Alþýðublaðið - 19.11.1958, Side 4

r
.♦rSi í{3Tív á^j-? n *i
1 ufi 11
Jvy,w
í 255. tölublaði Þjóðvilians
þ. á. og Alþýðublaðinu. 11.
nóv. er svohljóðandi spurning
frá Jóni Leifs:
„Má stela til heimilsþarfa?“
Þetta er fremur grálega
' spurt, eins og betur kemur
fram í lesmáli því, er þar fylg
' ir, en rétt mun jafnan að at-
; huga mál áður en dómur er
felldur, og þá er eins skoðun-
arvert og hvað annað hvort
það er réttu nafni nefnt, sem
um er talað. Nú skulu menn
gera ráð fyrir að maðurinn
hafi lög að msela, og að at-
höfn sú sem hann á við: flutn-
’ ing'ur hugverka í heimahús-
um sé þjófnaður nema gjald
komi fyrir, og að lagafrum-
varp það, er nú liggur fyrir
AFpingi og um þetta mál fjall-
ar, sé rökleysa og fáist ekki
samþykkt nema af þekking-
arsnauðum eða illviljuðum
fiónum.' Sé málum svo varið,
en Alþingi að sinni svo skip-
að, að frumvarpið verði samt
að lögum, hljóta dómstólar að
skera úr um það, þegar til
framkvæmda kemur og bíður
það engra svara ólærðra
manna um lögfræðileg efni.
•Stjórnarskráin er öðrum lög-
um gildismeiri og henni ber
helzt að hlýða af öllum manna
setningum.
Já, það er nú svo með það.
og virðast stangast t.d. lög um
herskyldu og herlög við önn-
! ur.
Fljótt á litið sýnist ailur
hernaður vera brot á öllum
stjórnarskrám eða stefnu
þeirra og tilgangi.
Eignarréttur mun helgaður
af flestum stjórnarskrám, en
herverk sinna honum lítt,
jafnvel sóvétskipulag, sem þó
hefur sérskoðanir á eignai'-
rétti og hefur uppi friðar-
hjal mikið skirrist ekki við að
standa í hernaðaraðgerðum
né að taka af mönnum frelsi
þeirra (fangelsi), heilsu þeirra
(heilsuspillandi þrælkunar-
búðir kváðu þar vera) og jafn
vel það, sem dýrmætast er:
sjálft lífið er þar sem annars
staðar víða — tekið og barið
úr skrokkum manna með
byssukúlum eða kreist úr með
hengingaról. Svo stenzt þá
friðhelgi dýrustu eig'narinn-
ar, frelsisins, heilsunnar og
lífsins undir nýjasta skipu-
lagi veraldarinnar þrátt fyr-
ir mikla hugtakarannsókn
höfunda skipulagsins og áætl-
unarbúskap til sálar 0g lík-
ama.
Það er þannig hvert sem
litið er ofurlítill frádráttur á
eignarréttinum tíðkanlegur,
nema ef það yrði eignarréttur
hugverka, sem einn hefði sér-
stöðu.
Upphaí allrar menningar er
tahð að vera á meðal mállít-
illa og þekkingarsnauðra hálf
menna, sem tóku upp á því
að nota steinana og spýturnar
í umhverfi sínu og síðast sjálf
an eldinn.
Það hugverk var aldrei
verði goldið. Sá er enginn til
og mun aldrei verða, sem get-
ur goldið þann greiða. Hefði
þar verið staddur Jón Leifs
með stjórnarskrá til að koma
í veg fyrir óheimil not hug-
verksins og æ síðan einhver
annar ámóta þegn og jafnvel
útbúinn, hvar sem tilsvarandi
hugmynd bærði á sér, þá
væri ekki enn þann dag í dag
til neitt, sem héti nótur og
sönglist heldur aðeins arg og
skrækir ómálga kyikinda,
tækjalausra og alls vesælla.
En þessu er á annan veg
farið. Einn lærði af öðrum og
breytti, bætti orðið ástandið
þangað til málið sjálft, rit-
listin, prentiðnin, myndagerð
in og' sönglistin að ógleymdri
aliri tækni hinna hagrænu
fræða stendur n.ú að lokum á
því stigi, sem náðst hefur..
Margt af því er að vísu orðið
svo fjölþætt og vandasamt,
að það verður ekki stundað
né lært án þess að kasta frá
sér öðrum verkum og verður
því að hljóta laun svo lifa
megi við og láta einhverja
njóta þess, og er þar sízt um
að sakast. En því miður fylgdi
bógurinn skammrifjunum.
Með laununum kom launa-
græðgin og' tók upp tíma
áhuga og orku hinna ýmsu
hugsmíða að miklu leyti. Eða
hvort mun ekki þar orsökin
til nokkurs af snilli Shake-
speares og nokkurra annarra
stórmenna fyrri aMa, að
hann eða þeir lág'u ekki í
heilabrotum um hvað heimta
mætti í ritlaun, heldur kost-
uðu kapps um að gera verk
sín svo úr garði, að þau
þættu betri en eftirlíkingar
annarra? Nokkru kann og að
hafa ráðið að Shákespeare var
ekki talinn grómlaus um hug-
myndasóknir. Svo lýsir St.
G. St. manninum:
„Hann líktist ei víking, sem
vqfði yfir strönd.
Hann vó ei til fjár eða
brenndi.
Þó sópaði hann óheimilt
Evrópulönd
með ófrómri ræningjahendi.“
Hvað á svo hver af því,
sem flutt er og flutt var?
Á Egill Skallagrímsson
Höfuðlausn eða er hún ekki
að nokkrum hluta hrósunar-
efni engilsaxneskra skálda
svo sem höíundar rímkvæðis-
ins, hvað sem hann nú hét?
Eða — má stela hráefni til
smíða, hugsmíða eða annarra?
Má tónskáld hrifsa stef úr
lagi, 'heil eða hálf þjóðlög til að
nota í verk sitt ætlað til sölu
handa þeim mönnum, sem svo
eru handgengnir grundvelli
þeirrar listar að þeir geti ein-
hvers af henni notið?
Hvað skal ennfremur segja
um textanotlcun dægurlaga-
höfunda, er semja kynnu lag
við ákveðið Ijóð, eða um not
ljóðsmíða af kunnum lögum?
Á ekki að birta stefnu
siyngasta innlenda textahöf-
undi yfirstandandi árabils,
Kristjáni frá Djúpalæk, fyrir
að nota alls konar aðflutt
lagadót til útbreiðslu ljóða
sinna? Eru ekki ritlaun hans
fyrir slíkt — ef einhver eru
— að nokkrum hluta þýfi tek-
ið frá tónskáldi?
Þó er enn eftir stærsta
spurningin, en hún er þessi:
Eru þeir ekki allir þjófar,
sem læra vísu eða erindi og
raula það sér til yndis einir
eða með öðrum? Þýðir ekki
spurning Jóns Leifs þungan
efa um rétt íslenzkra manna
til að hafa yfir húsgagnsstöku
við rímnalag?
Vísan kann að vera í rit-
böndum fyrir aldursskört, og
hvað veit maður um aldur
rímnalaga? Stemmur hafa
verið að myndast fram á þenn
an dag og það hjá mönnum,
sem ekki vita hvað nótnalyk-
19. nóv. 1958 — Alþýðublaðið
ill er. Eða — er ef að er gáð
nokkur maður að frjálsari að
notum af 200 ára gömlu hug-
verki ógoldnu sínum höfundi
eða erfingjum hans heldur en
tyeggja ára gama'li fram-
leiðslu Jóns Leiís, sem eins
váeri ákomið um borgun fyr-
ir?
Hvað skal líka segja um lán
á hljómplötum, bókum eða
segulbönaum? Minnkar ekki
allt slíkt plötusölu og bóka-
kaup eða atvinnu hljómsveita,
svo að það séu brekráð til fjár
Jóns Leifs og skjólstæðinga
hans að lána bókina sína,
hljómplötuna, segulbands- >
tækið, heyrnartólið eða gler-
augun?
Það er ekki stætt á bessum
skefjalausu rukkunum jafn-
vel þótt þær væru að lögurn.
Allt, sem máli skiptir í mann
heimum er gefins að miklu
leyti. Lífið sjálft var Jóni
Leifs geíið. Ekki fékk hann
það á uppboðsþingi. Verk sín
til afkomubóta tónskálda
verður hann að gefa að mikl-
um hluta ef að líkum lætur.
Óvíst mun að tekjur hans af
því brölti .— ef einhverjar
eru — borgi meira en óvild
þá og spott er að honum fýk-
ur fyrir bragðið,
Af gjöfum höfum við lifn-
að og lifað.
Það væri kannske ráð að
móðirin sendi barni sínu
reikning sundurlioaðan í kíló
grammametra, orkueyðslu og
mínútufjölda með næt.urvinnu
taxta hæsta launaflokks,
minna væri henni naumast
bjóðandi, eða hún skrúfaði
fyrir strauminn til fóstursins
10: dag næsta mánaðar, ef
ekki væri áður toppgreidd
meðtekin þjónusta!
Hér er í rauninni síður
deilt um lög en lífsviðhorf
síður um hver regla gilcli ep
hver regla ætti að gilda. Yfir
stjórnarskránni, yfir einvöld-
um, yfir kóngi, sem kind,
eru lög lífsins, og' þau eru
þessi:
„Gef þú af öllu. sem þú átt,
ást þinni, viti þínu og orku
þinni.“ „Gefið og yður mun
gefast,“ stendur skrifað.
Meira að segja þjóðfélag jafn
hundgráðugt og Sjálfstæðis-
flokkurinn telur fjármála-)
Framhald á 2. ssöu. {
Fjölbreytt úrval af ódýrum blómlaukum.
Túlipanar, Páskaliliur, Hyacinthur, Crosus, Vetrar
gosar, íris og margar fleiri tegundir.
Gróðrarstöðin vlð Miklatorg. — Sími 19775
Gangsetning vélarinnar bregzt ekki ef notaður er kveik
ræsir. Ekkert viðhald. Einfalt tæki. Mikið öryggi.
Tekið á móti pöntunum.
MAGNÚS JENSSON li.f.
Tjarnargötu 3. Sím 14174.
ing lil eigenda
Volkswagen bifreiða
Að gefnu. tilefni þvkir rétt að skýra frá því, að allar
þær bifreiðir, sem Volkswagen verksmiðjurnar fram-
leiða, koma frá verksmiðjunum með BERU eða BOSCH
bifreiðakertum.
Ei'u BOSCII og BER.U einn hifreiðakertaverk.
sniiðjurnar, sem hafa þá ánægju að geta bcnt á „origin«
al” hluti í Volkswagen bifreiðunum.
BERU umboðið á íslandi.
BOSCH umboðið á íslandi. Raf tækjaverzlun
Bræðurnir Oitnsson hf. íslands hf.
Hreyfilsbúðin.
Það er hentugt fyrlr
FERBAMEISN
aS verzia f Hreyfilshuðfnni.
Höfum. vér fyrirliggjandi:
Sísal íóg, alla sverleika.
Manillu tóg, alla sverleika.
Sisal bindigarn.
Manillu trollgarn,
Saumgarn úr hampi.
Kristján 0. Skagfjörð h.f.
SÍMI 24121). — REYKJAVÍK.