Tíminn - 05.06.1965, Blaðsíða 5

5
LAUGARDAGUR 5. júnf 1355
TÍMINN
Gtgefandl: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Kitstjórar: tórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriBi
G. Þorsteinsson. FnUtrói ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aog-
Iýsingastj.: Steingrímnr Gíslason. Ritstj.skrifsto£nr ( Kddn-
búsinu, simar 18300—18309. Skrifstcrfnr, Banfeastrætí 7. Aí-
greiðslusimi 12323. Aagiýsingasimi 19523. ABrar Bkrlfstofur,
simi 18300. Askriftargjald kr. 90,00 á mán. tnnanlands. — í
lausasölu kr. 5,00 eánt — PrentsmRSjan EDDA itf.
Auðvelt að semja
Sá leikur, sem nú er hafðnr í frammi af hálfu margra
atvinnurekenda, er næsta sérkennilegur. Á sama tíma
og þeir neita að fallast á nokkra samningslega kaup-
hækkun verkamönnum til handa, eru þeir á þönum
út um hvippiim og hvappinn til þess að ráða verkafólk
fyrir miklu hærra kaup en verkalýðssamtökin fara fram
á. Ekkert sýnir betur en' þetta, að stór hluti atvinnu-
rekendastéttarinnar getur auðveldlega fallizt á þær hækk-
anir, sem verkalýðsfélögin myndu sætta sig við.
Hitt er rétt, að þótt stór hluti atvinnurekendastétt-
arinnar sé svo vel stæður, að hann býður miklar yfir-
borganir, þolir ekki allur atvinnurekstur það. Þessum
atvinnurekstri getur ríkisstjómin vel hjálpað með lækk-
un vaxta og útflutningsgjalda, en hér er einkum um fisk-
iðnaðinn að ræða. Benda má á fleiri svipuð úrræði.
Þá myndi það mjög greiða fyrir samkomulagi, ef
ríkisstjórnin lækkaði tekjuskattinn og útsvörin, eins
og Framsóknarmenn fluttu tillögur um á seinasta þingi.
AÍlt bendir þannig til þess, að auðvelt eigi að vera að
leysa þá kjaradeilu, sem hér stendur yfir, án þess, að
til nýrrar dýrtíðaröldu þurfi að koma, — aðeins ef vilji
ríkisstjómar og atvinnurekenda er fyrir hendi. Verði
það ekki gert, er ekki nema tvennt framundan: Annað
hvort stórfelld verkföll eða alger glundroði á vinnumark-
aðnum, þar sem einstakir hópar munu nota ofþensluna
til þess að knýja fram meiri hækkanir en verkalýðs-
samtökin myndu sennilega semja um. Það væri mikil
ógæfa, ef annaðhvort af þessu tvennu ætti eftir að ger-
ast. Slíkt myndi ekki geta orðið, ef hér væri ekki við
völd þreytt og ráðvillt stjórn, sem hugsar um það eitt
að hanga.
En þungur mun áfellisdómurinn yfir ríkisstjórninni
verða, ef hún stefnir þessum málum út í verkföll eða
algeran glundroða.
Omakleg ádeila
Þjóðviljinn leggur sig mjög fram þessa dagana
að deila á Framsóknarflokkinn og saka hann um
óheilind i í málefnum verkamanna og launþega. M.a.
notar hann það sem átyllu, að Mjólkursamsalan og
Mjólkurbú Flóamanna hafa nýlega gengið í Vinnuveit-
endasamband íslands. Blaðið veit þó vel, að Framsóknar-
flokkurinn hvorki ræður né ber ábyrgð á þessum fyrir-
tækjum og umrædd ákvörðun þeirra var tekin alger-
lega án vitundar hans og því síður í samráði við hann.
Út af þessum árásum Þjóðviljans mun margur spyrja,
hvort honum finnist verkafólk og launþegar hafa svo
fáa andstæðinga í kjarabaráttunni um þessar mundir,
að ástæða sé til þess að skipa Framsóknarflokknum í
þann hóp, enda þótt það sé á allra vitorði, að Framsókn-
arflokkurinn hefur stutt verkalýðs- og launþegasamtökin
öfluglega í baráttu þeirra gegn kjararýrnun og misrétti.
Hefði t.d. Framsóknarflokksins ekki notið við, hefði
ríkisstjórninn orðið auðveldara að koma fram þeim
áformum sínum að binda verkalýðshreyfinguna á hönd-
um og lofum með lögþvingunarlöggjöf, svo að aðeins eitt
dæmi sé nefnt.
Sú staðreynd, að Framsóknarflokkurinn vill vinna að
bættrí sambúð bænda og verkamanna og stéttarsambanda
þeirra, er l%a svo kunn, að vonlaust er að reyna að
halda öðru fram.
Henry Brandon, fréttaritari „The Sunday Times“ í Washington:
Kvíði og óvissa í Washington
vepa utanríkisstefnu Johnsons
Mikiu minni samráð höfð við bandamennina en áður.
NOKKTIRS kvíða gætir víða út
nm heim út af stefnu og
breytni Johnsons forseta í utan.
ríkismálum og kvíðans verður
einnig vart hér í höfuðborginni.
Þessi útbreiddi kvíði stafar
senilega af ýmsum ástæðum.
Má þar nefna, að hæfni forset-
ans og fæmi á þessu sviði cná
heita óþekkt, að athafnir hans
eru í algeru ósamræmi við
hugmyndimar, sem hann leit-
aðist við að láta fólkið gera
sér meðan á kosningabarátt-
unni stóð, að drjúgum skortir
á tillitssemi við ríkjandi skoð-
anir í umheiminum og mjög
ber á upphafningu eigin per-
sónu, eða elju við að reyna að
sýnast tíu álna hár, eins og
Bandaríkjamenn segja á sínu
máli. Og síðast en ekki sízt er
hin mikilvæga spurning, hvern-
ig stefnan um friðsamlega sam-
búð við Sovétríkin þoli þá
miklu raun, sem nú er á hana
Iögð.
Þeir, sem næst standa, hafa
einna mestar áhyggjur af því,
á hve óvenjulegan hátt ákvarð-
anir em teknar, hve allsráð-
andi innlend áhrif ecu á mót-
um utanríkisstefnunnar og
hve hamslausum hráðá hin um-
fangsmikla persóna forsetans
reynir að halda uppi. En þrátt
allt þetta bíður flest fólk með
að fella sinn dóm, þar sem
enn er ósannað, að meginá-
kvarðanir forsetans hafi verið
rangar.
JOHNSON forseti lagði utan-
ríkismálin á hilluna í heilt ár
og því hlaut að fara sem fór,
að nú verður hann nær ein-
vörðungu að glíma við vanda
utanrfkismálanna, einkum gagn
vart Víetnam og Dómíníkanska
lýðveldinu. Valfrelsi forsetans
í Víetnani var af skomum
skammti, eins og háttað var
bæði um innanríkismál og mátt
arjafnvægið í hei-minum, og
naumast um annað að gera en
meiri og virkari afskipti.
Yfirgnæfandi aflsmunum var
og er beitt í Víetnam í von um,
að það leiði til samninga. Hið
sama varð uppi á teningnum
gagnvart Dómínikanska lýðveld
inu, þar sem forsetanum virtist
óþolandi inn á við að eiga ný
„Kúbuátök" á hættu á vestur-
hveli jarðar.
í desember í vetur ákvað
Jóhnson forseti að hætta öllum
tilraunum af hálfu Bandaríkja-
manna til að knýja fram nýja
sMpun kjamorkuvarna í Evr-
ópu. Þetta stafaði ekki af tak-
mörfeuðu pólitísku olnbogarými
Wilsons forsætisráðherra Breta
heldur hinu, að forsetinn var
orðinn sannfærður um, að hon-
um tækist ekki að knýja fram
í þinginu á þessu ári nýjan sátt
mála um veitingu aðildar að
kjarnorkuvopnum, nema þá
með því eina móti að fresta
áformum sínum um „hið mikla
þjóðfélag", enda hafa Banda-
ríMn orðið ein að bera hitann
og þungann af Víetnam og
Dómíníkanska lýðveldinu, og
hér vestra finnur enginn til
sektar yfir. að álits banda-
DEAN RUSK
— hverju fær hann að ráða?
manna var ekki leitað í þeim
málum.
Allt öðru máli verður til
dæmis að gegna, þegar að því
kemur, að kveða á um framtíð
Atlantshafsbandalagsins. Þá
kunna pólitísk samskipti banda-
manna að njóta.sín að nýju.
En Bandaríkjamenn líta. svo á,
að alþjóðasamtök hafi reýnzt
ófær um að stemma stigu við
„dulbúnum" árásum utan Evr-
ópu, og afl Bandar. sjálfra
sé því hið eina, sem hamlað
geti gegn frekari framsókn
kommúnista, eins og Adlai
Stevenson komst að orði í Tor-
onto á föstudaginn var.
ÞETTA nægir þó ekki til að
afsaka, að Bandaríkjamenn létu
undir höfuð leggjast að til-
kynna bandamönnum sínum
handan hafs ákvörðunina um
sprengjuárásirnar á Norður-
Víetnam, hvað þá að leita ráða
þeirra í því efni. Þetta var al-
varlegt fráhvarf frá fyrri stefnu
hvað sem öðru líður. Banda-
ríkjamenn létu bandamenn sína
í Mið- og Suður-Ameríku held-
ur ekki vita fyrirfram, þegar
þeir ákváðu að senda hersveit-
ir til Santo Domingo.
Slík mistök í pólitískum sam
skiptum gætu leitt til þess, að
bandaríska þjóðin ætti eftir að
finna til þess enn sárar.en orð-
ið er, að hún standi ein og ó-
studd í baráttu sinni. Bretar
voru til dæmis látnir vita fyr-
irfram um bráðabirgðastöðvun
loftárásanna á Norður-Víetnam.
Þeim var einnig tilkynnt um
endurupptöku þeirra, um það
bil tólf stundum áður en þær
hófust að nýju, þegar valdhaf-
amir í Hanoi og Peking reynd-
ust hafa stöðvunina umsvifa-
laust að engu.
Jolhnson forseti virðist hafa
þann hátt á, að bandamenn
komi næst á eftir þinginu og
bandarísku blöðunum. Þingið
og blöðin standa nær hagsmun-
um hans sjálfs. þar sem fram-
gangur stefnu hans veltur að
miklu leyti á því, hvern stuðn-
ing hún fær heima fyrir.
Og bandamenn hafa verið
fullvissaðir um, að þeir verði
látnir vita fyrirfram. ef horfið
verður frá því að takmarka
loftárásirnar í Norður-Víetnam
við hernaðarleg skotmörk, eins
og nú er gert. En ósennilegt
er, að ráða þeirra verði leitað
í því efni. Johnson forseti hef-
ur látið svo um mælt, að þegar
sjálft öryggið er í húfi sé ekki
unnt að láta múginn á götunni
eða skoðanir umheimsins hafa
áhrif á gerðir sínar.
JOHNSON forseti var að því
spurður fyrir skömmu .hvernig
hann færi að því að gera skoð-
anamun mögulegan, þegar hann
leitaði ráða hjá öðrum, jafn
umsvifamikill og hann væri og
jafn mikið og hann talaði sjálf-
ur. Hann svaraði, að honum
tækist það með því að halda
leyndu fyrir ráðgjöfunum að
hverju hann hallaðist sjálfur.
Aðstoðarmenn hans láta engu
að síður í það skína, að hug-
rekki þurfi til að hætta á að
gera ágreining. Einn þeirra
tekur gjaman þannig til orða:
„Innistæða mín í bankanum er
ekM stærri en það, að ég gæti
hófs í úttektinni." Nánustu sam
starfsmenn Johnsons, svo sem
McNamara varnarmálaráðherra
og Rusk utanríkisráðherra eyða
nú fleiri stundum í Hvíta hús-
inu en í eigin ráðuneytum.
Forsetinn er ákafur, og á-
kvarðanir hans eru tíðum tekn-
ar í skyndi og í takmörkuðu
augnamiði, en hann „talar, en
skýtur ekki án þess að miða",
eins og einn náinn samstarfs-
maður hans komst að orði. En
framtíðin ein fær úr því skor-
ið, hvort fyrirhyggjan sé snar
þáttur í varúð hans.
HRYGGILEG er sú stað-
reynd, að bandamenn hefa ver- |
ið látnir þoka í skuggann, en |
nokkur raunabót kann þó að
vera, að þingið, blaðamennirn-
ir og starfsmenn forsetaembætt-
isins hafa orðið að láta sér
lynda að verða að peðum við
fótskör þessa gnæfandi Texas-
búa. Og meiri söknuð vekur,
að bandamenn skuli oft látnir
vaða í villu og svfma um mark-
mið stefnu Bandaríkjamanna.
Satt er að vísu, að stjórn
Johnsons forseta veit ekki, hve
mikið hernaðarátak það kurini
enn að kosta að halda þrátefl-
inu í Víetnam. Sovétríkin —
sem þó sjá valdhöfunum í Han-
oi fyrir vopnum — virðast ekki
hafa þarna nægileg ítök til
þess að koma Norður-Víetnöm-
um að samningaborðinu. En
innan stjórnar Bandaríkjanna
er einnig nOkkuð deilt um
hvert stefni ,hver markmiðin
séu í Víetnam og hvernig horfi
um friðsamlega sambúð við
Sovétríkin, en við hana var lögð
alúðarfull rækt hér áður.
í blaðinu Wall Street Journ-
al í vikunni sem leið kom fram
all-almennt viðhorf og útbreidd
ar efasemdir. Þar var m.a. kom
izt svo að orði: „Fundur marka
línunnar milli hættulegrar út-
breiðslu stríðsins og nauðsyn-
legra aðgerða verður aðalat-
riði bandarískrar stefnu og
iafnframt prófsteinninn á, hve
viturleg hún er.“