Morgunblaðið - 25.10.1975, Síða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. OKTOBER 1975
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavlk.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6, sími 10 100.
Aðalstræti 6, sími 22 4 80.
Áskriftargjald 800,00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 40,00 kr. eintakið.
Jákvæð
barátta
konunnar
Aeinu vígspjaldanna á hin-
um stórglæsilega og eftir-
minnilega baráttufundi kvenna
á Lækjartorgi i gær stóð stórum
stöfum: „Ást er — sameiginleg
barátta". Vonandi verður
leiðarahöfundum Morgun-
blaðsins fyrirgefið að hefja skrif
sín í tilefni kvennadagsins með
því að vitna í þetta skemmti-
lega vígspjald, þar sem hug
myndin er sótt í einn af vin-
sælustu föstu dálkum blaðsins.
Þessi orð undirstrika rækilega
þann kjarna kvennabaráttunn-
ar, að hér á landi ríki fullkomið
jafnrétti milli karla og kvenna
og að úrbótum verði unnið, þar
sem þörf er á. Fyrrnefnd orð
minna jafnframt á þær yfir-
lýsingar ræðukvenna að bar-
átta þeirra sé jákvæð, og jafn-
framt þá hvatningu, sem fram
var borin af hálfu alþingis-
manna úr kvennaröðum þess
efnis, að konur standi vörð um
réttindi sín, kristilegt siðgæði
og þjóðréttindi.
Baráttufundurinn á Lækjar-
torgi fór hið bezta fram og var
okkur öllum til sóma, eins og
raunar dagurinn í heild, bæði í
Reykjavík og annars staðar á
landinu. Þung undiralda ólgaði
að sjálfsögðu í þjóðlífi ís-
lendinga I gær, en yfir degin-
um var samt birta og skemmti-
legt viðmót, sem hafði meiri
áhrif, m.a. á karla, en innan-
tóm glamuryrði, sem allir eru
löngu orðnir þreyttir á.
Sum skeytin, sem send voru
Lækjartorgsfundinum, voru
einmitt i þessum anda og urðu
þess vegna ekki sízt, eins og
margt annað, eftirminnilegri en
ella. Dæmisaga húsfreyjunnar,
sem m.a. flutti ávarp á fundin-
um, um músamömmuna, sem
áminnti börn sín að fara nú
ekki að hugsa — það ætti
músapabbi einn að gera enda
hugsaði hann mikið, — varð
áreiðanlega ýmsum minnis-
stæðara veganesti inn í áfram-
haldandi jafnréttisbaráttu en
sumt annað af alvarlegri toga.
Allt'féll þetta i góðan jarðveg
og mætti verða þeim nokkurt
umhugsunarefni, sem efna til
baráttufunda á íslandi í fram-
tíðinni. Með Lækjartorgsfund-
inum hafa konurnar rutt nýja
leið í hagsmunabaráttu hér á
landi og kunna betur en karlar,
sem slíkum fundum hafa
stjórnað, að krydda alvöruna
hæfilegu gamni Það voru eng-
ar þrælkúgaðar konur, bitrar
og húmorlausar, með saman-
bitnar varir og forhert hjarta,
sem komu saman til funda á
kvennadaginn, heldur
skemmtilegir og ákveðnir sam-
fylgdarmenn karla — konur
sem eru staðráðnar í því að
halda reisn sinni og auka hana
í samræmi við þann arf, sem
þær hafa hlotið frá formæðrum
okkar, enda var engin tilviljun
að stundum var á Lækjartorgs-
fundinum vitnað í reisn
islenzkra kvenna til forna og að
sjálfsögðu voru heimildirnar
sumar dýrustu perlur íslenzkra
bókmennta eins og Njála og
Gisla saga Súrssonar. Hvergi
var reisn konunnar meiri en hér
á landi á þjóðveldisöld og er
því við hæfi og í fullu samræmi
við sögulega hefð frá fyrstu
öldum íslandsbyggðar, þegar
íslenzkar konur taka nú forystu
um mannréttindi og jafnrétti
kvenna í heiminum, en það er í
senn athyglisverð og hörmuleg
staðreynd, að konur láta eða
geta ekki látið til sín heyra,
einmitt í þeim löndum, þarsem
ófrelsi þeirra og kúgun er mest.
En við fögnum því öll, að rödd
íslenzku konunnar heyrist nú
um heimsbyggð alla. En það er
fyrst og síðast skylda okkar við
sjálf okkur, sögu og framtíðar-
vonir, að hlusta á þessa rödd,
láta hana heyrast áfram á
íslandi, ekki sem innantómt
orðagjálfur, heldur brýningu og
kröfu um fullt jafnrétti milli
kynjanna, eins og lög standa
til. „Við höfum þá trú," sagði
fundarstjórinn á Lækjartorgs-
fundinum, „að með þessum að-
gerðum hvetjum við allar konur
til að standa vörð um réttindi
sín og mannréttindi yfirleitt."
Morgunblaðið tekur að sjálf-
sögðu undir þessi orð og jafn-
réttisbaráttu yfirleitt, enda
hefur mikið af efni- blaðsins
verið helgað konum sérstak-
lega á þessu ári — og hefur
farið vel á því. Konur hafa
jafnan verið stoð og stytta
blaðsins og á það ekki sízt
velgengni sina að þakka, hve
traustir lesendur blaðsins þær
eru. Auk þess er tæpur
helmingur fastráðins starfsfólks
blaðsins konur. Blaðið í dag er
einkum helgað baráttu kon-
unnar og er þannig framlag
þeirra kvenna, sem á Mbl.
starfa, og annarra starfsmanna
blaðsins, til jafnréttisbaráttunn-
ar. En blaðið er aðeins 16
síður. Allt er þetta gert með
samkomulagi við konurnar og
hafa þær verið með í ráðum um
þessar starfsaðferðir.
Að lokum sendum við öllum
íslendingum, og þá að sjálf
sögðu íslenzkum konum sér-
taklega, kveðjur og árnaðar-
óskir með vonum um, að dag-
urinn i gær verði einn eftir-
minnilegasti áfangi að lang-
þráðu marki.
— Útifundur
Framhald af bls. 1
réttindi sín og mannréttindi yfir-
leitt.“
Laun kvenna aðeins 73%
af launum karla.
Fyrsta ávarp fundarins flutti
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir,
verkakona. Hún sagði að snemma
í sumar hefðu nokkrar konur af
ólíkum stjórnmálaskoðunum
komið saman og hafið undirbun-
ingsstarf að kvennafríinu og
hefðu þær unnið saman allan tím-
ann og kvað hún þennan fund
vera árangurinn — svo margar
væru íslenzkar konur. Þá ræddi
hún um launamisréttið í þjóð-
félaginu og hún spurði: Hvar er
sá kyndill, að hinn sterki skyldi
styðja hinn veika. Konur hefðu
aðeins 73% af launum karla fyrir
sömu vinnu og muninn kvað hún
víða muna um 30 þúsund krónur
á mánuði. Kvað hún enga mundu
frelsa konur, nema þær sjálfar og
því þyrfti á samtakamætti þeirra
að halda. Hún kvað konur ekki
sækjast eftir neinum forrétt-
indum umfram karla — aðeins
jafnrétti — hvorki meira né
minna.
Á milli talaðra atriða á
fundinum stjórnaði Guðrún Á.
Símonar, óperusöngvari, fjölda-
söng. Guðrún var Iétt í lund að
vanda og sagði ýmsa brandara,
sem vöktu kátínu fundarmanna.
Hún sagði m.a. að ekki mætti
skilja kvennafrí svo að konum
væri bannað að vera góðar við
karla. Það væri nauðsynleg leik-
fimi fyrir karl. Fyrsta lagið, sem
Guðrún stjórnaði í fjöldasöng var:
„Hversvegna kvennafrí?“
Konur hafa ekki
notað kosningarétt og
kjörgengi sem skyldi.
Næst tóku til máls og fluttu
sameiginlega ræðu alþingismenn-
irnir, Sigurlaug Bjarnadóttir og
Svava Jakobsdóttir. Atriði þeirra
nefndist alþingismannahvatning.
Þær sögðust komnar upp á sviðið
fyrir framan, Útvegsbankann til
þess að sýna % hluta af þingliði
kvenna á Alþingi. Ragnhildur
Helgadóttir hefði þurft að fara
utan á kvennasögusýningu á
Norðurlöndum og þar með væri
þriðjungur af þingliði kvenna
fjarverandi og væri horfinn af
landinu. Þær gátu þess að á kjör-
skrá fyrir síðustu Alþingiskosn-
ingar hefði verið 63.321 karl og
hefðu þeir 57 fulltrúa á Alþingi
eðá 95% alþingismanna. Konur
hefðu verið ívið færri eða 63.070
talsins og hefðu fengið 3 kjörna
fulltrúa eða aðeins 5% alþingis-
manna. Á þeim 60 árum, sem liðin
væru frá því er konur fengu kosn-
ingarrétt og kjörgengi hefðu að-
eins 9 konur verið kjörnar á
Alþingi, en 257 karlar. Kváðu þær
hlutfallið vera ein kona á móti
tuttugu og átta og hálfum karli.
Alþingismennirnir Sigurlaug
og Svava sögðu að þetta hlutfall,
þrjár konur á móti 57 körlum,
væri staðreynd, sem sýndi að kon-
ur hefðu ekki notað þann rétt,
sem þær hefðu hlotið fyrir 60
árum á réttan hátt. Þær töldu
þjóðinni borgið, ef konur fengju
að taka meiri þátt I mótun laga,
en minntust á það einnig, að hlut-
verk móðurinnar í þjóðfélaginu
og húsmóðurinnar innan heimilis-
ins væri þess eðlis að I gegnum
það gæti konan haft áhrif á hag-
sýslu og hagstjórn og mikilsvirði
væri einnig að uppeldishlutverk
hennar færi henni vel úr hendi.
Alþingismennirnir hvöttu konur
til þess að standa vörð um réttindi
sín og skyldur, kristilegt siðgæði
og þjóðréttindi.
Er alþingismannahvatningin
var á enda hóf Guðrún Á.
Símonar söng á ný og sungu nú
allir fundarmenn lagið „Svona
margar“.
Þá hófst þáttur Kvenréttinda-
félags Islands í fundinum. Flutt
var Ijóðið „Til fósturlandsins
freyju“ eftir Valborgu Bents-
dóttur. Höfundur flutti Ijóðið. Þá
fluttu Lilja Ólafsdóttir, Amalía
Sverrisdóttir og Elfa Björk
Gunnarsdóttir Völvuþátt, sem
tekinn var saman af konum í
stjórn Kvenréttindasambands Is-
lands og Sólveig Ólafsdóttir, for-