Morgunblaðið - 16.08.1975, Qupperneq 12

12 MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. AGIJST 1975
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraidur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, simi 10 100.
Aðalstræti 6, simi 22 4 80.
Askriftargjald 800.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 40,00 kr. eintakið
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Nú eru 10 ár liðin
sfðan Reykjavíkur-
borg, ríkið og Lands-
virkjun gerðu með sér
samning um sameignar-
félag, á grundvelli þá ný-
settra laga, er hafa skyldi
það höfuðverkefni að sjá
um raforkuöflun fyrir sam-
veitusvæði Suður- og
Vesturlands, þar sem 75%
þjóðarinnar búa nú. Fyrir-
tækið tók þegar í upphafi
við Sogsvirkjun og gufu-
aflsstöð Reykjavíkur-
borgar við Elliðaár.
Samhliða samningum
íslenzku ríkisstjórnar-
innar, í september 1966,
við Swiss Aluminium Ltd.,
um byggingu álbræðslu og
verulega raforkusölu til
þess fyrirtækis, var ráðizt í
virkjun Þjórsár, mesta
vatnsfalls á íslandi. Búr-
fellsvirkjun, með sex véla-
samstæðum, var fullbyggð
1972, og þar með þrefaldað-
ist framleiðslugeta vatns-
orkuvera á fslandi.
Annar stóráfangi
virkjunarframkvæmda á
Þjórsársvæðinu er bygging
Sigölduvirkjunar, sem nú
er vel á veg komin, og full-
gerð verður sumarið 1977,
en áætlað er að orkufram-
leiðsla hefjist þar haustið
1976. Sjö hundruð manns
vinna nú að Sigöldu-
vírkjun, sem auka mun
framleiðslugetu orkuvera
Landsvirkjunar um 850
milljónir kílóvattstunda
eða um 40%, en auk þess
gera kleift að selja um 400
-milljónir kílóvattstunda
árlega af afgangsorku.
Itarlegar markaðsspár
sýna, að með þessari fram-
kvæmd er vel séð fyrir
áætlaðri orkuþörf á svæði
Landsvírkjunar allt til árs-
loka 1980, og er þá reiknað
með stóraukinni húshitun
með raforku, auk orkusölu
til nýs iðnaðar, sem rísa
mun með byggingu járn-
blendiverksmiðju að
Grundartanga I Hvalfirði.
Forseti fslands, herra
Krístján Eldjárn, lagði í
gær hornstein að stöðvar-
húsi við Sigöldu, fyrstu
virkjunar Tungnaár. Við
þennan sögulega atburð
fluttu ávörp, auk for-
setans, dr. Gunnar
Thoroddsen orkuráðherra,
dr. Jóhannes Nordal for-
maður stjórnar Lands-
víkjunar og Eiríkur Briem
framkvæmdastjóri Lands-
virkjunar.
Virkjunarframkvæmdir
við Sigöldu eru taldar
u.þ.b. hálfnaðar. Nú þegar
hefur þó stjórn Lands-
virkjunar látið fullvinna
verkfræðilegan undir-
búning næstu stórvirkjun-
ar á þessu svæði, við
Hrauneyjarfoss, aðeins
nokkrum kílómetrum
neðar í ánni en Sigöldu-
virkjun. Hverjar svo sem
skoðanir manna eru um
staðarval stórvirkjana á
íslandi og framkvæmdaröð
þeirra, viðurkenna allir, að
stjórn Landsvirkjunar
hefur sýnt lofsverða fram-
sýni og árverkni í öllu sínu
starfi. Færi betur ef aðrir
landshlutar hefðu notið
sambærilegrar forystu og
samstöðu heima fyrir um
val virkjunarstaða og
framkvæmdir í orkuöflun.
*
Orkuráðherra, Gunnar
Thoroddsen, lýsti því yfir á
síðasta þingi, að ákvörðun
um stórvirkjun á Norður-
landi yrði tekin fyrir n.k.
áramót, og framkvæmdir
þyrftu að haldast í hendur
við virkjun Hrauneyjar-
foss. Vonandi strandar sá
ásetningur ekki á tog-
streitu heima fyrir. Sam-
hliða þessu hefur ríkis-
stjórnin hrundið af stað
framkvæmdum við gerð
byggðalínu, er tengja á
saman Norðurland og
Suðurland og síðar Vest-
firði. Eykur sú fram-
kvæmd mjög á orkuöryggi
í landinu. Kröfluvirkjun er
og vel á veg komin, en hún
á að tengjast orkusvæði
Austfjarða. Og könnun
virkjunarvalkosta á Aust-
fjörðum verður nú hraðað
sem kostur er, en þar
benda sterkar líkur til hag-
stæðari virkjunarmögu-
leika en annars staðar á
landinu.
Núverandi ríkisstjórn
tekur það skýrt fram í
stjórnarsáttmála, að nýting
fnnlendra orkugjafa,
vatnsvirkjanir og hita-
veitur, hafi forgang um
opinberar framkvæmdir í
landinu í næstu framtíð.
Hún hefur þegar sýnt vilja
sinn í verki í þessu efni.
Frumkvæði Reykja-
víkurborgar um nýtingu
innlendrar orku, jarð-
varma og vatnsorku, varð
tvímælalaust vegvísir í
þessu efni. Hitaveita
Reykjavíkur, virkjunin við
Elliðaár, Irafossstöð,
Ljósafossstöð og Stein-
grímsstöð tala sínu máli í
því efni. önnur sveitar-
félög, svo sem Ólafsfjörður
og Sauðárkrókur, hafa og
búið að hitaveitu um langt
árabil. Siglufjarðarkaup-
staður hefur í áratugi átt
og rekið eigið raforkuver
og stendur nú bæði að
endurvirkjun í Fljótá og
hitaveituframkvæmdum.
Fleiri dæmi mætti til tína
er sýna frumkvæði sveitar-
félaga um nýtingu inn-
lendrar orku, þó ekki verði
hér gert.
Hornsteinn hefur nú
verið lagður að stöðvarhúsi
nýrrar stórvirkjunar á
íslandi. Þar með hefur
þjóðin stigið nýtt gæfuspor
í orkumálum sínum. Mark-
viss stefna núverandi ríkis-
stjórnar um nýtingu inn-
lendra orkugjafa mun leiða
þjóðina til nýrra áfanga í
þessu efni, sem verða horn-
steinar framfara og fram-
tíðarvelmegunar í landinu.
Sigölduvirkjun
Þorvaldur Búason, eðlisfræðingur:
Það er erfitt að byggja góða
vörn á slæmum málstað. Vörnin
verður aldrei betri en mál-
staðurinn. Talandi dæmi um
þetta getur að lfta 1 málflutn-
ingi Sigurðar A. Magnússonar
hinn 27. febrúar síðastliðinn.
Þann dag birtist í Þjóðviljanum
svokölluð greinargerð rithöf-
undarins 1 meiðyrðamáli, sem
nokkrir forgöngumanna Varins
lands höfðuðu gegn honum
vegna brigzla og gífuryrða í
blaðagrein i Þjóðviljanum 25.
júní á fyrra ári. Bæði 1 greinar-
gerðinni og blaðagreininni
ástundar Sigurður A. Magnús-
son mannorðsníð. Til glöggv-
unar fyrir lesendur er rétt að
sýna þrjú dæmi um orðfæri
Sigurðar A. Magnússonar:
1) „Þeir þýlyndu og þjóð-
villtu tólfmenningar, sem þykj-
ast vera að verja æru, sem þeir
hafa að dómi þjóðhollra Is-
lendinga týnt, eru hér að fara
inn á braut, sem gæti ekki
einungis reynst hættuleg tján-
ingarfrelsi landsmanna, heldur
sjálfu lýðræðinu 1 landinu."
2) „... þessir hrokafullu
þjóðvillingar. ..“
3) „... þar sem meiri hluti
hæstaréttar er skipaður þrem
kerfisþrælum, sem setja þjónk-
un við valdhafa ofar mannrétt-
inda- og lýðræðissjónar-
miðum.“
Fleiri dæmi mætti nefna, því
af nógu er að taka, en þessi
þrjú dæmi ættu að nægja til að
sýna hvernig Sigurður A.
Magnússon reynir að nfða
mannorðið af þeim, sem eru
annarrar skoðunar en hann
sjálfur, hvort heldur forgöngu-
menn Varins lands eða hæstar
réttardómarar eiga í hlut. I
fyrrnefndri greinargerð tekur
rithöfundurinn sér fyrir
hendur að verja hin fyrri níð-
skrif sín, sem honum var stefnt
fyrir. Þar bregður fyrir neista
af rökréttri hugsun og færi vel,
ef forsendur málflutnings hans
hefðu verið haldbetri.
I greinargerðinni segir:
„Tjáningarfrelsi er hornsteinn
þess lýðræðis sem þjóðir um
norðanverða Evrópu og
Ameríku hafa búið við um
Iengri eða skemmri tíma í hart-
nær tvær aldir. An tjáningar-
frelsis verður lýðræðið ekki
annað en skuggi af sjálfu sér og
býður heim einræði flokka eða
einstaklinga...
Jafnvel þar sem lýðræðis-
hefðum er fylgt að forminu til,
gætir víða tilhneigingar til að
hefta frelsi þegnanna til að tjá
sig opinskátt. og skiptast á
skoðunum ..., og hún er ekki
heldur óþekkt hérlendis,
samanber látlausar tilraunir
Morgunblaðsins til að níða
mannorðið af einstaklingum
sem reynt hafa að losa um
flokksbönd þjóðmálaumræðu i
fjölmiðlum ...“
Morgunblaðið hefur. ekki
metið aðdróttanir Sigurðar A.
Magnússonar svaraverðar og
mun ekki heldur fjallað um
þær hér. Athyglin beinist að
þeirri hárréttu röksemd Sigurð-
ar A. Magnússonar, að mann-
orðsníð getur verið atlaga -að
tjáningarfrelsi og skoðanafrelsi
og er það tvímælalaust] þegar
ráðizt er með ærumeiðingum á
menn fyrir það eitt að láta í ljós
skoðanir sinar. Þessi réttmæta
röksemd hentar þó ekki mál-
stað Sigurðar A. Magnússonar.
Það er hann sjálfur, sem hefur
ástundað mannorðsníð og fyrir
það er honum stefnt. Hinn bág-
borni málstaður hans þolir ekki
svo skynsamlega og réttmæta
röksemdafærslu, hún leiðir
einungis til áfellisdóms yfir
honum sjálfum, hún leiðir til
þversagnar í málflutningi hans.
Rökrétt ályktun samkvæmt
hugleiðingum Sigurðar A.
Magnússonar, sem til var vitn-
að, er að hann hafi sjálfur reynt
að skerða tjáningarfrelsi og
skoðanafrelsi með mannorðs-
níði sínu. tJt úr þessum
ógöngum i röksemdafærslu
sinni kemst Sigurður A..
Magnússon eingöngu með koll-
steypu. Fyrir réttu ári síðan
ritaði Sigurður A. Magnuðsson
grein í Morgunblaðið, þar sem
hann ráðlagði kollega sínum að
tileinka sér frumatriði rök-
fræði, en sjálfur hefur hann
greinilega látið undir höfuð
leggjast að dusta rykið af rök-
fræði sinni. Hann virðist a.m.k.
enn misskilja orðið rökfimi.
Það eiga ekki allar listir fim-
leika við, kollhnlsar tilheyra
t.d. ekki listum rökfiminnar.
Sigurði A. Magnússyni var
m.a. stefnt fyrir ummælin:
„Hér er um að ræða alvarleg-
ustu atlögu við tjáningarfrelsi
sem mér er kunnugt um hér-
lendis....“, og I áðurnefndri
greinargerð segir Sigurður A.
Magnússon að því tilefni: „Hér
hvílir sú óumflýjanlega skylda
Þorvaldur Búason,
eðlisfræðingur.
á stefnendum að hrekja þessi
ummæli eða afsanna þau.“ Hér
kemur Sigurður A. Magnússon
niður á sitjandann úr hinni
ófimlegu kollsteypu sinni.
Hann gefst upp við röksemda-
færslu sína og krefst þess að
andstæðingar hans afsanni
áburð hans sjálfs. 1 þessum
orðum opinberast furðulegar
hugmyndir hans um sönnunar-
byrði fyrir dómstólum í lýð-
ræðisríkjum. I lýðræðislöndum
mun sú skylda jafnan hvíla á
þeim sem ber annan sökum að
færa rök fyrir áburði sínum.
Ákærandi getur ekki borið
fram rakalausar ásakanir og
dylgjur og krafizt þess slðan að
rógburðurinn sé afsannaður.
Sigurður A. Magnússon þarf að
temja sér lýðræðislegri
hugsunarhátt. Látum spurning-
una um sönnunarbyrði þó
liggja milli hluta, hún skiptir
engum sköpum í þessu sam-
bandi. Samkvæmt tilvitnuninni
hér að framan virðist Sigurður
A. Magnússon sammála okkur
tólf forgöngumönnum Varins
lands um að mannorðsníð sé
árás á tjáningarfrelsi. Það virð-
ist þá einnig vera skoðun hans
að gegn atlögu Þjóðviljans og
samferðamanna hans að tján-
ingarfrelsi með svívirðinga- og
rógsherferð þeirra hafi tólf for-
göngumenn Varins lands beitt
annarri atlögu að tjáningar-
frelsi, og henni sýnu alvarlegri,
með því að skjóta málinu til
dómstóla, þar hafi komið krók-
ur á móti bragði. Með þessum
orðum legg ég Sigurði A.
Magnússyni reyndar til skýrari
hugsun en hann hefur enn látið
í ljós. En einnig þetta er fjar-
stæða. 1 lýðræðisþjóðfélagi er
aðeins um eina vörn að ræða
gegn þeirri árás á tjáningar-
frelsið, sem felst í æruníði. Sú
vörn er fólgin í því að skjóta
málinu til dómstólanna og láta
þá hnekkja rógi og ósann-
indum. Sú leið felur ekki f sér
neitt sjálftekið vald aðila. Cr-
slitin eru I höndum óháðra
dómara, sem njóta hlutleysis og
verndar og eiga eingöngu að
hlfta lýðræðislegum lögum
landsins.
Sigurður A. Magnússon er
greinilega á annarri skoðun.
Hann leitar hælis f fíla-
beinsturni yfirlætis með þvi að
hefja sjálfan sig upp yfir lög og
rétt og almennar skoðanir um
Framhald á bls. 17.
Rökfimi og þver-
sagnir Sigurðar
A. Magnússonar