Alþýðublaðið - 02.03.1931, Blaðsíða 2

2
i %. P f'» W f fi s íi
Fyrirætlanir íhaldsins.
íhaidsflohkQrinn ætlar að taka LappiMnenniiia íinsko og
„Nasí“-mennina pízko sér tii efíirbreytnl.
ÁJÍð 1925 bar Jón Magnússon,
þáverandi forsætisráíherra íha ds-
tos, fram frumvarpr í alþingi um
að koma á fót ríkislögreglu. Var
frumvarp þetta vel undirbúið af
bakmönnuim Ihaldsfiokksins.
þeim Eggert Claessen og öðrum,
«r mest höfðu peningaráðin í
þessu lanjdi. Höfðu þeir áður
látið einn af þjónum sínum, rit-
íæran, lágt launaðan skrifstofu-
þjón við fyrirtæki eins mesta og
harðsvíraðasta auðmanns hér í
Reykjavík, skrifa greinir í sak-
leysismálgagnið „Vísi“ undir dul-
nefninu „örn eineygði", og hafði
skrifstofuþjönninn lýst þ\i í
löngu máli, hvílík nauðsyn bæri
til þess, að slíkum vopnuðum
ríkisher væri ‘komi'ð á fót. Var
„Morgunblaðið“ svo látið taka vel
í málið og síðan var þingflokkur-
inn fenginn til stuðnings, en for-
sætisráðherrann látinn bera mál-
ið fram í frumvarpsformi. Petta
ríkislögreglumál er eitt af rnestu
Pislögregiumál er eiít af mestu
hitamálum, sem hér hafa komið
upp. Verklýðssamfökin sáu úlfs-
hárán gægjast fram undan sauð-
argærunni, og þau vissu, að ríkis-
hernum átt: að etja gegn hinu
eina vopni, er verkamenn eiga í
baráttunnii \dð auðmagnið: sam-
tökunum. Petta mál dagaöi
isvo uppi í þinginu. A'ðsíaðan var
ekki trygg, og íhaldið þor'ði ekki
að egna alþý'ðuna meir gegn séT
«n það var búáð að, enda átti
það von , á alLsherjarverkfalU,
hefði þetta axarskaftalið þess
veriö rekið gegn samtökum
verkamanna og sjómanna.
En því fór fjarri, að auðmanna-
stétíin gengi blint að verki þegar
hún var að undirbúa þetta frum-
varp og reyna að koma því í
framkvmæd.
Islenzka íhaldað þekti þróunar-
sögu verkamannasamtakanna í
öllum nærliggjahidi löndum. Það
vissi, að hér myndi þróunin verða
eins, er áran liðu, að verklýðs-
samtökin hér myndu verða að
mestu einráö um kaup og kjör
vmnanidi manna. Og að jjegar svo
væri kom.0, þá hefði auðvaldið
ekki lengur einræðisvald yfir lífs-
björgum alþýðu og þar með væri
að miklu leyti losa'ð um þau i-
haldshöft, er íslendingar höfðu
verið hneptir í. Þar með væru og
opnar margar gættir fyrir um-
bóta- og „uppreisnar-menn“ gegn
verandi afturhaldsástandi. Skatl-
ar á eignum myndtu hækka, höft
yrðu sett á hvers konar brask.
strangt eftirlit yrði haft me'ð því,
hvernig fé bankanna yrði rá'ð- j
stafað og rikisvaldið myndi. [
verða hrifsað úr hör.dum embætt- |
ingaklíkunnar, isem stjórnað hafði
í umboöi Kveldúlfs, Allianœ,
Slefáns Th., Gísla Johnsens, Sre-
mundar Halldórssonar, Eggerts
Claessen o. fl. auðfélaga og auð-
manna. — Og það tók nætur,
daga og vikux að láta frumvarp-
ið daga uppi. Sumir hinir klók-
ari vildtii bíða betri ára og meiri
styrks að baki sér. Þedr töldu
ekki happasælt fyrir flokkinn að
gera frumvarpið að lögiun fyrr
en hann gæti boðið byrgin og
fyndi sig styrkan nóg til að
starwlast boðana, er á honum
myndu skella fyrir siíkt óhappa-
verk. — Hinir, og þar var Egg-
ert Ciaessen fremstur í flokki,
kröfðust aðgerða strax. Þeir áttu
meiri eignir að verja, bankaglöp
sín a'ð dylja og fyrirætlununum
um rán Eimskipafélagsins með
aðstoð hins iliræmda Fáfnisféiags
þurftu þeiir að hrinda í fram-
kvæmd áður en árin liðu mörg.
— Það varð þó úr að síðustu, að
bíða átekta. Þar réði það eitt, að
flokkurinn var ekki nógu magn-
aður, böndin ekki nógu reirð.
Svo liðu nokkur þing. Ekid hól-
aði meir á ríkislögreglufrumivarp-
iinu, það var látið bíða. Árið 1927
komu og stjórnarskiítin. Þá varð
íalt hamslaust í herbúðum íhalds-
ins og ýms ófögur orð voru látin
dynja á „h.inum gætnari" frá
1925. Jafnvel þeir, sem lágu í
gröfinni, sluppu ekki undan
hnútuköstum. — Nú þurfti að
reyna nýtt ráð. Ihaidið þekti að-
stöðu sína. Það vissi hversu
FramsóknaTfiokkurinn er sundur-
leitur og veikur. Það þekti veil-
ur hans og notaði sér þær. Jón
Óiaísson júngmaður Rvíkinga var
látinn stjórna bak við tjöldin.
Hann vann létt verk og fékk Jör-
und í iið mieð sér, síðan kom
Láruis í Klaustri og meira liðs
var von. Þá var ákveöi’ö að setja
á fót þrælalögin ..gerðardóminn
í kaupgjaldsþráetirm. Aftur var
barist um atkvæðin í þinginu.
Málið vakti athygli um land alt.
Mótmæiin bárust hvaðanæfa.
Þetta vax 1928 og þá gengu sjó-
Imenn í landij í hundraðatali. Sjó-
menn sóttu þingpallana af kappi.
í nokkra daga porou forsetarnir
ekki að taka máli'ð á dagskrá.
Loks þegar sjómennimir voru í
þann veg.inn að fá kaupkröfur
sínar uppfyltar, var málið tekið
fyrir til umræðu. Saga gerðar-
dómsins er lítið lengri. Hann var
svæfður. Enn var tekið það ráð
af hálfu ílialdsins, að iáta frekari
aðgerðir bíða betri daga. Meiri
styrks, heilsteyptara íheddsþings.
Og nú þessa dagana er hinn
nýjásti þáttur þessa máis að hefj-
ast. — AILir, sem kunnir eru bar-
áttuaðferðum íhaldsins hér og í
öðrum löndum, vissu, að nú var
eitthvað nýtt í bígerð. Magnús
Guðmundsson var fyrir nokkru
ákveðinn framkvæmdarstjóri
fiokksins, og hann hóf starf sitt
með því að skrifa trúnaðarbréf
til flokksbræðra sinna u!m land
alt. Þessd* trúnaöarbréf hafa sum
borist í hendux annara en þau
eru stíluð tH. 1 þeim kennir
margra grasa. Menr. eru hvattir
tál öflugrar niðurrif.sstarfsemi í
samtökum alþýðumanna, boðab
er til fundar og tæpt er á ýmsu,
(sem gera á á þessum fundi. Þeir,
sem Lesa bréfin með athygli, sjá,
að mikið stendux til.
Þessi funidur var haldinn hér í
Reykjavík. Menn kölluðu hann
„hallærisfund“, því allir vita, hví-
líkt hallæri er nú í afturhalds-
flokknum, spenarnir, sem sognir
voru: íslandsbanki, Brunabótafé-
lagið*, Thorkilliiisjóðurinn og rík-
issjóðurinn eru nú ekki lengur
:uppi í spenamönnunum. Rök eru
fá, þjóðnýt áhugamál engin — en
löngunin geysimikil til valda og
fjár, yfix verkaiýð og bændum
og frá verkalýð og bændum.
„Stóru bombunni" er ekki kast-
að enn. Hún kemur ekki fyr en
eftir kosningarnar í sumar.
Nú ætiar íhaldið að spila djaxft
—■ ieggja alt á einn reit — sigra
eða falla alveg.
Ógrynni* fjáx ætlar Ólafur
Thors, Jón Ólafsson o. fl. auð-
menn, sem lifa á hiæítuförum sjó-
manna út á solLinn marinn, að
leggja til þeirrar kosningabar-
áttu, isena stendur fyrir dyrum.
— Og svo, ef thaldsflokkurinn
nær vöidum, þá ætlar hann að
setja lög, er banni alla starfsemd
kaupkröfuféiaga nema þeirra,
sem ríki'svaldið hafi eftirlit með{!)
—■ og að banna beri* öil þau fé-
lög með lögum, er hafi* á stefnu-
iskirá sinni gerbreytingu verandi
skipuiags.
Þetta er „stóra bomban“!
Rökfærsla íhaldsins er þessi:
Hefðum vi’ð knúð fram ríkis-
lögregluna 1925’, þá sætum við
enn að völdum. Hefðmn við kom-
ið gerðardómnum á 1928, þá
væru Dagsbrún í Reykjavík, sjó-
mannafélögin, verkamanna- og
verkakvenna-félögin um land alt
ekki orðin einis öflug eins og þau
em nú. Þá myndu þau ekki hafa
eflst eins gífurlega á síðsustu
tveim árum eins og raun er á.
I’eíta er og verður kjaminn í
pólitík íhaiidsinis nú og næstu
mánuði. Ef það kemst til valda
aftur, þá verða öll verklýðs- og
jafnaðarmanna-félög bönnuð.
Eyrnamark aðferðarinnar er
auðþekt. Það er mark svartiiöa,
Lappómanna, Hitleríta. Og nú er
,,Vísir“ látinn flytja ofur sakleys-
iislega grein um norska ríkislög-
regiu.
Hér fær verkalýður í sveit og
við sjó hnefahögg í andlitið.
Og hve miikinn styrk fá þessir
rslenzku bnennumenn frá Fram-
sóknarflokknum^ — flokkmim,
sem er enginn flokkur?
Olafiar býðwr borgnn
Sagt er að Surprise hafi átt að
fara á saitfiskveiðar 1. marz og
verið tilbúinn, en þegar ÓLa-j-ur
Thors fékk þær fréttir, hafi hann
brugðið isér tjl Hafnarfjarðar ó
fund eiganda skipsins, Einars
Þorgilssonar, og fengið hann til
að hætta við að gera skipið út
á saltfiskveiðar, en Einar verið
ófáanlegur til þess, nema fá leigti
borgaða fyriT skipið fram að
þeim thna, sem Félag isl|. botn-
vörpuskipaeigenda hefir ákveðið
að saltfiskveiðaT skuli byrja á
þessu ári. Ólafur hafði viljað
vinna það til að gera sitípið út
1 ferð að hálfu leyti' til bátafisk-
kaupa við Veslmannaeyjar og
sigla með hann til Englands og
borga hallann ef einhver yrði.
Itl meðferð á skepmim
Það var fyrir mörgum öldum
í Litlu-Asíu, að þrír bræður áttu
asna. Þeir keptust um að leggja
þrrngar byrðlar á hann og fara
með hann í langferðir, en sá
ljóöjur var á ráði þeirra, að þeir
vildu engir fóðra hann, svn hann
dó úr hor.
En víða er pottur brotinn. Líkí
tilfelli ltemur fyrir hér á landi.
Það var í byrjun 20. aldarinnar,
þegar Danskuriinn sendi hingað
mjólkuxkúna sína, sem Islending-
ar áttu að fá úr mjólkina, en
auðvitaö að fóðra hana í stað-
/ I
inn, en á seinasta áratug féll
það í skaut núverandi sjálfstæð-
ismanna að mjólka og gefa
kúnni*, en það vildi koma í ljós
það sama og hjá bræðrunum, að
allir vildu mjólkina, en færri
leggja til fóðrið, svo skepnan fór
að verða mögur. En það má
segja emum ráðherramim til
hróss, sem er í Sjálfstæóisflokkn-
um, að liann fékk taisvert mikið
af fóðurbætl frá Englandi, sem
hann svo varð að veðsetja fóstur-
jörð sína með miklu því, sem á
henni var, en samt dó skepnan
1930, það mikla ár, og annar ráð-
herra í Sjálfstæðósfl. ba[r það
mjög illa, að hún skyldi deyja
þetta ár, sem allir sjálfstæðis-
menn voru búnir að hlakka svo
lengi til. En það virðist ekltí feig-
um forðfað, og svo varð um ís-
landsbanka. Svona voru bræðurn-
ir í Litlu-Asíu og sjálístæðismenn
á íslandi líkir, þó margar aldir
væru á milli.
Stefún J. Björnsson.