Morgunblaðið - 17.07.1974, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. JULl 1974
15
Eriendar bækur
MYLIFEWm

..Know Your Own I.Q”
eftir H. J. Eysenck
BEATRICE
Greindarpróf hafa
aldrei rutt sér að neinu
marki til rúms hérlendis
og því er bók H.J.
Eysenck sennilega mörg-
um nokkuð framandleg.
Þar er gerð allítarleg
grein fyrir greindarpróf-
um, að vísu hvetur höf-
undur til nokkurrar var-
færni í niðurstöðum, sem
úr þeim fást, og síðan eru
lagðar fyrir lesanda 8
tegundir greindarprófa
og á öðrum stað í bókinni
gerð grein fyrir réttum
lausnum svo og, hvernig
samkvæmt þeim á að
reikna út greindarvísi-
tölu þess, sem í hlut á.
Sýnist mér I fljótu
bragði, að auðvelt ætti að
vera fyrir hvern og einn
að prófa sig með þeim
aðferðum, sem þarna er
lýst, enda þótt ekki séu
allar þrautirnar jafn
meðfærilegar.
„„My Life with Brendan”
FYRIR nokkrum mánuðum
kom út í Bretlandi bókin „My
Life with Brendan" eftir
Beatrice Behan, ekkju hins
fræga írska leikritaskálds.
Brendan Behan lézt fyrir rúm-
um tíu árum, í marz 1964, lang-
drukkinn og eyðilagður á sál og
líkama hin síðustu ár. Islenzkir
leikhúsgestir mættu minnast
verks hans, „Gísls“, sem var
sýnt í Þjóðleikhúsinu fyrir all-
mörgum árum, en önnur verk
hans held ég að hafi ekki verið
tekin til sýninga.
Brendan Behan var enda
ekki afkastamikið leikskáld.
Hann lauk við þrjú leikrit og
það fjórða hefur verið tekið til
sýninga, enda þótt honum
auðnaðist ekki að ljúka því.
Hann ritaði og nokkrar bækur
og tilurð þeirra lýsir kona hans
f bókinni.
Beatrice var gift Brendan í
níu ár. Hann var orðinn háður
víni, þegar þau giftust, en
þeirra fyrstu hjónabandsár
virðast hafa gengið fyrir sig
stórslysalaust. Einkum og sér í
lagi vegna þess takmarkalausa
umburðarlyndis, sem hún
sýndi, og vegna þeirrar elsku,
sem þau báru hvort til annars
alla tfð, þrátt fyrir allt.
Hún deilir með honum öllum
kjörum þessi ár, hún er við hlið
hans, þegar leikritum hans er
fagnað í stórborgum heimsins
og hún er hjá honum í niður-
lægingunni; þegar landar hans
og andstæðingar, m.a. í stjórn-
málum, afneita honum, þegar
gistihús taka ekki lengur á móti
hinu fordrukkna leikskáldi
vegna fyrri framkomu, hann
fær ekki inngöngu á „pubbana"
sína og hvarvetna verða fyrir
honum lokaðar dyr.
Hún heldur dauðataki í þá
von, sem allar eiginkonur
drykkjumanna sleppa ekki fyrr
en allt um þrýtur, að eitthvert
kraftaverk gerist og maðurinn
hennar fái lækningu. Nokkrum
sinnum fer hann á sjúkrahús til
afvötnunar, en slíkt ber tak-
markaðan árangur, enda vilji
hans ekki sterkur. Upp á þvf er
stungið af lækni, sem hefur
með Brendan að gera, að skáld-
ið gangist undir mjög nákvæma
rannsókn, ef vera kynni að æxli
þrýsti á heilann, eða einhverjar
meðfæddar heilaskemmdir
valdi hinni afbrigðilegu fram-
komu hans. En hann fellst ekki
á slíkt og hún getur ekki fengið
af sér að beita hann þvingun-
um.
Ekki skortir vinina, þegar vel
gengur. Beatrice Behan lýsir á
fallegan hátt þakklæti sínu í
garð þeirra, sem sýndu
Brendan þolinmæði og hjálp-
fýsi gegnum þykkt og þunnt.
En þvf er ekki að neita, að þær
raðir voru ekki fjölskipaðar á
stundum.
Enda þótt hún beri augljósa
virðingu fyrir hæfileikum hans
gerir hún sér ljóst er árin líða,
að hann getur ekki lifað á
þeirri frægð, sem „Gísl“ aflaði
honum og hún tekur þátt í ang-
ist hans, er hann tekur að ótt-
ast, að hann sé þurrausinn með
öllu.
I bókinni segir frá ferðalög-
um þeirra hjóna út um hvipp-
inn og hvappinn, til Ibiza, til
Frakklands og ótal ferðir til
Bandarfkjanna. Hún segir einn-
ig hreinskilnislega frá síðustu
ferð hans til New York, en eftir
ýmsu að dæma virðist sú dvöl
hafa brotið hann niður andlega
sem Ifkamlega, svo að eftir það
átti hann sér ekki viðreisnar
von. Um þær mundir uppgötvar
Beatrice, að hún á von á lang-
þráðum erfingja eftir átta ára
hjónaband. Hjónabandið er f
rúst og Brendan hefur farið til
Bandarfkjanna án þess að
kveðja konu sína. Hún reynir
að sannfæra sig um að barnið
muni breyta öllu í sambúðinni
og fer á eftir honum full eftir-
væntingar að segja honum tíð-
indin. Þá verður hún þess vís,
að enn á ný hefur Brendan ver-
ið henni ótrúr og menn eru
farnir að ræða um skilnað
þeirra. Beatrice lætur þó ekki
bugast. Hún lítur svo á, að unga
stúlkan, sem er keppinautur
hennar, hafi látið hrffast af
frægð hans, en hún verði
kannski ekki eins hrifin, þegar
hún þarf að hlúa að honum
sjúkum eftir drykkju dögum
saman. leita að honum á krám,
bfða f stöðugri óvissu um hvar
hann er niðurkominn og hvort
hann hefur enn á ný brugðizt
öllum heitum og loforðum. Hún
hefur þá trú, að hún ein sé
nægilega sterk til að standast
þær raunir, sem hún sér fram á,
að í vændum eru.
Telpan Blanaid verður ekki
til að bjarga neinu. Eftir fæð-
ingu hennar í nóvember 1963
sleppir Brendan svo gersam-
lega fram af sér beizlinu, að
hann hverfur dögum saman,
umgengst nú aðeins slarkaralýð
og er algerlega óvinnufær.
Hann er fluttur á sjúkrahús
nokkrum mánuðum síðar og
þaðan á hann ekki afturkvæmt.
Ljómi hefur verið um líf
Brendans Behans, eins og oft
verður um gáfaða drykkju-
menn og listfenga. Enda lifði
hann hátt og ævintýralega og
brennir kerti sitt í báða enda.
Svall hans hlýtur að kosta sitt
að lokum.
Lesandi þessarar bókar verð-
ur snortinn af einlægri og
hispurslausri frásögn, sem er
laus við alla viðkvæmni. Eins
og rauður þráður um alla bók-
ina gengur væntumþykja henn-
ar til hans. Sú ein er skýring á
því, að hún þoldi án þess að
brotna niður það, sem hún varð
að reyna. Sú ein er skýringin á
því, að hún getur þrátt fyrir allt
litið til baka beizkjulftið og sagt
þessa sögu.
Beatrice Behan til aðstoðar
við gerð bókarinnar voru Des
Hickey og Gus Smith. Margar
ágætar myndir prýða bókina,
sem er gefin út hjá Leslie
Frewin forlaginu.
h.k.
Höfundurinn H.J.
Eysenck er meðal
fremstu sálfræðinga
heims og nýtur mikils
álits meðal sérfræðinga.
Hann hefur haldið fyrir-
lestra í fjölmörgum
löndum og skrifað tugi
greina og bóka um sál-
fræðileg efni og önnur
skyld. Hann er í betra
lagi ritfær og hefur þá
gáfu til að bera, sem sér-
fræðingum er ekki alltaf
jafn lagið, að koma hávís-
indalegum kenningum til
skila til venjulegs les-
anda svo að vel skilst og
æ meiri forvitni er vakin.
Bókin er gefin út hjá
brezka Pelican-forlaginu,
en hún hefur einnig ver-
ið þýdd á fjölmörg tungu-
mál önnur.
Svaner og nátid —
Epistler fra Island
Eftir Astrid Hjertenæs Andersen
Norska skáldkonan
Astrid Hjertenæs Ander-
sen er mjög þekkt í
heimalandi sínu og er
þessi bók, sem hér er vik-
ið að, 11. bók hennar.
Flestar hafa verið ljóða-
bækur. Svaner og nátid
eru þættir frá íslands-
dvöl skáldkonunnar fyrir
4 árum og myndskreytir
hana eiginmaður hennar,
Snorre Andersen, en
hann var með henni í Is-
landsheimsókninni.
Bókin er yfirlætislaus
við fyrstu sýn, en þætt-
irnir eru fagrir og sýna
næma tilfinningu skáld-
konunnar fyrir því um-
hverfi, sem hún kynntist
hér og virðist hafa haft
mikil áhrif á hana. Mynd-
skreytingar Snorre
Andersen eru mjög í stíl
við þættina, afar þekki-
legar í sínum einfald-
leika.
Bókin skiptist í eftir-
talda kafla:
Lavamarken, Kildene,
Vinden í Ultima Thule,
Falketuen pá Þingvellir,
De sorte strendene, Bilde
med hest, Te-tid ved
Snorralaug, Svaner og
nátid og Tidenes morgen.
I síðasta kafla bókar-
innar segir frá gosinu við
Heklu vorið 1970 og flug-
Astrid Hjertenæs. Myndin var
tekin I norræna húsinu vorið
1970, meðan hún dvaldist hér-
lendis.
ferð skáldkonunnar yfir
eldstöðvarnar. Hinir
þættirnir eru allir einnig
ferða- eða stemmnings-
lýsingar. Lítil bók, en
smekkleg og hefur ljúf
og góð áhrif á lesandann.
Það er H. Aschehout &
Co í Osló, sem gefur
þessa bók út og kom hún
út seint á árinu 1973.
Ein af myndskreytingum Snorre Andersen f bók-
inni Frá Snorralaug.