Morgunblaðið - 17.12.1975, Side 15

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 17. DESEMBER 1975 15
Er fiskiskipaflotinn ofstórl
ER FISKISKIPAFLOTINN
OFSTÓR?
f grein sinni er Lúðvlk fremur
stórorður um óvisindaleg vinnu-
brögð starfshóps Rannsóknaráðs
rlkisins um þróun sjávarútvegs, að
þvi er varðar afkastagetu islenska
fiskiskipaflotans. Leitast hann við að
snúa út úr niðurstöðum starfshóps-
ins og kemur með fullyrðingar. sem
á engan hátt fá haggað þeim kafla I
skýrslu vinnuhópsins, sem hefur
orðið honum mestur þyrnir i augum
Hann ráeðir itrekað um visindaleg
eða óvlsindaleg vinnubrögð og állt-
ur að nægilegt sé að drepa á dreif
aðalatriðum i sambandi við flota-
stærð til að gera niðurstöður starfs-
hópsins tortryggilegar, en flestar
forsendur fyrir niðurstöðum koma
fram í skýrslu starfshópsins. Hér
verður fjallað um einstaka þætti
málsins.
UM MEÐALTÖLOG
ALDUR FLOTA
Það er meginviðleitni i tölfræði-
legri aðferð að reyna að finna mæli-
kvarða, sem lýst geta ákveðnu
ástandi á sem einfaldastan hátt.
Einn af þeim mælikvörðum. sem oft
er notaður, er meðaltal. Hins vegar
eru einnig notaðir aðrir mælikvarðar
til að gefa til kynna svipaða
vitneskju og meðaltöl, ef þeir henta
betur Það er háð dreifingu þeirra
upplýsinga, sem fyrir liggja, hvaða
mælikvarði hentar best i hverju til-
viki Þeir, sem vinna að tölfræðileg-
um aðferðum, meta þessa dreifingu
með stærðfræðilegum aðferðum og
fá með þvi mælikvarða á það,
hversu raunhæfa lýsingu meðaltöl
eða aðrar miðgildismælingar veita á
ákveðnu ástandi
í því dæmi, sem Lúðvík setur upp,
eru þessi vinnubrögð ekki viðhöfð,
en til að lýsa aldri flotans hefur
meðaltalsreikningur ákaflega tak-
markað gildi Sé gert ráð fyrir að
fiotinn væri 5 skip, og þau væru öll
ný nema eitt, sem væri 70 ára (eða
jafngamalt elsta skipinu I flotanum
skv. skipaskrá 1 /1 1975) væri
meðalaldur flotans samkvæmt
aðferð Lúðviks tæp 1 5 ár Af slikum
útreikningum, sem segja nánast
ejcki neitt, dregur Lúðvík þær megin-
ályktanir, sem honum er annt um að
koma á framfæri
Ein aðalniðurstaða Lúðviks er, að
aðeins 14% skipanna séu „það sem
hægt er að kalla nýleg og allgóð
skip '. í heimild þeirri, sem Lúðvík
vitnar i er tafla sem sýnir aldurs-
dreifingu flotans. Þessi tafla er
meira að sega i sömu opnu og sú
tafla sem hann notar Samkvæmt
þeirri töflu eru 220 skip 4 ára og
yngri eða 24 4%. Yngri en tiu ára
eru 335 skip eða 37,3% Þetta eru
væntanlega „nýleg og allgóð skip '.
Tæp 80% flotans er innan þess
aldurs, sem kalla má eðlilegan
endingartíma skipa
En það er erfitt að segja. hvort
eitthvað sé gott eða slæmt án við-
miðunar. Það er annað grundvallar-
atriði visindalegrar aðferðar, sem
Lúðvik litur framhjá. Séu tölur um
meðalaldur teknar sem góð og gild
vara, mætti nota þær til saman-
burðar Sé það gert fæst eftir-
farandi samanburður við fyrri ár:
MEÐALALDUR SKIPA
Stærð (br.) 1975 1965 1955
25—100 20.3 15.4 18.3
101—300 10.6 5.8 17.3
301 og yfir 72. 14.8 10.8
Það er vart hægt að draga þær
ályktanir af þessari töflu, að flotinn
hafi elst úr hófi fram á þessu tima-
bili, en við mælum ekki með þessari
aðferð Þá ber einnig að hafa i huga,
að aldur skipanna er miðaður við
þann tima, sem skipin eru smiðuð.
en sifelld endurnýjun skipanna á
sér stað og breytingar eru
framkvæmdar á tækjabúnaði,
vélbúnaði og öðrum tæknilegum
þáttum til samræmis við breyttar
kröfur. Þá hefur fjöldi skipa verið
endursmíðaður eða umbyggður
UM RÚMLESTIR OG AFKÖST
Við vitum ekki hvort Lúðvik hefur
lesið þann kafla skýrslunnar, sem
fjallar um afkastagetu flotans, og
ekki skilið hann eða ekki viljað
skilja Lúðvik staðhæfir, að það sé
fráleit kenning að halda þvl fram, að
rúmlestatala fiskiflota sé I beinu
hlutfalli við afkastagetu I
skýrslunni er þessu hvergi haldið
fram f umræddum kafla er þvert á
móti gert ráð fyrir að þarna rlki ekki
beint hlutfall, sem hver og einn, er
leggur sama skilning I hugtökin og
við,getur lesið út úrtöflu á bls 103.
Hvað togarana snertir, er ekki gert
ráð fyrir að neinn munur sé á stærri
og minni gerðinni. Lúðvik segir orð-
rétt: „Sú aðferð, sem starfsnefnd
Rannsóknaráðs notar til þess að
reikna út afkastagetu fiskiskipa-
flotans og sem leiðir til þeirrar niður-
stöðu, að flotinn sé orðinn of stór,
fær alls ekki staðist". Sá kafli I
skýrslunni, sem fjallar um afkasta-
getu fiskiskipa er byggður á athug-
un, sem gerð var af Fiskifélagi ís-
lands upp úr siðustu áramótum.
Þessi úttekt var enn itarlegri en fram
kemur I Rannsóknaráðsskýrslunni
Var m a. skoðað hvaða áhrif veiðar-
færaval flotans hefði og hver áhrif
dreifing um landið Er Lúðvik vel-
komið að kynna sér þær niðurstöður
ef hann vill leggja á sig að lesa
100—200 bls. tölvuútskrift, sem
sýnir niðurstöður prófana á áreiðan-
leika mælikvarða sem reyndir voru
Lúðvík segir að vísu réttilega að
taka verði tillit til margra atriða við
mat á afkastagetu fiskiskipaflotans. f
þvi sambandi má geta þess að ráða-
gerðir eru uppi um enn nákvæmari
úttekt.
UM NOTKUN HUGTAKA
Enn eitt megin atriði vísindafegra
aðferða í svona tilvikum er nákvæm
notkun hugtaka i Ijósi framan-
greindra niðurstaðna sinna um
meðalaldur, slær Lúðvik því föstu að
„endurnýjun" flotans sé nauðsynleg
og nefnir i þvf sambandi sérstaklega
togaraflotann. Er hægt að nefna það
endurnýjun i venjulegum skilningi
þess orðs að kaupa 10 nýjar ryksug-
ur i stað gamla kústsins? Er það
endurnýjun að kaupa 80 skuttogara
i stað 16—20 gamalla síðutogara?
Frá 1 /1 1 970 til 1 / 1 1 975 hefur
bátum minni en 100 brl fjölgað úr
531 i 623 eða 17.3%. Bátum og
togurum yfir100 brl hefur á sama
tima fjölgað úr 223 I 287 eða
28 7%. Á þessu tlmabili hefur rúm-
lestatala flotans vaxið úr 76 986 i
97.778 eða 27%. Þetta er þó ekki
fyllilega réttmætur samanburður.
vegna mikilla endurmælinga. sem
gefa að jafnaði lægri rúmlestatölur,
en eldri mælingar. Ekki er óvarlegt
að ætla að flotinn hafi stækkað i
rúmlestatölu allmiklu meira en þetta
gefur til kynna Hér er fyrst og
fremst um að ræða aukningu en
ekki endurnýjun
UM „HJÓLBÖRUSKIP"
OG ÚTHALD ÞEIRRA
Lúðvik segir: „Einu sinni var hægt
að afkasta býsna mikilli vinnu með
hjólbörum, en nú þætti liklega öll-
um hæpið að krefjast þess að i
sparnaðarskyni skyldi notast við slík
tæki i stað annarra stórvirkra."
Við erum Lúðvik sammála um
það, að á huerjum tima eigi að reka
sem hagkvæmastan flota. og að si-
felld endurnýjun flotans sé nauð-
synleg. Hins vegar á að gæta að þvi,
að sem mest samræmi sé á milli
afrakstursgetu þeirra fiskstofna, sem
kosið er að nýta og tæknilegra af-
kasta þess flota, sem beitt er til
veiðanna. Með þvi móti einu er
hægt að tryggja, að skipin nýtist
með eðlilegum hætti Annars lend-
um við i eyðileggjandi innbyrðis
samkeppni, sem þegar er farið að
gæta í ríkum mæli Hver er annars
uppspretta slvaxandi kröfugerðar
um einkarétt til veiða á ákveðnum
svæðum? Hver er ástæðan fyrir því,
að „nýleg og allgóð skip' eru nú
vart hálfdrætttingar á við 10—20
tonna „hjólböruskip" á vertið fyrir
20 árum? Hver er ástæðan fyrir þvi,
að nýtísku skuttogari er vart hálf-
drættingur á við gömlu „hjólböru-
togarana", sem við áttum fyrir strið?
Þeir komust i 25 tonna afla að
meðaltali á úthaldsdag og söltuðu
þó aflann Nú þykir gott, ef skuttog-
ari lafir I 10 tonnum á úthaldsdag.
Þetta eru allt spurningar. sem Lúð-
vik, samkvæmt sinni visindalegu að-
ferð, gleymir að spyrja og svara
Staðreyndin er sú, að stofnarnir
hafa verið ofnýttir i vaxandi mæli,
og það kostar sifellt meira að ná
hverjum fisk úr sjónum Það er þess
vegna, sem við þurfum nú „vél-
skófluskip" i staðinn fyrir „hjólböru-
skip " áður, einungis til að skila hluta
af þeim afla á land, sem áður tiðkað-
ist. Að sama skapi hafa möguleikar
til arðbærs rekstrar farið versnandf
Þegar „hjólböruskipin" standast ekki
lengur samkeppnina við þverrandi
skilyrði, er gripið til ráðstafana til að
Eramhald á bls. 18
Athugasemdir við grein Lúðvíks Jósepssonar
í Þjóðviljanum hinn 6. desember síðastliðinn
Skrímslíð í
brezka þinginu
London — 11. des. — UPI
1 NEFNDARHERBERGl í húsa-
kynnum neðri málstofu brezka
þingsins var f sfðustu viku haldin
ráðstefna, þar sem dr. Robert
Rines sýndi hinar vfðfrægu
myndir sfnar, sem teknar voru
undir yfirborði Loch Ness og
sagðar eru vitni um að skrímslið
góða sé raunverulega til.
David James, sem er þingmaður
f neðri málstofunni, gekkst fyrir
ráðstefnunni, en hann er mikill
áhugamaður um rannsóknir
varðandi þetta fyrirbæri. Hann
hefur sagt, að ýmsir þingmenn
muni styðja tillögu um að sektum
eða öðrum strangari viðurlögum
verði beitt gagnvart þeim, sem
reyni að koma höndum yfir
skrímslið í Loch Ness eða raska ró
þess á annan hátt.
Þingmaðurinn sagðist búast við
að innan skamms yrðu gerðar ráð-
stafanir til að friðlýsa skrfmslið,
þrátt fyrir það álit margra
vísindamanna, að tilvera þess ætti
sér enga stoð í raunveruleikan-
um.
Myndirnar, sem valdið hafa
talsverðu fjaðrafoki vegna þessa
máls að undanförnu, eru mjög
ógreinilegar, en á þeim sést móta
fyrir sex feta langri hyrndri
skepnu með lítinn haus og
hreystraðan skráp.
Papadopolus:
Ég er fús til
að láta lifið...
Bandaríkin:
Vilja draga úr
kjamorkuvígbúnaði
— gegn fækkun 1 herliði Sovétríkjanna
AÐ SÖGN UPl-fréttastof-
unnar fór Papadopoulus, for-
stjórnarinnar f Grikklandi, fram
á það fyrir rétti f Aþenu f sfðustu
viku, að hann yrði tekinn af Iffi
þannig að endir yrði bundinn á
misklfð þá, sem enn skipti þjóð-
inni f andstæðar fylkingar.
Papadopoulus sagði m.a.: „Setj-
ið mig fyrir hríðskotasveitina, svo
að friður komist á í landinu. Við
skulum ekki láta í ljós meira hat-
ur og ofsa. Ef þessi ofsi heldur
áfram þá mun hann koma niður á
börnum okkar. Ég er fús til að
láta lífið og ég mun bera höfuðið
hátt frammi fyrir aftökusveit-
inni,“ sagði Papadopoulus er
hann talaði máli sínu fyrir rétti,
þar sem 32 samherjar hans úr
hernum og lögreglunni svara til
saka í máli vegna stúdentaóeirða
þar sem a.m.k. 25 manns létu líf-
ið. Réttarhöld í málinu hafa staðið
s.I. 8 vikur.
Montale:
Söngvar
seðja ekki
1 VEIZLU, sem haldin var
Nóbelsverðlaunahöfum í
Stokkhólmi 11. desember
s.l., hélt ftalska Nóbels-
skáldið Eugenio Montale
ræðu þar sem hann sagðist
hafa skrifað „óteljandi
sfður af óbundnu máli, af
því að söngvar seðja ekki
fyrr en þú hlýtur Nóbels-
verðlaun að Iokum.“
Montale kallaði Dante
mesta skáld allra tíma og
sagði: „Að honum gengn-
um gæti virzt tilgangslaust
að yrkja ljóð, en þrátt fyrir
það hef ég, ásamt mörgum
öðrum, fetað i fótspor
hans.“
f ræðu sinni minntist
skáldið á frelsisskerðingu á
20 ára tímabili fasismans á
ftalíu, og sagði, að skáldum
hefði ekki verið haldið í
skefjum. Sjálfur hefði
hann notað þennan tíma til
að kynna sér evrópskar
bókmenntir og iðka rit-
störf.
Vín — 16. des. — Reuter.
RfKI Atlantshafsbanda-
lagsins lögðu í dag fram
tilhoð um að draga úr
kjarnorkuvopnabúnaði
sínum í V-Þýzkalandi,
gegn því að Sovétríkin
fækkuðu verulega f herliði
sínu í Austur-Evrópu. Tals-
menn vestrænna ríkja hafa
staðfest, að tilboð þetta
hafi verið lagt fram á ráð-
stefnu sjö kommúnista-
rfkja og tólf NATO-ríkja,
sem haldin er í Vín, og hafi
það verið hugsað sem úr-
slitaleikur í 26 mánaða
þráskák.
Nánari skilgreining á tillögu
NATO-ríkjanna liggur ekki fyrir,
en talsmenn bandalagsins vilja
hvorki hafna fregnum úr höfuð-
stöðvum NATO, um að Bandarík-
in væru reiðubúin að flytja 1000
af 7200 langdrægum kjarnaodd-
um frá V-Þýzkalandi, né stað-
festa þær.
Gefið hefur verið í skyn, að
samþykki Sovétríkjanna um að
kalla á brott verulegan hluta her-
liðs síns og fækka vopnum, sem
notuð eru í landhernaði, sé for-
senda fyrir þessu einhliða tilboði
Bandaríkjanna, án þess að farið
hafi verið fram á sambærilega
skerðingu á kjarnorkuvopnabúri
Sovétmanna.
Oleg Khlestof svarar tilboðinu
fyrir hönd Varsjárbandalagsríkj-
anna til bráðabirgða á siðasta
fundi ráðstefnunnar fyrir sex
vikna jólaleyfi, en fundurinn
verður haldinn á fimmtudaginn.
Tveggja daga fundi utanríkisráó-
herra Varsjárbandalagslandanna
er nýlokið í Moskvu. Telja frétta-
skýrendur, að samningstilboð At-
lantshafsbandalagsins hafi verið
þar til umræðu.
Með því að fallast á að draga úr
kjarnorkuvígbúnaði sínum hefur
Atlantshafsbandalagið fallizt á
það sjónarmið kommúnistaríkj-
anna, að kjarnorkuvopn og vig-
búnaður, sem notaður er i land-
hernaði, séu ein heild, sem ekki
sé hægt að fjalla um nema í sam-
hengi.
Þá hafa Varsjárbandalagsríkin
krafizt fækkunar flugvéla, en
NATO hefur einungis viljað fall-
ast á óbreyttan fjölda flugliða.
Fram að þessu hefur NATO
viljað takmarka Vinar-
viðræðurnar við herlið á landi, en
eftir fund utanríkisráðherra
bandalagsríkjanna i síðustu viku
hafa talsmenn bandalagsins látið
í ljós það álit, að áframhaldandi
viðræður væru tilgangslausar,
nema kiarnorkuvopn væru tekin
með í reikninginn.
Erindrekar kommúnistaríkj-
anná skorast undan því að láta
hafa nokkuð eftir sér um viðræð-
urnar að svo komnu máli, en hafa
þó sagt, að í tilboði Atlantshafs-
bandalagsins séu sett ströng skil-
yrði.