Morgunblaðið - 19.12.1976, Síða 31

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19.DESEMBER 1976
71
— Hjartsláttur
hafsins
Framhald af bls. 47
bandarískar áhafnir brjóti land-
helgi annarra þjóöa: lög um
verndun fiskimanna frá 1967 gera
ráð fyrir því að fiskimönnum
verði endurgreitt úr ríkissjóði
(þ.e. af skattpeningum okkar)
fyrir sektarfé, upptækan afla,
veiðarfæratjón og bætt að hálfu
tafir við fiskveiðar, ef þeir eru
teknir á því sem kallað er „opið
haf“.
Manni er nær að halda að svo
blind tryggð einnar stjórnar við
hvaða iðnað sem er, hljóti að
endurspegla hina gífurlegu
hagnaðarmöguleika hennar. Samt
nemur heildarveiði Bindaríkj-
manna ekki nema 0.07% af
heildarframleiðslu þjóðarinnar.
Vissulega hlýtur hinn mannlegi
þáttur að vega meira en efnahags-
legi þátturinn í veröld , þar sem
milljónir manna svelta. Byggist
áhrifavald fiskiðnaðarins þá á að-
stöðu hans til fæðuöflunar?
Svarið er örugglega nei! Allmikið
innan við 10% þeirra eggjahvítu-
efna, sem neytt er í heiminum,
kemur úr sjónum. 1 Bandaríkj-
unum er það innan við 5%.
Hluti af þessum óétnu 35 + af
aflanum — feiti bræðslufiskur-
inn — fer í nautgripafóður eða
handa öðrum skepnum. Einu
sinni var „eggjahvítufæða" boðin
löndum þriðja heimsins i góð-
gerðarskyni. En augljósir erfið-
leikar — bæði póiitískir og sál-
rænir — eru auðvitað á því að
biðja fólk þriðja heimsins að
borða fæðu, sem við ætluðum í
raun handa skepnum okkar.
Jafnvel étni fiskurinn er lúxus-
vara. í fyrsta lagi er mest af
honum selt til þess fjórða hluta
heimins, sem þegar úðar í sig of
miklum eggjahvítuefnum. í öðru
lagi er þessi fiskur mjög ofarlega
í fæðukeðjunni — um 10 þúsund
tonn af sjávargróðri framleiða
eitt tonn af túnfiski, þar sem tíu
tonn af dýrafóðrinu framleiðir
aftur eitt tonn af nautakjöti! Það
er þvi jafn vonlaust að setja
traust sitt á það að fiskurinn geti
fætt mannkynið, eins og að
treysta því að tígrisdýrakjöt geti
gert það.
Ef fiskiðnaðurinn framleiðir
ekki fæðu, hvað gerir hann þá?
Edward Wenk orðar þetta svo i
bók sinni Stjórnmál hafsins:
„Menn fara ekki á sjo til veiða
fisksins vegna. Þeir sækja sjóinn
til að afla peninga. Fiskiðnaður-
inn er óverulegur hluti af þjóðar-
framleiðslunni. En hann hefur
mikil og ágeng áhrif. Áhuginn er
þarna ekki jafn mikill á að
tryggja kynslöðum framtíðar-
innar nægar fiskbirgðir, eins og
að hafa við óhemjulegum kostn-
aði við feikilega vel útbúinn
skipaflota eftirstríðsáranna.
Nú væri næstum jafn óábyrgt
og óuppbyggilegt að enda þessa
gagnrýni, án þess að benda á
leiðir, eins og það er að nýta af
kæruleysi auðlindir hafsins.
Hvernig getum við notað sjóinn
til að bæta úr þessum óendanlegu
þörfum, sem við höfum fyrir
fæðu?
Svaríð er ekki svo flókið — það
er þetta sama svar, sem maðurinn
datt niður á fyrir 12 þúsund árum
siðan. Ef fiskveiðinni er að ljúka,
þá verðum við að rækta hafið.
Við þurfum ekki að fara aftur í
frumstæðar byrjunarfram-
kvæmdir — marikúltúr (að búa í
hafinu) er ekki ný hugmynd.
Fyrir meira en 1000 árum byrj-
uðu Kinverjar að rækta í einni
tjörn sex tegundir af einni grein
— hver um sig lifði á úrgangi frá
hinum. Og það er meira að segja
alveg furðulegt hvað árangri
þetta verkefni hefur náð. Nú
þegar er helmingurinn af steinbít
þjóðarinnar og 40% af ostrum
ræktaður. Möguleikarnir eru
ótakmarkaðir. Samkvæmt áliti
Johns Rythers frá Woods Hole
haffræðistofnuninni í
Massachusetts, gætu aðeins tíundi
hluti vatnasvæðis heimsins — að-
eins 100 milljón ekrur — gefið
100 milljón tonn af fæðu árlega —
sem jafngildir mögulegri fæðu-
öflun fiskiflota heimsins. Aðrir
vísindamenn áætla að við gætum
með því að rækta krækling á 1000
fermílna svæði í Long Island flóa,
framleitt þrisvar sinnum heildar-
afla fiskiflotans i heiminum. I
svona lokuðu kerfi, væri hægt að
hafa nákvæma stjórn á allt að þvi
hverjum einasta lið ræktunar-
innar. Þannig mætti útiloka eitr-
aða málma og aðra mengun al-
gjörlega.
Slík þróun er ekki nema hluti
af því sem Elizabeth Mann
Borgese kallar „Bláu bylting-
una". En bláa byltingin getur
ekki hafist fyrr en gráa byltingin
— bylting gráu efnanna í hugar-
heimi okkar — er komin vel á
veg. Við verðum að gera okkur
grein fyrir þvi, að lif mannsins er
ekki lengur komið undir „bar-
áttunni við höfuðskepnurnar".
Þegar við erum farin að hugsa
skýrt, verðum við ekki í neinum
vandræðum með að velja það að
lifa fremur af rentunum en
höfðustólnum. Þá munum við
byggja ný viðskipti okkar við haf-
ið á mikilvægari þáttum en fisk-
veiðahágsmunastreitu. Við
munum þá velja okkur leiðtoga,
sem nota aðra viðmiðun en stærð-
ina á fiskinum, sem þeir eru
myndaðir með. Fiskimaðurinn
hrópar að hafinu eins og gamli
maðurinn hans Hemming-Ways
andspænis risa sverðfiskinum: Ég
skal drepa hann í öllu sínu veldi
og dýrð. . . Ég skal sýna honum
hvað maðurinn getur gert “
— Afmæli
Helga
Framhald af bls.59
barn“. Það lýsir svo vel afstöðu
hennar til barnsins.
Ekkert getur
yndi og fegurð
Iffinu veitt
sem Iftið barn.
Ljósgeisli sendur
til lffsins heima
f foreldra umsjón
af forsjón Guðs.
Kæri gestur
sem kominn ert
hingað á jarðlffs
huldar leiðir.
Vaxi þér þroski,
viska og náð,
og gangirðu alltaf
áGuðsvegum. (H.Þ.)
Þannig var afstaða Helgu Þor-
gilsdóttur til barnsins í lifi og
starfi.
Kveðja og blessunaróskir til
afmælisbarnsins frá húsi mfnu.
Rósa B. Blöndals.

Verslunarmiðstöðin
Nóatúni
auglýsir til leigu 250 fm
verzlunarhúsnæöi í einu lagi
eða smærri einingarhlutum.
Bílastæði fyrir á annað
hundrað bíla, malbikað
og rúmgott.
19 fyrirtæki eru nú
í Verslunarmiðstöðinni.
Upplýsingar gefur Jón Júlíusson
i síma 1 8955 kl. 11 —12 daglega og
síma 35968 kl. 8—9 e.h.
VERSLUNARMIÐSTÖÐIN NÓATÚN SF.
Saga þolgæðis og þrautseigju,
karlmennsku og dirfsku, saga
mannrauna og mikilla hrakninga,
heillandi óður um drýgðar dáðir
íslenzkra sjómanna á opnum
skipum í ofurmannlegri aflraun
við Ægi konung.
Fjölbreytt og þjóðlegt efni, m.a.
þættir um listamennina Finn
Jónsson og Kjarval, dr. Stefán
Einarsson og Margréti móður
hans, húsfreyju á Höskulds-
stöðum, ábúendatal Dísastaða í
Breiðdal, lýsing Fossárdals, upp-
haf prentlistar og blaðaútgáfu á
Austurlandi.
Bergsveinn
Skú/ason
Gamlir
grnnnar
Stórskemmtilegir og fróðlegir
þjóðlífsþættir frá liðinni tíð, frá-
sagnir af körlum og konum úr
alþýðustétt, raunsönnum aðals-
mönnum og höfðingjum eins og
þeir gerast beztir.
Hin mikilvirka, nýlátna skáld-
kona lauk rithöfundarferli sínum
með þessari fallegu bók, frá-
sögnum af þeim dýrum sem hún
umgekkst og unni í bernsku
heima í Skagafirði og eins hinum,
sem hún síðar átti samskipti við
árin sem hún bjó á Mosfelli.
Gunnar
Benediktsson
mwmw v
JRl ll Jf % Jt #
F0RNAR
DllMfll
JHkUjl ’sUUna
Snjallar ritgerðir í sambandi við
frásagnir fornra rita íslenzkra,sem
varpa nýju Ijósi á lif stórbrotinna
sögupersóna. Gagnmerk bók,
sem á sess við hlið íslendinga-
sagna á hverju bókaheimili.
Stórkostleg bók um undra&Hið
ESP. - Einnig þú býrð yfir ótrú-
legri hugarorku, yfirskilvitlegum
hæfileikum, sem gjörbreytt geta
lífi þínu og lífsviðhorfum. Allir,
sem leita aukins sjálfsþroska, ættu
að lesa þessa bók og fara að ráð-
um hennar.