
var keypt og aukin siðar smátt
og smátt.
Frá stofnun prentsmiðjunnar
hefir Þorvarður verið framkvæmd-
arstjóri hennar og rekið það starf
með framúrskarandi dugnaði.
Nú er svo komið, að prentar-
arnir, eiga sjálfir því nær öll
hlutabréfin, og prentsmiðjunni er
algerlega stjórnað af þeim, án
ihlutunnar nokkurra utanað kom-
andi manna.
Um þessar mundir er prentsmiðj-
an, sem óhætt er að segja að sé.
stærst og fullkomnust íslenzkra
prentsmiðja, að endurnýja letrin,
en hinar prentsmiðjurnar hér á
landi.
Vafalaust væru kjör prentara-
stéttarinnar ekki komin það á veg
sem þau nú eru, ef Gutenberg
hefði aldrei verið til. Prentarastétt-
in á að keppa að því marki, að
reka sjálf prentsmiðjurnar og papp-
írsverzlunina. Ef svo væri, er tví-
mælalaust að íslenzkar bækur væru
ódýrari en nú eru þær.
Alþýðublaðið árnar Gutenberg
og verkamönnum hennar allra
heilla, og væntir þess, að hún
megi ætíð vera fyrirmynd íslenzkra
prentsmiðja. :
Landsverzlun.
Eftir Verkamanninum.
Andstæðingar Landsverzlunar
hafa margenduríekið þá staðhæf-
ingu að varan yrði dýrari með
því að Landsverzlunin útvegaði
hana, heldur en ef þeir reyndu
fagmenn í verslunarsökum fengj-
ust við kaupin. Þeir hafa haldið
því fram að Landsverzlunin keypti
vörurnar af innlendum heildsölum
og að Landsverzlunin væri því
óþarfur milliliður á milli seljenda
og kaupenda. Sannindi þeirra stað-
hæfinga verða bezt reynd með því
að bera saman verð hjá þeim
heildsölum, sem talið er að hafi
selt Landsverzlun að undanförnu,
og verð hjá Landsverzlun á sama
tíma, eins og bent er á hér að
framan.
Miklum óhróðri var dreift út
um einkasölu Landsverzlunar á kol-
um. Margar og glæsilegar sögur
um lágt kolaverð í útlöndum voru
géfnar út á trúgirni almennings
og sendar út um landið eins og
hvalsögur. Ef Landsverzlunin hætti
að útvega kol, átti kolaverðið að
lækka svo tugum eða jafnvef
hundruðum króna skifti á smálest-
inni. Sú margþráða stund að einka-
salan á kolum hætti rann upp um;
síðasta nýjár. Skrumararnir og
skáldsagnahöfundarnir standa nú
frammi fyrir alþýðunni aðgerða-
lausir og máttlausir. Öll loforð um»
lægra verð eru svik, og ekkert
annað en svik. Kolaverðið hækk-
ar og Landsverzlun er neydd ti?;
þess að halda áfram að útvega
kol til þess að bjarga við atvinnu-
vegum landsins, og fólkinu í kaup-
stöðunum frá því að líða skort á
nauðsynlegum þægindum. En
skrumararnir eru líka hættir að búa
til kviksögur um Laudsverzlunina.
Hún er búin að kveða þá alla
niður sfðan á hólminn kom.
. Sú reynsla sem nú er fengin
með Landsverzlun, bendir ótvírætt .
í þá átt, að hún eigi að hafa
einkasölu á sumum vörutegundum.
Erfiðleikar á að útvega sumar vör-
ur, og siglingavandræði, fégræðgi
kaupsýslumanna og erfiðleikar að
útvega hæfilega mikið af vöru,
mun bæði valda vöruskorti og
óþatflega háu verði, nema lands-
verzlun hafi einkasölu á þeim.
Þegar um nauðsynjavöru er að.
ræða, getur þetta orðið þjóðinni
stórhættulegt. Verðfall á vörum,
sem vonandi kemur áður en langt
lfður, gerir kaupsýslumenn raga
við innkaup jafnt á nauðsynjavöru
sem öðrum varningi. Landsverzlun
getur ein dæmt um það, hvað
mikið þarf að flytjast inn af hverri
vöru. Hún getur séð um það, að
ekki liggi fyrir í landinu meira af
vöru en nauðsynlegt er, og á þann
hátt forðast óþarft verðfall. Hún
getur einnig séð um það að ekki
verði vöruskortur í landinu, ef var-
an er á annað borð fáanleg, þar
sem' hún hefir við að styðjasL