Tíminn - 17.06.1965, Blaðsíða 3

FIMMTUDAGUR 17. íúní 1965
HMTNW
19
K. B. Andersen, menntamálaráSherra Dana, vi8 komuna tll Reykjavfkur á fund NorSurlandaráSs f
vetur. (Tímamynd KJ)
ASTÆÐA TIL AD GLEBJAST
Með samþykkt þjóðþingsins
í maí um að afhenda fslandi
að gjöf þau handrit, sem telja
verður íslenzka menningar-
eign, hefur mál þetta fengið
endanlega lausn.
Það fór vel á því, að víð-
tækur stuðningur var við þessa
afgreiðslu málsins í þjóðþing-
inu, svo að í raun og veru er
hægt að tala um þjóðargjöf.
Eg er sannfærður um, að
ekki verður tekið á móti hand-
ritunum sem safngripum, held-
ur mun hin langa hefð, sem
rannsóknir íslenzkra vísinda-
manna á þessum ómetanlegu
lindum að skilningi á íslenzkri
menningu hafa skapað, halda
áfram og þróast enn frekar.
Yfirlýsing íslenzka mennta-
málaráðherrans um, að aðstæð-
ur til rannsókna á handritun-
um verði enn bættar, og að
íslendingar muni taka vel á
móti erlendum vísindamönnum
í því nýja húsi, sem verið er
að undirbúa fyrir handnta-
stofnunina, er mér gleðiefni.
En fyrst og fremst er ástæða
til þess að gleðjast með ís-
lendingum yfir því, að handrit-
in, sem hafa verið svo þýðing-
armikil fyrir fortíð íslenzku
þjóðarinnar, og sem lifa svo
sterklega og sannferðugt í nú-
tíð hennar, munu bráð-
lega koma aftur til fslendinga.
K.B. Andersen,
menntamálaráðherra.
Erik Eriksen, fyrrverandi forsætisráðherra Dana. (Tímamynd KJ).
SÍÐUSTU SKULDASKIPTIN
Það er mér mikið gleðiefni,
að geta á þennan hátt fært ís-
landi og íslenzkum vinum hjart
anlegar kveðjur og hamingju-
óskir.
Ég hef unnið að mörgum
málum á stjórnmálaferli
mínum, en ekkert þeirra
— danskt, þjóðlegt og nor-
rænt — hefur unnið hug
minn eins og baráttan fyrir
afhendingu íslenzku handrit-
mna til íslands.
fsland hefur verið hluti
danska ríkisins, en hinn end-
anlegi og stjórnmálalegi að-
skilnaður landanna tveggja er
staðreynd, og handritamálið
eru síðustu skuldaskipti þjóða
vorra.
Danmörk er norrænt þjóð-
ríki, sem hefur haft .minni-
hluta vandamál sunnan landa-
mæranna síðan 1864. Enginn
Dani er í vafa um, hvaða þýð-
ingu tungumál og menning hef
ur fyrir minnihlutann. Við
Danir ættum því fyrstir manna
að skilja þýðingu þess, að ís-
land fái afhentar hinar auðugu
og einstæðu þjóðminjar sínar.
Hér er um að ræða verulegan
hluta af þjóðarvitund fslend-
inga. Við Danir ættum að hafa
öll skilyrði til þess að skilja
bæði þjóðernisregluna og frels-
isregluna. Handritamálið varð
að leysa, ofar flokkum, og til
fuHnustU:
Ég hef fyrir mitt leyti lagt
áherzlu á lausn málsins á al-
þýðlegum, frjálslyndum og
þjóðlegum grundvelli. Ég hef
litið á þetta mál sem fordæmi,
er sýni öðrum, hvernig við á
Norðurlöndum Jeysum milli-
ríkjadeilu á grundvelli þjóð
legs skilnings.
Ef við viljum byggja nor-
ræna samvinnu á grundvelli
raunveruleikans verða allar
leyfar af fyrri tíma valdastefnu
að vera dauðar og ógildar. Nú
er það Þjóðleg Stefna milli
fimm sjálfstæðra ríkja, sem
gildir. Ég vil leyfa mér að
bæta því við, að þetta er danskt
og norrænt sjónarmið.
Undanfarnar vikur hef ég
fengið margan vitnisburðinn
um þakklæti íslendinga.
Rétt hefur verið á málinu
haldið, sögulega séð. Við höf-
um „fórnað" þröngum fagleg-
um og vísindalegum hagsmun-
um, en í staðinn hefur skapazt
endanlegur skilningur milli
tveggja bræðraþjóða.
Erik Eriksen,
fyrrverandi forsætisráðherra.
Jón Helgason, prófessor, a8 störfum í Arnasafni. (Tímamynd JHÍ
I ÁRNASAFNI
Innan við múrvegginn átti ég löngum mitt sæti,
utan við kvikaði borgin með gný sinn og læti.
Hálfvegis vakandi, hálfvegis eins og í draumi
hejTði ég þungann í aldanna sígandi straumi.
Undrandi renndi ég augum með bókanna röðum:
eljuverk þúsunda, varðveitt á skrifuðum blöðum.
Hvar sem ég fletti, við eyru mér ólguðu og sungu
uppsprettulindir og niðandi vötn minnar tungu.
Las ég þar kvæði með kenningum römmum og fornum,
kerlögur Bölverks var reiddur í sterklegum hornum,
ginnandi kynngi í goðjaðars veiginni dökkri,
galdur og kveðandi djúpt inni í heiðninnar rökkri.
Las ég þar sálma og lofsöngva þjóðar í nauðum,
lífsvonin eina var samtvinnuð krossinum rauðum,
yfirtak langt bak við ömurleik hungurs og sorgar
ómuðu sætlega strengleikar himneskrar borgar.
Oftsinnis, meðan ég þreytti hin fornlegu fræði,
fannst mér sem skrifarinn sjálfur hið næsta mér stæði,
Hugurinn sá yfir hlykkjóttum stafanna baugum
hendur, sem forðum var stjórnað af lifandi taugum.
Ólík er túninu gatan og glerrúðan skjánum,
glymjandi strætisins frábrugðin suðinu í ánum,
lífskjörin önnur, en fýsnin til fróðleiks og skrifta
fannst okkur báðum úr dustinu huganum lyfta.
Vatnsfallið streymir af ókunnum öræfaleiðum,
andblærinn líður um túnið, af fjarlægum heiðum,
kveiking frá hugskoti handan við myrkvaða voga
hittir í sál minni tundur og glæðist í loga.
Stundum var líkast sem brimgnýr, er þaut mér í blóði,
bergmál af horfinna kynslóða sögum og ljóði.
Hróðugur kvað ég þá stef mín í stuðlanna skorðum,
stofninn er gamall, þótt laufið sé annað en forðum.
Hvíslar mér jafnan á orðlausu máli hér inni
eyðingin hljóða. En þótt hún sé lágmælt að sinni,
vinnur hún daglangt og árlangt um eilífðar tíðir,
örugg og máttug, og hennar skal ríkið um síðir.
Senn er þess von, að úr sessinum mínum ég víki,
senn skal mér stefnt inn í skugganna fjölmenna ríki.
Spyrji þá einhver, hvar athafna minna sér staði,
er það í fáeinum línum á gulnuðu blaði.
Jón Helgason